WEERBERICHT.
Thermometerstand
STADSNIEUWS.
ALLERLEI.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT
Opgemaakt voorm. 10.50 uur.
De Bilt, 19 September 1910.
Hoogste barometerstand 769.7 m.M. te
Seydiafjord laagste 751.4 te Haparanda.
Verwachting tot den avond van 20 Sep
tember 1910. Zwakke tot matige Z..-lijke
tot Z.W-.lijke lator ruimende wind.
Gesteldheid van de lucht: Bewolkt tot
zwaarbewolkt, mogelijk regen.
Temperatuurdezelfde.
Barometerstand te AMERSFOOPT-
Barometerstand hedenmiddag te 12 uur
763 m.M.
Vorige stand te 12 uur 773 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 67
Laagste hedennachtF. 45
Hedenmiddag 12 uurF. 62
AMERSFOORTSCHE
BAD- EN ZWEMINRICHTING.
TEMPERATUUR van het water op Maan
dag 19 Sept. des morgens 7 uur is 58° F.
om meer rijkssteun aan het m. u. 1. o. te
kunnen geven enz.
In opdracht der Koningin betuigde hij
dank aan de Staten-Gcneraal voor hun
ijver en toewijding aan 's lands belang.
ALGEMEEN KIESRECHT.
Op een terrein in de buurt van het
Concertgebouw te Amsterdam werd gisteren
de grootc landelijke Kiesrechtbctooging ge
houden, georganiseerd door de S. D. A P.
Duizenden en duizenden, personen waren
tegenwoordig.
Een aantal zangkoren en muziekkorpsen
zorgden voor de opluistering der meeting,
terwijl de heeren Troelstra, Van Kol, Duys,
Henri Polak, Oudegeest en Spiekman en
mevr. Helene Ankersmit de betoogers
toespraken.
De heer Mr. P. J. Troelstra zette uiteon,
beo de demonstratie diende ter inleiding van
het volkspetitionnenent. Volgend jaar zal
bij de opening der Staten-Generaal door de
vertegenwoordigers der arbeidersklasse het
adres, naar men hoopt, door honderdui
zenden geteekend, aan minister Heemskerk
overhandigd worden.
De volkspetitie heeft een drieledig doel:
le. te lacen zien, welk een groot deel van
het Nederlandschc volk men achter zich
heefl, 2c. aanhangers te winnen on meer
intensieve propaganda te maken, 3e. een
scherpere, een meer revolutionnaire kies-
rechtbewegiug, welke misschien op den
duur noodzakelijk zal worden, voor te be
reiden.
De ervaring, welke spreker in de com
missie voor do grondwetsherziening heeft
opgedaan, is deze, dat, indien deze com
missie tot uitbreiding van het kiesrecht
concludeert, zulks te danken zal zijn aan
do kiesrechtbeweging.
Aangenomen werd de volgende motie
„De groote demonstratie, ten gunste van
het algemeen kiesrecht voor mannen en
vrouwen, bijeen geroepen door de S. D.
A. P., en gehouden te Amsterdam, op 18
September 1910, onder deelname van 960
organisaties en 88421 leden,
„Verklaart, dat de toekenning van het
kiesrecht aan alle meerderjarige Neder
landers, de onafwijsbare eisch is van de
Nederlandsche arbeidersklasse,
welke klasse door het thans geldende
kiesrecht in haar politicken invloed op de
meest willekeurige wijze wordt tekort ge
daan en daardoor belemmerd in haar wet
tig streven naar zelfbevrijding van do
klasseheerschappij der bourgeoisie, die thans
op haar drukt,
„vastbesloten, niet te zullen dulden, dat,
door welke' manoeuvres ook, de kiesrecht
zaak door de regeerende klasse op de lange
baau wordt geschoven,
„verklaart alle kracht der Nederlandsche
georganiseerde arbeiders te zullen aanwen
den, omjiet voorgenomen volkspetitionemcnt
ten gunste van het algemeen kiesrecht
schitterend te doen slagen,
en gaat uiteen met de belofte, niet te
zullen rusten, voor de strijd voor het
algemeen kiesrecht heeft gezegevierd."
VLEESCHIN V OER.
De Zwolsche Vleeschhouwersvereenigiug
heeft de Kamers van Koophandel en Fa
brieken uitgenoodigd instemming te betui
gen met een door haar „namens vele be
langstellenden in Nederland" samengesteld
adres aan den Minister van Landbouw,
houdende verzoek om, zoolang de zoo
gewenschte rijkskeurwet nog niet zal zijn
tot stand gekomen, in overleg te treden
met zijn ambtgenoot van Binnenl. Zaken
tot het treffen van maatregelen, uoodig
om de gemeentebesturen te beletten aan
gaande den invoer van versch vleesch te
bepalen, dat uitsluitend toegelaten wordt
vleesch, van in een gemeente-slachthuis
geslachte dieren.
Handelsschool.
In ons vorig nommer hebben wij reeds
in het kort het voorstel van Burgemeester
en Wethouders betreffende de oprichting
van een Ilaudelsschool meegedeeld. Dit
voorstel luidt in zijn geheel als volgt:
Amersfoort, 30 Augustus 1910.
Bij ons schrijven aan uwe vergadering
van 29 October 1909. Afd. I, no. 1546
(bgl. no. 415, gedrukte stukken pag. 212
en volg.) deden wij U mededeeling o.a.
van ons schrijven aan den Minister van
Binnenlandsche Zaken van 21 December
1908, Afd. I, no 1728, betreffende de
eveutueele overneming van de Hoogere
Burgerschool door het Rijk en stichting
van ee.ne gemeentelijke Handelsschool met
subsidie van Rijk en Provincie. Gelijk wij
in onze missive aan den Minister schreven,
meenden wij, dat de tengevolge van de
buitenleerlingen zoo buitensporig hooge
kosten van de Hoogere Burgerschool, die
jaarlijks toenamen, uit financieel oogpunt
een beletsel zouden zijn om naast de
Hoogere Burgerschool de zorgen voor een
gemeentelijke Handelsschool op de Gemeen
te te leggen.
Gelijk |U bekend is, is de Minister van
Binnenlandsche Zaken in beginsel niet
bereid, Gemeentelijke Hoogere Burger
scholen tot Rijksscholen te maken, zoodat
in dit opzicht gcene vermindering van
lasten te voorzien is. Daarentegen is ten
gevolge van do U bekende nieuwe wijze
van subsidiceren door het Rijk en dooi
de mogelijkheid om, zonder verlies van
Rijkssubsidie voor de buitenleerlingen een
hoogcr schoolgeld te heffen, op andere wijze
verlichting gebracht in de lasten, die sinds
jaren de buitenleeringen voor de Gemeente
voroorzaakt hebben. Wij hebben daarom ons
oorspronkelijk plan betreffende eene gemeen
telijke Handelsschool niet losgelaten en
ons andermaal gezet tot overweging op
welke wijze het beste aan de behoefte aan
practisch ingericht handelsonderwijs kan
worden voldaan Dat inderdaad een derge
lijke behoefte bestaat, meenen wij als
vaststaande te mogen aannemen. De instel
lingen van onderwijs in onze Gemeente
toch geven gecne voldoende opleiding aan
die jongens en meisjes van ongeveer 12 h
13 tot 16 a 17 jaar, die later een bestaan
wenschen te vinden, hetzij als bodienden
in den handel, hetzij zij zelf aan het hoofd
van eene zaak zullen komen te staau. In
't bijzonder hebben wij hier op 't oog die
kinderen, welke behooren tot den zooge-
naamden middenstand.
Op tweeërlei wijze kan in het handels
onderwijs worden voorzien.
Gedacht is aan eene reorganisatie van
de zg. vervolgklassen van de school le
soort aau de Heerenstraat waardoor het les
geven in de bepaalde vakken van onder
wijs, speciaal in het belang van den handel,
meer op den voorgrond zou kunnen treden
Het Hoofd van de school le soort heeft
ons daaromtrent een rapport ingediend,
dat voor uwe vergadering ter lezing ligt.
Ons College meent evenwel, dat door eene
dergelijke organisatie niet datgene verkre
gen wordt, waardoor aan de gevoelde
behoefte voldaan wordt. Wij achten hier
voor noodig het stichten van een Handels
school, waar het speciale handelsonderwijs
door vakloeraren gegeven wordt en waar
het onderwijs, onmiddellijk, zoodra de
leerlingen op de school komen, geheel kan
worden ingericht op de toekomstige be
stemming der leerlingen. Wij meenen, dat
aan deze eischen slechts op een speciaal
voor het handelsonderwijs bestemde school
kan worden voldaan. Ook de Inspecteur
van het Middelbaar ouderwys, in 't hijzon
der belast met het toezicht op de Handels
scholen, geeft aan eene dergelijke school
de voorkeur.
Eveneens gaf het Bestuur van de onlangs
opgerichte Vereeniging „Handelsschool
voor Amersfoort en omstreken" ons uit
drukkelijk te kennen, dat aan de behoeften
van den middenstand geenszins voldaan
zou worden indien bij eene reorganisatie
van het voortgezet Lager onderwijs zelfs
in belangrijke mate een plaats ingeruimd
werd voor het handelsonderwijs.
Zooals gezegd, zal deze 6chool moeten
openstaan voor kiudereu uit don midden
stand, in de meest ruime beteekeois. Een
belangrijk punt van overweging maakte
de vraag uit of de school toegankelijk
moet zijn voor kinderen, die reeds eenige
jaren onderwijs in de Fransche taal geno
ten hebben, dan wel of op de school zelve
een aanvang met het onderwijs in dat vak
gemaakt zonde moeten worden. In een
advies, door den Inspecteur indertijd aau
Burgemeester en Wethouders van Zwolle
gegeven, schrijft deze „Een handelsschool
voor Zwolle en omstreken, bestemd voor
jongens en uieisjes van 12 tot 16 jaar,
zou m i. vier leerjaren moeten omvatten
en bij toelating zou ik den ei6ch van
„eenige kennis der Fransche taal" niet
willen stellen. Het Fransch mag voor me-
nigen begaafden discipel der volksschool
niet als 't ware den slagboom vormen, die
hem belet de Handelsschool binnen te gaan
en 't zijn juist de kleine neringdoenden,
wier kroost men den overgang van do ge
wone Lagere school naar de nieuwe stich
ting dient te vergemakkelijken. Ook de
dorpskindereu zullen daarbij profiteeren,
terwyl zij, die rechtstreeks van de banken
van het Uitgebreid Lager onderwys komen,
er werkelijk geen schade van zullen heb
ben, dat het Fransch in klasse I der Han
delsschool wordt opgevat als begin-onder-
wijs".
Wat in dit opzicht voor Zwolle geldt,
mag ook voor Amersfoort van belang zijn.
Bovendien gaf de Inspecteur ook voor onze
Gemeente in overweging, het Fransch op
te vatten als begiu-onderwijs. De school
zal derhalve moeten openstaan voor hen,
die de gewone Lagere school, waar geen
Fransch onderwezen wordt, doorloopen
hebben met voldoend resultaat, 't geen zal
moeten blyken of uit een examen of uit
een verklaring van het Hoofd der betrok
ken school, waaromtrent later eene beslis
sing zal dienen genomen te worden.
Waar in het bovenstaande in zeer alge-
meene trekken het karakter van de Han
delsschool is aangegeven, dient thans de
vraag besproken te worden of het de voor
keur verdient, de gedachte school van ge
meentewege te stichten en te exploiteeren,
dau wel aan do Vereenigiug „Handels
school voor Amersfoort en Omstreken",
die zich ten doel stelt eene dergelijke
school in 't leven te roepen den govraag-
den steun te verleenen.
In beginsel achten wij het beter, dat
eene dergelijke school eene gemeentelijke
zij. Het voortbestaan der school is verze
kerd, terwijl ook met inachtneming van
de noodige zuinigheid de Gemeente in
den regel eene dergelijke school meer on
bekrompen kan exploiteeren dan eene Ver
eeniging, die doorgaans met vele financi-
eele moeilijkheden te kampen heeft. Ook
schijnt het ons toe, dat eene gemeentelijke
school gemakkelijker goede leerkrachten
zal kuunen trekken dan eene Vereeniging
wier bestaan toch altijd min of meer onze
ker is.
Wij hebben confidentieel aan het Bestuur
der Vereeniging „Handelsschool voor
Amersfoort en omstreken" van ons voor
nemen kennis gegeven.
Wat nu de kosten betreft, zij het vol
gende opgemerkt.
De programma's van de lessen zullen
voor beide scholen nagenoeg het zelfde zijn
Behoudens eene kleine wijziging acht de
Inspecteur het programma behoorende bij
het adres van de Vereeniging het meest
geschikt. Neemt men aau, dat de bezoldi
ging van de leerkrachten vastgesteld wordt,
zooals de Vereeniging zich deze gedacht
heeft dan zal voor jaarwedden noodig zijn
f 10 275.—
De verdere kosten kunnen
voorloopig geraamd worden:
Leermiddelen, schoonmaak,
vuur en licht 1 000.
Concierge (met vrije woning) 400
Huurwaarde gebouw 1 000.
Onvoorziene uitgaven 125.
f 12S00.—
Schoolgelden (voorzichtigheids
halve laag te ramen) 1 000.-
Rest, onkosten 11 800.
Indien het Rijk eene subsidie geeft ad
50% en do Provincie ad 15%, dan zouden
de overblijvende kosten voor de Gemeente
op f 4130 geraamd moeten worden.
Het komt ons voor, dat in geval ons
voorstel d.d. betreffende de verbouwing van
de Hoogere Burgerschool door U wordt
aangenomen, de Handelsschool, althans
aauvaukelijk, gehuisvest zal kunnen worden
in het Werkhuis. In dit geval zouden daar
door de kosten voor de Gemeente nog in
direct verminderen.
Intusschen kan dit later door U beslist
worden.
Het verbinden van een avondschool aan
een dagschool wenschen wij voorloopig
achterwege te laten en de ontwikkeling
van de dagschool af te wachten alvorens
te besluiten tot uitbreiding van dezen tak
van onderwijs.
Het komt ons voor, dat thans allereerst
door uwe vergadering zal moeten worden
uitgemaakt of en zoo ja op welke
wijze de Gemeente het tot stand komen
van een Handelsschool zal bevorderen.
Indien in deze eer.e beslissing door U ge
nomen is, kan, naar gelang uw besluit
luidt, de verdere uitvoering door ons Col
lege worden voorbereid.
Op grond van het bovenstaande hebben
wy derhalve de eer U in overweging te
geven, in beginsel te besluiten tot oprich
ting van eene gemeentelijke Handelsschool,
in den geest als hierboven omschreven,
behoudens steun van het Rijk en de Pro
vincie, en aan de Vereeniging „Handels
school voor Amersfoort en omstreken" uw
besluit mede te deelen.
Na de opening van de zitting der
Staten-Generaal vertrekt H. M. de Koningin
morgenmiddag 2.47 uit don Haag. De reis
gaat over Utrecht (aankomst teu3.48nm)
Amersfoort (ruim 4 uur) naar 't Loo-Paleis,
alwaar de trein ten 5.04 n.m. aankomt. Te
Soesterberg stopt do trein tot opneming
van Prinses Juliana.
In de Amersf. Zweminrichting werd
het diploma als geoefend zwemsters uitge
reikt aan Freule M. E. M. Lewe van
Middelstum en Mej. M. P. C. Stoetzer.
Het C r i p p e n-m y s t e r i e. Het pro
ces Crippen schijnt thans weer een ongun
stige wending voor den beklaagde te nemen.
Waren de uitspraken der vorige getuigen
bezwarend, die der op Vrijdag gehoorde
getuigen waren verpletterend.
De eerste getuige, dr. Spilsbury, ver
klaarde, dat hy op verzoek van dr. Pepper
een stuk vleesch microscopisch onderzocht
had en daar ook reeds met het onge
wapend oog een litteeken had ontdekt.
Vervolgens kwam dr. Willcox voor do
balie. Hij beschouwde eerst aandachtig een
stuk pyjama-vest van ongeveer 30 cM. in
het vierkant, dat bij de overblijfselen ge
vonden was. Dit stuk was van gestreept
flanel waarvan de strepen vermoedelijk
eens groen of blauw geweest waren. Nadat
nu aan dr. Willcox ook de pyjama-pantalon
getoond was, die in een kast van Crippen
was gevonden, zeide getuige, dat de
structuur van het hem getoonde bewijsstuk
naar zijn meening volkomen identiek was
met die van de pantalon en slechts een
geringe Kleurverandering ten gevolge van
de ongcbluschte kalk, waaraan het was
blootgesteld, geweest, vertoonde. Deze
verklaring veroorzaakte groote opschudding
onder de toehoorders.
Newton, Crippeu's advocaat, vroeg thans
den getuige of in een in ontbinding ver-
keerend lijk niet steeds sporen van hyox-
iainiue werden aangetroffen, waarop dr.
Willcox antwoordde, dat dit inderdaad het
geval was, maar slechts in zulke minimale
hoeveelheid, dat zij in het onderhavige ge
val verre wordt overschreden. In het slacht
offer is een zoo aanzienlijke dosis gevon
den, dat het absoluut vaststaat, dat het
gestorven is aan vergiftiging door hyoxia-
mine.
Terwijl getuige deze verklaring aflegde,
zag Crippen, bleeker dan gewoonlijk, hem
onafgebroken strak aan.
„Na de dosis hyoxiamine tot zich te
hebben genomen", vervolgde dr Willcox,
