Donkere Schaduwen
DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 150.
DOMDERDAG 30 JUNI 1910.
7e JAARGANG
Geo Modepnistiseh gesehrift.
FEUILLETON?
BUITENLAND.
DE EEMLANDEB
Hoofdredacteur B>. G-. RIJKENS.
ABONNEMENTSPRIJS
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad f4.—. Franco por
post id. J 5.60. Per 3 maanden id. f1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers fO.C5.
Bureau BREEDESTRAAT 18. Telefoon Interc. 62.
PRIJS DER ADVERIENTIEN:
Van 1 tot B regels 10.40. Voor iederen regel meet f 0.03.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f0.10. (Bij
abonnement belangrijke korting.)
Tot plaatsing van advartentiën en reclames van buiten het kanton Amersfoort In dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentiebureau D. Y. ALTA,Warmoesstraat 76-78 te Amsterdam.
Men herinnert zich, dat wegens be
strijding van de ook reeds tegen de
modernisten gerichte encycliek Pas-
cendi dominici gregis van September
1907 een professor aan de Münchensche
universiteit dr. Joseph Schnitzel- door
Rome met de suspensio a divinis en
het verbod van colleges te geven ge
straft is. Sedert heeft hy zijn ambt
niet meer uitgeoefend, terwijl er nu
rprake is hem naa' de pbilosophische
faculteit over te doen gaan.
Zyn laatste werk toont, dat de straf
der kerk zijn overtuigingsmoed even
min als zyn wetenschappelyken geest
heeft kunnen vernielen, terwijl hij
toch met gematigdheid voor zijn mee
ning uitkomt, voor zoover het boek
uit de aanhalingen in de Köln. Zei-
tung te beoordeelen valt. Het Keul-
scbe blad veronderstelt dan ook, dat
het Vaticaan dit geschrift: „Heeft
Jesus het pausdom gesticht?" (uitg.
Lampart en Co., Augsburg) moeilijker
zal kunnen verduwen dan de pro
testen uit het pro estantsche kamp op
de jongste encycliek, en minder vrien
delijk vindt dan de laatste nota der
Pruisische regeering.
In den Syllabus van 8 Juli 1907,
die 65 veroordeelde leerstellingen in
houdt, vindt men ook deze stelling
Simon Petrus heeft nooit ook maar
vermoed, dat hem door Chri-.-tus het
primaat in de k rk is overgedragen.
Deze stelling nu is het, die Schnitzer
in zijn brochure, die hij een histo
risch onderzoek der dogma's noemt,
met al net wapentuig van zijn om
vattende geleerdheid wil bewijzen.
„Men zou wel is waar kunnen aan
voeren en zal dat ook wel doen",
aldus Schnitzer in het voorwoord,
„dat aan dergelijke theologische grond-
Naar het Duitsch
DOOK
PAUL HENK ES.
19)
Met een geweldigen ruk wist hij aan
de handen der politiedienaren te ont
snappen. Den commissaris, die hem in
den weg trad, stiet hij terug en het
volgend oogenblik was hy in de woon
kamer.
De beambten, de rechter vooraan,
snelden hem na. Toen Alberti echter
zag, dat de mechaniciën zyn heil niet
zocht in een overhaasten vlucht, maar
naast het bed van zijn vrouw lag neer-
gekniold, toen wenkte hij de beambten
toe, zich oorloopig op een afstand te
houden.
De arme zieke vrouw, te zwak bijna
om zich op te richten, had met een
laatste krachtsinspanning haar beide
bevende handen om het hoofd van den
beminden echtgenoot geslagen.
Myn dierbare man mijn goede.
slagen, als de iastelling van het
pausdom, niet of toch niet overwe
gend een historisch-kritisohe, doei
slechts of ten minste in de eerste
plaats een positief-dogmatische maat
staf moet worden aangelegd, en in
ieder geval hier niet de historicus en
de wetenschap, maar de dogmaticus
en de kerk het laatste beslissende
woord hebben te spreken. Ik kan dat
niet toegeven. Het ontstaan van het
pausdom is een gebeurtenis uit bet
verleden, welke zich evenmin aan
het geschiedkundig onderzoek ont
trekken kan, als bijv. de aanvang van
het Frankische Keizerrijk
Wy hebben ons de vraag gesteld
„Heeft Jesus het pausdom gesticht
Met de meest diepe overtuiging kun
nen, ja moeten wij nu daarop ant
woorden Neen, hij heeft het niet ge
sticht, hij heeft er in 't geheel niet
aan gedacht het te stichten. Met het
nabijzijnde einde en met-ie aanstaande
wereidcatastrophe rekende hij, niet
met tallooze ver-verwyderde eeuwen.
Hij heeft de woorden Matth XVI,
18 (Gy zijt Petrus en op deze rots
(petram) zalikmyn gemeente bouwen)
nooit gesproken. Zy worden door de
oudste bronnen van onze kennis van
Jesus niet overgeleverd, en ook in de
oudste kerkgeschiedenis klinkt ons
hun echo niet tegemoet. Aan de twee
eerste eeuwen zyn zij nog vreemd en
eerst langzamerhand sluipen zij den
evangelischen tekst binnen. Zy zijn het
begin van die reusachtige vervalschin-
gen, met welke de langzamerhand tot
waanzinnig toe geworden aanspraken
der middeleeuwsche pausen op de
wereldh erschappy moesten worden
bekrachtigd. Wij kuDnen slechts het
resultaat onderschrijven tot hetwelk
ook Hugo Koch is gekomen: „Het
dogma, dat Jesus Christus, Matth. XVI,
18 v.v. het pausdom heeft ingesteld
beste Karl, hijgde zy nauwelijks hoor
baar, hoe kunnen de heeren jou willen
gevangen nemen? Je bent ongelukkig,
maar een man van eer. Overtuig hun,
dat het op een dwaling berust o,
verlaat mij niet blijf bij mij, Karl I
E -n dof snikken deed het lichaam
sidderen van hem, die daar op zyn
knieën vóór haar lag.
De dochter, die tot nn toe doods
bleek als verstijfd van schrik was blij
ven staan, snelde naar het bed toe en
zonk naast haar vader op de knieën
neer.
Schrei niet, wanhoop niet, vader,
voegde zy hem hijgend toe. God is
rechtvaardig, hij kan en zal ons niet
verlaten! Uw onschuld moet op een
of andere manier blykec. Wij gelooven
aan u, wy weten, dat u niet in staat
is zooiets te doen I
Beek hief zyn hoofd uit het kussen
op. De uitdrukking van zijn gezicht
was geheel veranderd uit zijn trek
ken sprak de wanhopige onrust, die
even goed het gevulg kan zyn van een
gefilterd, onschuldig hart, dan van
een met schuld beladen geweten. Met
bevende hand streek hy over het hoofd
van zijn kind.
Ik dank je, Hedwig je hebt
gelijk het is niets dan een dwaling,
en dat er daarom van den aanvang
af een reebtsprimaat en een algemeen
episkopaat in de kerk geweest is,
die van Petrus op den bisschop van
Rome zouden zijn overgegaan dit
dogma is met de geschiedenis in onver-
zoenlijken tweestrijd."
Het kan niet lang duren of dit
werkje van Schnitzer zal door pl.at-
sing op den index en de schi ij ver door
excommunicatie getroffen worden. Men
richt zich als Katholiek niet ongestraft
tegen de hiërarchie der kerk, zeker
niet tegen haar spits.
De Köln. Zeitung zegt naar aan
leiding van het geschriftEr staan
steeds nog in dit land, wanneer de
tyd het verlangt, te midden van der
gelijke wantoestanden en beklemd
heden van het geweten oprechte en
moedige mannen op, vrienden van do
zuivere leer van Christus, wier leid
star en doel de waarheid is.
GROOT BRITANNIË.
Minister Asquith heeft gisteren een
redevoering gehouden by het indienen
van de wet op des Konings geloofs-
verklaring, die de voor de katholie
ken te stuitende woorden moest weg
nemen. Asquith betoogde, dat die
woorden afkomstig waren uit het jaar
1678, toen heol het Engelsche volk
byna in een paniek verkeerde wegens
de revoluties, en uit vrees voor een
Ruomsch-Katboliek complot. De ver
klaring bestond uitten eerste dat
de Koning niet gelooft, dat in de
Heilige Communie ove-gang van stof
ten plaats heeft, en ten tweede dat
de aanbidding der Heilige Maagd,
gelyk die geschiedt in de Kerk van
Rome, bygeloof en afgolery is. Die
het kan niets anders zyn riep hy met
gebroken stem.
Toen wendde hij zich tot de politie
dienaren, die naderbij kwamen en hem
weer grijpen wilden.
Laat mij van mijn vrou.v af
scheid nemen, zy is zoo ziek en zwak,
fluisterde hy. De plotselinge schrik kan
haar
Hy was niet in staat verder te spre
ken. De naamiooze ellende, die zijn
ziel verscheurde, maakto h(t hem on
mogelijk. Hij sloeg beide armen om
de teedere, gebroken gestalte van zijn
vrouw, op wier gelaat een eigenaar
dige uitdrukking te zien was.
Kitchen, fluisterde hy met in
nige stem, lieve vrouw, houd je goed,
wees bedaard en schrei nietZonder
jou kan ik niet leven, blijf bij mij
tot weerzien, Katcben, tot spoedig
weerzien niet waar?
Maar hy kreeg geen aolwoord van
de zieke. Vol angst keek hy haar in
het doodsbleek gelaat. Plotseling zag
hy, hoe het hoofd van zijn vrouw
achterover viel. Een angstkreet ont
snapte aan zijn lippen.
Zjj is dood Gij hebt haar ver
moord 1 schreeuwde hij.
Toen keerde bij zich weer handen
wringend naar het onbeweeglijke li-
verklaringen waren aldus opgesteld
in een tijd van groote politieke op
winding. Thans echter staan de
Roomsch-katholieke onderdanen tegen
over de wet gelyk met do Protestant-
sche. Bovendien zijn de Roomscb ka
tholieke onderdanen van do Kroon ont
zaglijk toegenomen in aantal en in
invloed, en niemand twijfelt aan hun
trouw, of meent dat die omringd
moot worden doo' waarborgen.
Daarom stelt de minister voor, de
verklaring aldus te wijzigen „Ik be
tuig en verklaar plechtiglijk, in de
tegenwoordigheid van God, dat ik een
getrouw lid ben van de Protestanl-
sche Hervormde Kerk, zooa s zij bij
de wet is gevestigd in Engeland, en
ik zal, volgens de waren inhoud der
voorschriften, de troonsopvolging van
mijn koninkrijk waarborgen, en do
bedoelde voorschriften houden en
handhaven volgons de wet, naar mijn
beste krachten."
PORTUGAL.
Texeira Souza, de nieuwe eerste-
minister van Portugal, heeft aan een
vertegenwoordiger van de Paiijsche
Matin medegedeeld, dat de Cortes ont
bonden zijn, teneinde met behulp van
een nieuwe Kamer het land de vrij
heden te geven waarop het wacht.
De eerste hervorming zal een herzie
ning der grondwet zyn, waarbij een
vaste Senaat moet worden ingesteld,
die voor een deel door verkiezing
wordt samengesteldeen onmisbaro
voorwaarde voor den voorspoed des
lands, zegt de minister. Voorts moet
het strafproces hervormd worden
men moet aan de beklaagden meer
waai horgen schenken voor een goedo
berichting, en de persmisdrijven zullen
in het vervolg door den gewonen
rechter berecht worden en niet meer
voor bijzondere rechtbanken komen.
chaam daar op het bed om.
Kitchen, riep hij haar in 't oor,
word wakker ik verzoek, ik smeek
je, word wakker
Zijn dochter snelde naar de Lateien
haalde een glas frisch water.
De dienaren van het gerecht gingen
achteruit. Geen hunner waagde het,
in het treffend tragische, dat zich hier
voor hun oogen afspeelde, stoornis te
brengen.
Met een bijna krankzinnigo uitdruk
king op het gelaat had de mechani
ciën zijn oor tegen de borst van zyn
vrouw gedruktademloos luisterde
hij naar .den lang uitblijvenden hart
slag van de ongelukkige.
Toen ontspande zich zijn gelaat en
liet hy een zucht van verlichting
hooren.
God zij geprezeo, zy leeft zij
leeft 1 zei bij. Hy sprong op en trad
op zijn dochter toe. Bescherm je lieve
moeder. Aan jouw zorgen vertrouw
ik haar toe I sprak hy. !5n nog iets,
wend je dadelijk tot je verloofde, Ru-
dolf. Hij is advocaat, hij moet, hy zal
mij helpen.
Op dit oogenblik legde de rechter
van instructie hem de hand op den
schouder.
(Wordt vervolgd).
