DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No.
VRIJDAG 5 JANUARI 1912.
9e JAARGANG.
Uit de Pers.
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. D. J. van Schaardenburg.
Bureau: KLFJNK HlAG 6. Telei. Interc. .18». -
Abonnementsprijs:
Per jaarf4-- Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Prijs der Advertentii'n
Vau 1 tot 5 rogcis f 0.40. Voor iederen regol meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (Bij
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binneii-011 Buitenlaudsch Advert.-bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78 Amsterdam
Twee Maten.
Het Handelsblad schrijft:
ln Het Huisgezin wordt weer eens ge
mopperd, omdat bepaalde gevolgtrekkingen
worden gemaakt uit de statistieken omtrent
het kerkgenootschap van misdadigers.
In de gewone strafgevangenissen bedroeg
het percentage dergenen die tot geen kerk
genootschap behooren (5 pCt. der bevolking)
0.4, dat der katholieken (35 pCt. der be
volking) 43.3.
Zij die daaruit afleiden, dat de katho
lieken zoo slecht en de buiten een kerk
genootschap staanden zoo braaf zijn, ver
geten o.a., dat de groote meerderheid der
gevangenen terecht hebben gestaan voor
kleine vergrijpen, en dat het indien
juist is wat niemand zal tegenspreken: dat
zij, die tot geen kerkgenootschap behooren,
grootendeel8 deel uitmaken van de betere
standen vanzelf spreekt, dat voor hen
het criminaliteitscijfer aanmerkelijk lager
is. Dit is volstrekt geen verdieoste, zegt
het genoemde R. K. orgaau.
Dat is grootendeels volkomen juist.
Maar daarmede vervalt ook de beteekenis
van de statistieken, waarmede b.v De Tijd
zoo ijverig colporteer', en waaruit blijkt
dat in verhouding weinig Katholieken in
velerlei betrekkingen gevonden worden,
statistieken waarin verdedigd wordt de
politiek-christelijke baantjesjagerij, het stelsel
om de politieke christelijkheid met staats
betrekkingen te belooncu.
Immers, het is natuurlijk dat hoogleeraren,
rechters, schoolopzieners enz. uit de .betere
standen" gekozen worden, d' w. z. uit de
standen waarin een goede opvoeding en
behoorlijke geestelijke ontwikkeling regel
zijn en niet uit de standen, die, zooals
Het Huisgezin meent, natuurlijkerwijs een
buiten verhouding hoog percentage misda
digers moeten leveren.
Men kan het niet tegelijkertijd zeer gqed
veiklaarbaar achten, dat de Katholieken
zufk een hoog percentage van de bevolking
onzer gevangenissen leveren en onverklaar
baar, dat zulk een klein deel van onze
rechters en professoren katholiek ia.
Trouwens, wij hebben vroeger reeds ge
zegd: de kans voor een Katholiek meester
in de rechten, om rechter te worden en
carrière to maken is veel grooter dan de
kans van niet-Kathoheken. In verhouding
tot het aantal Katholieke gestudeerden, is
het aantal Katholieke rechters zeer groot.
Toch gaan De Tijd en de heer De Stuers
maar steeds door met van achterstelling
van Katholieken te spreken.
De Oorlog.
Uit Tripoli wordt aan de „Temps" ge
meld, dat een Turksch-Arabische troepen
macht Woensdagavond de Italiaansche loop
graven bij Benghazi aanviel. De aanval
werd afgeslagen. De aanvallers lieten tal
van dooden achter.
Aan de „Liberté" wordt uit Rome ge
meld, dat de verliezen door de Italianen
in Tripolitanië door geweer- en kanonvuur,
tot 31 Dec. 1911 geleden, 1800 man be
dragen hebben.
Centrum-nood.
De Januari-afleveriDg van de Zuid Duit-
sche Monatshefte, bevat een kerkelijk-poli-
tieken brief van den bekenden medewer
ker van dit maandblad, Spectator novus,
die reeds in de December-aflevering door
een opzienbarend artikel over de Katholieke
vakbeweging in Duitschland had bewezen
met de Centrum-moeilijkheden in deze
goed vertrouwd en een uitnemend ingelicht
zegsman te zijn. Wat hij in de jongste af
levering onthult, werpt opnieuw een scherp
licht op de groote moeilijkheid, waarin het
Centrum, dat een confessioneele partij is
en het toch niet heeton wil, verkeert.
Spectator novus onthult allereerst een
geheim rarport, dat door den Romeinschen
vertegenwoordiger der Köln. Volkszeitung
(het Katholieke blad, dat de z.g.n. Keulsche
richting vertegenwoordigt) eind 1909 aan
zijn blad is gezonden ever het standpunt
van het Vatikaan tegenover den vakver-
eenigingsstrijd (confessioneel of inter con
fessioneel) in den boezem van het Centrum.
In deze onthulling, vestigt deze correspon-
o.a. de aandacht op een hoofdartikel van
de Yatikaaoech-ufficieuze „Osservatorc Ro
mano", en schrijft daarvan:
„Het spreekt op zeer oaïve wjjze de
politieke grondgedachte van de tegenwoor
dige curie uit: geenerlei zelfstandige deel
name van Katholieken aan de politiek, zij
moeten zich blindelings ter beschikking
stellen, en gehoorzamen al naar iu elk geval
afzonderlijk de k e r k e I ij k e autori
teit hu tl bevoelt! Daarvoor kan men
echter noch een politiek onafhankelijk Cen
trum, noch inter confessioneele vakvereeni-
gingeo gebruiken. Daarom kan men ook
met verzekeringen der curie, dat bepaalde
uitlatingen of maatregelen niet direct op
Duitschc toestanden van toepassing waren,
niet voorzichtig genoeg zijn."
Spectator novus onthult echter nog meer.
Hij publiceerteen tweeden brief van denzelf
den correspondent gedateerd 24 Mei 1910,
waarin de aanklacht van modernisme
wordt behandeld, welke tegen de Köln.
Ztg. was ingebracht.
„Ik weet op 't oogenblik ten opzichte
van de stemming van het oogenblik in do
Romeinsche Curie geen anderen raad, dan
de ziekte want het is feitelijk een ma
nie te laten uitwoeden. Gij weet ook,
dat wij daar niet alleen geen vrienden
hebben, maar dat integendeel zeer invloed
rijke factoren tegen de Köln. Yolks Ztg.
ageeren. Wanneer wij bijv. op dit oogen
blik de Correspondance de Rome eens
ronduit zegden, waar het op stond, dan
zouden wij weldra bij het Vatikaan onmo
gelijk ziju. En wij moeten ons den toegang
daar vrij houden. Ongetwijfeld, wanneer
men mij de verzekering gaf, dat men mij
onder geen omstandigheden zou loslateo,
dan zon ik ook niet terugdeinzen om de
dingen bij hun waren naam te noemen.
Daar het echter nergenB toe dient, zich
zonder noodzaak bloot te geven, is het in
elk geval beter, wanneer onafhankelijke
personen vgn buiten af, de kat de bel
aanbinden. Verbetering in den toestand kan
echter niet intreden, voor men de macht
hebbers hier eeDS onbevreesd en zonder er
doekjes om te winden heeft duidelijk ge
maakt, wat er voor de Curie in Duitschland
op het spel staat, wanneer zij op den
thans gevolgden weg voortgaat. Maar wie
is daarvoor... robust genoeg?"
Zoo schreef de Romeinsche vertegen
woordiger van de Köln. Volksztg., het
blad, dat geldt als vertegenwoordiger van
het officieele standpunt van het Centrum,
d i. van de z.g.n. Keulsche richting. En
liet laat geen twijfel meer over of het
Vaticaan staat, met name ten opzichte der
vakvereenigings-quaestie, confessioneel of
interconfessioneel, lijnrecht tegeuover deze
richting, die het interconfessioneele stand
punt bepleit.
Zjjn oproep heeft intusschen alle uitwer
king gemist. Want, zooals Spectator Novus
meedeelt: de Paus spreekt nog altijd van
het Centrum, nooit als Centro of Centro
tedesco, maar als Centro catholico; d.w.z.,
hij gebruikt den naam dezer partij nooit,
zonder liaar program te verwerpen! Eu wat
de vakvereenigingsquaestie betreft: de
schrijver van het boek „De waarheid over
don vakvereenigingsstrijd in Duitschland",
Raimund Rayard, waarin deze op kracht
dadige wijze de zuiver katholieke vakver-
eenigings-idee verdedigde, mocht van Z.H.
een bijzonderlyke dankbetuiging en den
apostoli8chen zogen ontvangen
De Duitsote Rijksdauverkiezingen.
.De rijkskanselier is voor de tweede maal
aan de wenschen van het blauw-zwarte
blok tegemoet gekomen. In den Rijksdag
heeft hij, voor eenigeu tijd, in een rede,
die moeilijk anders dan als een verkieziugs-
rede op te 7atten' was, de „bescherming
van den nationalen arbeid", de groote inzet
van den rijksdagsverkiezingsstrijd verklaard.
En nu heeft hij. via het regeerings-orgaan,
de Nordd. Aligem. Ztg., overeenkomstig
het verlangen van conservatieven en Centrum
als verkiezingsleus het: „tegen de sociaal
democratie" aangegeven. Zoo treedt de
regeering op, die „boven de partijen" heet
te staan.
Dat het blauw-zwarte blok den heev Von
Bethuiann Ilollweg voor den openlijken
steun, dien het hierdoor van regeerings-
zijde ontvangt, dankbaar is, spreekt vanzelf.
Hoe de vrijzinnige linkeizijde or over
oordeelt, blijkt duidelijk genoeg (uit wat
do Münchener Neueste Nachrichten, een
blad, dat als nationaal liberaal zeker van
al te sterke sociaal democratische sympa-
thiën moeilijk verdacht kan worden, schrijft.
Dit blad noemt veel van wat in het offi-
cieuse artikel tegen de sociaal democratie
is bijgebracht, en hetgeen daarin gezegd
is over den Rijksdag, zooals hij zijn en
werken moet, over 't algemeen juist en
zelfs sympathiek, maar in dit aitikel
wordt slechts de helft der waarheid gezegd
en daarom is dc conclusie, waartoe het
komt, onjuist.
„Wij hebben, gaat het blad dan voort,
„een Rijksdag van noode, zooals de Nordd.
Aligem. Ztg. hem eikent. Zeer zeker!
Maar het lijdt geen twjjfel of wij zullen
zulk een Rijksdag ook hebben, hoe de
verkiezingen ook mogen uitvallen. Een
meerderheid voor de tot nu gevolgde
economische politiek, voor handelsverdragen
en bescherming, voor socialen hervormings-
arbeid, voor leger en vloot zal er in elk
geval in den nieuwen Rijksdag te vinden
zijn. .Aan deze eischen kan dus geen
verkiezingsparool, geen woord, dat de
geesten scheidt, ontleend worden.
Doch de Nordd. Aligem. Ztg. zwijgt
geheel over wat ons volk sedert twee en
een half jaar beroert, over de groote, in
alle kringen doorgedrongen verbittering
over de politiek van het blauw-zwarte
blok, waarvan de verderfelijke uitwerking
op elk gebied van het openbare leven
voldoende bekend is.
Wie in een vrije ontwikkeling, in een
gezonden vooruitgang het heil van het
Rjjk ziet, moet vöór alles wenschen, dat
bij de verkiezingen van den 12n Januari
aan de conservatief-clericale meerderheid
in den Rijkedag etn einde wordt gemaakt.
De Yergjftiging te Berlijn.
Een handelaar, die met den reeds gear
resteerden drogist Scharnach in relatie
stond, en voor dezen den jenever, die
methijlalcohol bevatte, aan de tapperijen
Icvorde, is thans ook in hechtenis genomen.
In het asyl werd gister één nieuw ziekte
geval geconstateerd; van de patiënten is na
nieuwjaar geen enkele meer gestorven.
Socialisten en de eed van. trouw.
De eerste bijeenkomst van den den Brus-
selschen gemeenteraad in het nieuwe jaar,
eergisteren, heeft zich door een niét onbe
langwekkend incident gekenmerkt. In deze
zitting moesten do, in het eind van het
vorig nieuwgekozen leden beëedigd worden,
en onder hen bevonden zich ook eenige
socialisten. Deze legden du, eveuals de
vertegenwoordigers der burgerlijke, partjjen
den eed van trouw aan den koning af,
doch, nadat dit was gebeurd, verklaarde
hun woordvoerder, dat zij dit „onder voor
behoud" hadden gedaan. Do burgemeester,.
Buis, verklaarde echter een dergelijk voor
behoud niet te kunnen aanvaarden cnwei-
gerde eveneens in het protocol aautecke-
ning van de socialistische manifestatie te
doen. De socialisten beantwoordden deze
weigering niet een „leve de republiek",-
doch berustten verder in 't geval. Hun eed
van trouw aan den koning bleef gezworen.
De Uitsluiting in Engeland.
In de uitsluiting in het katoenbedryf is.
men thans zoover, dat Askwith met de ver
tegenwoordigers van beide partijen vop.tr
loopig nog met elk afzonderlijk, onderhan
delt. De mogelijkheid schijnt niet uitgcslo-_
ten, dat men tot een schikking komt op
dezen grondslag: toekenning van een kleine
loon6veihooging, waartegenover dan de ar
beiders zich bereid verklaren zich niet
langer tegen het samenwerken met tiiet-
aangeslotenen te zullen verzetten.
De opstand in China. -
Uit Shanghai wordt gemeld, dat Maan
dagavond Soenjatsen in triumf de repubh-
keinscho hoofdstad binnengetrokken is en
dat hij op dien dag het presidentschap der
voorloopigc regeering heeft aanvaard. Een
ander telegram uit Shanghai meldt, dat 't
nieuwe voorloopige republikeinsche minis
terie thant definitief gevormd is.
Uit Peteraburg wordt aan de LoEal An-
zeigor geseind, dat in Mongolië een hoogst
verwarde toestand dreigt te zullen ontstaan
daar Zuid- en West-Mongolië zich naar
het voorbeeld van Noord-Mongolië ouaf-
hankeljjk willen verklaren. Men verwacht,
dat tusschen deze drie nieuwe onafhanke-
lijke gebieden spoedig oneenigheid en oor
log zal uitbreken.
Het Berliner Tageblatt teekent hierbij
aan: „Het oinde zal dan natuurlijk inter
ventie van Rusland zijn!"
De Russen in Perziö.
Volgens een telegram aan den Herald
uit Teheran, zyn te Tebriz de Sikal-ul-
