DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 143.
WOENSDAG 21 JUNI 1911.
8e JAARGANG.
Uit de Pers.
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. D. J. van Schaardenburg.
Abonnementsprijs
Per jaarf4.—. Franco per
post id. f5,60. Per 3 maanden id. f 1—Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Bureau: KLEINK Htftl O. Telet. Interc. IS».
Prijs der Advertentiën:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Yoor iederon regol meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (By
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten bet kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Sinueii-en Baitenlandsch Advert.-bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76*78 Amsterdam
jpgF" Zij, die zich niet ingang
van 1 Juli op dit blad abonnee-
ren, ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummers gratis.
Waar het in zit.
Het „R.K. Patroonsblad" vestigt er de
aandacht op, dat, terwijl bp den te Sittard
gehouden Limburgschen Katholiekendag,
de vergadering van boeren en arbeiders
druk bezocht was, de middenstandersver-
gadering vernam dat hun organisatie juist
overleden was, terwyl de patroonsvergade-
ring door 11, zegge en schrijve elf, per
sonen bezocht was.
De talrijkheid der roomsche boeren-
organisatie is, naar mon weet, hieraan te
danken, dat die boerenbonden niets dan
gewone koöporaties zijn, wier ledeu niet
om den godsdienst, maar om het stoffelijk
voordeel georganiseerd zijn.
Merkwaardig is echter de tegenstelling
lusschcn het drukke bezoek van de katho
lieke arbeidersbijeenkomst en de volkomen
onverschilligheid voor de katholieke pa-
troonsvergadoring. Het „R.K. Patroonsblad"
zegt daarvan:
Vereenigt de werkman zich op andereu
dan godsdiensten grondslag, dan blyft
hom. geen andere keuze dan de neutrale,
socialistische. En ofschoon voor den
neutraal vereonigdeu patroon het gevaar
bestaat, dat ekonemisch liberalismo te
veel leider wordt van zijne handelingen,
het socialisme is, èn als bestrijder van
den godsdienst èn als opkomend en
veldwinnend beginsel, véél verschrikke
lijker spook voor <}en geloovigen man,
dan het ekonomiscli liberalisme.
En daarom werkt het ook als reaktie-
middel spoediger en mot grooter zeker
heid.
Hier hebben wg de erkentenis, dat de
belrekkelijke bloei der kerkelykc arbeiders
vakorganisatie uitsluitend is toe te schryven
aan den socialistischen boeman. De patroons
hebben maling, aan pauselijke en bisschop
pelijke vermaningen en vcrcenigcn zich
met hun audersgeloovige en ongeloovige
kla6segenooten, krygeu daarop, als het
spant, zelfs bisschoppelijk verlof. De
roomsche arbeiders echter volgen gedweo
het verbod om zich met hun mede-arbeiders
samen sterk te maken. Men behoeft hun
den leugen, dat het socialisme „bestrijder
van den godsdienst" is, maar voor te
houden, en zij vliegen in de kaars. De
feiten echter, niet het minst de houding
der katholieke patroons, zullen hun allengs
de oogen openen. (Het Yolk.)
Vrijhandel en politiek.
Men weet, dat de Nederlander geklaagd
heeft over „vertroebeling" van de Tariëf-
quaestie. De linkerzijde zou er een politieke
quaestio van gemaakt hebben, omdat deze
zaak nu eenmaal door een rechtsch kabinet
wordt voorgesteld.
Daarop antwoordt de Nieuwe Courant
o. m.:
Dat heel de linkerzijde dor Kamer zich
zal verzetten tegen elke wijziging van het
Tarief in protectionistische richting, staat
als een paal boven water. Er is sinds den
dood van den ouden heer Van Kerwijk
nimmer meer één afgevaardigde, tot welke
party der linkerzyde ook bohoorende,
gekozen, die niet voor en na zijn verkie
zing daaromtrent de meest besliste ver
klaringen heeft afgelegd.
Voor geheel de linkerzijde houdt dus
de vraag van vrijhandel of protectie onver
mijdelijk verband met de politiek. Ouder
een vrijzinnig ministerie, by een linksche
Kamermeerderheid, is een protectionistische
tariefherzieniDg uitgesloten. Dat is een van
de zeer weinige zaken die alle partijen
van links verbinden Reeds daarom is zy
van de politieke partygroepeering niet los
te maken.
Maar bovendien blijven wy als liberalen
het recht vindiceercn out het beginsel van
den vrijen handel hoog to houden als
rechtstreeks voortvloeiende uit en onver
breekbaar sameuhangende met do grond
beginselen vau het liberalisme. Elk vrij
zinnig man kan met do meeste gerustheid
voor den vrijen handel opkomen op groud
en in naam van de vryzinnige beginselen
die hy belijdt
Als dan ook een liberaal tegea de
tariefplannen van de regeering protesteert
met de verklaring: Ik bon liberaal en
daarom vrijhandelaar en daarom bestrijder
van het ontwerp Kolkman en déèrom
tegenstander van het kabinet Heemskerk
dan heeft hij daarin volkomen gelijk.
Dan is hij slechts consequent en oprecht
en in geen enkel opzicht „vertroebelt" hy
zoo doende het debat over die plannen.
Aan tariefsherziening aldus gaat de
Nieuwe Courant voort zit uatuurlyk
meer vast: allerlei technische, doelmatigheids-
en..., bclangenquaesties. Dit wordt dan
verder door het blad uitgewerkt.
De Portugkkschë Republiek.
Zooals wij reeds meldden is officieel en
definitief de republiek in Portugal uitge
roepen, het koningschap afgeschaft en het
Huis Bragnnza vervallen verklaard van
den troon en verbannen. Tien maauden,
van den zesden Augustus 1910, heeft de
dictatuur van het voorloopige bewiod in
Portugal geduurd. Gisteren is aan den
provisoireu toestand een einde gekomen
en de wettelijkheid hersteld in de republiek.
Een zorgeloózo tijd zijn die tien maanden
waarlijk niet gewoost voor de jonge repu
bliek! Vooral heeft zij droevig veel te
lijden gehad van stakiugen en van samen
zweringen. De eerste als natuurlijk gevolg
van de veel te hoog gespannen verwach
tingen der werklieden, die meenden dat
met de republiek een gouden eeuw van
weinig work en hoog loon zou zijn aan
gebroken, eu die, toen zij zich teleur
gesteld zagen, aan het staken gingen;
terwijl de samenzweringen Tan monar
chisten, die een beweging op touw zetten
om den onttroonden koning te laten terug
roepen, niet van de lucht geweest zyn.
Ja vóór den dag zelf van het byeenkomen
der constituante schijnt een mobarchistisch
oproer beraamd te zijn geweest.
Dat nu met de bijeenkomst der wet
gevende vergadering do gouden eeuw voor
Portugal zal aanbreken, zullen zeker zelfs
de optimisten niet verwachten, 't Heeft
er eigenlijk gezegd allen schyn van, alsof
deze volksvertegenwoordiging, evenals de
parlementen onder het koningschap, min
of meer voor den vorm gekozen is: dat
1 namelijk do regeering het oudo stelsol
van de verkiezingen naar haar hand te
j zetten ook thans heeft toegepast, zoodat
zij een volksvertegenwoordiging heeft ge
kregen zoo volgzaam als zij slechts wen-
schen kan. Vandaar ook dat de aftreding
der voorloopige regeering wel een wassen
neus gelykt, dat zij zeker koD zijn dat d#
vergadering haar onmiddellyk zou verzoeken
het bewind te blijven voeren.
Niettegenstaande- dit alles kan het zeer
goed wezen, dat deze regeeriug en deze
volksvertegenwoordiging te zamen zeer
heilzaam werk zullen verrichten voor
Portugal. Ten eerste ligt er een schat van
wetten gereed die door de regeering voor-
loopig zijn ingevoerd en waaraan het
parlement zijn goedkeuring moet vcrleeneu:
zooals de wet op do scheiding van Kerk
en Staat, op het onderwy6, de hervorming
van deu publioken dienst, vaD het kies
recht, en zoo voorts. En dan wacht het
parlement de taak van het eigenlijke
opbouweu der rcpublikoinscbe instellingon.
Moge men er in slagen hierby de fouten
te vermijden, die de monarchie ten doode
hebben gedoemd: de bedroevende parle
mentaire en politieke zeden, het verder
felijke „rotatisme", waarbij het aan de
regecring komen van een of andere
politieke partij alleenlijk geschiedt met
het doel om de aanhangers dier partij met
vetto en eervolle baantjes te beklccdcn.
Veel bijzonderheden over do uitroeping
der republiek zyn nog niet bekend. Alleen,
dat het besluit der Kamer van het balkon
den volko werd verkondigd en in duizen
den exemplaren werd verspreid. In do
Kamer zelf heerschte een onbeschrijflijke
geestdrift. De negentiende Juni zal voor
de Portugcesche republiek als nationale
feestdag elk jaar herdacht wordcu.
Na de zitting van de constitueereude
vergadering begaf zich de z-akgelastigde
der Vereenigde Staten naar don Minister
van Buitenlandsche Zaken, om hein de
erkenning der Republiek door do Regeering
der Vereenigde Staten mede te doelen.
liet volk hield een geestdriftige betoo
ging voor het legatie-gebouw der Ver
eenigde Staten-
In een Boodschap van de voorloo-
pigo regeering wordt uiteengezet, dat de
revolutie het gevolg was van een langdurige
crisis uitgelokt door de onderdrukking der
volksvrijheden door de dynastie Braganza.
De republiek is door het geheele volk uit
geroepen. Europa oordeelde dot zij slechts
het work van eenige theoretici was, het resul
taat van ecu handige staatsgreep, en ver
wachtte dan ook haar val. Daarom bepaalde
hot zich slechts tot erkenning van het feit
In dó boodschap wordt vprder geklaagd
over de propaganda in het buitenland tegen
de ropubliek gevoerd.
De regeeriug verklaart verder dat het
noodig is Jde dictatuur te verlengen, ten
einde do republiek té consolideeren en haar
te beschermen togen de lagen van het
clericalismo. De wetten, toegepast op de
congregaties, waren reeds sinds geruimon
tijd van kracht.
Het publiek heeft met groote belangstel
ling den arbeid van de voorloopige regee
ring gadegeslageb, die zonder haar toe
vlucht te nemen tot een leening, de belas
tingen wist te verlagen.
Do internationale betrekkingen worden
met* waardigheid gehandhaafd, een modus
vivendi met Frankrijk is reeds tot stand
gekomen, over een soortgelijk met Italië
en Engeland wordt ondorhandold.
De nieuwe regeering is door de groote
mogendheden erkend.
De Marokko qauestie.
Omtrent de houding welke de Franscho
Regeering tegenover Spanje zal aannemen,
geven zoowel do Petite Republiquo als
Echo de Paris wier hoofdredacteuren
beiden met het ministerie van buitenlandsche
zaken in betrekking staan ongeveer
dezelfde inlichtingen, zoodat mag worden
aangenomen, dat deze uit officieuse bron
stammen.
Volgens deze inlichtingen zou de Fransche
Regeering, nu zy te Madrid van haar
alwijkoude meening in zako de bezetting
van Larrasch en Elksar heeft doen blyken,
geen onderhandelingen met Spaoje over
de Marokkaaosche qunestie meer willen
.voeren.
Zij zal zich togen de Spaansche actie niet
met kracht verzotten, ten einde een conflict
te vermijden, doch zij zou aan Spanje de
volle verantwoordelijkheid laton voor do
gevolgon wclko ziju optreden na zich zou
kuimen slepen. De Fransche gezant te
Madrid zou in dien zin reeds instructies
hebben ontvangen. En Frankrijk zou,
indien zich geen bijzondere, onvoorzieno
omstandigheden voordeden, reeds einde
Juli zijn troepen uit den omtrek van Fez
terugtrekken.
De Joden in Finland.
Men schrijft uit Stockholm aan hot Yad,:
De Hollandsche delegatie van de Ver-
eeniging voor Vrouwenkiesrecht op het
Internationaal Congres te Stockholm,
heeft de delegatie van Finlaud openlijk
geïnterpelleerd over de quaestie, welke in
verschillende Hollandsche dagbladen gepu
bliceerd is, nl. dat do vrouwenleden in hot
FinBche Parlement zouden hebben gostemd
en gewerkt tegen het verleenen van
politieke rechten aan de Joden van Finland.
Zij uiacbtigt de Hollandsche delegatie, ons
te schrijven, dat haar leden aan die delegatie
een door haar ondci toekeud schrijven zullen
geven, bevattende de verklaring, dat zij
integendeel eerst in 't Comité, dat politieke
rechten aanvroeg voor de Joden gewerkt
hebben en dat zij verder in het Parlement
unamem gestemd hebben vóór het verleenen
van gelijke rechten aan de Joden.
De Zkelikdenstakinq.
De Britsche „Cunard Company" heeft
aan de matrozen, stokers en stewards een
loonsvei hooging van tien sh. toegestaan.
De „White Star", de „Allan" en de „Ley-
land Lines" volgden dit voorbeeld. Er is
thanB kans, dat aan de staking spoedig een
einde komt, althans voor zoover de groote
Atlantische lijnen betreft.
Op de groote meeting gistermiddag in
de dokken te Liverpool gehouden, waar-
het nieuwe werd medegedeeld, heerschte
groote vreugde, de mannen wierpen van
blydschap de hoeden in de lucht.
Tom Mann zeide in een toespraak, dat
het stakiugscomité groote moeite had ge
daan voor een loonsverhooging van 15 sh.,
hy gaf echter den raad de nieuwe voor
waarden aan te nemen.
De matrozen, stokers en stewards van
de schepen der bovengenoemde ljjncn zijn
gistermiddag weder begonnen de monster
rol te teekenen.
Te Glasgow zijn Maandag ernstige
