DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No, 231.
DINSDAG 4 OCTOBER 1910.
7e JAARGANG
BUITENLAND.
BINNENLAND.
■tureiiu: KLKISK Telef. Interr. 18».
Hootilredactenr R. O. ItUHKH S.
Abounementsprijs:
Per jaarf 4.Franco per
post id. f 5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. [1.40. Afzonderlijke nummers f0.05.
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en BuitenUndsch Advert.- bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78 Amsterdam
Prijs der Advertentiën:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iedercn regel meer f 0.08.
E.iii-n het Kanton Amersloort per regel fO.10. (Bij
abonnement belangrijke korting).
DE TURKSCII-FRANSCHE LEENING.
Er is in de laatste dagen heel wat ge
schreven over deTurksch-Franscheleeniog.
De voorstelling in de pers hiervan
gegeveu, kwam ongeveer hierop neer, dat
de onderhandelingen tusschen do Fransche
Regeering en de vertegenwoordigers van
de Fransche geldmarkt eencrzijds en de
Turk8che Regeering anderzijds, zouden zijn
afgebroken of op het punt stonden
afgebroken te worden doordien Turkije
zich in de armen had geworpen van het
drievoudig verbond. En als bewijs daarvan
moest dienen het plotseling door de Matin
in de wereld gestrooide bericht, dat er een
verbond was gesloten tusschen Rumenië
en Turkije, waarbij Rumenië zich verbond
om bij een eventueelen oorlog tusschen
Bulgarije en Turkije, zich aan de zijde
van laatstgenoemd Rijk te scharen. Wan
neer men nu weet, dat Rumenië zoo onge
veer beschouwd wordt als een filiaal van
het drievoudig verbond op den Balkan,
dan begrijpt men welke conclusion de Matin
uit haar bericht wilde hebben getrokken.
Toen kwam echter de Turksche minister
Dsjavid bey, die in een intervieuw veel
ophelderde, wat tot dusver raadselachtig
was geweest.
Bij do onderhandelingen over do Turksche
leening ging het over de vraag of de
„Banque Ottomane", die zooals men weet,
ten behoeve der Turksche 9chuldeischers
in het buitenland het beheer voert over
sommige Turksche belastingen, en die thans
ook bij de nieuwe leening zou worden
betrokken, of deze „Banq'ue Ottomane"
voortaan zou worden belast met de geheele
administratie van de inkomsten en uitgaven
van het Ottomaansche Rijk. Want dit
laatste schjjnt de voorwaarde te zijn
geweest, welke men van Fransche zijde
had gesteld, voor het verschaffen van het
geld voor de leening.
Deze verklaring van den Minister wekte
in de Fransche pers veel ontstemming;
maar een kategorische tegenspraak volgde
niet.
Men mag dus veilig de verklaringen van
-Dsjavid bey beschouwen als ten naasten
bij overeenkomende met de waarheid.
Maar dan blijkt ook tevens, welk een
eigenaardige rol de Matin weer heeft ge
speeld met haar berichten over het Roe-
mcenschTurksche verbond, om het even
of dit verbond bestaat of niet.
Dat de tegenwoordige Turksche Regee
riug niet kon ingaan op voorwaarden, die
het laatste restje der fiuancieele autonomie
van 't Ottomaansche Rijk zouden doen
verdwijnen, is te begrijpen.
Onmiddellijk na de afzetting van Abdoel
Hamid was het duidelijk, dat Turkije zich
voortaan niet meer de vernederingen zou
laten welgevallen, die tot dusver mogelijk
waren geweest.
Het beheer van de Turksche douane
inkomsten door een buitenlandsche instel
ling als de „Banque Ottemane", zooals dit
tot dusver plaats heeft, beteekent niets
minder dan een curatorium over een ge
deeltelijk in staat van faillissement ver
hoerend land. Evenzoo kan het Turksche
volk de consulaire rechtspraak voor vreem
delingen niet anders gevoelen, dan als een
aantasten van zijn recht op zelfbestuur.
Het sprak dus wel vanzelf, dat voortaan
alle pogingen van do opeenvolgende Turk
sche Ministeiies er op gericht zouden zijn,
om deze beide smaadheden zoo spoedig
mogelijk te doen ophouden.
Eu in plaats met deze zeer verklaarbare
nationale wenschen rekening to houden,
weten de Fransche financiers niets beters
te doen dan bij de eerste de beste ge
legenheid zoo grof mogelijk tegen deze
wenschen in te gaan.
En wat de Turken hier wel het on
aangenaamst moest treffan de Fransche
Regeering heeft de Fransche bankiers zoo
ver mogelijk in dezen gesteund.
Dit zal, ook al komt de leening ten
slotte nog tot stand, er stellig niet toe
bijdragen, om in Turkije de sympathie
voor Frankrijk te doen vermeerderen.
DE ZWARTE ZONDAG.
De telegrammen, die tot heden zijn
ingekomen over de clericale manifestaties,
welke Zondag in Spanje hebben plaats
gehad, wijzen er op, dat de „Zwarte Zon
dag" waarschijnlijk boter is afgeloopon dan
door sommigen werd gevreesd.
Alleen te Madrid, Saragossa en Yalencia
schijnen botsingen te hebben plaats gehad
met anti-clericale minifestanten; maar ook
daar schijnt alles met een sisser afgoloopen
te zijn.
Do clericalen te Alcira hebben van de
mauifestatie afgezien, daar men slechts een
geringe deelneming verwachtte.
Te Merida werd eveneens de clericale
manifestatio afbesteld, onder voorwendsel,
dat het comité den weg, waarlaugs de
stoet volgens het voorschrift der overheid
moest trekken, niet geschikt vond.
Te Zamoro is de manifestatie afgestuit
op groote oneenigheid tusschen de clerica
len en de Jaïmisten. Beide groepen geven
elkander met groole heftigheid de schuld
der mislukking
Te Huesca was voor do mauifes.atie een
koortsachtigo propaganda gemaakt. De
clericale families hadden haar dienstperso
neel medegedeeld, dat het ontslagen zou
worden, wanneer het niet aan den optocht
deelnam.
Het comité op deze plaats ontving ook
groote geldsommen.
De liberalen en radicalen bereidden
aldaar echter groote tegenmanifestatiën
voor, evenals te Castellone.
Maar gelukkig is alles vrij rustig ge
bleven. Een aanmoediging voor Canalejas,
als hij die nog noodig had, om voort te
gaan.
FRANKRIJK.
De Duitsche vlieger, kapitein Engelhard!,
die van Trier naar Metz wilde vliegen
heeft bij ongeluk de Fransche grens over
gevlogen en is bij Pont a Mousson, nabij
Nancy, neergedaald. Hij was Metz voor
bijgegaan, had de stad wel opgemerkt,
maar gedacht dat hij pas bij Diedenhofen
was. De Duitsche vlieger is door de
Fransche burgers en autoriteiten met de
grootste hoffelijkheid ontvangen, ofschoon
hij Duitsch militair is. Hij is door den
eigenaar van het landgoed, waar hij landde,
opgenomen, heeft daar gedineerd en ge
slapen, terwijl zijn machine goed verzorgd
en opgeborgen was.
Men zal zich herinneren, dat eenigen
tijd geleden enkele Duitsche bladen de
Fransche vliegers Aubruu en Leblanc ge
dreigd hebben, hen met geweerschoten
neer te knallen, in geval zij boven Duitsch
gebied kwamen. De Franschen hebben nu
door hun beleefdheid jegens dezen Duitscben
ndringer hun buren een niet onaardig
lesje in internationale hoffelijkheid gegeven,
en 't is te begrijpen dat thans de Fransche
bladen de Duitsche dreigementen in her
innering brengen. Fraukrijk's houding wordt
evenwel, dunkt ons, niet mooier gemaakt
wanneer men, zooals b.v. de president der
nationale lachtvaartvereeniging in het Jour
nal de Paris, doet gaat snoeven op Frauk
rijk's traditioueele edelmoedigheid, die thans
weer eens schitterend gebleken zou zijn.
't Geen niet wegneemt, dat, naar de algo-
rueene overtuiging aan beide zijden der
Vogezen, eeu Fransche vlieger, die bij
toeval in Duitschlaud neerkwam, heel wat
onvriendelijker zou bejegend zijn.
Toen Engelhaiélt den volgenden dag
wilde opstijgen cm terug te vliegen, kwam
er een douane-ambtenaar op hem af en
vroeg 11? francs en 14 centimes als in
voerrecht. Wanneer hij aan de grens, in
Duitschland terugkeerende, zijn machine
of haar restes toonde, zou men hem de
som teruggeven.
DUITSCHLAND.
Te Görlitz is met de uitsluiting der
metaalarbeiders reeds een aanvang ge
maakt.
Een der grootste fabrieken heeft Zater
dag 120 arbeiders ontslagen de andere
fabrieken hebben haar arbeiders met in
gang van 8 Uctober uitgesloten
Te Darmstadt is een groote optocht door
2000 motaal-arbeiders gehouden, om sym
pathie te betuigen met de stakende werf-
ai beiders.
De manifestanten begaven zich toen naar
hun vergaderlokaal, waar besloten werd
om toen de door de patroons voorgenomen
uitsluiting van 60 pCt. der metaalarbeiders
tot uitvoering kwam, deze onmiddellijk te
beantwoorden met een staking der overige
40 piocent.
De Yorwarts publiceert eeu oproep
aan de partijgenooten, waarin de verwach
ting wordt uitgesproken, dat binnenkort, en
wel spoediger dan men verwacht, de Rijks
dag zal worden onthouden.
„Tot dusver nam men aan, dat de ver
kiezingen in den herfst van 1911 zouden
plaats vinden. Wij hebben echter goede
redenen om te gelooveu, dat zij veel vroe
ger gehouden zullen worden.
De groote wetsontwerpen (hervorming
der Rijksverzekeringswetgeving, herziening
van het strafprocesrecht) zullon vermoede
lijk toch wel niet in hot eind der zitting
tot eeu einde gebracht worden. Zij vormen
dus geen beletsel voor een spoedige ont
binding en nieuwo verkiezing van den
Rijksdag. Voor deze ontbinding echter pleit
een groot aantal argumenten uit de binnen-
cn buitenlandsche politiek van het Rijk,
die hel voor de regeerders wenschelijk
maken, zoo gauw mogelijk een nieuwen
Rijksdag te bezitten, die in een vyfjarige
werkzaamheid hun wenschen ten opzichte
van millitaire marine- en belastingwetten,
benevens van tol- en handelsverdragen kan
bevredigen."
Hierop volgt dan de eigenlijke oproep
aan de genosson om zich vooral niet te
laten overrompelen en alles in het werk
te stellen opdat de sociaal-democratie uit
den nieuwen verkiezingsstrijd zegevierend
te voorschijn kome.
GROOT BR1TANNIE.
De groote uitsluiting in het Eugelsche
katoenbedrijf is, zooals wy gister reeds in
't kort meldden niettegenstaande alle po
gingen tot voorkoming, ten slotte toch ge
komen. In ongeveer 700 fabrieken ligt het
werk stil en circa 15Q,000 arbeiders zijn
uit hun brood. In Oldham alleen ziju er
50,000 werklieden uitgesloten en in Bolton
30,000. Natuurlijk lijden niet alleen de
katoenspinuors nadeel, maar heel do handel
en industrie, vooral kleine winkeliers e.d.
in de plaatsen die van het katoonbedriif
leven.
Hoop op verzoening bestaat vooreerst
nog niet. Geen der partijen is geneigd om
ook maar iets toe te geven. De sluiting der
fabriekon is zonder ongeregeldheden ge
schied, maar do geest onder de mannen
is bittor. Zo hebben al kwade tijden achter
den rug en de uitsluiting is de genadeslag.
Van verschillende kanten wordt geïnsinueerd
dat de patroons uitgesloten hebben, omdat
zij behoefte gevoelden do markt van voor
raad te ontdoen, ten einde den weg to
banen voor betere zaken Natuurlijk wordt
dit stellig tegengesprokenmen wijst er op
dat or in den herfst over 't geheel veel te
doen is in den katoenhandel en dat de
patroons in dien tijd niet voor hun genoegen
overgaan tot uitsluiting.
De van spionage beschuldigde Duit
sche officier Helm is op borgstelling vrij
gelaten.
TURKIJE.
De Turksche regeering heeft het gebruik
van vreemde, in dit geval Grieksche, staats-
hoorigen als leerkrachten aan de scholen
onder het Patriarchaat staande, aldus aan
alle Grieksche scholen in Turkije, verboden.
In de streken bij de Grieksche grens
werden de leeraars, die Grieksche staats
burgers zijn, over de grens gezet. Aan de
Turksche scholen zullen voortaan slechts
Ottomaansche onderdanen leskunnen geven,
wat den Grieken nog harder zal vallen dan
den Bulgaren en Serviërs, vau wie men
theoretisch reeds hetzelde verlangd hoeft,
om het binnenkort ook practisch door te
HET AANNEMEN VAN BOUW-
WERKEN.
Bekend is, dat de heer H. Siegers, aan-
nemer van 's Rijks Munt te Utrecht, dit
werk in den steek heeft gelaten en daarna
failliet verklaard is.
De Aannemer, het orgaan van den
Nederlandschen Aannemersbond, heeft deze
zaak reeds in baar nummer van 30 Maart
1909 behandeld.
De redactie wees er toen op, dat het
aantal aannemers bij drukte in het bouwvak
steeds aangroeit;
„dat hot cijfer van den laagsten inschrij
ver daalt ver beneden den kostprijs, ver
beneden do som, noodig voor een behoorlijke
uitvoering, en telkens blijkt, dat deze in
schrijvers minder goed op de hoogte zijn.
Waar die pseudo aannemers vandaan
komen
Voor een deel uit den eigenbouw, een
tak van het bouwbedrijf, die knap aau het
verdorren is, die, door een modern Bouw-