DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 236.
MAANDAG 10 OCTOBER 1910.
BUITENLAND.
DE REVOLUTIE IN PORTUGAL.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur R. IS. B IJ K F, S 8.
Kareau: KLBIKil HxIftlC. Telel. Interr. 188.
Abonnementsprijs
Prijs der Advertentiën:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f0.10. (By
id. f 1.40. Afzonderlijke nummei6 f0.05.
abonnement belangrijke korting).
Tot-plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buitonlandaeh Advert,-bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78 Amsterdam
De revolutionnaire partij schijnt thans
gewonnen spel te hebben. Ook de provin
cie heeft zich bij de feiten neergelegd.
Een speciaal verslaggever van de Matin,
die naar Lissabon is gereisd, schrijft over
do reis het volgende
„Leve de Portugeesche republiek! leve
hot vaderland leve de vrijheid waren de
kreten die dezen nacht mijn ooren troffen,
telkens wanneer de trein die my naar
Lissabon bracht, in een station stopte.
Naar mate wy de hoofdstad naderden, ver
drongen zich steeds dichter de massa's op
de kaden en ontplooiden er de rood- en
groene vaandels, terwijl de muziek de
republikeinsche marscb, de nieuwe nationale
hymne, speelde.
Het onbeschrijfelijke enthusiasme, dat in
al die kleine dorpen, gisteren nog onder
het juk der monarchale tyrannie gebogen,
heerschte, deed mij al spoedig begrijpen,
dat de revolutie te Lissabon had gezege
vierd.
Toen ik te halMric uit don trein stapte,
bood de stad haar normalen nachtelijken
aanblik, slechts zag ik enkele compagnies
infanterie kampeeren op hot groote plein
en voorts een paar gaten door granaten
in den grond geslagen."
Reeds vroeg in den ochtend heersoht
een levendige bedrijvigheid. De winkels,
de kantoren en de banken zijn weer geo
pend, maar het personeel is meer gestemd
om de gebeurtenissen te bespreken dan
om te werken
De angstvalligen die thuis waren geble
ven, loopen thans rond om de schade aan
do gebouwen eens op te nemen In de
avenida da Liberdade aeeft een granaat
den stam van een dikken boom doorboord
en een volkomen rond gat achtergelaten
dat de bewondering der straatjongens op
wekt. Verscheidene gebouwen zijn geraakt,
maar over het algemeen is de schade
gering.
De burgers die gisteren nog gewapend
voor de republiek streden, hebben alweer
hun normale bezigheden hervat. Groote
voldoening is op aller gezichten te lezen,
de vreugde is algemeen.
Tot dusver heeft de pers van geen
enkel land de Republiek onwelwillend be
groet. En waDneer het op de erkenniug
aankomt, maakt ieder land, in de richting
van Engeland hot hoofsche gebaar van
„gaat U voor", om dan verder te zeggen,
wij zullen ongetwijfeld volgen. Oostenrijk-
sche bladen toonen zich in dit opzicht al
bijzonder bescheiden wanneer Engeland,
Frankrijk, Duitschland en Spanje de Repu
bliek erkennen, hebben wij geen het min
ste bezwaar, verzekeren zij. Dat zou er
dan ook niet zoo heel veel meer toe doen.
In '1 kort, men kan niet zeggen, dat in
Enropa, waar dan ook, een sterke stroo
ming den terugkeer van het hui6-Braganza
als buitengemeen wenschelijk bepleit. Het
vrijwel algemeene gevoelen is, het kan al
zeer moeiclijk slechter worden, dan het
was, misschien wordt het er wel beter op.
En dat is voor de financiers, die Portu
geesche schuldbewijzen in hun bezit heb
ben, een niet onaanlokkelyk vooruitzicht.
Ooggetuigen vertelden den correspondent
de volgende bijzonderheden over het vertrek
der koninl-'ijko familie.
Dom Alfonso, hertog vnn Oporto, scheep
te z'ch te Cascaes in; weenend verklaarde
hij met diepe smart het geliefde volk te
verlaten. Hij gaf de schuld van het verval
dor monarchie aan den verderfelijken invloed
der koningin-moeder Amelia en bejammerde
dat het hem niet had mogen gelukken
zijn liberale voorslagen bij zijn neef ingang
te doen vinden,
Te Eiriceira kwamen koning Manuel en
zijn moeder aan boord; Manuel reikte de
hand aan eenige visschera; hy was wel be
wogen, doch schijnbaar verheugd, er alecht8
mot het verlies van zyn kroon af te komen.
Koningin Amelie moet, tandenknar8end,
met wraak bij eventueelen lerugkeei ge
dreigd hebben.
Koning Manuel heeft bij aankomst te
Gibraltar aau koning Alfona XIJI geaeind
en een hartelijk antwoord ontvangen. Te
Sevilla wordt beweerd, dat koningin Amelie
te Watnaurique bij haar Moeder de gravin
van Parija haa" intrek zal nemen.
De ontkroonde Koning heeft eveneena
eeu telegram gezonden aan Koning George,
om zyn aankomst te Gibraltar te melden
en hem te bedanken voor de gastvryheid
hem door de Engelache overhedeu veleend.
Velschillende bladen melden, dat het
kasteel van den hertog van Orleans, te
Woodnortoa, in gereedheid wordt gebracht
om Koning Manuel en zijne Moeder te
ontvangen.
Gisteren ia het decreet uitgevaardigd,
waarbij de religieuao congregaties worden
verbannen. Er zijn Vrijdag nog onlusten
voo-gekomen uit woede tegen do Jezuïeten.
Volgeua de bladen trokken de leerlingen
van de polytechnische school met matrozen
om 9 u. '8 avonds (Vrijdag) langs het
klooster der Fransche Jezuïten van den
heiligen Lodcwijk te Lissabon, toen een
bom uit het klooster geworpen werd, die
twee matrozen doodde en een cadet ver
wondde. De ijlings toegesnelde troepen
werden met een regen van helsche werk
tuigen ontvangen. Zij gaven onmiddellijk
vuur. Middernacht duurde het geweervuur
nog voort. Naar men zegt, zijn er veel
dooden.
De bladen merken op, dat de aanval
uit het Jezuïtenklooster geleid is door
lieden, die de wapens wonderwel weten te
voeren, naar men vermoedt mannen Tan
de gemeentelijke garde. Op het k'ooster
word! nu niet meer geschoten, omdat de
Engelsche vlag er geheschcn is. Enkele
als boeren vormomde priesters zyn in
hechtenis genomen. Een priester is gedood.
By het doorzoeken van do in beslag ge
nomen kloosters zijn vele schatten ontdekt
en geheime gangen, die de kloosters met
andere gebouwen verbonden.
Men meldt nieuwe aanvallen op religieuze
instellingen, men vreest, dat ze algemeen
zullen worden. De regeering heeft gelast
veiligheidsmaatregelen te nemen.
Een sensaioneel Reutertelegram uit
Madrid lezen we in De Courant. Het luidt
als volgt:
Volgens een telegram uit Gibraltar aan
de „Heraldo", bemerkte men gisterenavond
op de maritieme prefectuur te Gibraltar,
een ongewone activiteit naar aanleiding
van een onderhoud van meer dan twee
uur, tusschen de Portugeesche koninklijke
familie en de plaatselijke autoriteiten.
De Engelsche admiraal Pelham ontbood
bij zich den commandant van den Ameri
kaanschen kruiser „Desmoines" en deze
beide officieren wisselden gedurende
langen tijd telegrammen, naar men meent,
met hun respectievelijke regeeringen.
Vervolgens begaf zich tegen hot vallen
van den avond de commandant van de
„Desmoines" in stilte aan boord van zijn
schip, terwijl de Engelsche admiraal en
twee adjudanten naar het jacht „Amelia"
gingen Eenige oogenblikken later verlieten
twee personen het jacht en gingen over
aan boord van de „Desmoines". Hoewel
verscheidene officieren en een tamelijk groot
gedeelte der bemanuing van den Ameri-
kaanschen kruiser zich nog aan wal be
vonden, lichtte de „Desmoines" om 8.30
des avonds het anker en vertrok met volle
kracht naar Portugal.
Koning Manuel zou aan boord van de
„Desmoines" zijn.
De „Heraldo" meldt verder, dat de terug
keer van koning Manuel aan boord van de
„Desmoines" naar Portugal het gevolg zou
zijn van een accoord dat tusschen Eugclaud,
de Vereenigdo Staten en Duitschland tot?
stand kwam en dat in allerijl aan de overige
mogendheden is medegedeeld."
Het geheel klinkt erg fantastisch. Waar
om moet die commandant in alle stilte op
zijn eigen schip gaanf Hy is toch geen
inbreker, 't Zou ons niet verwenderen als
de „Desmoines" eenvoudig de Koninklyke
familie naar Engeland overbracht.
DUITSCHLAND.
De strijd in de Duitsche metaalindustrie
is zooals we reeds meldden, geëindigd, de
vrede verzekerd.
Dit is het resultaat van de onder
handelingen tusschen de vertegenwoordigers
der arbeidersvereenigingen en die der werk
gevers. Die onderhandelingen liepen voor
namelijk over do eischen, door de werklieden
op de werven gesteld. Van den afloop dier
onderhandelingen hing het af of 60°/0 van
de werklieden in de geheele metaalindustrie
zouden worden uitgesloten. En voor enkele
dagen scheen het, dat die uitsluiting niet
te vermijden zou zijn; gclukking is het
conflict bijgelegd, en de uitsluiting daardoor
voorkomen. De arbeiders hebben een
gedeelte hunner eischen ingewilligd gezien:
verhooging van loon, verkorting van don
arbeidstijd, invoering van arbeiderscommis
sies Wel hebben zij niet alles verkregen
wat zij weuechten, maar met hetgeen zy
verkregen, schijnen zij voorloopig tevreden
te zijn, daar zij de voorwaarden der werk
gevers hebben aanvaard.
Op 10 October zullen de werkzaamheden
op de werven worden hervat. Do verte
genwoordigers der vakvereenigingen hebben
de verplichtiug op zich genomen te zorgen:
dat de besluiten, op de conferentie geno
men, worden goedgekeurd en dat de arbeid
wordt hervat
En daarmede is ditmaal hot gevaar weer
afgewend.
Voor ditmaal. Want hel gevaar voor een
groote uitsluiting blyft in Duitschland
bestaan, en het is de vraag hoe het op
afdoende wyze kan worden voorkomen.
De 'etite République zegt uit
betrouwbare bron te weten, dat de veelbe
sproken Russische politiespion Azeff te
Wiesbaden door terroristen is „geëxecu
teerd."
ITALIË.
Onder den titel: „De angst der clerikalen'1,
geeft de Romeinscbe correspondent van het
„Berliner Tageblatt" een overzicht van de
gewyzigde houding van Portugal tegenover
het Vatikaan.
Op het Vaticaan zoo schrijft de cor
respondent van genoemd blad heerscht
algemeer.e vertwijfeling, en is men op het
ergste voorbereid. Men weet, dat alle
nieuwe ministers, zonder uitzondering, anti-
clericalen of vrijmetselaars zyn en verwacht
dus, dat voor de kerk een tijdperk van
vervolging zal aanbreken. Men is nog niet
zeker of de jonge republiek al of niet de
betrekkingen met den Heiligen Stoel
wenscht in stand te houden. Met angstige
spanning wacht men op de eerste daden
der nieuwe regeering. In het algemeen
gelooft men niet, dat de nieuwe republiek
een lang leven beschoren is. Men hoopt,
dat in Portugal, evenals vroeger in Spanje
geschiedde, de dynastie zal worden terug
geroepen. Interessant is zeker de vraag,
welke houding do nuntius te Lissabon zal
aannemen. Volgens het concordaat zou
deze in een eerstvolgend consistorie tot
kardinaal benoemd worden- Zegt de repu
bliek het concordaat op, dan zal er van
die benoeming wel niets komen. De revo
lutie in Portugal zoo klaagt men op
het Vatikaan is een groote godsdienstige
en diplomatieko catastrophe voor den Hei
ligen Stool.
Het Milaneescho blad Perseveranza
had onlangs medegedeeld, dat de leiders der
Modernisten to Lugano een geheime ver
gadering hadden gehouden, waarop o.a.
was besloten beurzen te stichten voor theo
logen die wegens hun modernistische ge
zindheid door do bisschoppen gedwongen
werden, de seminaries te verlaten. Deze
mcdcdeeling wordt door do Vaticaansche
Correspondenza Romana bevestigd. Het
blad voegt er nog aan toe, dat men op
deze vergadering ook middelen beraamd
heeft om modernistische geschriften in de
seminaries binuen te smoakelen en voorts
besloot een aantal jonge geestverwanten
als scholieren de hoogere Katholieke scholen
en universiteiten te doen bezoeken om daar
als agenten en spionnen voor het Moder
nisme te werken.
GRIEKENLAND.
Volgens de Vossische Zeitung hebben de
Atheensche gezanten der beschermende
mogeudheden van Kreta de Grieksche
regeering medegedeeld, dat de vorming
van een kabinet-Veniselos gemakkelijk tot
moeilijkheden aanleiding zou kunnen geven.
TURKIJE.
In een correspondentie uit Skutari aan
de Frankfurter Zeitung wordt medegedeeld,
dat in de laatste dagen steeds meer Alba-
neezen het land verlaten en naar Montene
gro emigreeren. Ook een dertigtal Turksche
grenssoldaten heeft dit voorbeeld gevolgd
met medeneming van wapenen en ammu
nitie. Naar men zegt zouden niet minder
dan 100 families uit Gruda reeds een
toevlucht in Montenegro gezocht hebben
om vandaar uit de Turksche troepen las
tig te vallen en wapenen in Albauië
binnen te smokkelen. Overigens heeft de
ontwapening volstrekt niet de verwachte
uitwerkiug gehad, aangezien de beste wa
penen toch waren achtergehouden en
