woensdag 14 juni 1911. DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN. buitenland! No. 137. 8e jaargang. Buiten verantwoordelijkheid de Redactie! van DE EEMLANDER. Hoofdredacteur: Mr. D. J. vau Schaardenburg. Abonnementsprijs: Per jaarf 4.—. Franco per post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05. Kureau: KI.KINE ft. Telef. Interc. 18». Prijs derc Advertentiön: Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08. Buiten het Kanton Amersfoort per regel fO.10. (By abonnement belangrijke korting). Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is .uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Bnitenlandsch Advert.- bureau D, Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78 Amsterdam OP TER VERGADERING. Juni, verkiezing8maand! Reeds zijn we tot half Juni gevorderd, zonder dat 't meerendeel der kiezers iets vaD den nade renden verkiezingsstrijd bemerkt heeft. Ja, menigeen hoorden we de verzuchting sla ken:- 't schijnt nog al kalm af te loopen dit- jaar!" Maar 't kon wel eens de stilte voor den storm geweest zijn. De clericalen rusten zich ten strijde en maken zich op 'n nieuwe poging te wagen do vryzinnige meerderheid in den raad omver te werpen. Door de wijziging van de grenzen der kiesdistricten hopen zij hun kansen vermeerderd te hebben. De roomsche Eombode schreef reeds: „Wij zien dan ook de komende dingen in deze zaak met vertrouwen tegemoet". De vrijzinnigen mogen inderdaad wel op hun hoede ziju en hun uiterste best doen, om althans te behouden, wat zy hebben. Bij 'n meerderheid van 9 tegen 8 is nu eenmaal niets te verspelen. Men onderschatte dus vooral niet de grooto beteekenis van do naderende ver kiezing. Natuurlyk zal in ons blad hierop uitvoeriger teruggekomen worden. Wij willen ons heden slechts bepalen tot 't wijzen op 't hooge belang van de vergade ring, door de Kiesvereeniging „Gemeente, belang", a.s. Donderdag in Ons Huis uit geschreven. Van de candidaatstelling hangt voor 'n goed deel de uitslag af. Wij willen niet infiuenceeren op die candidaatstelling maar wekken met den meesten aandrang de leden der kiesvereeniging op ter vergadering te komen. Hoe grooter de opkomst, des te meer zekerheid immers, dat ook de mees: gewilde personen candidaat gesteld worden. Komt allen dus morgenavond om kwart over achten in Ons Huis! In 't jongste nummer van 't roomsche weekblad „de Eembodo" troffen we 'n zeer eigenaardig Ingezonden Stuk van do hand van den heer X., naar aanleiding van do sympathiebetuiging van Handel en Nijverheid met 't streven van den heer Sutherland om belangstelling te wekken voer 'n Openbare Leeszaal te Amersfoort. „De roomsche inwoners van Amersfoort zijD, dunkt mij, voldoende overtuigd, dat een leeszaal, hoewel ze ook haar niet te miskonuen goede zijde heeft, waar rijp en groen voor iedereen ter leziDg ligt oho, er wordt wel degelijk geschift, en duchtig ook! Eu wat niet voor ieders oogen geschikt is, ligt weg gesloten en wordt slechts op aanvraag aan werkelyk belangstellenden verschaft meer kwaad dan goed sticht, dan dat zij aan den oproop van den heer S. om instemming met en steun voor 't plan, zouden gevolg geven." X. moet wel 'n man van autoriteit zijn, anders zou hy zich wel onthouden van 't geven van dergelijke stille wenken omlrent de houding, die de roomschen tegenover de O. L. hebhen aan te nemen. Trouwens X. zelf schijnt zich van z'n autoriteit bewust; immers, daargelaten dat hij, na steeds in de Ie persoon enkelvoud ge sproken te hebbeu, plotseling misschien' ouder gewoonte in 't meervoud vervalt en „naar wij hopen'' schrijft, hoe zou hij 't bestaan over de O. L. zich 'n oordeel aan te matigen, voordat de geestelijko overheid den geloovigen voorgeschreven had, hoe zij hierover moeten denken? Nu kan 'n leek misschien wel gissen, hoe 't oordeel zou uitvallen, maar 'n goed Ultra- montaan weet uit ervaring, dat hij moet afwachten; Rome's wegen zij nu eenmaal ondoorgrondelijk en vaak wordt om taktische redenen of omdat er 'n politiek fortuintje te behalen is, plotseling afgeweken van 'n wie woet-hoelang overal elders algemeen gevolgde gedragslijn. Verstandiger ware 't geweest, zoo X zich den volke bekend gemaakt had. Go- geven 't peil van de roomsche kranten lezers, is 't zeer waarschijnlijk, dat X 's oordeel over de O.L.mi 't niet voorzien ie van het teeken van onfeilbaarheid (och, ware 't slechts enderteekend met: X. Pr. of X.- 8. J.) niet tot allen doordringt of niet aanvaard wordt door die roomschen, die, zich thans niet gebonden achtende, modernistisch en eigenwys genoeg zijn zich in te beelden, dat ze du hun gezond verstand mogen laten werken en vrij mo gen nadenken over 't nut der O.L., totdat van hoogerhand hun officieele meening bekend gemaakt wordt. Thans ter zake, X heeft zich geërgerd, dat op de jongste vergadering van H. en N., op voorstel van één der bestuurs leden, besloten i6 namens de vereeniging 'n betuiging van sympathie te zeuden aan den heer Sutherland. „Handel eu Nijvorhoid bestaat voor 'n goed deel uit (roomsch-) katholieke eu geloovig protestantsche middenstanders, dio zeer zeker individueel hun mede werking aan do stichting van zulk eeD zaak zulleu onthouden. Alweer 'n bewijs voor X's autoriteit. Hij weet al vooruit te zeggen, dat de room schen in Amersfoort hun steun aan do O. L. zuilen onthouden. Dat ook van do ge- loovigo Protestanten niets te wachten is, is al te boud gesproken. Onder geloovigo Protestanten verstaat X waarschijnlijk niet die Protestanten, die hoewol oprecht vroom en misschien ultra-orthodox, van coalitie en politiek Christendom niet weten willen. Maar de anti-rev. en Chrisl. hist. rekent hij er toch zeker wel toe. Welnu van de laat- sten is 't algemeen bekend, dat zij van de. O. L. volstrekt niet afkeerig zyn. En wat de anti's betreft, iu ons land bestaan tot nog toe 10 openbare leeszalen on in alle 10 besturon is de anti rov. party vertegen woordigd. Om in do onmiddellijke nabijheid te blijven, in Zeist, waar tot de oprichting van 'n Vereeniging tot stichiiug vau 'n O. L. onlangs besloteu is, wordt van verschei dene aoti rev. krachtige medewerking on dervonden; en ook in Hilversum zien wo 't zelfde verschijnsel. Ja o schrik, in 's Gravenliage, Leiden en Leeuwarden heb ben zolfs rconscheu zitting iu 't bestuur der Leeszaal. Trouwens overal vindt de O. L. ook vrienden onder de geloovige roomschen wel zeker, ook onder de geloovige roomschen, want al volgen ze niet slaafs 't partij-consigne op, daar door worden ze toch nog niet ongeloovigP Wy' voor ons verwonderen ons daarover volstrekt niet; wij herhalen wat wij reeds vroeger Bchreven: slechts zij die bij 't dom houden der menigte 'n treurig belaug hebben of door eenzijdige voorlichting den menschelijken geest hopen te kunnen knech ten, zullen met spijt de O. L. zien verryzen. Alls anderen, Roomsch of Protestant, heel-, half-, bij- of ongeloovig, allen zullen de O. L. met grootc ingenomenheid begroeten. Maar laat ons aannemen, dat X gelijk heeft en de roomschen en geloovige pro testanten niet zullen medewerken, zou om die reden H. en N. zich hebbeu moeten onthouden van 'n sympathie betuiging Mag dan 'n vereeniging geen besluit nemen, als 'n groot of klein doel der leden er tegen is Of staat in do statuten van II. en N., dat alle besluiten met algemeene stemmen moeten aangenomen wordo P Maar daar komt nog wat by. X. zelf zegt, dat 't voorstel aan de bestuurstafel geen tegenkanting ondervoud. Do rede- nocring van X. is dus doze: H. en N. had geen sympathie mogen betuigen ouidat, al werd 't voorstel met algemeene stemmen aangenomen, 'n deel der leden priucipieole bezwaren tegou de leeszaal hebben moet (dwz. volgens X.)! Nog gekker maakt X. 't aan 't eiud. „Door dit besluit, 't welk aan do be stuurstafel geeu tegOQkantiug ondervond is H. en N. doende het „neutraal" standpunt, dat zij lange jaren ingenomen heeft, te verlaten en wel met 'n zwen king naar links." Let wel, niet door 't vcrleenen van steun, neen reedp door 'n simpele sympa thiebetuiging heeft H. en N. 'n „zwenking naar links" gedaan. Nu, als dat waar is, hebben wo reden tot blijdschap, want dan is er over 't heele land 'n geduchte op schuiving naar links te constateeren; immers steeds grooter wordt de steun, die de O. L. ook van onverdacht christelijken kant ondervindt. Maar X. draaft wel wat heel etg door. 'n O. L. is juist neutraal bij uitnemendheid; elke richting op elk gebied, mits Diet in strijd met do openbare orde of goede zeden, komt in de O. L. tot haar recht, geen enkele richting wordt uitgesloten en niet voor één zal de geringste voorkour aan den dag gelegd worden. Ja, al zou geen enkele roomsche de O. L. bezoeken, dan nog zouden organen der roomsche pers ter lezing gelegd worden. Als er iets ter wereld neutraal is, dan is het wel do Openbare Leeszaal. En zou dan H. en N. „doende zijn, hot „neutrale" standpunt, dat zij lange jaren ingenomen heeft, te verlaten en wol met 'n zwenking naar links?" Och kom, X! Ren Woningconorks. Graaf Posadowsky, de hoogst bekwame gewezoD staatssecretaris van binnenlandsche zaken in Duitschland, heeft in Leipzig een redevoering gehouden over don woningnood in Duitschland, en daarby opmerkingen gemaakt die voor den toestand in andere landen evengoed gcldon. De spreker wijdde uit over do toene ming van de bevolking. Hij voegde daaraan toe, dat deze vermeerdering zich in hoofd zaak naar do groote steden afzette. In 1816 leefde slechts 1|80 van do bevolking in de steden, in 1855 reeds r|33, en in 1911 meer dan 1|5. Als een voorbeeld, hoe sterk de bovolking van de steden in Duitsch- laud toenam, noemde Pozadowsky Berlijn. In 1650 bezat Berlijn uog slechts 5000 inwoners. Parijs had er toen reeds 200.000. Thans heeft Berlijn biooen weinige jareD eon even groot millioenenaantal menschen te herbergen, als Parijs in 1910 Toen men naar de oorzaken zocht van de groote sterfte onder de volksklassen vau de groote steden, bevond men, dat de slechte huis vesting een der allervoornaamste was. De spreker, zich steods bepalend tot Berlijn, zegt: In het jaar 1905 teldo men een half millioen woningen (bedoeld is étage-woningen en kamers), waarvan de helft slechts één kamer bevatte, die ver warmd kou worden. Een zevende gedeelte was buiteodien zondor keuken, terwjjl meer dan een derde dezer woningen slechts bestaat uil een keukon en een verwarmbaar vertrek, ür. Griiuspahu komt tot do opti mistische conclusie, dat vau de honderd woningen, bewoond door het Berlynsche proletariaat, er veertien positief slecht zyn. Posadowsky noemde dit een verkeerd op timisme. Hij wees er op, dat in de zooge naamde eeukamcrwoningen der bovenhui- zen nog slaapplaatsen verhuurd wordeD, terwijl van do tweekamer-bovenwoningen slechts 72% zonder onderhuurders is. De spreker vervolgde, met er op te wy'zeo, dat de vruchtbaarheid van de vrouwou der werklieden iu Berlijn met 40% gedaald is. Hij verklaart, dat de opeenhooping van de bevolking steeds verzwakkend werkt op het uithoudingsvermogen vaD het individu: dat in groote steden het gehalte van het voedsel minderwaardig is; dat een reus achtig doel vau het proletariaat eenvoudig ondervoed is. Posadowsky schryft het groote aantal weikloozen in hoofdzaak toe aan den weor- zir. der bevolking tegen zwaren handen arbeid. Hij wyst er op, dat Duitschland, ondanks zijn jaarlyksche toename van de

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1911 | | pagina 1