DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
I OPRUIMING
Het voordeeligst voor het huishouden
is het lOpCt. dividend van ons brood,
No. 283.
ZATERDAG 3 DECEMBER 1910.
7e JAARGANG
HET MODERNISME
EN HET VATICAAN.
m
BUITENLAND.
in geld uitgekeerd f 10 f 25 per gezin.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur K. O. K IJ KK K S.
Abonnementsprijs:
Per jaarf4.Franco per
poat id. f5.60. Per 3 maanden id. fl.-Franco pm-post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Bureau: KI.KINC II.lt« 6. Telef. Interc. 18».
Prijs rler Advertentiën
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iedercn regel meer f 0.08.
Iluiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (Bjj
abonnement bolangryke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten bet kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buiten lundsch Advert.- bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78 Amsterdam
De Roomsche Curie heeft in den laatsten
tijd de modernistische beweging in korten
tijd verschillende Blagen trachten toe te
brengen. De afzelbaarheid der pastoors
werd opnieuw geregeld op een wijze, dat
de bisschoppen eigenmachtig beslissen
konden. De bewaking van kloosters en
scholen, waarover reedB in dc encycliek
tegen het modernisme was gehandeld, werd
verscherpt. En eindelijk werd voor alle
professoren der theologische faculteiten, ja
voor alle priesters een eed vastgesteld, die
hun meening voor altijd onder het gezag
van de pauselijke autoriteit neerdrukt. leder-
moet zweeren, niet aan de vrijheid dei-
tekstkritiek, niet aan de ontwikkeling van
het dogma, niet aan de onbevangenheid
van den historicus te zullen gelooven; de
in den Bijbel vermelde wonderen niet in
allegorischeu zin te verstaan; geen mystiek,
pantheïstisch of rationalistisch godsbegrip
aan to nemen en nooit modernistische
meeningen te huldigen.
Voor do regeering van een staat, vooral
van een protestantschen staat, was deze
wetenschappelijke kuechting en onder
drukking van iedere zelfstandige meening
bij van staatswege bezoldigde hoogleeraren
een bedenkelijk feit. Vandaar dat het
gerucht reeds liep, dat de Pruisische re
geering zich tegen de aflegging van dien
eed verzet had en wy maakten reeds mel
ding van een bericht van de Neue Freie
PresBe, dat de reis van kardinaal Fischer
naar Rome de volgende resultaten had
opgeleverd: lo. betreffende de Eerste Com
munie zou voorloopïg alles bij het oude
blijven, maar langzamerhand zal de leeftijd
voor de private communie tot op het tiende
jaar wordeu gebracht,"terwijl de plechtige
viering der communie ook in de toekomst
zal blyven samenvallen met het verlaten
van de school; 2o. de anti modernisten-eed
zal door de R.-Katbolieke theologie profes
soren aan de staatsuniversiteiten niet be
hoeven te worden afgelegd; en 3o. de
leerlingen der Duitscho seminaria zullen
vrijgesteld worden van 't verbod om kranten
en tijdschriften te lezen.
Over de politiek van den tegenwoordi-
gen Paus tegen het modernisme, die duB
in Duitschland op verzet schijnt te stooten,
heeft één dezer dagen professor Schnitzer,
die in 1908 onder Vaticaansche pressie de
collegezalen in Miinchen verlaten moest,
nog eenige zeer interessante dingen gozegd.
Hy sprak te Berlijn over de Borromaeus-
encycliek en het modernisme en ving aan
met er op te wyzen, dat het R.-Katholieke
volk zoowel anders als verlichter was, dan
zijn leiders wei meeneu. Professor Schnit
zer zeide verder: „De strijd tegen het mo
dernisme is de groote verteerende harts
tocht van Pius X. Wie echter gelooft, dat
onder een pausschap van Rampolla het
modernisme minder vervolgd ware gewor
den, die heeft het mis. Men hemelt tegen
woordig Leo XIII op ten koste van Pius
X. Maar 't is van hetzelfde laken een pak,
alleen is het snit e#n weinig anders. Leo
XIII, die den geestdriftvollen zanger van
het R. Katholicisme, Schell, op den index
plaatste, heeft met den modernen tijd nooit
gedacht, alleen maar gekoketteerd. Zelfs
door R. Katholieken wordt toegegeven, dat
zeker het tweede deel van het pontificaat
van Leo XIII het verpolitiekon van de
K O O T K HALFJAAKLIJK8CHK
H van Gegarneerde DAMESHOEDEN en FOURNITUREN |aȣ
Tegen uiterst lage prijzen.
lp J. W. H. AUF DEM B RI N K E.
LANGESTRAAT 48 - AMERSFOORT.
kerk gegolden heeft, waartegen ook in de
kerk zelf oppositie gekomen is.
„Men wenschte in Pius X 'n godsdien-
stigen Paus te zien. Nu wilde hij ook een
prediker der liefde zijn, maar de omstan
digheden waren sterker dan hij. Hij kende
de religie slechts als R. Katholicisme en
dit slechts als de leer van de Roomsche
Curie. Alloa in Christus hernieuwen, dat
was zyn leuze, terwijl de hem geboden
omvorming was: alles in het pausdom te
hernieuwen.
„Dat hij van het hoogste ambt in de
kerk het politiek gebied niet scheiden kon,
daarin ligt de ontroei-CDde tragiek van
zijn pontificaat. Dat zyn daden sieeds in het
meest scherpt contrast hebben gestaan tot
zijn diepste gedachten en bedoelingen, dat
is het tragische in hém. Hij is etn Paus,
die meer aan politiek doet dan Leo XIII.
Alleen is hij er niet zoo bedreven in als
deze Allep in Christus vernieuwen is zijn
doel, maar alles vernieuwt zich is Thomas
van Aquino.
„De denkbeelden van alle politiseerende
pausen, te zamen gevat, dat is het ultra-
montanisme, wel te onderscheiden van het
tegenwoordige ultra-montane partijwezen.
Het is de middeneeuwsche idee van het
pausdom, dat do hoogste macht moet zijn
ook in wereldsche zaken. Maar de ultra-
montane opvatting van het Christendom is
in werkelijkheid do algebeele afval van
het Christendom en heeft niets meer gemeen
met wat Christus verklaarde: „Mijn rijk
is niet van deze wereld."
„Pius X vertegenwoordigt het zuivere
ultramontanisme. Hoe dieper en vaster hij
in de middeneeuwen wortelt, des te
scherper moet hij de negatie daarvan, het
modernisme, bestryden.
„Het modernisme stelt het ethische
karakter van het R. Katholicisme op den
voorgrond; het wil de democratische con
stitutie in de kerk, terwijl de Paus het
absolutisme vertegenwoordigt. Richt de
Paus dc meest ondoordringbare scheidsmu
ren op tusschen belijdenissen, zooiukthet
modernisme die omver, terwijl het met d.
andere geloovigen in de bevordering van
het geluk, de verbetering van do mensch-
heid en het zoeken van de waarheid wil
samenwerken. Dat is reeds lang gemeengoed
van wetenschap en literatuur geworden,
wat het modernisme wil. Maar dat het niet
Protestanten, maar R. Katholieken waren
die de uitsprakeo, dat maakte indruk.
„Do Paus moest eigenlijk de kerk van
de nadeelen van het ultramontanisme
bevrijden, terwijl hij nu alle wondcu aan
't modernisme wijt. Dn volkeren, die het
R. Katholicisme uit augst trouw gebleven
waren, Italië, Spanje, Portugal, Frankryk,
vallen nu bij massa's af en wenden zich
tot atheïsme en onverschilligheid. Had de
encycliek gelijk, dan moesten de door
talrijke monnikenscharen beschermde Ro-
maansche volkoren de trouwste kinderen
van het R. Katholicisme zijn. De feiten
getuigen echter anders".
De buitengewoon klare, ook naar den
vorm voortreffelijke uitweidingen van pro
fessor Schnitzer, vonden zeer veel byval
onder het gehoor.
Duitschland
Do officieuze Norddeutsche Allgemeine
Zeitung waarschuwt naar aanleiding van
het onlangs in Marokko overkomene aan
een Duitscber, die diende in het F r a n-
sclie vreemdelingenlegioen
de jonge Duitschers tegen dienstneming in
dat korps. Ofschoon aldus het officieuze
stuk reeds jureu achtereen er op gewe
zen is, welk een treurig lot altijd hem
wacht, die zich laat aanwerven voor het
vreemdelingenlegioen, toch nemen er nog
jaarlyks jonge Duitschers dienst. Laat dat
lust tot avonturen of v-ees voor vervolging
in het vaderland zijn, dat hen hiertoe drijft,
zeker is, dat hun altijd een troostloos lot
wacht, want het Fransche vreemdelingen-
legioen laat z in soldaten slechts los, als
ze op en ziek zijn. Om de dienstneming
tegen te gaan, zullen er in de Duitsche
leerboeken voor de lagere scholen stukken
worden opgenomen uit een boek, dat het
treurig lot der legioeusoldateu schildert.
Ziedaar een waarschuwing, waarover men
in Frankryk niet weinig ontstemd zal
De Këlnische Volkszeiting deelt mede
uit „de beste broD" vernomen te hebben,
dat de positie van den heer v. Jagow, den
politie presdent van Berlyn door den loop,
die het strafproces van Moabit heeft ge
nomen, zeer verzwakt is. Men verwacht
met stelligheid, dit hy, zoodra het procea
len einde is, zal worden verplaatst.
Griekenland.
Als verdacht van den treinaanslag op
don minister-president Veniselos werd eer
gisteren de boer Poelios uit Karditza in
hechtenis genomen.
Spanje.
Een deputatie van Spaansche protestan
ten heeft aan den voorzitter van hot con
gres een verzoekschrift met honderdduizend
onderteekeningen ter h.ind gesteld ter ver
krijging van volledige godsdienstvrijheid.
Portugal.
Donderdag ia de nieuwe republikemsche
rood en groene vlag te Lissabon ingewijd.
Een buitengewoon talrijke stoet trok van
het Raadhuis, waaromheen matrozen, sol
daten eu stadenden waren opgesteld, naar
de Avenue der Vrijheid waar de monigto
voorby de vlag defileerde.
Er heer8chte buitengewone geestdrift
onder de tallooze menigte, die de straten
vulde.
Italië.
Sigoor Bordi, de chef der Milaanscbe
politie, die commissaris van politie is
geweest in het district van Rome, waar het
Vaticaan ataat en als zoodanig indirect
belast was met het toezicht op 's Pausen
veiligheid, heeft zijn mémoires uitgegeven
en vertelt daarin, hoe de Paus, toen hem
hot bericht van de aardbeving in Messiua
bereikte, met alle geweld incognito naar
Sicilië wilde vertrekken. Met groote moeite
hebben de kardinaals den Paus van het
plan afgebracht, dat immers groote veran
dering had kunnen teweegbrengen in de
verhouding van Vaticaan en Quirinaal.
Volgens de laatste berichten uit
Rome, schijnt de kans op een spoorweg
staking weder grooter te worden.
De ferrovieri hebben zich niet voldaan
verklaard met de regeeringsvoorstellen tot
lotsverbetering (minister Sacchi heeft, zooals
beschuit en koek, daar zij worden vervaardigd van prima on zuivere grondstoffen. Ons brood is niet kleverig maar flink doorbak
ken door onze speciale ovens, waardoor bet veel lichter verteerbaar en voedzamer is Reeds in Januari 1910 is. over 1909
Hen lette op de echte nootzoete tanresmaak van ons „Helkbrood" en „Qezondheidbrood",
welke smaak alleen door de beste soorten tarwe kau worden gegeven, alsmede dat ons brood niet
Is beschadigd door spoorwegvervoer enz-, alsmede waardoor zijn korsten niet taal. doeh
croqnant zijn.
Vraag een dividendboekje aan de Afdeeling „Broodfabriek" van Mcursing'e Machinale Fabrieken van Gebak, Amersfoort,