DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 291.
DINSDAG 13 DECEMBER 1910.
7e JAARGANG.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
PROTECTIE EN WERKLOOSHEID.
DE EEMLANDER.
Hooidredacteur K. W. Bit KKS8.
Abonnementsprijs
Per jaarf 4.Franco per
post id. 15,60. Per 3 maanden id. 1.Franco per post
id. 11.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Bureau: KLEINE Ha.AU 6. Telel. luterr. 183.
Prijs der Advertentiën:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
Buiten liet Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (Bij
abonnoment belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd hel Alg. Binnen-en Buitênlandsch Advert.- bureau D. Y. ALTA, Warinoesstr. 76.78 Amsterdam
Een geliefkoosd argument der voor
standers van hooge rechten is, dat een
protectionistisch tarief er toe bijdraagt de
werkloosheid te verminderen. Wat geeft
het, hebben we een voorstander meer dan
eeDs hooien uitroepen, of de levensmiddelen
al goedkoop zyn, als de arbeider geen
werk heeft en dus geen geld bezit om to
koopen. Hij is er veel beter aan toe, als
hy werk volop vindt, al zijn de levens
middelen dan wat duurder. Indien de zaak
inderdaad zoo stond, zou de protectionist
sterk staan.
De feiten wijzen uit, dat de tegenstelling,
zooals de protectionist ze stelt, slechts
bestaat in zijn verbeelding. De protec
tionistische lauden lijden ouder het euvel
dor werkloosheid in even groote, zoo niet
erger mate, als vrijhandelslanden. Dal
wijzen de statistieken uit. OnlaDgs heeft
het Duitsche Bureau voor de Statistiek
sprekende cijfers gepubliceerd omtrent de
werkloosheid, waarmede de georganiseerde
arbeiders in de graphische vakken te
kampen hebben. Op 120,000 georgani-
secrden kwamen in 1909 ruim 64,000 ge
vallen van werkloosheid voor. Vergeleken
by 1908 beteekoude dat een toeuauie der
werkloosheid met 12'/, In 1909 bedroeg
voor deze arbeidors het aantal dagen, dat
ze werkloos waren, meer dau anderhalf
millioen, dat is meer dan het dubbele van
1907. Voor alle vakarbeiders in de gra
phische vakken was de toestuud even
ongunstig. Zoowel voor litografeo als voor
drukkers en binders werd geconstateerd,
dat zij van elke 100 werkdagen gemiddeld
15 zonder werk waren! Tegen een loon
derving van ongeveer vier millioen, stODd
voor de organisaties een uitkeering van
l'/a millioen aan werkloozengeld.
De protectionist, die verband wil zoeken
tusscben zijn hoog tarief en mindere werk
loosheid, maakt zich bij de genoemde
tegenstelling aan grove misleiding schuldig.
Protectie vermindert het maatschappolyk
euvel ganschelijk niet. Eer zou het tegen
deel met meer recht kunnen worden aan
getoond. De onzinnig opgedreven tabaks
rechten maakten het tal van kleineren
ondernemers onmogelijk hun bediiji voort
te zetten. Het stopzetten hunner fabrieken
bracht tal van arbeiders op de keien.
De toenemende ontevredenheid onder de
Duitsche arbeiders, het band over hand
toenemend verzet der Amerikanen tegen
de hooge tarieven bewijzen, dat arbeiders
klasse en middenstand van de zegeningen
der protectie niets bespeuren dau een ver
zwaring van hun strijd om 't bestaan. De
Nederluudsche „kleine luyden" hebben het
prettig vooruitzicht, dat het clcricale régime
hun zoo'n averecbtsche bescherming zal
brengen Prettig vooruitzicht
Onder een staatsgodsdienst.
In geaeel Spanje bevinden zich ongeveer
200 protestansche kerken en kapellen. Het
was echter tot voor korten lijd verboden aau
deze gebouwen eenig teeken aan te brengen,
dat den eeredienst aangaf, waaraan zij
waren gewijd. Ten minste art. 11 van de
constitutie van 1876 had bepaald, dat geen
andere openbare godsdienstplechtigheden en
betoogingen veroorloofd waren als die van
den staatsgodsdienst. Later is deze uitdruk
king „openbare betoogiugeu" nog eens uit
drukkelijk geïuterpretoord als uiterlijke ken-
teekenea van den vreemden eeredienst, en
werden niet alleen openbare diensten en
processios verboden aan andere godsdiensten
dan de R. Katholieke, doch ook opscl liften,
kenteekenen enz.
Zoo was in 1S93, wordt in de Köln.
Zeituug ve liaald, te Madrid in de Benefi
cicucastraat, waar de auglikaansche bisschop
zijn woning had een kerk gebouwd, aan
welker voorgevel een kruis fin het opschift:
Christus Redomptor Aoteruus was aange
bracht. Onder invloed van protesten der
clericalen, vooral van veroenigingen van
R. Katholieke vrouwen, liet de burgemeester
zich bewegen kruis en opschrift te doen
verwijderen Men giog zelfs zoover de
bouworde van de kerk af te koureu, omdat
de bestemming van liet gebouw daardoor
werd aangegeven. De Spaanche clerus
wordt dus niet gaarne aan andere gods
diensten dan de zijne herinnerd.
De kerk zelve kon eerst in 1894 geopend
worden en ook toen nog allecu onder de
voorwaarde, dat de hoofdingang gesloten
bleef, omdat deze als 'n uiterlijk keutceken
van den prote6tantschen eeredienst werd
opgevat. De toegang werd alleen door een
zijdeur veroorloofd.
Dergelijke krenkende voorschriften wer
den ook aau de Luthersche kerk opgelegd.
Om die te ontgaan, hebben Duitscbland
en Engeland toen de kapellen in verbin
ding met hun gezantschapsgebouwen op
gericht, hetzy daarnaast, hetzij geheel
binnen de ambassade. In de Engelsche
kapel woont ook de moeder der koningin,
prinses van Battenberg, dc godsdienstoefe
ning bij als zij te Madrid vertoeft.
Nog io 1905 werd onder het conserva
tieve ministerie Yillaverde de vergunning
tot het openen van een protestantsche kerk
slechts gegeven onder de voorwaarde, dat
geen uiterlijk kcoteeken zou worden aan
gebracht. Nadat echter m 1908 de liberale
minister-president Moret de vrijheid van
eeredienst tot een besianddecl van het
liberale program had verklaard, hebben de
protestanten voor die vrijheid geijverd en
heeft aan die beweging ook de anglicaauschc
bisschop Edwards, voormalig huiskapelaan
der familie Battenberg, deelgenomen.
Het nieuwe koninklijke besluit nu is in
den vorm vervat van ceu rondschrijven van
den minister-piesident Canalejas aan de
gouverneurs dor provincies. Er wordt in
opgewezen, hoe heden ten dage een vrijere
opvattiug heerscht dan voor 34 jaren, en
dat ook volgens het spraakgebruik en den
zin van den tekst onder een „botoogiug"
niet te begrijpen is de aanbrenging van een
kenteeken. Dienovereenkomstig wordt
beschikt en de gouverneurs hebben hun
ondergeschikten den last te geven, zich
daaraan te houden.
Het Pojrtugeesciie anti-clericalisme.
Naar aanleidiog van do bittere jammer
klachten, welke hier te lande door de
„Maasbode" geslaakt worden over de
gruwzame wreedheden, gepleegd op de
Portugeesche geestelijken, die als wild
zouden worden opgej tagd en mishandeld,
geven wij bier een bericht van Jules Ile-
deman van de Parijsche „Malin", die op
hot oogenblik te Lissabon vertoeft:
Al de verhalen over die mishandelingen
van geestelijken zijn niet auders dan
teudentieuse verzinsels. Ik heb persoonlijk
verschillende kloosters bezocht, die aange
vallen, geplunderd en in braud gestoken
zouden zijn; ik heb ook het klooster
bezichtigd, waaruit met bommen naar de
soldaten en matrozen geworpen is: de
ruiten er van zijn gebroken, tegen de
muren kan men enkele sporen vau kogels
waarnemen eu binnen heerscht de grootst
mogelijke wanorde, die veroorzaakt is door
de overhaaste vlucht der bewoners. Nergens
echter is eon druppel bloed vergoten,
nergens gewold gebruikt, netgeus diefstal
gepleegd. Ik heb in het Marine-arsenaal
honderd nonueu gezien, waar geen enkele
zich ergens over te beklagen had; zij
waren grootendeels door den minister van
Justitie zelf iu verhoor genomen en allen
erkeuden, dat zy beleefd en behoorlijk
behandeld waren. Het bericht van verschil
lende clcricale bladeD. dat sommige dier
nonoen, die naar het araenaal gevlucht
zijn, iu gezegende omstandigheden zouden
verkeerco, is ellendige laster.
Het anti-clericalisme van het Portu-
geesohe volk is voornamelijk gericht tegen
de congregaties eu de Jezuïeteo, omdat
zich daaronder veel vreemdelingen bevin
den, die hardnekkige tegenstanders waren
van elke ontwikkeling. De vijandschap is
geenszins gericht tegen de gewone geeste
lijkheid Dc bevolking is absoluut niet
ongodsdienstig, maar dc haat tegen dc
congregaties is zeer groot. Ik heb met
verschillende leden van het voorloopig
bewind gesproken; zij maken er zich geen
illusies over, dat de reactie reeds .geheel
en al gesmoord zou zijn. Al geeft ze op
't oogenblik geen teoken van leven, toch
is men er van overtuigd, dat zij den strjjd
niet opgeeft. Het is daarom logisch, dat
de regeering de Jezuïeten en de andere
orden, welke zij beschouwt als de gevaar
lijkste en invloedrijkste vijauden der repu
bliek, uit Portugal verwijdert.
Naar de Portugeesche Miuiustcr Tan
Buitenlaudsche Zaken aau een correspon
dent van de Times verklaarde, zal de
scheiding van Kerk eu Staat tegen het
eind dor maand worden afgekondigd,
tegelijk met de vrijheid vnn godsdienst.
Het is met deze maatregelen vooral de
bedoeling der regeering om de macht der
geestelijkheid te breken en haar invloed
op de kiezers te verkleinen. Zij stelt zich
voor den invloed er van reeds bij de ver
kiezingen tan einde Maart 1911 te zullen
bespeuren. De Nationale Vergadering zal in
April bijeenkomen. De regeering zal haar
dan alle tot dusver uitgevaardigde besluiten
ter nadere goedkeuring voorleggen.
Het hof van appèl te Lissabon heeft
ten opzichte van Joav Franco en de overige
leden van diens vroegere Kabinet, met
eenparige stemmen besloten bun amnestie
te verleenen en do tegen hen ingebrachte
beschuldiging voor nietig verklaard.
Duitschland.
Mishandelingen van minderen, vooral
recruten, door meerderen, schijnen in den
laatsten tijd in het Duitsche leger eu op de
vloot aan de orde vau den dag te ziju.
Althans dien indruk kiygt men, wanneer
men afgaat op het grooto aantal onderoffi
cieren, ook wel officieren, dat voor den
krijgsraad verschijnt ter zake van zulke
mishardelingen. Helaas worden dergelijke
misdadigers altijd zeer clement behandeld.
Want de tucht moet boven alles gaan!
Alsof de tucht niet eer werd benadoeld
dan hooggehoudou door eon to zwak
gestrafte overtreding van een meerdere
jegens ziju mindere.
Nu lieoft evenwel do krijgsraad te Kiel
een geval te berechten gehad, waar wol
een strenge straf moest worden opgologd.
Twee onderofficieren op een torpedoboot
hadden een recruut gedwongen het fornuis
van een ketel schoon te maken, dat nog
niet geheel afgekoeld was. Zij dreigden
hem met eon stuk touw, als hij er uit
kwam. De man gehoorzaamde, maar viol
flauw, en stierf deu volgenden dag aan de
gevolgen. Brandt eu Wroschke. do daders,
werden tot zeven jaar gevangenisstraf
veroordeeld.
Turkije
Het antwoord der beschermende mogend
heden op de Turksche nota, waarin
geprotesteerd wordt tegen de besluiten der
Kretensor Kamer, is aau de Porto ovor-
handigd. De mogendheden verklaren, dat
de Turksche regeering heel goed weet, dat
zij de souvereine iechten van Turkije
erkennen, en dat het ouuoodig is aandacht
te scheuken aan alles wat in de Kretenzer
Natioualo vergadering gebeurt. Gelijksoor
tige betoogingen zijn vroeger ook wel
gehouden en hebben nooit den minsten
invloed gehad op de besluiten der mogend
heden, evenmin als het minste gevolg voor
de rechten van Turkye.
Wat het bestuur van liet eiland aangaat,
verklaren de mogendheden, dat dit oen
quaestie is, die zij ernstig zullen bestudeo-
reu, zoodra do gunstige gelegenheid zich
daarvoor aanbiedt.
Amerika
Volgeus de resultaten der laatste volks
telling hebben de Vereenigde Staten zonder
de koloniën 93.402.141 inwoners, in 19U6
bedroeg dit getal 84.216.433.
Griekenland.
Volgeus de thans bekend geworden uit
slagen der verkiezingen, zal het ministorie-
Veuiselos over een groote meordorheid
beschikken.
Tweede Kamer.
Bij de gister voortgezette algemoeno
beschouwingen over Justitie sprak de heer
Van Wyubergen (R.K.) over do
Papeudrcchtscho zaak en verdedigde de
psychiaters en psychiatrie, doch wil het
O.M. heer eo meester laten blyven bij de
leiding der strafzaak.
De heer Van Nispen tot Seve
ns e r (R.K.) (Nymegen) behandelde de
bouwvakstaking te Amsterdam, waarbij hij
krachtiger optreden had gewenscht.
Do heer Borgesius (U. L.) wilde
de debatten over Papendrecht tot Februari
uitgesteld zien, doch do Voorzitter
vei zocht deze zaak af te handelen zonder
wetenschappelijke vragen aan te roereD.
De heer Borgesiue steldo uitstel
voor en op verzoek van den Voorzitter
trok de heer Borgesiue echter zyn
voorstel in en zeide over de Papendrecht-
sclie zaak, dat de hoofdvraag daarbij is
of de wet psychiatrisch onderzoek van'
getuigen toelaat. Als de wet dit niet toe
