DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
31 OCTOBER.
No. 254.
DINSDAG 31 OCTOBER 1911.
8e JAARGANG.
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hooidredacteur: Dir. D. J. van Schaardenburg.
Abonuemeiitspri js
Per jaarf 4.Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Bureau: KI.KINK U ttCI «5. relet. latere. IS».
Prijs tier Advertentii'n
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f0.10. (Bij
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, on reel, van bniten het kanton Amersfoort in dit blad is .uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen* en Bnitenlaudsch Advert.- bureau D. Y. ALTA, Waruioesstr. 7b- 78 Amsterdam
In de geschiedenis der Christenheid, ja,
der meuschhoid, zal de 31e October steeds
met gulden letters aangeteekond blijven,
31 October, Hervoi miugsdagEr is wel
geen datum in 't jaar, die zoozeer tot ons
spreekt als do laatste der Wijnmaand.
Is zoo zal misschien iemand vtagen
't feit dan zoo belangrijk, dat 'n mon
nik, 'n hoogloeraar den 31en Octobei 'n
95 tal stellingen aanplakte aan de slot
kapel te Wittenberg, gelijk zoo vaak ge
schiedde? Kan die gobcuitenis wereld
schokkend genoemd worden, omdat dio
monnik, die hoogleeiaar dr. Martin Luther
was, 'n geloofsheld wel is waar, maar 'u
geloofsheld, gelijk er meer geweest zijn,
die toch niet telken jare herdacht worden
als wereldhervormers? Of ligt de boteeke-
nia in den inhoud der stellingen, die thaus
ook de theologische wetenschap is in
middels 4 eeuwen vooruitgegaan nog
slechts door weinigo theologen aanvaard
zullen worden?
Zeker, dit alle» is volkomen waar. De
beteekeni8 van hetgeen t'eu 31en October
1517 geschiedde, ligt noch in de aanplak
king der {stellingen, noch in hun theologi
sche waarde, noch in don persoon van
Luther.
Wij willeo nog 'n schrede verder
gaan en beweren, dat zelfs het bestaan van
Maarten Luther voor de geschiedenis der
meuschheid niet noodzakelijk geweest is.
Zoo Luther niet geboren was, zouden er
andere mannen opgestaan zijn, die ons
geschonken zouden hebben, wat wij thans aan
den grooten hervormer te danken hebben.
De oogst was rijp, wachtte slechts op den
plukker. De Hervorming had niet kunnen
uitblijven. Hot morgenrood gloorde reeds
lang. De dag moest aanbreken.
Onjuist is 't dus de Hervorming voor te
stellen als het werk van Luther. Evenmin
was Luther de eerste Protestant. Protes
tanten zijn er altijd geweest, zoolang de
verbastering der Kerk duurde. Al gaan wij
minder ver terug don die roomsche poli-
mistjes, die Judas iech Kariot en Kaïn, die
Abel doodde, de eerste Protestaoten noe
men, met alle recht komt die naam toe
aan Savonarola, Dante Alleghieri, Johannes
Hubs, Hierooymus van Praag en alien, dio
protesteerden tegen het roomsche bijgeloof
en de roomsche verbastering van het
Christendom.
Hun optreden heeft geen rechtstreeksche
gevolgen gehad. Het was alB het kraaien
van den haan, die wel den naderenden
ochtendstond aankondigt, maar niet vermag
het nachtelijk duister te doen wijken.
De Hervorming is niet 'n „uitvinding"
van Luther en staat of valt niet met hem.
Daarom is tevergeefsch alle Lutherlaster
waarmede van roomsche zijde de gemoede
ren vergiftigd worden. Alle schandelijke
ltugens omtrent Luther's leven (hij zou
'u dronkelap en wollusteling geweest zijn)
alle tegenstrijdige voorstellingen van z'u
dood (hij zou zelfmoord gepleegd hebben,
geslikt zijn in den drank of bezweken aan
'n walgelijke ziekte) getuigen slechts van
machteloosheid, maar treffen noch de
Hervorming, nocli zelfs de persoon van
Luther, die door 'n dergelijke bestrijding
machiiger en in voller majesteit voor ons
verrijst.
Op dezen dag, den Sisten October,
eeren eo herdonken wij in daukbaarheid
den grooten hervormer, den moedigen ge
loofsheld, niet den „uitvinder" van het
Protestantisme maar den man, die het
eerst zich vertoonde in het schitterend
licht van den nieuwen dag.
Meer echter dan den man, herdenken
wij heden dien nieuwen dag, die langzamer
hand aangebroken, thans in de 20e eeuw
z'n middaghoogto nog niet bereikt heeft
en z'n stralen nog niet overal heeft doen
doordringen.
Maar vele zjjn z'n zegeningen en talloos
degenen, die deze zijn deelachtig geworden.
Do zogeningen der Hervorming bestaan
niet alleen voor de Protestanten maar voor
alle Christenen, ja haar grootste beginsel,
de gewetensvrijheid, komt de geheelo
mentchheid ten goede.
De Hervorming heeft on» verlost van 't
denkbeeld, dat de kerk 'n schaapskooi
wezen moet, verloBt van de tneening, dat
de dommelachtige schaapskooirust hot heer
lijkste is, wat men zich denken kan.j
Toen Luther uitsprak, wat^z'n heiligste
zielsovertuiging was, ook al bleek het, dat
die in lijnrechten strijd met de kerk was,
toen heeft hij 't heerlijke en heilige recht
heroverd, dat de roomsche kerk dacht
voor goed vernietigd te hebben, het recht
der persoonlijke, zelfstandige godsdienst-
overtuiging, het recht van eigen geloof,
naar inspraak vau het geweten, niet 'n
geloof, zooals de kerk dat decreteert, maar
'n geloof, zooals God dat ingeeft.
Een van beiden, óf 'n mensch is 'u
schaap, 'n onnoozel dier, óf 'n mensch is 'n
denkend redelijk wezen. Is hij dit laatste
dan heeft niemand het recht hem te
dwingen 'n schaap te zijn; allerminst in
zaken, die het geweten, die den ziel, die
het goddelijke in ons raken. Dau heeft
niemand het recht tot hem te zeggen,
,zwgg" als hij spreken wil, „slaap" als hij
wakker wil zg'n,,dommel" als hg denkeu wil.
Aan Luther is het gegeven geweest de
rust van de schaapskooi te verstoren en
'n menschelijk recht in eere te horstellen.
De Hervorming heeft ook de priester
macht gebroken. Priestermacht, contra
dictio in terminis! Het beginsel van
priestermacht, belichaamd in Rome's kerk
is verderfelijk en onchristelijk van wege
den gewetensdwang, die het gevolg er van
is. Waar de priester niet meer leidt maar
heerscht, heerscht in de slechte beteekenis
van 't woord, heerscht door de biecht en
andere middelen, die de kerk hem ver
schaft heeft, daar gaat do heiligste vrijheid
kwijnen, sterven. Daar gaat een van de
schoonste beginselen van het Christendom
verloren. Daar onstaat 'n gemeente van
slaven inplaats van 'n gemeente van
kinderen Gods, die hunnen God lief
hebben en vereeren, niet omdat eo zooals
hun priester dat commandeert maar uit
innige, vrije, heilige overtuiging.
Een van de grootste zegeningen der
Hei vorming is wel dat zij ons uitgeleid
heeft uit het geestelijke diensthuis.
De Oorlog.
De gouverneur van Tripoli Bokir Serni-
Bey vertelde den correspondent van het
Berliner Tageblatt, dat voor Tripoli thans
30,000 Arabieren kampeerea.
In de geheele provincie zgn ongeveer
100,000 Arabieren als vrijwilligers gemo
biliseerd.
Er zijn weder gunstige berichten ont
vangen van tiet oorlogstooneel. Bijzonder
heden ontbroken echter nog.
Daar do zee dezer dagen aan deTripoli-
taansche kust zeer stormachtig is, vielen
de Turken Je Italianen tegelijkertgd aan
in Tripoli, Homs, Beughasi en Derna.
Volgens de Carrière della Sera zijn
gisteren uit Rome 40 veldkanonnen, kaliber
75, schaep gegaan naar Tripoli.
De minister van oorlog hoeft een aantal
reserve officieren opgeroepen voor don gar
nizoensdienst ter vervanging van de naar
Afrika gezonden officieren. Troepen zgn
vertrokken uit Florence, Bologna, Milaan
en Turgn.
Het bericht, dat een nieuw expeditie
corps gevormd zou worden, schijnt hierdoor
bevestigd.
Do Avanti meldt, dat Zoodag j.l. een
deel van het Italiaansche eskader met
succes een aanval heeft gedaan og Rhodus
en Mytilene.
De censor verhiuderde den correspondent
van dit blad bijzonderheden mede te deelen.
Dat zou dus de uitbreiding vun het
oorlogstooneel zijn.
De toestand in Chlva.
De Keizer heeft 'n edict uitgevaardigd
waarin de Kroon verontschuldigingen maakt
voor haar in het verleden begaüe ver
zuimen, en de onmiddellijke invoering van
eon grondwet toestaat; ook de instelling
van een (verantwoordelijk) Kabinet, waar
in geea vertegenwoordigers van den hoogen
adel (krachtens hun adel) zitting zullen
hebben. Voorts wordt iu het Keizerljjk
decreet amnestie toegezegd aan de op
staudelingen en aan hen, die zich aan
politieke vergrijpen hebben schuldiggemaakt.
Mishandeling tan Gevangenen.
Een deputatie, die te Madrid door den
Spaanschen eerste-minister Canalejas
werd ontvangen, heeft geklaagd over mis
haudeliugen van gevangenen.
De menschen die bij het jongste oproer
te Cullera waarbij eeo vrederechter en
een politiebeambte werden gedood in
hechtenis werden genomen, moet men in
de gevangenis op zeer barbaarsche wgze
mishandeld hebben, oen hen tot bekentenis
te dwiugen.
De afgevaardigde Azzati, die de gevange
nen bezocht in de gevangenis te Valencia,
waar zij zich thans bevinden, zegt, dat hg
zich van do waarheid der beweerde mis
handelingen heeft overtuigd en dat hij de
zaak in de Kamer ter sprake zal brengen.
Hij beeft de muts van een gevangene in
zijn bezit, die met bloed bevlekt is door
ernstige hoofdwonden, die men den man
door slagen heeft toegebracht.
Minister Canalejas heeft terstond last
gegeven tot een onderzoek en men ziet de
uitkomst daarvan met gespannen verwach
ting tegemoet.
De beweringon hebben algemeen opzien
gewekt en zij worden in de bladen, die
voor een uieuw internationaal schandaal
als van de zaak Ferrer vreezon, druk be-
sprokon.
Het Buskruitschandaal.
De „Matin" meldt, dat de nieuwe Fran-
sche panteerschepen Mirabeau eu Condorcet
huu schietoefeningen hebben moeten staken,
daar geconstateerd werd, dat ten gevolge
vau oen „vergissing" in de kruitladingen,
de voorgeschreven verhouding iD de draag
wijdte van het 24 c.M. en hot 30 c.m.
geschut niet bereikt kon worden. De com
mandant van het „Dreadnougt"-eskader,
admiraal Lapèyrère, gelastte daarop de
schietoefeningen te staken en niet te her
vatton, voor aleer het geval zich geheel
zal hebben opgehelderd. Inmiddels zal het
eskader de reis naar de Algergnsohe
wateren moeten aanvaarden!
De „Libre Parole' eischt, dat voor de
verongelukte Liberté zoo Bpoedig mogelgk
een ander pantserschip in de plaats kome
en dringt er bij de regeering op aan, dat
zij van de Braziliaanscbe republiok een
harer Dreadnoughts, de Minas Geraes of
de Sao Paulo overneemt, welke schepen,
zegt het blad, toch maar luxe voor Bra
zilië ziju.
Home-Rule.
De Daily News weet weer te geven
hoe het outwerp-Home Rule voor Ierland,
dat naar men weet na afhandeling dor
verzekeringswet aan de orde komt er in
hoofdzaak zal uitzien.
Ierland krggt een eigeu Hooger- eu
Lagerhuis, die te zameu de zuiver Iersche
aaugelegouheden, zullen regelen, echter
onder bohouij van de oppermacht van het
Rijksparlement, dat o.a. het recht blijft
bezitten ook wetten voor Ierland te maken.
Het Rijksparlement behoudt o.a. aan zich
buiteulandsche zaken, leger, vloot, munt-
wezou, invoerrechten en accijnzen. Ook zal
Ierland geen recht krijgen zijn eigen handels
politiek te bepalen. Het Iersche Lagerhuis
zal gekozen worden volgens 't algemeen
kiesrecht d.w.z. zonder algemeen vrou
wen-kiesrecht. Wellicht wordt dit later in
gevoerd, als hier in Ierland een meerder
heid voor blijkt te zijn. Of evenredige
vertegenwoordiging zal worden ingevoerd
staat nog niet vast.
In het Ierscho Hoogerhuis zal, voorloopig
althans, een deel der leden niet gekozen,
maar benoemd worden.
De financieele quaestie zal in dien zin
opgelost worden, dat Ierland oen flinke som
ter beschikking krijgt, om het eigen be
heer goed op te zetten. Later zal betook
