DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
Uit de Pers
No. 171.
MAANDAG 25 JULI 1910.
7e JAARGANG.
De Uitsluiting te Enschedé.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur JR. O. KIJHKSN.
Abonnementsprijs:
Per jaarI 4.Franco per
post id. t 5.60. Per 3 maanden id. 11.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
iturean: KLEINE H.% Ad f». Telef. Interc. is:{.
Prijs der Advertentilln:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor icderen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel (O.lO. Bij
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd liet Alg. Binnen- en Bnitenlandsch Advert.- bureau D, Y. ALTA, Warmoesstr. 76- 78 Amsterdam
Elders iu dit blad zullco onze lezers een
oproep om steun vinden voor de uitgesle
ten en te Enschedé.
Het is misschien niet ondienstig hier
nog eens even na te gaan wat de oor
sprong is geweest van deze uitsluiting.
Reeds geruimen tijd klaagden do wevers
in dienst der firma N. J. Menko, over ver
schillende grieven, die hoofdzakelijk be
treffen onrechtvaardige on onbehoorlijke
behandeling door de fabrieksbazen wille
keurig en ongemotiveerd ontslag onrecht
vaardige verdecling der grondstoffen; wille
keurig opleggen van boeten; intrekking
der bestaande vrije dagen.
De betrokken organisaties hebben naar
aanleiding van deze grieven in Maart j 1.
eene fabrieksvergadering belegd, alwaar de
grieven geformuleerd werden en een com
missie gekozen werd, die met de patroons
zou gaan spreken. Deze commissie heeft
toen in April een onderhoud met de pa
troons gehad, welk ondeiboud in het bij
zijn der fabrieksbazen gevoerd werd. Dit
onderhoud had weinig resultaat. De fir
manten zeiden nog wel een nader onder
zoek toe, maar gaven tevens reeds als
hunne meeuing te kennen, dat de grieven
geheel ongegrond waren Ook een tweede
conferentie had hetzelfde resultaat.
De arbeiders hebben toen deloidingder
zaak in handen huuner vakvereeniging
gegeven. Alvorens het geschil tot eene
openlijke breuk te laten komen, hebben
deze nog getracht de quaestie door be
middeling van de fabrikantenvereniging,
waarbij ook de firma Menko aangesloten
is, ie doen oplossen. Deze heeft echter ge
weigerd om van het geschil kennis te ne
men, omdat volgens haar reglement, zij dan
alleen zich mot een geschil tusschen een
lid en zijne arbeiders kun inlaten, wanneer
het lid het geschil bij haar aanhangig
maakt. De firma Meuko nu had het ge
schil niet bij de fabrikantenvereniging
aanhangig gemaakt.
Toen de zaak in dezen stand gekomen
was, meenden de organisaties, dat alleen
door een staking inwilliging der grieven
verkregen kon worden. In een nieuwe
fabrieksvergadering werd op voorstel der
organisaties met algemeene steramen tot
staking besloten. Yan de 6taking werd den
patroon met inachtneming van den cou-
tractueeleu opzeggingstermijn van 14 dagen,
kennis gegeven.
Na de ontvangst van deze kennisgevingen
(16 April), heeft de firma haar zaak oninid-
dclijk in handen van de fabnkantenver-
eeuiging gesteld. Deze benoemde uit haar
middeu een speciale commissie voor dat
geschil.
De commissie weuschte bij de betrokken
arbeiders en de door hen gekozen commissie
inlichtingen iu te winnen, doch zij werd
door hen naar de vakvereenigingen ver
wezen, aan wie zij de leiding der staking
toevertrouwd hadden. Yan deze weuschte
de commissie echter geene inlichtingen te
ontvangen, omdat zy de vakvereenigingen
niet voldoende sterk is ledental achtte
om voor de belangen van alle arbeiders
georganiseerden en ongeorganiseerden
op te komen. Aldus kwam het geschil op
het doode punt te staan.
30 April is de staking uitgebroken. 250
personen, allen wevers, legden het werk
neer. Eu al spoedig giug de fabrikanten
vereeuiging over tot toepassing van het
bekende men kan wel zeggen beruchte
artikel 65 der Statuten, volgi-ns hetwelk
als bij een der leden eeue staking uitbreekt,
het werk bij alle overige leden eerst ge
deeltelijk, en later geheel stop gezet wordt.
Tot zoover de geschiedenis van den loop
die de zaak heeft genomen.
Wij zullen hier op het oogenblik buiten
bespreking laten in hoeverre de staking
bij d"1 firma Menko gerechtvaardigd was,
het algemeen oordeel is, dat dit wel
zoo was maar in elk geval hebben de
arbeiders den opzeggingstermyn behoorlijk
in acht geuomen en is staking het eenigc
wapen dat deze arbeiders in deu strijd
bezitten.
Dit wapen wordt hun zoo goed als uit
de haud geslagen door het beruchte, vvreode
artikel 65 van de fabrikantenYcreeniging,
wanneer de arbeiders weten, dat een staking
van hen, broodeloosheid vau duizenden, die
piets met het geschil te maken hebben,
ten gevolge kan hebben.
Dat kan niemand goedkeuren.
En inet uitzondering van de Nieuwe
Courant, die door de fabrikanten in het
leven is geroepen doet ook niemand dit.
Gelukkig.
„Wij gaan vooruit in sociaal-ethisch
gevoelen*, schrijft de Vaderlander, het
hot oigaan der liberale Unie, „het gedoe
van deze fabrikanten vereonig, wordt door
duizenden buiten de arbeidorswereld staande,
zeer juist als van bijzondere goorheid ge
oordeeld."
Piot. steeren tegen dit gedoe kan uien
en medelijden tooncu met de onschuldige
slachtoffers, als men de hand, die thans
om hulp wordt uitgestoken, niet ledig laat
wederkeeren.
.SPANJE.
De oud-minister Maui a kwam Vrij
dagavond te 11.30 te Barcelona aan en
werd aan het station door de autoriteiten
ontvangeu. Op het oogenblik echter, dat
hij een vriend omhelsde, schoot een zeke
re Manuel Posa Roca, een 20jaiig jonge
ling uit Barcelona, drie revolverschoten op
Maura af Deze werd licht gewond aan
arm en been; zijn vriend werd eveneens
gewoffen iu het been. De aanvaller werd
gearresteerd. Maura werd aan boord van
het stoomschip „Miramar" gedragen, dat
naar Las Palmas op Majorca vertrok.
De voorzitter der kamer stelde voor in
het proces-verbaal van de vergadering een
protest op te nemen tegen den afschuwe
lijken aanslag op Maura gepleegd. (Leven
dige toejuichingen).
Canalejas, de premier, wilde de verant
woordelijkheid voor den aanslag toeschre
ven aan zekere afgevaardigden, die onlangs
verklaard hadden, dat ze zelfs een per
soonlijken aanslag op Maura gerechtvaar
digd achtten.
De conservatieven riepen bij het uiteen
gaan „Leve de Koning !u. terwijl de repu
blikeinen „Leve de Repubiiek riepen
De Cortes werden gedaagd,
GROOT-BRIT ANNIE.
In Groot-Britannië vindt het wetsontwerp
betreffende het wijzigen van 's Konings eed
by zyn troon bestijging, zoodanig, dat de
voor Room8ch Katholieken krenkende be
woordingen daaruit vervallen, van allerlei
k.»nten heftigen tegenstand. De nonconfor-
mistischo (niet tot de Staatskerk behoo-
rende) kerken en sekten verlangen gelijk
stelling met de Staatskerk. Zij protesteeren
tegen 's Konings uitdrukkelijke verklaring,
dat hij tot 'de Staatskerk behoort, en 115
nonconfonuistische parlementsleden hebben
in een vergadering besloten, dat zij tegen
de wet zullen stemmen, als die uitdrukke
lijke verklaring niet wegvalt uit 's Konings
eed.
In een te Belfast gohoudeu bijeenkomst,
waar 21 396 leden der Presbyteriaauscho
kerk van Ierland tegenwoordig waren, werd
besloten, dat het volstrekt niet wenscholijk
is eenige wijziging te brengen inden tegen-
woordigen vorm van 's Konings verklaring.
Hel wordt betwijfeld, of het ontwerp
nog wet zal kunneu worden vóór de ver
daging van het Parlement.
AMERIKA.
De statistiek van deu handel der Yer-
eenigde Staten in het afgeloopen dieustjaar,
geeft voor de totale waarde van den buiten-
landschen handel, een bedrag van 3302
millioen dollars. Daarvan komt voor reke
ning vau den invoerhaudel 1557 millioen,
zoodat er voor 187 millioen dollars meer
uitgevoerd dan ingevoerd werd. In 1()09
bedroeg dit verschil 351 millioen, in 190S
666 millioen.
De waarde van den invoerhaudel iu het
afgeloopen jaar overtrof het recordcijfer,
dat van 1907 met 123 millioen; de uit
voerhandel daarentegen bleef bij die 1907
136 millioen ten achter, maar bedroeg 82
millioen dollars meer d m die. van het
vorige dieusijaar.
TURKIJE.
Alle pogingen der Tuiksche regeering
om hot boycott comité te bewegen den
anti Griekschon boycott op te heffen, wordt
uit Saloniki aan de Kölnische Zeitung ge
schreven,. lijden schipbreuk Het „Comité
voor Eenheid en Vooruitgang,dat zich
achter het boycott-comité verbergt, maar
de eigenlijke leiding heeft, verklaart, dat
de boycott zoolang zal worden gehandhaafd
tot de. Cretensei-quaestie geheel ten ge
noegen van het volk is geregeld. Het
waai schuwt de regoering pressie op het.
boyott-comitè uit te oefenen, daar dit als
verraad zou worden beschouwd en liehr
tot een burgeroorlog zou kunnen leiden.
De Jeui Aer, een der Jong-Turkèchen
kringen sympathiek blad, voorziet een her
haling van Griekenland's onbezonnenheid
van lo97. ineent echter, dat het Turkscho
leger iu staat is binnen een week Grieken
land te overstroometi, Ook een inval van
Bulgarije en Servië in Macedonië behoeft
Turkije niet te vrcezeu. Bovendien is zulk
een inval met het oog op de vriendschap
pelijke betrekkiugen tot deze staten, thans
niet te verwachten.
Dezer dagen is melding gemaakt van
een strooming in Turkije, om zich aan te
sluiten bij het Drievoudig Verbond. Dit
plan, indien althans reeds van een plan
sprake mag zijn, vindt ovcnwei niet alge
meen instemming. Het plan Tanuin bijv.
verklaart zich er tegen. Het acht de tijd
nog niet gekomen, om tc overwegen of
Turkije zich met Duitschland en Oostenrijk
moet verbinden. De Neue Freic Presse
heeft wel beweerd, dat deze beide rijken
de beste vrieulen van Turkije zijn, maar
de Tannin" zou gaarne eenig bewys van die
vriendschap zien. De inlijving van Bosnië
cn Herzogewina bij Oostenrijk, kan moei
lijk als zoodanig gelden, meent het
blad, en het pogen dej; Duitsche bladen
om verdeeldheid tc zaaien tusschen Turkije
en Engeland, komt aan de Tannin ook
niet geheel onverwacht voor. „Eerst indien
Duitschland en Oostelijk ons ondubbelzin
nige bewijzen van hun vriendschap geven,
zal voor ou8 het oogenblik gekomen zijn,
om te overwegen of aansluiting bij het
Drievoudig Verbond al dau niet gewenscht
is", schrijft zij.
RUSLAND.
By de revisie van een proces, voor het
gerecht te Kiew behandeld, zijn feiten be
kend geworden, die voor de zooveelste
maal een schril licht worpen op Russische
rechtstoestanden. De revisie eindigde met
het onmidaelijk ontslag vau alle bijzitters,
die zich reeds vele jareu hadden laten om-
koopen, daar zij, volgeus hun boweren,
geen salaris kregen. Waar hetliun toekomen
de salaris gebleven is, wordt onderzocht.
Het doel der c o a 1 11 i Na Delft
Schiedam!
Nauwelijks is de Schiedamsche burge
meestersplaats vacaut, of do Katholieken
eischen haar voor een der hunnen op. Zoo
schrijft Het Centrum:
„Het is wel te verwachten, dat voor deze
niet-onbelangrijke gemeente opuieuw een
man van Rechts zal worden benoemd.
Mei name zijn de Katholieken in Schie
dam zeer talrijk on maken zij bijna de
helft der gauscho bevolking uit."
De aftredende functionaris, dr. Brants,
is anti revolutionuair
De uitsluiting te Enschede!
Zaterdagmorgen is namens de arbeiders
organisaties eou schrijven aan de Fabrikan
ten-vereeuiging gezonden, waarin' wordt
gevraagd, of „harerzijds de oisch wordt
gesteld dat door de arbeiders zonder be
middeling legenwooidigheid of voorafgaande
(oestenimrïig nadere inlichtingen worden
vei strekt en of het de bedoeling is, dat
wanueer de ai heulers en patroons op de
de wijze als door haar is aangegeven, aan de
respectieve organisaties inlichtingen hebben
verstrekt, de onderhandelingen gevoerd
zullen worden door hare organisaties met
de organisaties der arbeiders.
„Een duidelijk en voor de arbeiders be
vredigend antwoord op deze vragen, zou
de oplossing van he; tegenwoordige con
flict ongetwijfeld zeer bevorderen.
(Ceutr.)
Langzame wetgeving.
De Vaderlander schrijft:
„Het gaat wel langzaam aan het De
partement vau Lnulbouw, Handel en Nij
verheid. We spreker, nu niet over de soci
ale wetgeving met hare meest urgeute ei
schen van ouderdoms- en invaliditeitsvoor-
ziening; daarover hebben wij eenmaal ons
