mnnM
DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 250,
DONDERDAG 26 OCTOBER 1911.
8e JAARGANG.
Waar moet dat heen
BUITENLAND.
Hootdredacteur: Mr. D. J. van $clsaardeubiirg.
Bureau: KLKINK H.wAO 6. Telet. In tere. 183.
Abonnementsprijs
Prijs der Adyertentiën:
Per jaarf 4.Franco por
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iedoren regel meer f 0.08.
post id. f5,60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
Buiten het Kanton Amersfoort per regol f 0.10. (B|j
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
abonnement belangrijko korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buitcnlandsch Advert.- bureau D, Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78 Amsterdam
Uit schier alle deelen Tan Europa komen
berichten over de ontzaglijke stijging van de
prijzen der levensmiddelen, voor 'n groot
deel ten govolge van de droogte gedurende
dozen zomer. In verschoidene landen heelt
dit reeds geleid tot min of meer ernstige
ongeregeldheden.
Gelukkig bleven wij gespaard voor 'n
.kaas- en broodoproer". Toch wordt ook
hier te lande steen on been geklaagd over
de duurte der levensmiddelen. Men kan
geen huisvrouw ontmoeten, zonder er staal
tjes van te vernemen, staaltjes, die menigeen,
de ontboezeming zullen ontlokt hebben
waar moet dat heen?
Er wordt wol geinsinuoerd de Duit-
sche Rijkskanselier zelf heeft zi.h hieraan
schuldig gemaakt als zou 't kranten
gescbrjjf over de duurte de winkeliers aan
gemoedigd hebben, de prijzen nog maar
iets hooger te stelleu dan strikt genomen
noodig was; maar wie de marktprjjzeu van
de levensmiddelen over de laatste jaren
oens wdde vergolyken, zou alle gedachte
aan kwade trouw van de zijde der winke
liers wel uit z'n hoofd stelleu. Als proeve
ontleenen wij aan de N. R. Crt. 't volgende
staatje van de marktpryzen der groenten
over 1908 en 1911
Groenten:
Marktplaats:
Wortelen per 100 bos
Bosch op Langeudyk
1.45—2.70
2.50-
-6.10
Bloemkool per 100 stuks
Ti
2.00—3.30
7.00-
-14.00
Reuzenbloemkool per 100 stuks
Ti
3.00—5.50
12.00-
28.00
Roode kool
Ti
3.50—6.75
7.30-
-17.90
Gole
Ti
3,00—6.00
7.00-
-16.00
Witte
Ti
4.00
15.00-
-35 50
Uien per 50 KG
Ti
1.95—2.25
4.60-
-5.10
Andijvie per 100 bos
Loosduinen.
0.60-0.90
1.70-
-3.30
Prei
n
1.00—1.20
3.00-
-3.20
Spinazie per ben
n
0.09—0.14
0.38-
-0.43
Postelein
n
0.25—0.34
0.60-
-0.74
Groone erwlon per H.L.
Groningen.
7.00-^9.40
13.00-
-16.75
Blauwpoulerwten
Ti
7.50—9.25
16.50-
-17.00
Bruine boonen
Rotterdam.
9.25—10.25
17.00-
-18.00
■Waar moet dat heen 't Is niet zoo
zeer tot U, Mevrouw, dat wij deze vraag
richton; want gij zult wol willen bedenken,
dat er menschen zyn, voor wie 't heel wat
méér willen zeggen, dat de levensmiddelen
zoo veel duurder worden, dan voor U, die
zoo gemakkelijk, indien het noodig is, op
't een of ander bezuinigen kunt, 'n iets
minder dure hoed, mantel, 'n keertje min
der naar de comedie, iets minder nattelooze
Sinterklaasgeschcnken voor uw kinderen,
och er is altyd genoeg voor U, waarop
te bezuinigen valt altijdzoo dit noodig
mocht zijn.
Ernstiger wordt 't voor hen, voor wie
niets meer te bezuinigen valt, die reeds
leven op de grenzen van het brood-noodige.
Ook de goedkoopste kwaliteiten der levens
middelen, ook de surrogaten, waartoe zy
reeds hun toevlucht hebben moateu nemen,
stijgen in prys.
Waar moet dat heen? Dat is de vraag,
die ons overal tegenklinkt en naar welker
beantwoording alom gezocht wordt.
Het Ryk heeft in dezen 'u plicht te
vervullen en de regeoring zou althans
knnnem beginnen, de invoerrechten op tal
van artikelen op te schorten. Of 'n derge
lijke maatregel te verwachten is van 'n
regeering, die op het punt is, 'n verhoo
ging van de invoerrechten voor te stellen,
ljjkt minstens twijfelachtig.
De gemeentebesturen zien wel in, dat
zy niet mogen wachten, tot het Rijk voor
gaat, maar dat zy zelf dienen in te grijpen.
In verschillende gemeenten zijn commis
sies benoemd, om 'n onderzoek in te
stellen, wat er te doen valt, maar van
positieve resultaten verneemt men tot dus
ver bitter weinig.
Dien eersten stap zal een ieder toejuichen
maar heel veel verder komt inon er niet
mee; door al die commissies worden de
levensmiddelen geen cont goedkoopor;
hoogstens zal ons de weg gewezen worden,
die gevolgd kan, moet worden, maar tot
dusver schijnt die weg nog niet gevonden.
Eenige gemeenten zijn begonnen het
loon van de arbeiders in hun dienst te
verhoogen. Op zich zelf zeer prijzenswaard
maar in de gegeven omstandigheden van
weinig nut, daar men hiermee niet hen
bereikt, voor wie de nood het nijpendsc is.
Gemeentewerklieden genieten in den regel
'n vrij goed loon, zy behooren dus niet
tot de door-de-duurte-zwaarst-getroffenen en
voor hen was hulp toch niet 't eerst noodig.
Als aanmoediging, als voorbeeld ter navol
ging, kan de maatregel nuttig zijn, maar
zelfs wanneer allo patroons dieu wenk be
grepen en ter harte namen, zou 't gevaar
niet gekeerd, de nood niet afgewend zijn,
daar voor de niet-loon trekkeuden, mis
schien wel de meest-bedreigdon, do toestand
even ellendig blijft.
'n Dringend beroep kan 't dringender
dan 't reeds do laatste jaren geschiedde?
zal ook niet veol baten. De vaste protégé's
zullen hiervan 't meest profiteeren maar
juiBt daar waar stille armoede geleden
wordt en hulp dus 't hardst noodig is,
dringt de particuliere liefdadigheid niet door.
Nog 'n andere weg wordt gewezen: de
overheid geve 'n toeslag op den koopprys
der levensmiddelen. In theorie lykt dit
heel mooi maar practisch is heton-
practisch en onuitvoerbaar. Immers welk
'n contréle zou hiervoor vereischt worden!
En de verborgen armen, zij, wier eergevoel
verbiedt de hand op te houden blijven iu
de misère, terwijl alweer zy voor wie de
maatregel eigenlijk niet bedoeld was, het
profijt hebben.
De overheid zal op ontzaglijke kosten
gejaagd worden, zonder 't eigenlijke doel
to bereiken.
Want wel dient in 't oog gehouden, dat,
hoe aangenaam het voor 'n ieder zou zijn,
indien de stijging der prijzen ongedaaD
gemaakt kou worden, do overheid niet ge
roepen is om |de marktprijzen op zeker
peil te houden; maar wél om de bestaans
voorwaarden op peil te houden. Daarom
mag alleen dan de overheid ingrijpen
maar dan is het ook plicht indiende
bestaansvoorwaarden boneden het peil go-
daald zijn.
Stygen de prjjzcn, dan zal de bevolking
tot bozuiuigiog moeten overgaan; er bestaat
voor de ovorheidigeen redon tusschen beide
te komen ten behoeve van hen, die nog
bezuinigen kunnen. Maar zij, die niet
meer bezuinigen kunnen, hebben recht
op hjjstaryi van overheidswege.
Hoe kan de overheid dien bijstand ver-
leenen?
Daar waar 't gevaar dreigt, is haar
post. Zijn bijv. de prijzen dor nood
zak e 1 ij k e levensmiddelen dermate
gestegen, dat deze onbereikbaar ge
worden zijn voor 'n deel der bevolking,
welnu dan is het de taak der overheid te
zorgen, dat die noodzakelijke levensmiddelen
weer in 't bereik van dat duel der burgerij
komen.
Aangezien de overheid niet de macht
heeft, de markt- en winkelprijzen te ver
lagen, rest als eenige mogelijkheid, dat
de overheid zelf de leverantie van die
levensmiddelen op zien neemt, zelf als
leverancier optreodt en zelf den prijs
vaststelt.
'n Dcrgelyke maatregel zal natuurlijk
'n, trouwens volkomon gerechtvaardigde
oppositie uitlokkeu van de winkeliers,
die zich terecht zeer benadeeld zullen
achten door de overheid, die toch ook
gehoudeu is hare belangen voor te staan.
Maar ook deze klip is te omzeilen, zoo
de overheid de artikelen, waarvan zij do
leverantie op zich neemt, betrekt, niet
rechtstreeks van de fabrieken of grossiers,
maar van de winkeliers zelf. Wol komt
dit veel duurder uit, maar de overheid
mag de belangen van de eene groep haar
burgers niet opofferen aanjdie van 'n andere
groep.
De Oorlog.
Maandag 1.1. is er in en bij de stad
Tripoli gevochten: de Italianen hebben
een aanval te doorstaan gehad van een
aanzienlijke vijandelijke macht, gepaard
gaande aau eeu poging tot opstand van
de inboorlingen in de stad zelf. Ziehier hoe
zich dat alios, volgens de borichten der
correspondenten, heeft toegedragen:
Maandagmorgen verschenen twoe groepen
vyandelijke ruiters in het gezicht dor Itali-
aansche voorposten. Op hetzelfde oogenblik
openden de Arabieren in de voorstedon
van Tripoli het vuur op de Italiaansche
soldaten, terwjjl groote troepen inboorlingen
naar de bazars giugon om daar den boel
kort en klein to slaan en te plundoren. Na
oen half uur van de grootste verwarring
waren de Italianen den toestand meester on
was de orde hersteld. Ongeveer tweehonderd
Arabieren worden gearresteerd en gevangen
gezet in den citadel. De aanvallers van
buiten werden oveneens afgeslagen en tegen
den middag was alles weer ruBtig en
normaal.
Op zichzelf zyn deze gobeurtenisson
weer van niet bjjster groot bolang, maar
ze bewijzen toch, dat het met de vriend
schap der inboorlingen voor do Italianon,
waarvan de Italiaansche bladen zoo hoog
hebben opgegeven, niet geheel in orde is.
Trouwens bij de verovering vaH Bengazi
heeft het geen twjjfel geleden, of de Ara
bieren hebben met de Turkon samen, de
Italianen bestreden.
De Italianen in Tripoli hebben na het
gebeurde van Maandag besloten de
inboorlingen beter onder den duim te
houden: iedere Arabier, die in de stad
wordt aangetroffen met wapenen bij zich,
zal ter dood worden veroordeeld. Op deze
wijze zal voor de inboorlingen de verlossing
van het Turksche juk, waarop de Itali-
liaansche gouverneur in zijn proclamatie
zoo zeer den nadruk legde, een twijfelachtig
geluk worden!
Over het aantal dooden, bij deze ge
vechten gevallen, loopen de opgaveu zoo
goheel uiteen, dat het maar beter is,
daarover geheel en al te zwjjgen.
De Ramp op de Liberté.
In verband met hetgeen de ingenieur
Massin over de oorzaak van het ongeluk
met de Liberté, in den Algemeonen Raad
van het dép.-FiDistère heeft medegedeeld,
publiceert de „Matin" eenige uitlatingen
van een Fransch zee-officier. Wanneer
Massin, zegt deze, na het ongeluk mot de
Jena aan den Minister van oorlog mede
gedeeld heeft, dat hot aan de marine ge
leverd kruit feitelijk van ouderen datum
was, dan is dat voor ons geen nieuws.
Allo artillerie officieren Tan de vloot weton,
dat de datum van het hun geleverd kruit,
algemeen onbetrouwbaar is. Eerst wordt
hiermede in de kruitfabrieken de hand
gelicht, dan nog eens in d» pyrotechnische
inrichting bij het maken der patronen.
Wanneer het kruit aan boord van de
Liberté gezegd wordt van 1906 te zijn
geweest, en de ouderdom veilig op lOjnar
meer gesteld moet worden, behoeft men
zich daarover niet al te zeer te verwonderen.
Inmiddels hebben, naar uit Parijs wordt
gemeld, de conclusies, waartoe de commis
sie van onderzoek naar de oorzaken der
ramp eenerzijds gekomen is, en de uit
latingen van Massin anderzijds een ernstige
verdenking geworpen op de kruitfabriek
van Pont-de Buis. De ontploffing op de
Jena werd veroorzaakt door het kruit uit
deze fabriek, en evonzoo hoogstwaarschijn
lijk ook die op de Liberté. Het verdachte
kruit van de Liberté fs van 1906 gedateerd,
in welk jaar Massin het directeurschap