DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 173.
WOENSDAG 27 JUL! 1910.
7e JAARGANG.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoolilredactcnr K. U. K IJ K K Si 8.
Abonnementsprijs:
Per jaarf 4.Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Bnrean: KUEINE H Telet. Intere. 183.
Prijs der Ad verten tien:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor icderen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (Bij
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing vanadvert. en reel, van bniteu het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen- en Bnitonlandseh Advert.- bureau D. Y. 'ALTA, Warmoesstr. 74- 78 Amsterdam
Ongeletterden in Frankrijk.
Onder de jongelieden die verleden jaar
in Frankrijk opkwamen, waren er, volgens
de militaire statistieken, 14,225 die niet
konden lezen en schrijven.
„Meer dan veertien duizend ongeletter
den in één enkele lichting. Gelukkig",
zegt do Temps, „dat volgens de wet het
lager onderwijs in Frankrijk verplicht is.
Men vraagt zich af, hoe groot het cijfer
wel zou wezen, als er geen leerplicht be
stond. Het behoeft geen betoog, dat alle
burgers die allereerste kundigheden moeten
bezitten in een land waar de volks-souve-
reiniteit heerscht. Wat is een souverein die
niet kan lezen of schrijvenf Alle republi
keinen hebben medegewerkt aan het
stichten of vordedigen vau onze onderwijs-
wetgeving en die is op zichzelve uitmun
tend, maar het is niet te ontkennen dat
de wet niet gehoorzaamd wordt.
Dat is een schandaal, waaraan ten spoe
digste een einde moet komen, als men niet
wil dat het democratisch regteringstelsel
belachelijk wordt.
Vele ouders, vooral ten plattenlande,
laten huune kiuderen, ondanks de wet,
niet ter 6chool gaan. Het zou goed zijn,
zwaardere boeten op te leggen om die
streng te handhaven. Men zou voorts
iederen ongeletterde knnDen straffen met
verlenging van diensttijd. Ook kon het zijn
nut hebben, onderzoek te doen naar de
namen der onderwijzers die de ongeletterde
miliciens hadden moeten leeren en die zich
zoo slecht kweten van hun taak. Zij kon
den dan een berisping of een slechte aan-
teekening op hun dossier krijgen.
FRANKRIJK.
De uitslag der verkiezingen tot vernieu
wing van de helft der Generale Raden in
Frankrijk, is dat de linkerpartijen versterkt
zijn ten koste van de conservatieven en de
progressisten.
Op verscheidene plaatsen gaf de verkie
zing aanleiding tot ongeregeldheden. Te
Collioure (Zuid-Frankrijk) o.a. kwam net
tot een gevecht ttisschcn de aanhangers
van twee radicaal-socialistische' candidaten.
De kiezers wilden de stombussen in de
lucht laten vliegen en do troepen moesten
tusschenbeide komen, om de verzegelde
stembussen naar de kazerne in veiligheid
te brengen.
Te Angers, waar de nationalist Monpro
fit in herstemming komt, gaf de weigering
van den burgemeester om den uitslag der
stemming bekend te maken aanleiding tot
heftige tooneelen-
Do ministers Briand, Pichon en Cochéry
zijn herkozen. De nationalist Combes werd
slechts met een kleine meerderheid van
stemmen herkozen.
DUITSCHLAND.
De Badensche socialisten gaan velen
partijgenooten nieuwen aanstoot geven.
Aan de deputatie der Badensche kamer,
die in September den Groothertog en de
Groothertogin geluk zal gaan wenschen
met hun 25-jarige echtverbintenis, zullen
ook twee sociaal-democratische kamerleden
deelnemen.
Wilhelm Kolb verdedigt de houding der
Badensche socialisten, die in het geheele
land instemming vindt. Hij bestrijdt de
meening, dat sociaal-democratie en het
koningschap onder alle omstandigheden
twee tegenstrijdige begrippen zouden zijn,
en hij geeft zijn Noordduitschen vrienden
den raad, zich hot schoolmeesteren af te
wennen en liever de politieke vraagstukken
eens goed te bestudeeren, in welke kunst
zij het tot nog toe niet ver gobracht hebben.
Te Berlijn zal komende week een
vergadering van overheidspersonen en vak
mannen gehouden worden, ooi te overwegen,
op welke wjjze de regeering het verkeer
van luchtschepen moet regelen.
BELGIE.
Een inwoner van Luxemburg, zekere
Breisch, had in de Luxemburgsche afdee-
ling van de Brussolsche tentoonstelling een
aantal door hein vervaardigde kleioodiön
uitgestald. Deze werden in den nacht van
23 Juli gestolen. De lieer Breisch gaf de
waarde van deze gestolen kostbaarheden
op 14.000 frs. aan. Nauwelijks was het
bericht van den diefstal in de bladen ver
schenen, of de heer Broisch ontving het
volgende schrijven van do Belgische douane:
„Daar uwe kleinodiën tolvrij in België zyn
ingevoerd in de veronderstelling dat zij na
de sluiting der tentoonstelling weder zouden
worden uitgevoerd deze veronderstelling
echter te niet is gedaan door den diefstal,
daar de kostbaarheden nu in België zullen
blijven, wordt u verzocht de voor de voor
werpen verschuldigde invoorrechten on
middellijk te voldoen". Do heer Breisch
moet hierop hebben geantwoord, dat hij
de ve:plichting tot het betalen van het
invoerrecht op den dief overdoeg. Misschien
slaagt de douano er in dezen te ontdekken,
daar de politie zich om het geval blijkbaar
weinig bekommert.
SPANJE.
De berichten omtrent den toestand van
den Spaanscheu oud-minister Maura luiden
gunstig. De wond aan 't been is eenigszins
pijnlijk; maar na een paar dagen rust zal
die ook weldra zoo goed als genezen zijn.
De revolver, waarmede Posa den moord
aanslag pleegde, was oud en slecht, en men
gelooft, dat Maura aan die omstandigheid
het behoud van zijn leven heeft te danken.
De vader en de broeder van Posa, die
ook in hechtenis werden genomen, zijn
weldra weder vrijgelaten, omdat er geen
bewijs is voor huune medeplichtigheid.
Posa heeft gezegd, geheel uit eigeu aan
drift te hebben gehandeld. Hij heeft geen
medeplichtigen en behoort niet tot een
geheime vereeniging of bond. Gedurende
zijn eerste verhoor deed hij een poging
tot zelfmoord door zich met een schaar, die
op tafel lag, een steek in de keel toe te
brengen.
OUSTENRIJK-HONGARIJE.
De „Matin" heeft prinses Louise van
België over Johanu Orth geïnterviewd.
De prinses gelooft niet aan den dood
van den aartshertog. Zij heeft de vasto
overtuiging, dat hij ergens verborgen leeft.
Aan wien zou hij zijn bestaan meededen.
In zijn land hield hij maar van éen wezen:
kroonpiins Rudolf. Nadat deze zelfmoord
had begaan, bleef er voor Johann Orth
geen vriend meer over in Oostenrijk. Toen
de correspondent vragend „zelfmoord" her
haalde, zei de prinsos: „Het woord ontviel
mij. Wil het vergeten als 't u belieft".
De prinses vertelde verder: De aarts
hertog was van het hof door al zijn ideeën
en gevoelens gescheiden. Hij heeft er wel
eens over gedacht, don troon van Boelgarije
te verwerven. Do huidige czaar Fordinand,
mijn zwager, diondo toentertijd onder zijn
commando. Toon de Boelgaren Ferdinand
kozen logde de aartshertog zich daarbij
neer, doch ik geloof, dat een diepe wonde
overbleef. Den laatsten keer zag ik hem
in Luxemburg bij kroonprins Rudolf. Wij
waren met z'n vijven mijn zuster, Rudolf,
de prins van Koburg, ik en Johann Sal-
vator. Hij had het pamflet, waarin hij het
leger scherp critiseerde bij zich. De keizer
had hein het commando reeds ontnomen,
doch hij weigerde om nieuwo gunst te
vragen. „Geen gonade", zei hij, toen de
kroonprins meende, dat alles nog wel te
recht zou komen. Vervolgens sprak hij
over zijn toekomstplannen. „Daar hier geen
plaats is voor prinsen met gedachten zal
ik zien of de wereld nog ruimte heeft voor
mannen van de daad". Hij droomde van
reizen, ontdekkingen en studie. Vrij wilde
hij leven en denken. Rudolf hoorde hem
droevig aan, omdat hij wist een vriend te
zullen verliezen. Na het eten speelde Jo
hann Salvator zijn lievelingslied, toon liep
hij op mij en Stefanie toe en vroeg„Zul
len wij elkaar terugzien Wij hehben
hem nooit weer gezien.
Uit Weenen worde aan de Frankfur
ter Zeitung gemeld:
De bekende Jezuïetenpater, graaf Galen,
deelde gistereuochtend na de mis in de
Stefanuskerk onder de kerkbezoekers het
jongste nummer van het Booifaciusblad uit,
dat een woordelijke vertaling van de Bor-
romaeu6-encycliek bevat. Iu hetzelfde num
mer bevindt zich ook onder den titel:
„Aan hunne vruchten zult gij hen kennen",
een artikel over de encycliek, waarin de
Protestanten zeer heftig worden aangeval
len De eucycliek, zoo wordt betoogd, is
een waar oordeel over de Hervormers en
hun tijd Do. Protestantsche Bond wordt van
schaamtelooze proselietenmakerij beticht.
De Protestanten hebben ten gunste van
Luther de geschiedenis vervalscht. Wat de
Paus over de Hervorming gezegd heeft, is
geschiedkundig waar. Voor het eerstvolgend
nummer van het blad wordt ecu vervolg
toegezegd.
Bij een der hoofduitgangen deelde graaf
Galen zelf het blad uit; bij andere dcureu
werd het gedaan door mannen die iu de
andere haud bussen hielden.
Het Krupp-rapport. De Haag-
sche correspondent van de „Leeuw. Ct."
schrijft:
Aangaande den inhoud van het Krupp-
rapport, waarvan de publicatie zeker is,
heb ik het een en ander vernomen, wat
beslist de meening versterkt, dat er in de
aanduiding van een zeker monopolie niet
de minste overdrijving schuilt.
De uitkomsten van het onderzoek voeren
tot de conclusie, dnt, alhoewel niet heeft
kuunen blijken van zekere handelingen,
waardoor aan hot geldelijk belang des lands
opzettelijk en direct zou zijn te kort ge
daan, de enquête toch de overtuiging heeft
gevestigd, dat bij voortduring werd nage
laten, wat de schatkist kon ten goede ko-
meu. Bij het omstandig onderzoek konden
uitvoerige gegevens worden bijeengebracht,
welke als voornaamste conclusie een cumu
latie van grieven opleveren, aangaande de
manier, waarop, direct of indirect, de mede
dinging van Schneider en Ehrhardt, als
zwaarste mededingers van do firma Krupp,
don pas werd afgesneden.
Gedurende dat onderzoek kon evenmin
eenige voldoende grond worden aangevoerd
om te rechtvaardigen het feit, dat men steeds
weigerachtig is gebleven, om in te gaan op
het verzoek van Schneider, die om alle
denkbeeldige bevoorrechting te niet te doen,
openbare proefnemingen verlangde. Zooals
trouwens ook in het buitenland gebeurt.
Waar de superioriteit van het geschut der
concurreerende firma's wat vooral ten
aanzien van Schneider het goval moet zijn
geweest onbetwistbaar was, moet Krupp
dan altijd nog kans hebben gezien om de
prijzen van het hoofdmateriaal zoo laag
mogelijk te houden. Om zich ten slotte
dubbel en dwars op de verwisselstukkcn te
dekken. Ten slotte is bij de oefeningen de
vechtwaardo van het Krupp-geschut meer
malen tegengevallen, beslist inférieur ge
bleken aan de eischen, waaraan dat van
Schneider en Ehrhardt wèl voldoen. Kern
verschuiving, veroorzaakt door spanning-
verslapping van den mantel, was een vau
de niet zeldzaam voorkomende verschijn
selen. Het rapport wijst verder op menig
technisch verschil, ten ongnnste van het
Krupp-geschut.
De commissie moet tevens vau oordeel
zijn, dat de belangrijkste geschut-aankoo-
pen hier vaak steunen op zoogenaamde
technische rapporten, die in den regel hoogst
eenzijdig, in hun waarde niet altijd even
redig zqn aan de verantwoordelijkheid,
welke zij op den minister oveidragen.
De zoek geraakte kinde-
r e n. Naar men ons mededeelt is de in
de voogdij herstelde moeder te Hilversum
nog niet in het bezit harer kinderen.
In het jongste verhoor der getuigen werd
namelijk door een der geestelijken de mede-
deeling gedaan dat de kinderen zich zouden
bevinden te Borculo. Toen, namens de
moeder, daarheen de aanvrage om hare
kinderen werd gericht, kwam van de direc
tie van het Loo-gesticht aldaar het bescheid
dat de kinderen zich daar niet bevonden.
De voormelde mededceling schijnt alzoo
ietwat lichtvaardig te zijn geweest.
Nader onderzo"k evenwel leidde tot de
ontdekking, dat, toen de ontzettingszaak
aanhangig was (in 1908) als voogden zich
iiadden aangeboden, wat de drie jongens
betreft, het St. Gudula gesticht te Lochem
en wat de twee meisjes aangaat, het St.
Aloysiusgesticht te Amsterdam.
Een brief van Mr. Levy aan beide ge
stichten om de kinderen, te Hilversum aan
de moeder terug te geven, bleef onbeant
woord.
Thans zal, ingevolge de wet, de uitleve
ring der kiuderen gerechtelijk afgedwongen
worden.
Een belangrijke dienst-
orile r. De directeur generaal van de
Maatschappij tot Expl. van S.S. heeft bp
dienstorder aan het personeel doen bekend
maken: „dat. tot nadere beschikking aan
hen, die instede van gebruik te maken
van de bevoegdheid bij art 76 R. D. V.
1907 verleend om wenschen en bezwaren
in te dienen langs den hierarchieken weg