WEERBERICHT.
BINNENLAND.
Thermometerstand
STADSNIEUWS.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. EED. MET. INST1TU UT.
Opgemaakt voorm. 11.5 uur.
De Bilt, 11 Jaouari 1912.
Hoogste barometerstand 779.5 m.M. te
KopenbageD, laagste 734.4 te Vestmanoer.
Verwachting tot den avond van 12 Januari
1912. Zwakke tot matige Oostelijke tot
Zuid Oostelijke wind.
Gesteldheid van de lucht: Nevelig tot
half bewolkt, waarschijnlijk droog weer.
Temperatuur: Lichte tot matige vorst.
Barometerstand te AMERSFOORT.
Barometerstand hedenmiddag te 12 uur
7ti9 m.M.
Vorige stand te 12 uur 746 m.M.
lichte kriDgen meent men dat, niettegen
staande alle waarschuwingen van bezadigde
arbeidersleiders, het referendum onder de
mijnwerkers een meerderheid voor een
algemeene staking zal geven, om aldus tot
de vaststelling van een minimum-loon te
komen.
De admiraliteit neemt reeds haar voor
zorgsmaatregelen voor 't geval van oen
staking, en laat op verschillende plaatsen
groote kolen voorraden opkoopen.
Gkvkcht in Atjeh.
Blijkens uit Nederlandsch-Indië bij do
regeering ontvangen telegrammen, ontstond
bij een huisonderzoek bij Kampong Dah,
bij Rondeng (onderafdeeling van Atjeh,
gouvernement Atjeh en onderhoorigheden)
een gevech', waarbij een militair beneden
den rang van officier sneuvelde en zeven
kwaadwilligen werden nedergelegd. Door
dat de kwaadwilligen de zich in het hui6
bevindende personen vei hinderden naar
buiten te gaan, werden door bet vuur der
militairen, .'at eerst na herbaalde sommatie
werd afgegeven en dat gestaakt werd toen
kindergeschrei gehoord werd, bij ongeluk
gedood negen kamponglieden, van wie twee
vrouwen en drie kinderen en gewond vier
kamponglieden, van wie een vrouw en
een kind.
Sedert hebben zich gemeld 31 kwaad
willigen, onder wie de leiders van het
verzet en de ondergeschikte bendehoofden.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenE. 41
Laagste hedennachtF. 36
Hedenmiddag 12 uurF. 39
ern9t der komende gebeurtenissen.
Albanië is opnieuw tot de tanden gewa
pend en wordt afgeloopcn door talrijke
agents provocateurs; in Macedonië werkt
de revolutionaire oiganisatie hard; Bulgaar-
sche en Grieksche benden zullen niet stil
zitten, terwijl de „Roodo Broeders" heinde
en verre schrik en onsteltenis zullen ver
spreiden door dynamietaanslagcn.
Dit zijn de verwachtingen voor het ko
mende voorjaar - en zij zijn werkelyk
niet te zwart getint."
Vooral de houding van Montenegro
opgestookt docr Italië schynt reden tot
bezorgdheid te geven.
Volgens deu correspondent der Etoile
Beige te Saloniki, neemt de regeeiing van
dit land een openlijk vijandige houding
tegenover Turkije aan.
Sinds eeuige dagen aldus deze cor
respondent heerscht onder de grensbe
volking van Montenegro onrust; |groote
troepen Montenegrijnen trekken naar de
grenzen, overal incidenten en moeilijkheden
veroorzakende. Getrouw aan de traditie
tracht da regeering het den Ottomaanschen
buurman lastig te maken in Albanië, waar
zij een aantal agenten aan het werk heeft
gezet.
In de haven van Antivari zijn eenige
schepen aangekomen met aanzienlijke hoe
veelheden levensmiddelen aan boord, waar
van slechts een klein gedeelte door de plaat,
selijke kooplui was besteld, de rest wordt
opgeslagen in de Montenogrijnsche Staats-
inagazijnen, waar reeds 30.000 zakken meel
liggen.
Reeds geruimen tijd is het verkeer over
de spoorlijn AntivariVirbazar geheel ten
dienste gesteld van de Montenegrijnsche
regeering. Verschillende Albaneesche chefs
moeten zich te Cettinje bevinden. Vele Ma-
lissorcn begeven zich naar Podgoritzal, waar
zij groote hoeveelheden repeteergeweren
koopen.
De algemeene indruk is, dat de komende
lente voor den Europeeschen vrede onaan
gename verrassingen zal brengen.
De stakingen in Engeland.
Er schijnt nog maar bitter weinig uit
zicht op een spoedigeD vrede iu het katoen-
bedrijf. Asquith onderhandelt nog altijd
voortdurend met de vertegenwoordigers
van beide partijen, doch tot nn zonder
succes. De wevers hebben geweigerd de
voorwaarden der patroons te aanvaarden en
dezen op hun beurt hebben verklaard, dat
zij niet op de tegen-voorstellen der wevers
willen ingaan. liet eenigste wat Asqnith
gedaan heeft weten te krijgen is, dat de
onderhandelingen nog niet afgebroken
werden.
Ook in het mijnbedrijf wordt het uit
zicht zeer somber genoemd. In wel-inge-
Een Volksuniversiteit.
Naar de N. R. Ct. verneemt, hebben een
paar niet-officieele Nederlandsche weten-
schapsmcnschen het initiatief genomen tot
de oprichting van een groot, door het heele
land vertakt populair-wetenfchappelijk ge
nootschap, een oiganisatie met verschillen
de secties. Tegen Maart is een oprichtings
vergadering uitgeschreven, waarop o.a. ge
discussieerd zal worden over de stichting
van een Nederlandsche Volksuniversiteit.
Niet Clkricaal, niet Vrijzinnig,
maar Socialist.
Over bovenstaand onderwerp sprak gis
terenavond in de sociëteit „Vereeniging",
in een openbare vergadering, uitgeschreven
door de afd. Amersfoort van de Soc. Dein.
Arb. Partij, de heer L. M. Hermans van
Arnhem.
Nadat de heer Hagelen de druk bezochte
vergadering geopend had, begint de heer
Hermans met een verklaring omtrent de
yergadering van Maandagavond. De heer
Drion heeft toen in zijn laatste woord eru-
stig geprotesteerd tegen de beschuldiging,
dat hij geen eerbied zou hebben voor de
arbeiders en dat het intellect alleen zou te
vinden zijn bij de bovenste lagen der bour
geoisie. Dat is sprekers bedoeling niet ge
weest. Hij heeft den heer Drion persoonlyk
niet willen beleedigen. Dat doet hij zijn
tegenstanders nooit, allerminst als het tegen
standers zijn, die zich zoo loyaal gedragen
als de heer Drion tegenover hem. Maar
wel heeft hij bedoeld, dat de wijze, waar
op de vrije liberalen de wereld bekijken,
te goeder trouw natuurlijk, de arbeiders
uooit naar boven doet komen, terwijl de
sociaal democratie aan de arbeiders de ge
legenheid geeft, zich iu hun volle kracht
te ontplooien. Om dat te bewijzen vestigt
spreker er de aandacht op, dat nooit dooi
de vrije liberalen in eenig vertegenwoordigd
lichaam een arbeider is gebracht. Wel de
vrijz. democraten en de Unie liberalen
hebben dal beproefd en aan bun actie is
het te danken, dat Held en Nolting in de
Tweede Kamer kwamen. Dat feit heeft spr.
meeuen te moeten demonstreeren. Hij be
doelde dus allerminst een persoonlijken
aanval op deu heer Drion, maar de ge-
heele politiek der vrije liberalen brengt
mee, dat de arbeiders altijd arbeiders blijven,
zonder meer.
Komende tot zijn onderwerp, wijst Spr.
er op. dat bij onder het woord vrijzinnig
samenvat de geheele vrijzinnige concentra
tie, waarbij men alle nuanceeringen vindt,
van rose rood tot hemelsblauw. Dat is geen
partij van menschen, die eens denken, maar
bet heeft iets van de staalkaart van een
manufacturer; alle kleuren welke de klant
vraagt kan hij toonen. Die concentratie is
mogelijk het laatste redmiddel der vrij
zinnigen, want hun partij is gedoemd ten
ondergang.
De cleiicale partijen zijn verbonden in
de coalitie. De anti-revolutionaire is de
meest gewichtige en volkomen terecht, om
dat ze het meest beteekent in ons vaderland
en een schoon verleden heeft. Jammermaar,
dat het tegenwoordige daarmee zoo in
strijd is. Spreker gaat het democratisch
verleden der anti rev. partij na, welke
echter nooit getracht heeft een einde te
maken aan de ellende der werklieden, iu
de tijden, dat ze de macht in handen had.
Uitvoerig bespreekt hij het kabinet-Kuyper,
dat slechts de dwangwetten bracht eu dan
ook, dank zij het werken der soc.-dem., in
1905 naar huis werd gestuurd.
Na de periode-Kuyper kregen we een
liberaal kabinet, dat na 2jaar lijden is
overledeu, door niemand beklaagd. ,Dat
kabinet kou niets tot «tand brengen, want
de liberale concentratie zat het in de maag.
Niemand minder dan mr. Limburg zei, dat
het een ministerie was van kraakporcelein,
eu by den eersten den besten stoot viel
het ook uit elkander en moest het de re
geering overgeven aan het ministerie Heems
kerk. In plaats van het zuurkijkend Chris
tendom van Dr. Kuyper, kregen we een
kabinet van jolig Chiisteudom. De Tweede
Kamer is dan ook niet meer, zooals onder
Kuyper, do kamer van den catechiseer
meester, maar gedaan heeft het ministerie
tot dusverre nog niets. Wel zullen we
misschien krijgen een Tariefwet, maar geen
staatspensioen, wel een pensioenbelasting.
We krijgen wel tractaatjes maar geen brood.
De coalitie geeft slechts praatjes, maar niets
meer, omdat ze tot machteloosheid is ge
doemd. Want de coalitie is gebaseerd op
een leugen, op de zgn. antithese. Het is niet
waar, dat de liberale partij de vrijheid van
godsdienst zou hebben aangerand. Wanneer
de roomsch katholieken dezelfde staatsrech
ten hebben als de andere partijen, dan
hebben ze dat te danken aan den emi-
nenten liberalen staatsman Thorbecke. Wan
neer de christ. bist. en de anti rev. echter
eens de macht zouden krijgen tegenover de
roomschen en zy het staatsleven konden
beheeren, dan zou de strijd tegen het
katholicisme eerst ontbranden. Want de
orthodoxe protestanten en de roomschen
ziju eikaars doodsvijanden. De coalitie was
het dan ook slechts om de baantjes te
doen. Jezus heeft wel gezegdMijn Konink
rijk is niet van deze wereld, maar dat
geldt alleen in de kerk.
De sociaal democraten nu zullen zich
nooit laten vinden om hier de regeering
mee uit te maken. Groen van Rrinsterer
heeft in de dagen der benauwdheid uitge
roepen: In ons isolement ligt ouze kracht,
en dat fiere woord herhaald de sociaal
democratie, welke zal zegevieren tegen de
andere partijen in en het niet kan doen
met hulp der andere partijen.
Komende tot de vrijzinnigen, zegt Spr.,
dat deze niet willen iets positiefs, maar iets
negatiefs. Zij willen geen kerkelijke regee
ring. Die nu wil Spr. ook niet, maar men
moet toch een ideaal voor de samenleving
hebben. Door het gemis daarvan trachten
de liberalen de zaak slepeude tc houden,
in vereenigingen als „Gemeentebelang" o.a.
De namou, de uithangborden zijn altijd
heel mooi, maar de waar, die men krijgt
is uiot zoo mooi. Zoo heeft hier in de
laatste Raadsvergadering de heer Gerritsen
gesputterd tegen een artikel in „De Ge
meentewerkman", en hij heeft den voor
zitter ernstig op het hart gedrukt, daartegen
maatregelen te nemen. Als zoo het groene
bout is, hoe zal dan het dorre wel zijn.
De heer Gerritsen is nog wel vrijzinnig
democraat, maar moest dadelijk uit die
partij geroyeerd worden. De vrijzinnig
democraten in Arohem zouden er niet aan
denken, zoo iets te zeggen. Daar werkten
zo mee aan het werkliedenreglement, maar
hier zegt de heer Gerritsen: ik weet niet
of ze er wol rijp voor zijn. Het merk
Arnhem kan er nog mee door, maar het
merk Amersfoort is van zoo inferieure
kwaliteit, dat ge er nooit om moet vragen.
Het eigenlijke liberale beginsel, dat elk
zijn eigen denkbeelden heeft over de zaken
van het land, klinkt heel mooi, maar het
zou toch gek wezen, als daarmee de kie
zers tevreden zijn. Ze moeten vragen, wat
wilt ge en toezien, dat het programma van
van „Gemeentebelang" wordt uitgevoerd.
Eenheid van program en eenheid van
optreden moet er zijn. En als de heeren
zeggen, we zullen onze eigen overtuiging
volgen, dan moet het de overtuiging der
kiezers zijn, dat die menschen er uit moeten.
Tegenover die partijen staat de sociaal
democratie, waarvan het stroven nader
wordt uiteengezet. Uitvoerig staat Spr. stil
bij de discipline in de partij, waarna hij
de opheffing van het privaat bezit bespreekt
en de meening bestrijdt, als zouden de
soc. dem. alles willen doelen. Daarna zet
hij de beteokenis van den klassenstrijd
uiteen, die niet moet worden gestreden
met haat, de personen moeten van de be
ginselen worden gescheiden. Ten slotte
wijst hg op de waarde van het algemeen
kiesrecht, dat de soc. dem. willen als een
wapen in den klassenstrijd en eindigt dan
met het volgende: Toen Richard I op weg
naar het Heilige Land was, werd hij ge
vangen genomen en in een kerker opge
sloten, zonder dat zijn volgelingen wisten,
waar hij was. Zijn ridders doorkruisten het
land, tot eon arm zanger zijn hulp kwam
bicden. Het kende het lievelingslied des
konings en trok, dat al zingende, van kas
teel naar kasteel. Eiudelgk werd het lied
binnen de muren herhaald en door dat
weerklank vinden, werd do zoolang ge
zochte schuilplaats gevonden ,ou werd de
koning weer op zijn troon hersteld.
Ook de, arbeid is gevangen en de soc.
dein. trekken als zangers het land door.
Zij zingen het lied van de bevrijding, zij
roepen de prolctareo te wapen. Wanneer
een van die zangers komt tot verlossing
van de werkers uit de boeien van het
kapitaal, gordt U dan aan, laat de lampen
branden en trekt op tot bevrijding van het
proletariaat. (Applaus).
Debat werd niet gevoerd.
Bij de sluiting der vergadering deelde de
voorzitter mede, dat de Raadsleden en de
redacteur van De Eemlander waren uitge-
noodigd om hun beginselen te verdedigen.
Dat zij niet verschenen zijn, vindt hij
geen bewijs van kracht. En de redacteur
van de Eemlander, die wel schrijft onver
schrokken te zullen strijden tegen de soc.
democratie, schijnt het maar veiliger te
vindCD, de z i. minne bestrijding in dat
blad te voeren, dan in het openbaar zijn
beginsel te verdedigen.
De Zedelijkheidswetten.
In verband daarmede was gisterenavond
door Patrimonium en den Chr. Nat. werk
mansbond een openbare vergadering belegd
in de Arend.
Ds. Teeriuk wees erop in zijn openings
woord, dat de arbeid der Middernachtzen
ding zeker nog noodig bleef, al waren hare
werkzaamheden gewijzigd door de Zedelijk
heidswetten.
Hot Kamerlid Duijmaer van Twist be
sprak het Neo Malthusianisme, hoe geen
enkele belofte daarvan in vervulling was
gegaan. Frankrijk werd als voorbeeld ge
steld en geplaatst tegenover Dnitschland.
In 't eerste land wordt de landbouw
verwaarloosd, raakt de industrie in banden
der vreemdelingen.
Duitschland, met zijn groeiende bevol
king, ziet afname van het sterftecyfer, ziet in
alles verbetering, ziet vermindering van
armoe.
't N. M. staat verbetering der sociale
toestanden in den weg, want het dient
middenstand en rijke klassen; daar vindt
het de meeste toepassing. Overbevolking
slaat niet op wat bestaat, maar op wat
niet te eten heeft.
Ook in Engeland is de toestand erg, en
in ons land is het erger dan men denken
zon. In Noord Holland boven het IJ is
het pCt. der R. C. bevolking steeds stijgend,
zoodat het belooft te worden, een tweede
Brabant. De schuld aan het N. M. onder
de modern prot. bevolking aldaar.
Spreker brengt hulde aan allen, die ge
streden hebben tegen het N. M.
De regeering heeft zich met haar wetten
een eerezuil opgericht Wel is aan den
N. M. Bond de propagande mogelijk, maar
door moet tegenover staaD onze propa
ganda.
De heer Gordeau, directeur vanKinder-
zorg, behandelde de gevaren voor het kind
op sexueel en zedelijk gebied.
Het hart is zwak, en 't hart van een
kind is allesbehalve een blad blank papier.
Mou moet maar eens opmerken den on-
heiligen gloed in oogen van kinderen, 13,
14 jaar oud. Men moet maar eens opletten
bij uitgaan van H. B. S. of Gymnasium.
Spreker, die omgaat met verwaarloosde
kinderen, moet zeggen, dat veel verkeerde
dingen geboekt worden op den kant van
het abnormale, waar dit kon staan op het
Dormale. Heeft men zijn eigen jeugd ver
geten? Liep men ook niet een paar straten
om, terwille van het zien van een schunnig-
heidje?
Neem de struikelblokken weg voor het
kind.
Ook hier in Amersfoort moest een kerel
van de openbare straat worden weggetrapt,
die in zijn spreken vuiligheden doet ver
moeden, die vergif druppelt in de oo'-en
onzer* kinderen. De, wet maakt het mogelijk.
Eere de groote figuur van ds. Pierson
uit Zetten, die 40 jaar lang heeft geroepen:
Redden is goed, maar 6topt de bronnen
der zonden! En wat moeten wij doen?
