DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 112.
ZATERDAG 13 MEI 1911.
8e JAARGANG.
Openbare Leeszaal.
BUITENLAND.
Omtrent ons dagelijksch brood.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. J. van Schaardenburg.
iü
Bureau: UI.EINF. II vAfJ 6. Telef. Interc. 183.
Abonnementsprijs
Per jaar1 -l-Franco per
post id. 15.60. Per 3 maanden id. 11.Franco per post
id. f 1.40. Alzonderlijke nummers 1 0.05.
Prijs der Advertentiën:
Van 1 tot 5 regole f 0.40. Voor iederen regel moer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel 10.10. (By
abonnement belangryko korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen- on Buitenlandsch Advert.-bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76*78 Amsterdam
Machtig groeit aan de drang naar
ontwikkeling en beschaving, de begeerte
om te weten eu te leeren.
De ontzaglijke uitbreiding van 't ter
rein der wetenschap, de ontwaking van
de belangstelling voor maatschappelijke
eu politieke vraagstukken, de behoefte
aan ontspanning in deze tijden van
zenuwachtige gejaagdheid, hebben de
Openbare Leeszaal gemaakt tot 'n eisch
des tijds.
Groot is de vraag naar lectuur, grooter
nog 't aanbod. Slechts voor de met
aardsche goederen zeer rijk gezegende
is 't nog mogelijk zich desnoods alles
aan te schaffen, waar de belangstelling
naar uitgaat. Zij, die over 'n meer
bescheiden beurs beschikken, zullen
zich menige beperking moeten getroosten
en vaak gedwongen zijn hun begeerte
naar kennis onbevredigd te laten. Maar
voor de minst-gegoeden en zij vormen
't grootste contingent is de boeken
markt vrijwel geheel ontoegankelijk.
Deze 1 eide laatste groepen, meer dan
85% van de bevolking, hebben 't
grootste belang bij 't tot stand komen
van Openbare Leeszalen. Immers 't is
hun niet mogelijk boeken te hoopen en
zich op tijdschriften te abonneeren, maar
toch willen ook zij hun konnis ver
meerderen, willen ook zij vooruit in de
maatschappij door voortzetting van 't
geen zij op school geleerd hebben, door
verruiming van hunnen blik, door be
schavende, vormende, ontwikkelende
lectuur.
't Zal menigmaaal voorkomen, dat
iemand van goede geestesgaven maar
zonder voldoende finantieele middelen
om universitaire studiën te bekostigen
of door andere omstandigheden aan de
plaats zijner inwoning gebonden, ver
hinderd wordt zich te ontwikkelen of
zich in eenig vak in te werken, omdat
de noodige leerboeken en studiewerken
hem ontbreken.
De Openbare Leeszaal zal voor hem
'n uitkomst zijn!
Hoe vaak is 't voor ons noodzakelijk
over eenig onderwerp de een of andere
verhandeling of artikelen na te slaan
in tijdschriften, waarop wij niet ge
abonneerd zijn ol die niet onder ons
bereik liggen.
De Openbare Leeszaal zal ons te hulp
komen 1
Gaarne te willen lezen is 'n goede
eigenschap, maar menige onoordeel
kundige zal daardoor verleid worden
z'n spaarpenningen uit te geven voor
minderwaardige, misschien zelts gevaar
lijke lectuur.
De Openbare Leeszaal, waar rijp en
groen met zorg geschift wordt, zal den-
zulken 'n onschatbaien dienst bewijzen.
We zien 't dagelijks gebeuren, hoe
jonge mannen, uithuizig van aard of
vreemdeling in de stad, waar hun plicht
hen roept, meegesleept door kameraden
of uit verveling ten gevolge van 't
gemis van 'n gezellige, rustige omgeving,
den weg leeren vinden naar de kroeg.
't Is alweer de openbare Leeszaal, die
dit gevaar weet te keeren en betere
ontspanning biedt.
En zoo zouden wij nog tal van voor
beelden kunnen stellen, die 't nut, neen
de noodzakelijkheid van Openbare Lees
zalen aautoonen, maar wij gelooven,
dat verdere opsomming geheel overbo
dig zal zijn, daar er onder de welden-
kenden niet een gevonden zal worden,
die de Openbare Leeszaal niet met de
grootste ingenomenheid zal begroeten of
haar z'n krachtigsten steun zal weigeren.
Slechts zij, die bij 't domhouden der
menigte 'n treurig belang hebben of
door eenzijdige voorlichting den men-
schelijken geest hopen te kunnen knech
ten, zullen met spijt de Openbare Lees
zalen zien verrijzen.
Samenvattende zouden wij 't doel van
de Openbare Leeszalen aldus kunnen
omschrijven: 't aan een ieder gratis
verschaffen van die hulpmiddelen, die
hij tot zelfontwikkeling en aangename,
tevens nuttige verpozing verlangt, hulp
middelen ter uitbreiding en verdege-
lijking van vakkeunis, ter opwekking
van belangstelling iu maatschappelijke
en po'itieke vraagstukken en ter voort
bouwing op de bijgebleven resten der
schoolkennis.
Openbare Leeszalen zijn van algemeen
nut maar ook van nationaal belang,
omdat zij voor hen, die vooruit willen
in de maatschappij, gelegenheid bieden
hun kennen en kunnen te vermeerdereu
en aldus de materieele welvaart in
hooge mate bevorderen.
Ook de Nederlandsche Regeeriug
heeft blijk gegeven hiervan overtuigd
te zijn. Na advies ingewonnen te hebbeD
bij 't bestuur der „Vereeniging voor
Openbare Leeszalen in Nederland", heeft
zij op de Staatsbegrooting voor 1911 'n
som van f 11,000 uitgetrokken tot steun
van de Openbare Leeszalen te Alkmaar,
Dordrecht, 's öravenhage, Hilversum,
Leeuwarden, Leiden, Sneek, Utrecht en
Zutfen. Wel hebben de lichtschuwe
vrienden der volksverdomming nog 'n
uiterste poging gewaagd deze post, die
de door hen niet zonder reden zoo zeer
gevreesde volksverlichting in de hand
moet werken af te stemmen maar de
kloeke houding van de christelijk histo-
rischen heeft deu snooden toeleg ver
ijdeld.
Duitschland.
Do Rijksdagconimissie belast met het
onderzoek betreffende het grondwetsontwerp
voor Elzas-Lotharingeo, beeft dit ontwerp
met 13 tegeu 12 stemmen verworpen. De
commissie werd voorgezeten dooi prins
Schönaich Karolath,
Het compromisvoorstel in zake de samen
stelling van een Eer6te Kamer, werd met
een meerderheid van 1G stemmen aange
nomen. Daarentegen staakten do stemmen
(11 tegon 11) bij de stemming over de
Het is moeilijk ora een artikel te noemen
hetgeen van grooter waarde is voor de voeding
van den mensch dan brood. Er is geen voe
dingsmiddel, dat meer algemeen wordt gebrnikt
en grooter deel nitmaakt van uw dië-et. Omdat
brood zoo'n belangrijke rol in nwe voeding
speelt, is het duidelijk, dat het van den
grootsten invloed is op uw gezondheid. Zonder
te overdrijven, kan men zeggen, dat.de gezond
heid rechtstreeks afhankelijk is van de kwali
teit van het brood, dat men eet. Het is dus van het
grootste bélang om brood te eten van de beste
hoedanigheid. Van dit standpuut uitgaande, is
het doel onzer inrichting om brood te ver
schaffen, dat aan de hoogste eischen voldoet,
die men aan dit voedingsmiddel kan stellen,
zooals hierna wordt verklaard: In de eerste
plaats is het noodig om de tarwe en de rogge
te ontdoen van vreemde en schadelijke bijge
wassen, steentjes, enz., vooral voor ougebuild
brood, waarvoor echter voor andere inrichtin
gen het graan niet of alleen door een harpzifc
wordt gereinigd, die alleen de grofste
onreinheden verwijdert. In onze inrichting zijn
daarentegen vele moderne graaureiniging-
machines welke als volgt automatisch werken.
In een zift- en zuigmachine worden eerst de
grootere en daarna de kleinere vreemde
hestanddeelen uitgezift, terwijl tijdens het
vallen in en het verlaten van die machine
door een sterken exhauster, de soortelijk
lichtere bestanddeelen worden weggezogen,
waarna het graan in een raspmachine valt, die
de basten afraspt en dat afraspel door een
sterken exhauster er uit zuigt. Vervolgens
wordt de tarwe door een tweevoudigeu
verdeelcylinder gescheiden in kleine tarwe en
in groote tarwe, terwijl de nog grootere erwten
en boonen tot het einde van dien cyliuder rollen
en afzonderlijk in een zak vallen, endertusschen
de kleine tarwe door zaadtrieurs gaat welke
do zaden er uit werpen, en de groote taiwe
door gerst- en havertrieurs wordt bewogen, die
deze groote tarwe nit de gerst on haver
werpen, welke groote tarwe door een koker
rolt bij de vau zaden ontdane kleine tarwe,
waarna «leze weder vereenigdo tarwe valt in
eene waschmaehine tegen een onder sterken
druk uit eeu hoog'gelegen dicht waterreser
voir opgestuwde waterstroom, welke het graan
terug werpt in een bassin, doch steentjes, door
hnn meerder soortelijk gewicht, door zich laat
zakken, die zich in eeu trechter verzamelen
en daaronder nu en dan door eeu klep op een
zift worden geloosd. Onderwijl zakt de tarwe
in het bassin on vloeit in eeu stel van twee
droogtrommels welke met centrifugale kracht
door middel van snel ronddraaiende armen,
het graan tegen de van gaatjes voorziene
wanden werpen, waardoor het water met
afgeschuurde buitenste tarwebastjes vliegt. In
het bassin zijn iutusschen vele strootjes, door
insecten uitgegeten graankorrels, enz., boven
komen drijven, die door eene opening er uit
vloeien en op een zift iu een bak blijven
liggen. Vervolgens komt de tarwe of dejiogge
iu een der 6 silo voorraadruimten om maalklaar
te verharden, waaruit het door 1 tot en met 6
schuiven, al naar de beste verhouding wordt
verkregen, tegelijk met het zelfde soort graau,
doch van andere noodige eigenschappen, nit 1
of meer der andere silo-voorruiraten. komt in
een vermengcylinder, welke de vermengde
tarwe of rogge uitlaat naar eene schuier- en
zuigmachine met 3 schuier étages van borstels,
welke er alle door de droogtrommels aan ge
wreven bastvezels afschuieren, terwijl een
sterke exhauster die bastvezels er uitzuigt, waar
na het graan eindelijk door eene machine met
een sterke magneet gaat, die eventueole ijzer-
deelen vasthoudt, wolke door een schrapper naar
een niet magnetisch gedeelte worden geschoven
6D van daar in een alzonderlijke bakje vallen.
Hierna wordt de tarwe of de rogge door
eene automatisch werkende weegmachine
gewogen die tevens het door haar gewogen
gewicht optelt en aldus na elke weging door
cijfers aanwijst. Thans is het graan gereed om
te worden vermalen, hetgeen geleidelijk ge
schied door 4 stellen van goriffelde stalen
walsen, om 't tot de juiste fijnte te kunnen
verkrijgen, daar, bij voorbeeld, bij ongebuild
brood, te grove zemels de darm beweging te
veel versnellen en te fijne zemels tot verstop
ping aanleiding kunnen geven. Tevens wordt
daardoor vermeden, dat alslijpsel van maal-
steonen onze zoo doelmatig gereinigde tarwe
of rogge weder verontreinigt. Al deze machines
werken geheel van zelf, evenals tussehen hen
het transport van dit graan, verticaal door
elevatoren, horizontaal door transportschroeven.
en hellend door kokers. Zelfs het meel wordt
door eene machine opgezakt en nauwkeurig
tot een bepaald gewicht afgewogen, terwijl zij
tijdens haar wegen, een anderen zuk vult. Slechts
één werkman houdt toezicht, alleen voor het
juist gesteld zijn van de geheele inrichting,
zonder de tarwe of do rogge aan te raken,
en bodient dan tevens een dor stoomketels en
stoommachines, welk economisch bedrijf zeer
veel medewerkt tot onze billijke prijzen. Al het
in onze inrichting verwerkte water welt op
uit onze diepe Artesische pijpwellen in een
ondergrondsch reservoir en wordt van daaruit
gepompt door een dubbel werkende zuig- en
perswaterpomp, een eu ander zooals door de
moderne waterleiding-maatschappijen het water
wordt verkregen en geleverd. De bereiding
van het meel tot brood gesehiedt in onze
inrichting volgens een verbeterd systeem,
hetwelk berust op een groot aaLtal door ons
systematisch verrichte vergelijkende proefne
mingen. Door deze bereiding komen de voedende
bestanddeelen, welke in het meel opgeborgen
liggen, zoo goed als geheel vrij en rnakon
dit brood gemakkelijker verteerbaar en dus
opneembaar voor het bloed, waardoor 't een
krachtiger voedsel is, en speciaal voor hen die
aan de maag lijden, een heilzaam levensmiddel
raag worden genoemd, daar dit breod, als ware
het reeds gedeeltelijk verteerd, róor het de
maag heeft bereikt. Dit brood is tevens fijn
van smaak en heeft oen aangenamon geur,
hetgeen de eetlust bevordert en het daarom in
het bijzonder tot een uitstekend vcedsel maakt
voor kinderen, welke nog in den groei zijn.
De vermenging "an het deeg geschiedt door
machines in stalen kuipen, in elk waarvan een
stalen arm inot klauw het deeg vermengt en
kneedt zooals met de hand, doch veel beteren
zindelijker dau door vermoeiend handwerk kan
geschieden. In onze moderne ovous me' door
dringen dor hitte, wordt ons brood rneer
doorgebakken, tengevolge waarvan het zijn
moeilijk verteerbare kleverigheid geheel ver
liest, waardoor het bezwaar tegen versch brood
is opgeheven, en ons brood tevens zeer
smakelijke eroquante korsten krijgt. Daar wij
geregeld de beste grondstoffen verwerken, is
't, na kennisneming van het voorgaande,
duidelijk, dat de zaivere en oehtc nootzoote
tarwesmaak en roggesmaak onzer grooto ver
scheidenheid van soorten brood, door geen
inder fabrikaat wordt geëvenaard. Onze geheele
inrichting kan in werking worden bezichtigd,
welke bezoeken ous zeer aangenaam zulleu
zijn. Telkens in Februari wordt het tOpCt.
dividend van het voor ons brood, beschuit en
koek in het vorige kalenderjaai betaalde
bedrag, uitgekeerd; voor eene juiste opmaking
dezer bedragen der vele duizenden dividend
boekjes, is zulks niet eerder mogelijk. Ons
dividend vormt een jaarlijksehe spaarpot voor
het huishouden en is geene denkbeeldige, doch
eeno werkelijke besparing, omdat onze artike-
kelen voor hunne prijzen supérieur en daarom
zeer billijk zijn. Bedragen tot ongeveer f30.—
werden als' dividend per gezin door ons
uitgekeerd. Eventueele aanmerkingou ou
verzoeken om nadere inlichtingen zullen mot
de meeste zorg worden behandeld en gelieve
men te richten aan de afdeeling „Broodfabriek*
van Meursing's Machinale Fabr! *ken va*
Gebak, Amersfoort. (Adv1(j