De voordeelen aan dezen koop ?erboQden
zijn:
le omdat het goedkoop is;
2de de gemeente een begin kan maken
met den grondaankoop;
3de wanneer het in handen Tan een
combinatie komt, de gemeente alle mede
zeggenschap wordt ontzegd.
4de dat reeds tot aan Nimmerdor is ge
bouwd en we kunnen daar niet verder.
5de niet iedereen iB genegen op den
Berg te wonen, en m.i. volkomen terecht.
Ik woonde veel liever in Nimmerdor dan
in dat mooie winderige gedeelte.
6de de noodzakelijkheid dat Amerstoort
een gedeelte van Leusden moet zien te
krijgen, opdat er niet verder verknoeid
wordt.
7de de gemeente nooit meer iu de ge
legenheid komt om Nimmerdor te krijgen.
Nu geef ik onmiddellijk toe, dat er een
zekere durf bij moet komen. Doch is dat
niet het geval b\j iedere onderneming?
Die durf wordt in deze zaak tot het mini
mum gereduceerd en hebben we de grootste
zekerheid van slagen.
De vraag wat zulleG we er nu mede
doen en hoe zal het geëxploiteerd worden,
is een kwestie van latere zorg. Begin het
te koopen en laten we daarna zien, wat
het beste zal blijken te zyn.
De plaats mot een 30 bunders omgeving
moet verhuurd wordendat zalgemakkelyker
gaan dan met 100 H.A.
Op deze gronden M. d. V. zal ik gaarne
met het voorstel medegaan.
Ik wensch hieraan nog een enkel woord
toe te voegen, ul. dat de heer P. H van
Haselen, de man wien de eer toekomt den
•toot te hebben gegeven tot de exploitatie
van den Berg, dus zeker een deskundige,
zich in het Amersfoortsch Dagblad doet
kennen als een beslist voorstander van
den aankoop.
De heer Y a n E s v o 1 d. M. d. Y.
Dit voorstel heeft heel wat burgers en
personen in bewoging gebracht. In de eer
ste plaats, dat Nimmerdor te ver weg ligt,
zoo was het vroeger met het station. En
wat zien wjj? Dat het station nu in de
stad ligt. En in Bosch en Duin enz. koopt
men wel grond die veel verder weg is. 'l
Zon trouwens ook moeilijk gaan om bij do
Varkensmarkt b.v. 120 H. A. bosch aan
te koopa». Dan zegt men: eerst riolee-
ring. Welnu die iB goed. Ook hoort men:
eerst verbetering der woningtoestanden.
Maar dat kan immers samengaan. Dat
niemand zich in Amersfoort zou willen
vestigen, omdat er zich nog krotton be
vinden, geloof ik niet.
Wel wanneer de belasting er hoog is.
Maar die zal volgens mijn meening er geen
nadeelige gevolgen van ondervinden, wat
Spr. met cijfers aantoont, daarbij tevens
wyzende op de toename vau het santel
aansluitingen bij de gasfabriek, zoodat die
als steeds vooruitgaande mag beschouwd
worden.
Ook wijst Spr. op hot steeds bouwen van
huizen van verschillende huurwaarden en
van gestichten, fabrieken enz. Alles tezamen
een bewjjs, dat Amersfoort vooruitgaande
is en dus verre van kort voor den afgrond
slaat, zooals in de laatste dagen wel iB op-
gomerkt. Ik kan mij niet heelemaal ver-
oenigen met het optimisme van den heer
t. d. Wal, die meent dat Nimmerdor ons
niets zal kosten. Zeker zal er f 8000 rente
op de jaarlyksche begrooting moeten wor
den gebracht en dit kan, wanneer de Raad
zioh voorneemt zeer voorzichtig in het be
heer te zijn. Kon de verkoop voor een jaar
of 10 uitgesteld worden, dan waren wij er
uit, doch dat gaat nu eenmaal niet. Be
houd van Nimmerdor als stuk natuur al
leen, zou een plicht der gemeente zjjo. De
trek naar Amersfoort zal er door bevorderd
worden.
De heer Veis He jn. M. de Y. Wie
oeg heeft voor natuurschoon zal hetbegeerig
voorkomen N. aan te koopen, doch andere
overwegingen gelden, n.l. is hetgeen wij
gaan doen niet boven onze krachtenP Mijn
bezwaren zjjn, dat zulk een groot complex
van gronden niet gewenscht is op zulk een
afstand van de gemeente. Wij moeten vanaf
de stad beginnen en bovendien van af bet
station, dat het centrum moet vormen van
Amersfoort. De voorstanders houden teveel
rekening met wat in groote steden ge
schiedt. Ik ben het met Prudence's inge-
xondon stuk eens in deze. Mijn finantieele
bezwaren zjjn niet opgelost door B. en W.
Een rente van 2 ton is niet voldoende.
Een belastingverhooging zal de doodsteek
voor Amersfoort zjjn. De berekeningen van
den heer v. d. Wal zijn veel te optimis-
tiich, dit zal de heer v. d. Wal evengoed
weten als ik.
De heer Oosterveen. M. de V. Ik
ben ook geen voorstander van aankoop
van. Nimmerdor. Hoe ineer ik de zaak
bekeken heb, des te meer ben ik tot de
overtuiging gekomen, dat wij niet goed
doen met dien aankoop. Er 'ijn plaatsen
genoog met villaparken in de onmiddellijke
nabjjheid, in welke parken de belasting
lager is dan hier in Amersfoort. De Berg
vindt ik zulk een prachtig punt als er
maar één is en daar is nog bouwterrein
genoeg. Wel is de prjjs van do gronden
er wat hooger, maar dat scheelt toch niet
zoo heel veel
De prjjs van Nimmerdor kan men niet
op f0.17' rekenen; daar komt natuurlijk
nog heel wat bij voor wegen, gas, rioleering
enz. Wat het buis betreft, dit kan men
slechts verhuren wanneer er voldoende
grond bij verhuurd wordt. Ook de toe
gangswegen acht ik niet zoo, dat de trek
er been groot zal ziju. Om er arbeiders
woningen te bouwen is het niet de echte
plaats. Laat men die liever aan de Hoog-
landsche kant bouwen, waar de grond ook
wat vruchtbaarber is. Voor de toekomst
zou Nimmerdor misschien gewenscht zjjn,
doch het tegenwoordige kan niet heelemaal
weggecijferd worden. Wordt Nimmerdor
bebouwd, dan zou het tegenwoordige
Amersfoort zich geheel verplaatst moeten
hebben en dat zal niet gaan.
De heer van Kalken. M. d. Y.
Het moet erkend worden, dat het een
zeer ernstige zaak is, bet besluit dat ons
wacht. Het is een heel andere tijd als
toen de gemeente verschillende terreinen
aankocht, allen voor bepaalde doeleinden.
Nu is het iets anders. Met de aankoop
van Nimmerdor wil men een begin maken
met grondpolitiek, zonder dat in principe
is uitgemaakt of de gemeente daartoe zal
overgaan. En dit zou ik een onverant
woordelijke daad vinden, waar bet hier
betreft een stuk grond zoo ver van do
stad. Ik denk hier aan Birkhoven met
zijn heerlijke omgeving, waar nagenoeg
nog geen villa staat Als dat vol gebouwd
is, laten wij dan eenB verder zien. Aan
koop van Nimmerdor zal hoogstwaarschijn
lijk een strop zjjo.
En door die strop moeton vele nuttige
en noodzakelijke dingen ongedaan blijven,
zaken, die do trek naar Amerstoort zouden
vergiooten.
De heer R u ij s. M. d. Y. openljjk wensch
ik mee te doelen, dat ik tegen aankoop van
Nimmerdor ben Ik kan volkomen beamen
wat door de tegenstanders in 't midden is
gebracht en vooral met hetgeen voor „Pru
dence" in de krant van de firma v. Cleefi
is geschreven. Wij weten allen van wie
Prudence de moeder is. M. i. moeten allen,
die tegen belastiugverhooging zijn, ook
tegen aankoop van Nimmerdor zijn.
De hoor J o r i s s e n. M. d. V. Alle
discussie had feitelijk achterwege kuooen
blijven, want wij weten toch vocruit wel.
hoe er straks gestemd zal worden. Maar
waar het zulk een belangrijke zaak betreft
gaat het niet aan in 't openbaar niet even
zijn meening uit te spreken. Wat nu de
zaak betreft, heb ik nog ('oor geen der
voorstanders hooien uiteenzetten, waarom
aankoop toch zoo goed en goedkoop is.
Aankoop moet ik dan ook ten sterkste
ontraden.
Ook al omdat de vooruitgang der be
volking niet is, zooals die gewenscht zou
zjjn. In het betoog van den heer v.d. Wal
had ik zoo gaarne het practische gehoord
en wat minder poëzie en theorie. Had de
heer v.d. Wal ons eens aangetoond, dat
de grond er gied is en het bosch zou
uitstekend. Doch hij, noch één der andere
voorstanders heeft dat bewezen. Dat geen
belastiugverhooging er het gevolg van zoo
zjjn acht ik twijfelachtig. De vergeljjking
met de bouw van het station gaat niet op;
een station moet er zijn en Nimmerdor
niet. Wij weten zelfs nog niet, wat we er
mee doen moeten geljjk do heer
Gerritsen opmerkt. Maar dan is f 100
nog te veel! Den heer v.Esveld vraag ik:
meent u werkeljjk dat de belasting uiet
verhoogd zal moeten worden en dat bet
geld zoo maar te vinden zou zjjn? Eu dat
er geen noodzakelijke dingen voor zullen
blijven liggen?
De heer V a n E n s t. M. de V. Hoe
wel ik voorstander ben van den aankoop,
doe ik toch het voorstel de zaak aan te
houden tot de eerstvolgende vergadering,
wanneer de constellatie van de Raad andors
zal zijn.
De heer Ruys ondersteunt dit voorstel.
De heer Gerritsen. M. de V. Ik
begrijp niet hoe de heer Van Enst aan dit
voorstel komt. Schrikt hij terug voor z'n
stem, laat hij dan royaal zijn en er egen
6temmen. Doch wanneer by een overtuigd
voorstander is, zooals ik, dan moest het
hem een eer zijn mede te werken voor
het tot stand komen van den aankoop; van
een ernstig mensch bad ik een dergelijk
voorstel niet verwacht, althans niet van een
vurig voorstander.
De heer Veis H e y n. M. de V.
Niettegenstaande ik legen den aankoop
ben, ben ik toch ook tegen het voorstel-
Van Enst.
De heer Gerritsen: M. de Y. In de
geheime zittingen is toch veel te veel al
over de zaak gehandeld, dat de nieuwe
leden zoo maar over de zaak zouden kun
nen oordeelen.
Wethouder Rjjkens: M. de Y. De
heer Yan Boetzelaer heeft verzocht voor
den 7 September antwoord omdat hij mot
den huurder tot een eind moet komen. De
nieuwe leden zouden zeker nog een maand
voor bestudeering der zaak noodig hebben.
De heer J o r i e s e nM. de Y. Ik
kan mij met het voorstel-Van Enst ver-
eeuigen. De nieuwe raadsleden kennen de
zaak immers ook wel.
De heer v. Enst. M. d. Y. Wij moe
ten de zaak zoo stellen. Welke vergade
ring vertegenwoordigt het meest de publieke
opinie. En dat is zeker de komende Raad.
Stel dat de 4 nieuwe leden tegenstanders
zijn dan kan men hen toch moeiljjk voor
een fait accompli stellen. Dat ik laf zou
zij en de verantwoordelijkheid van mijn
stem wil ontloopen is niet juist, doch wel
voel ik mij zeer bezwaard mijn stem uit
te brengen. Ik zou zoo zuiver moge
lijke stemming wenschen.
De heer Y e 1 s H e y n. M. d. Y. De
eerlijkheid gebied mij te stemmen tegen
het voorstel-Van Enst.
Indien ik voorstemde zou dit zijn een
speculeeren op een andere constellatie van
de Raad en daarvoor is de zaak te ernstig.
Wethouder R ij k e n s. Mynheer de
Voorzitter; het verbaast me dat de heer
vau Enst eerst nu met dat voorstel is ge
komen, nu de leden anderhalf uur laög in
een alles behalve prettige atmosfeor hebben
gedebatteerd. Uit een hygiënisch oogpunt
had hij als arts zulkb moeten beseffen.
Maar er is nog iets anders; de kiezers zijn
in de verwactiting dat de beer van Enst
hunne belangen tot 5 September zal ver
vullen en zij stelllen prijs op zijn oordeel.
En als de heer v. Enst nu wil trachten
naar uitstel, dan is dat m.i. gebrek aan
durf
Het voorstel v.Enst wordt hierop in stem
ming gebracht en verworpen met 13 tegen
4 stommen.
Voor de heeren: v. Enst, Ruys, Salomons
en Jorissen.
De heer R ij k e n s. Mijnheer de
Voorzitter. Niet omdat ik mij voorstel
nog iets nieuws in deze zaak te berde te
kunnen brengen, heb ik het woord ge
vraagd. Het onderwerp toch is van alle
kanten bekeken; vrijwel ieder, zoowol
buiten als in den Raad heeft er zijn licht
over laten schijnen. Ook hebben ons adres-
sen bereikt. Ik vind dat op zich zelf een
gelukkig verschijnsel; het bewijst dat hot
publiek belang stelt in de publieke zaak
en door zijne adressen mee een deel der
veiantwoordelijkheid op zich wil laden voor
het besluit dat genomeu zal worden, voor
of tegen aankoop.
Maar in deze adressen vind ik geen
enkel argument, voor of togen, dat niet
roods in deze Raadzaal in geheimo zitting
of in 't openbaar is gesproken. Als zooda
nig kunnen wij die adressen dus buiten
beschouwing laten. Ze bewijzen alleen, dat
de Raad een goede afspiegeling is van de
meeningen daarbuiten.
Maar een enkel woord wilde ik toch
zeggc-n, ook uit naam van de meerderheid
van het Dagelyksch Bestuur. Die meerder
heid toch gaat niet in alle opzichten mee
met de haars insziens al te optimistische
beschouwingen van den heer Yan der Wal.
Zjj meent, dat er op zjjn geloof en cijfers
in deze zaak nog wel valt at te dingen en
dat de aankoop in de eerste jaren van de
gemeente wel opofferingen zal eiechen.
Maar dit belet baar niet toch voor den
aankoop te zijn. Het is baar uvortuiging
dat in de toekomst het landgoed voor de
gemeente van zeer groote waarde zal zijn,
dat de gemeente het noodig zal blijken te
hebben. En dan zal men het niet meer
kunnen krijgen, omdat men in 1911 de
gelegenheid beeft laten voorbjjgaao. Deze
gelegenheid zal, met vrjj groote zekerheid
nooit terugkomen. Met dit gegeven voor
oogen en met de overtuiging, dat het be
zit van het landgoed reeds ook terstond
een groote aantrekkelijkheid van onze stad
zal blijken te zijn, meent de meerderheid
van het Dugelijksch Bestuur, dat het bezit
onze gemeente iu het begin wel een gel
delijke opoffering waard mag zijn en blijft
zij aandringen op aankoop.
De heer Van Duinen: M. de Y.
Op een ding wensch ik de vergadering
nog opmerkzaam te maken, nl. dat B. en
W. het in een ding in den opzet, het prin
cipe van de zaak eens zijn. Dit is niet
weerlegd geworden. Laat dezen zorgen by
het uitbreidingsplan baas te blijven, en
zich niet laten tegenwerken. Dit kan alleen
door gemeente grondbezit. Laat men daar
om de gelegenheid aangrijpen, die zich
daartoe biedt. Dat iu de eerste jaren er
uiet gebouwd zou worden bestrijd ik, ik
weet dat dezen winter al iemand getracht
heeft bij de Hertekop gronden in handen
te krijgen om te bouwen.
Ik weet, dat er reeds eenige personen
zyn, die gaarne zullen trachten by uitgifte
van erfpacht, groDden daar te exploiteeren.
De heer Veis He yn: M. de Y. (Ik
ben niet tegen grondexploitatie, doch tiet
zooals men nu wil. Hoe wil de gemeente
baas blijven op Nimmerdor als de toegangs
wegen in banden zijn van anderen.
Wethouder Kam: M. de V. Ik wensch
nog eens te wjjzen op het belang van de
gemeente om gronden in eigendom to
hebben.
De heer Kroes: M. de Y. Was ik
eerst voorstander, sinds de geheime verga
dering ben ik van opinie veranderd. Er
doen zich zooveel bezwaren voor met be
trekking tot de financieele zjjde der zaak
dat ik mjjn stem niet meer aan het voor
stel durf geven.
De gemeente bijv. zal ook het onderhoud
van het buis moeten betalen en ook de
gas en waterleiding, zoolang er niet ge
bouwd wordt. De adressen van tegenstaoders
hebben mij bovendien overtuigd. Wel zijn er
ook adressen vaD voorstanders, doch de
tegenstanders leggen meer gewicht in de
schaal. Juist de menschen die de meeste
belasting betalen zijn tegen den aankoop.
De beer E s v e 1 d M. d. Y. Ik wil den
heer Jorissen even verklaren, dat ik hot
meen dat de aankoop niet zal leiden tot
belastingverhooging. De aanbouw van
woningen in deze gemeente acht ik voorts
niet gering. Dat veel nuttige zaken er
voor zouden moeten bljjven liggen, geloof
ik niet.
De heer van Duinen: M. d. V. Er is ge
zegd, dat het de gemeente geld zou kosten,
wauneer er gas heengelegd wordt. Maar
kunnen wij dan niet net zoo doen als met
de Barehman Wuijtierslaan. Ook is my
verteld dat de capaciteit der gasfabriek niet
toereikend zou zijn. Dit is niet juist. De
capicitcit js 20000 M3 en wjj kunnen et-
slechts 12000 leveren. Hoe meer levering
hoe beter dus. Met de waterleiding is het
even zoo. Door uitbreiding van bet buizen
net zal le capaciteit niets Ijjden. Politie
toezicht moet er voor den Leusderweg
toch komen, afgescheiden van den aankoop
van Nimmerdor.
De heer RolandusHagedoorn:
M. d. V. Ik zal heel kort zijn. Wat mij
altijd in de gedachten komt is dit: Wan
neer ik eigenaar ben van een perceel
(i.e. Amersfoort) bij dat perceel ligt een
mooi plekje dat mijn perceel mooier maakt,
dan zal ik toch trachten dit mooie plekje
in banden te krijgen, opdat niet een ander
er gaat bouwen of knoeien.
Do beer Hamers. M. de V. Ik was
en ben nog een voorstander van den aankoop.
Ik heb vertrouwen in onze stad, de grond
zal er in waarde stijgen. Nimmerdor is een
uitmuntende plaats tot het stichten van
villa's.
De Voorzitter. Ik geloof, dat ieder
nu zijn gevoelen beeft meegedeeld en
hoewel hetgeon ik nog wil zeggen niet
van invloed zal zijn op hun stem, wensch
ik toch aanneming dezer voordracht ernstig
te ontraden.
Vooreest omdat de gemeente geen be
hoefte heef: aan een dergelijk bouwterrein
en bovendieo omdat aankoop de finanti-
eele draagkracht der gemeente te boven gaat.
De financiën eischen dat slechts gelden
worden uitgegeven voor het allernoodzake
lijkste. Ik ben geen tegenstander van een
grondbedrijf, doch by 't stichten van bedrij
ven is een eerste vereischte, dat er een
behoefte aan bestaat in de gemeente. Bjj
een grondbedrijf komt bovendien nog de
eisch dat de gronden gunstig zyn gelegen
en voor exploitatie geschikt. In de laatste
12 jaren is er een aanzienlijke aanbouw
buiten de stad, met name op den Berg,
zonder dat de gemeente daarop pressie
heeft uitgeoefend of het haar ook maar
één cent heeft gekost.
En daar liggen nog honderden perceelen,
zoodat de gemeente nog gelegenheid ge
noeg heeft haar vleugelen wjjd uit te
spreiden.
Het moge voor de gemeente van belang
zijn gronden in handen te hebben om
de prijzen te kunnen regelen, doch zoo
vraag ik mij af zal zy daarmede zich
zelf niet bedriegen, want zou men dan nie-
