DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
Uit de Pers.
No. 280.
WOENSDAG 30 NOVEMBER 1911.
8e JAARGANG
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. D. J. vau Schaardenburg.
Abonnementsprijs
Per jaar4.Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummer9 f 0.05.
Bureau: KLGINE HtAU A. Telel. Intere. 1S8.
Prijs der Advertentiën
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (By
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, on reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad ia .uitsluitend" gerechtigd het Alg Sinnen-en Bnitenlaudsch Advert.-bureau D. V. ALTA, Warmoesstr. 78-78 Amsterdam
Kortom er is een streven naar voogdij,
waai aan het mcerondeel des volks is
ontgroeid. Ontgroeid door een ontwikkeling
waarvan het liberaal beleid van voor 1897
de grondslagen heeft gelegd.
Daardoor ontstaat do vroes dat er kost
bare natioualo goederen in gevaar komen.
Mot name de vrijheid des gewetens en de
vrijheid van drukpers.
In die omstandigheid kan allereerst van
de liberale vertegenwoordigers worden
geëischt dat zij op voetspoor van hun
grooten voorganger, nauwlettend toezien
dat bet beginsel der vrjjheid niet zonder
ernstig protest kan worden geschonden.
Dit tegenover de „ecclesia militans".
Tegenover do sociale wetgeving staat de
zaak auders. Daar moet tegen toenemende
Staatsvoogdij Jacobjjnech noemde v.
Houten haar worden gewaakt, opdat
de democratie de vrijheid niet verdrukke.
Daarmede wordt niet gcöiBcht onthouding
van Staatsingrypen. Keeds in 1879 noemdo
Kappeyne sociale zorg het tweede deel van
de moderne Staatsleer. Maar illiberaal is
het, daarbij niet dc rechten van alle belang
hebbenden te ontzien.
Oebeurtcnis9cn van den laatsten tyd
vooral drongen om deze wenschen van
werkelijk vrijzinnigen te publiceeren.
Het verNClirlkkelljke spoorwegougeval bij Moutreuil iu
Frankrijk, waarbij verscheidene slachtoffer» vielen.
Vrijzinnige Wenschen.
Do heer H. A. Ritter schrijlt in het
Vaderland:
Goethe's onbillijk oordeel over staats
lieden in het algemeen schijnt in Neder
land gedeeld te worden door velen, die
liberaal van denkwijze en levensopvatting
zijn. Als gevolg daarvan neemt de liberale
partij niet den rang in, die zij dertig ja ren
met eere heeft bekleed en die haar nog
toekomt. Ook volgens dr. Knyper, wiens
uitlating: „Wij regeeren tegen den zin van
de meerderheid in bet land", volkomen
juist ie. Die meerderheid toch vraagt van
de Regeering: Viijheid en democratie. En
die vrjjheid en die democratie zijn het
beste gewaarborgd onder liberaal bewind.
Dat te bewijzen is overbodig. Saxa
loquuntur.
Dat desondanks de hegemonie aan bet
liberalisme is ontgaan ligt ten slotte hierin
dat in de idealen van hen, die ten laatste
de leiding hadden, in het algemeen niet
die plaats was voor speciale wenschen van
Kerk en Volk, waarop beiden meenden
recht te hebben.
Dat bewijst echter alleen dat teD slotte
de leiding heelt gefaald niet dat het
liberalisme zelf zou uitgeloopen zijn op
een faillure.
Nog is het hart dei natie vrijzinnig. En
indien allen opkwamen, die liberaal zijn,
zou de eigenwaan van vele pygmeeën, die
zich thans als de dragers van het Neder-
landsch denken en voelen voordoen, gewis
verbleeken. Daarom is het verkeerd te
schrjjven zooals geschreven is door een
liberaal journalist dat de liberale partij
aan beteekenis verliest. Betreffende het
aantal openljjke aanhangers kan dat juist
zjjn maar nooit omtrent de waarde in
Nederland aan het liberaal beginsel toe
gekend.
Dat liberaal beginsel wordt sinds 1901
aan twee zijden bedreigd. Bedreigd door
twee richtingen, die zioh ook door het
onvolmaakte kiesstelsel hebben kunnen
voordoen als waren zij de hoofdstroomingen
in het Nederlandsche volk. Hoofdstroomin
gen waartusschen zoo wordt beweerd
het liberale beginsel niet alleen is ver
drukt, maar ook bestemd is ondei te gaan.
De waarheid echter is anders. De waar
heid is dat door de meerderheid meer
dan ooit een krachtig en bekwaam
liberaal bewind wordt terugverlangd en dat
met belangstelling wordt uitgezien naar
wat de liberale voormannen van thaDS van
die kracht en die bekwaamheid toonen. Er
is een onbestemd gevoel dat nu wel aan
kerkelijke en sociale eischen wordt tegemoet
gekomen maar dat de leiding der zaken
het gacsche volk rakende tot schade van
het geheel, af gaat wijken van onze groote
vrijziunige traditie. Onder drang van zekere
zyde b.v. wordt met een zedelijkheids-
wet getracht te verbeteren, wat naar
de ondervinding van eeuwen, voor geen
verbetering door de wet vatbaar iB. Een
sympathieke maar uit den aard onvruchtbare
poging. Onder anderen druk wordt een
protectietarief voorgesteld, dat algemeen
ook door politieke aanhangers van de anti
liberale regeering wordt afgekeurd.
De Oorlog.
Uit Italiaausche bron (men vergete dit
vooral niet) wordt gemeld, dat generaal
Forza en andere officieren in gezelschap
vau journalisten dc plaatsen hebben bezocht
welke door de troepen zyn bezet na den
opaiarsck van 26 Nov.
Men vond 28 verschrikkelijk verminkte
lijken van Italiaansche soldaten in het
gevecht van 23 Nov. gevallen. Op het
Arabisch kerkhof werden ljjken van Ita
liaansche soldaten gevonden, met het hoofd
buiten de aarde uitstekend, en die schenen
levend begraven te zjjn. Een groot aantal
andere lijken droegen de koDteekenen van
mishnudeliug. Een korporaal erkende, dat
onder ben, die de soldaten mishandeld
hadden, zoowel officieren als Turksche
soldaten en vrouwen waren.
Als dit alles zoo iB, zou het natuurlijk
vree8elijk zijn, maar de Italianen hebben
het dan door hun wreedheid uitgelokt.
Een Motu Proprio van den Paus.
Met een enkel woord hebben wij melding
gemaakt van een motu proprio van den
Paus, waarin met excommunicatie wordt
bedreigd, ieder die een priester voor het
gerecht brengt.
Als een bewijs hoezeer het nieuwe motu
proprio van den Paus in Duitschland ont
stemming heeft gewekt, moge dienen wat
verschillende Duitsche bladen er over
schrijven.
De Kreuzzeitung zegt: Het zal noodig
zijn dat de Regeering zich hiermede direct
bemoeit. De Paus had er rekening mede
behooren te houden, dat in de meeste Staten
de jurisdictie, waaraan ook de geestelijken,
civielrechtelijk zoowel als strafrechtelijk
onderworpen zijn, aan den Staat is, en de
bij de Constitutio Apostolicae Sedis van
1886 uitgesproken excommunicatie over
wetgevers en Staatsbeambten, die een
geestelijke ondorwerpen aan het oordeel
vau den leekenreebter, heeft in de praktijk
danook geen effect gehad, daar zisb noch
onze r.katholieke officieren van justitie eu
rechters, noch onze r.katholieke wetgevers
zich er door hebben laten verleiden om de
gcestelijkcu aan de staatBrechtspraak te
onttrekken. Maar de vraag moet onder de
oogen gezion worden of dit motu proprio
niet bet inzicht van geloovige lecken zal
vertroebelen in de vraag welke hun rechten
en plichten zijn tegenover de priesters.
De verplichting tot het doen van aan
gifte maakt geen uitzondoring ten gunste
van misdadigers uit den priesterstand; die
uitzondering wordt alleen gemaakt voor
bloedverwanton, niet voor priesters. Zij dus,
die zich aan hot motu proprio ondorwerpen,
kunnen in zware conflicten met den straf
rechter komen. Van de civielrechtelijke
gevolgen willen wij niet spreken. Het
kom* eiken dag voor, dat particulieren in
gemeen overleg hun zaken afdoen zonder
tusschenkomst van den rechter. En zoo is
er ook geen bezwaar tegen dat een lid
van de r.katholieke Kerkdit lidmaatschap
is vrijwillig zich met zijn aanspraken op
een priestei, bijv. in eere- eu geldzaken,
uitsluitend tot den bisschop wendt. Dat is
een huishoudelijk kerkelijke aangelegen
heid. Maar de Paus legt den geloovigen
nadrukkelijk den plicht op ook in straf
zaken eerst verlof aan de kerkelijke auto
riteiten te vrageu alvorens een aangifte to
doeo. Eu daarom moet vastgesteld worden,
dat dit decreet iudruischt tegen de wet.
Aan de Fr. Ztg. wordt uit Beieren ge
schreven, dat het motu proprio in de be
rechting een voor-instantie inschuift waarvoor
in de Beiersche wet geen plaats ie. De
grondslag van de wot is vrijheid van ge-
weton, en in de wet staat woordelijk: „De
Staat waarborgt iederen burger veiligheid
voor zijn persoon, voor zijn eigendom en
zijn recht." Er beBtaan geen afzonderlijke
voorschriften voor geestelijken. In het tus-
schen den Beiorschen Staat en Piue \H
gesloten concordaat over de positio van de
r.katholieke Kerk is uitdrukkelijk gestipu
leerd, dat in zuiver burgerlijke aangelegen
heden als overeenkomsten, schuld- en erfe
niszaken, enz. de behandeling en beslissing
bij den wereldlijken rechter berust.
De Duitsche Rijksdag.
Naar als vrij zeker verluidt, zou de
Duitsche Rijkskanselier voor bet sluiten
der zitting, nog eenmaal over de buiten-
laudsche politiek het woord voeren. In
verband met de afdoening der nog hangende
wetsontwerpen, zal bet dobat over de
internationale politiek dan op den laatsten
dag der zitting, zijnde 6 Dec. a.s„ moeten
plaats hebben. Do „Germnnia" weet echter
te verzekeren, dat bet debat in de laatste
dagen der week zal plaats hebben en dat
ook het door bet Centrum ingediende
voorstel aEdan aan de orde komt, volgens
hetwelk voortaan voor wijzigingen in het
koloniaal bezit van het Duitsche Rijk, de
toestemming van den Rijksdag eu van dan
Bondsraad noodig zal zijn.
Ken Taxi auto staking.
Te Parijs is nu weder een staking van
taxi-auto's. Yan de 2310 chauffeurs hebben
er 2100 het werk gestaakt, als protest
tegen de rechten op benzol.
De Zeeliedenstaking GEëiNDiGD.
De zeelieden te Antwerpen hebben de
voorstellen der reeders aangenomen. De
staking is geëindigd.
