DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 106.
MAANDAG 6 MEI 1912.
9e JAARGANG.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. D. J. van
Abonnementsprijs:
Per jaar4.Franco per
poet id. f5.60. Per 3 maanden id. 11.Franco per post
id. f.1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
R ureaii: KIJRÏWR Telef. luiere. I.HJÈ.
Prijs der Advertentie
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (Bg
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing- van advert, en reel, van buiten bet kantor: Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen- en Buitonlandsch Advert.- bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76- 78 Amsterdam
HET PANTSERSCHIP.
II.
Do Traag, welke de bij Koninklijk Be
sluit van 3 Augustus 1906 benoemde Staats
commissie wier taak het was de Regeeriug
io te lichten omtreut de iurichting van de
zeemacht in Nederl. Indië, in de eerste
plaats te beantwoorden bad, was deze:
Moet de zeemacht in Ned. Indië samen
gesteld zijn uit torpedo-vaartuigen dan wel
uit slagschepen (artillerie schepen) èu tor
pedovaartuigen?
M. a. w.zullen onze koloniën verde
digd worden Joor 'n torpedovloot of 'n ar-
tillerievloot.
De Staatscommissie gaf aan de eerste de
voorkeur. De ministers van Marine en Ko
loniën verklaarden zich voor 'n artillerie-
vloot en hun meening werd onderschreven
door deu commandant van de zeemacht in
Ned. Indie, admiraal Hoekwater, en den
Gouverneur-Generaal.
Wij zullen thans aan de hand van ver-
klariugen van deskundigen in eenige korte
trekken het pro en contra, voor beide op
vattingen aan tc voeren, weergeven.
Torpedovloot!
Wat valt daarvan te zeggen?
De voorstanders vaa een torpedovloot
zeggen:
a. Zij is aanmerkelijk goedkooper dan
een vloot van pantserschepen. Voor dezelfde
«om kan men dus veel meer torpedobooten
dau pantserschepen verkrijgen.
b. Een torpedovloot vindt overal in ons
Indië geschikte steunpunten en schuilplaat
sen.
c. Eon torpedovloot is beter geschikt
tot het doen van verkenningen, als een
vijandelijke vloot in de buurt is.
d. De torpedobooten z\jn op zichzelf
nog veel te verbeteren. Do stoommachine
kan vervangen worden door een Diesolmo-
tor met brandbare vloeistof.
Daardoor verkrijgt men een aanzienlijke
gewichtsbesparing; men behoeft geen
stokers; er komt ruimte vrij voor be
wapening, pantsering en ammunitie; de
schoorsteenen vervallen en daardoor ver
mindert de zichtbaarheid; door het ver
vallen van de schoorsteenen wordt tevens
het schietveld grooter; men is niet af
hankelijk van buitenlandsche steenkool,
omdat vloeibare brandstof overal to vinden
ie.
e. Een torpedovloot is te meer aan te
bevelen, nu de zeewaardigheid van de on-
derzeesche booten zooveel verbeterd is en
gelijk is aan die van de torpedojagers.
Zoo'n onderzeeër kan genoeg brandstof
bergen om 2000 tot 5000 mijlen af te
leggen.
De tegenstanders vau een torpedovloot
zeggen
a. Een lorpedoboot kan maar wemig
dagen in open zee vertoeven. Dan moet
zo een haven (een steunpunt) binnenloopen
om noodzakelijke herstellingen te onder
gaan. Verder moet ze er steenkolen, ma
chinebehoeften, drinkwater, mondbehoeften
innemen. En eindelijk moet de torpedoboot
de haven binnenloopen om rust aan de
bemanning te kunnen geven.
Zal een torpedoboot dat alles in de
havens kunnen vinden, dan komen die
steunpunten zeer duur.
b. Voor den vorkenningsdionst is een
artillerieboot beter geschikt dan een torpe-
doboot. Het bost leent zich daartoe het
Scout-type, een 9ne]loopend, goed zee
bouwend en lichtbewapend oorlogsschip.
c. Do vijand kan zelfs met hulpkruisers
ouzo torpedovloot vernietigen.
Als hulpkruisers kunDen gebruikt wor
den de niailbooten, die een inhoud hebben
van ruim 10,000 ton, een vaalt van 17 tot
20 mijl en een reusachtigon koleuvoorraad,
zoodat ze weken lang in zee kimnen blij
ven. In oorlogstijd worden ze gewapend
met kanocneD van 15 cM.
d. De waarde van schuilplaatsen is niet
zoo groot als men beweert, 's Nachts zijn
ze niet verlicht. Zelfs bij dag zijn ze moei
lijk te bereiken door rillen banken en
tegenstroomen. Bovondien zijn ze broeines
ten van muskieteo, die den schepeling alle
rust benemen.
e. Een torpedovloot i? geheel onge
schikt voor de handhaving van onze neu
traliteit. Wordt deze bedreigd, dan moeten
wij met slagschepen haar kunnen verdedi
gen. Een protest, dat niet gesteund wordt
door kracht, is belachelijk.
f. Slagschepen z(jn meer waard dau
torpedobooten als ergens (in Indië) bin-
nenlandeche onlusten beteugeld moeten
worden. Zij bieden meer hulp aan de
landmacht. Zij kunnen soldaten en kanon
nen aan land zetten en maken op den
inboorlin? meer indruk.
In bet algemeen kan men aan een oor
logsschip 3 voorname eischen stollen:
a. Sterke bewapening, ongeveer gelyk
aan dio van het type-Dreadnought;
b. Groote machinekracht, om krachtig
en snel te manoeuvreeren;
c. Een pantser, sterk genoeg om de
zwaarste kogels te weerstaan.
Zulk een schip kost 20 a 30 millioen
gulden.
Neemt men aan, dat voor Indië 4 zulke
schepen noodig zyn, dan is met de aan
schaffing er van een uitgaaf van 100 mil
lioen gemoeid.
Dan is het nog de vraag, of wy die
schepen wel kunnen bemannen.
Hoe 6taat het nu met onze tegenwoor
dige vloot
Behalve eenige kleinere schepen (rivier
vaartuigen etc.) telt onze oorlogsvloot op
't oogenblik.
3 Kortenaers a 3400 ton gelijk 10200 ton
6 Hollands a 3900 ton gelijk 23400
5 Regentessen a 5000 ton gelijk 25000
1 Zeven-Provinciën 6000
Samen dus 15 slagschepen gleijk 64600 ton;
Deze tonneninhoud komt overeen met
die van 4 Dreadnoughts a 16000 ton.
Het oordeel over onze bestaande vloot
is bij tal van schrijvers zeer ongunstig
de schepeD, zegt inon, heb'oen weinig ge-
vecht9waarde.
De Oorlog.
Naar uit Constantinopel wordt gemeld,
wordt thans een aanval op de archipel
eilanden als aanstaande beschouwd. Uitge
breide maatregelen zijn getroffen. Zonder
daarover in bijzonderheden uit te wijden
wier publicatie trouwens uit een militair
oogpunt niet doenlijk is, wordt verzekerd,
dat de genomen maatregelen van dien aard
zyn, dat een Italiaansche aanval op de
eilanden geenszins bet karakter van een
spelevaart zal hebben.
Het is niet recht duidelijk wat men
eigenlyk voor heeft met het bezetten van
eilanden, waar men niets om geeft te Con-
stantiopcl, daar feitelija deze eilanden
Grieksch ziju, al beeten zij Turksch grond
gebied. Er wonen bijna uitsluitend Grieken.
Als zij schade lijden door een bombarde
ment en door eene bezetting van hun eiland
door Italiaansche troepen, is dat voor hen
te betreuren,maar dePorte zal men daardoor
niet dwingen vrede te sluiten.
liet schijnt uiterst moeilijk te blijven, de
ware oorzaak van den ond< rgang der Texas
vast te stellen. Een telegram
vau deu Griekscbcn consul te Smyrna,
noemt als oorzaak vaa het vergaan, een
granaatschot uit het Turksche fort gelost,
doch de ambtelijke lozing thans van het
geval, tc Constantiuopel gegeten, luidt dat
het schip wel degelijk op eeu mijn-ver
sperring geloopen is, nadat het te laat zijn
vaait inhield, waartoe het door eenige schoten
met scherp was aangemaand. Officieel wordt
het aantal omgekomenen als 70 opgegeven;
in het geheel ware# 143 menschen aan
boord. De post n aar Europa is geheel ver
lóren. De „Texas" meette 230 regTst'er tönT
De Duitsche Levantlijn in Hamburg heeft
een telegram gekregen uit Konstantmopel,
waarin medegedeeld wordt, dat, wegens
bet slechte weer nog niet begonnen kan
worden met het wegnemen der mijnen uit
de Dardanelles De opening van de Dar-
danellen kan niet voor het midden van de
volgende weck verwacht worden.
Uit Kief wordt aan het Berl. Tagebl.
geseind, dat de verliezen van den Russi-
schen handel door het sluiten van de Dar
danellen eenige honderdduizendeu roebel
bedragen. Het meest geledon hebben de
stoomvaartmaatschappijen, de export en
importhuizen en de fabrieken, die ruw
materiaal vorwetken.
Het is zeer moeilijk de groote voorraden
graan van de hand te doen,daar de pryzen
zeer gedaald zijn. In de zuidelijke havens
zijn honderden werkloozen. De eisehen,
die wegens deze verliezen, de Russische
regeering aan de Porte stellen zal, zullen
bekend gemaakt worden langs diplomatie
ken weg.
Het Methyl-alcohol-proces.
Te Berlijn is uitspraak gedaan in do
zaak-Scharmach, de drogist in Charlotteo-
burg, die door jenever te vermengen met
methyl-alcohol den dood van vele a6ylisten
veroorzaakte. Het proces, dat rijk was aan
scherpe incidenten tiisscben den voorzitter
van de rechtbank en de verdedigers en jour
nalisten, duurde zes wekeD. De drogist
Scharmach werd veroordeeld tot vijf jaar
gevangenisstraf. In de motieveering van hot
vonnis werd gezegd, dat het niet zeker is,
dat Scharmach wist, hoe scbadelyk methyl
alcohol was. Do aanklacht vati dood door
schuld liet men dau ook vallen. Doch Schar
mach had zich behooreD te overtuigeo, of
het mengsel ook nadeolig kon wolken. Door
deze nalatigheid heeft hij groot onheil ver
oorzaakt en alleen aan de opmerkzaamheid
van de autoriteiten is het te danken, dat
nog greoter onheil voorkomen werd.
De veroordeelde zal hooger beroep aantee-
kenen.
Niet Kwaad.
De Kamer van het hertogdom Brunswijk
heeft eergisteren in tweede lezing een wets
voorstel aangenomen, waarbij de maximum
duur van elke redevoering, in die Kamer te
houden, op twintig minuten gosteld wordt.
De Belgische Verkiezingen.
De Belgische Kamer heeft haar laatste
zitting eerst laat in den nacht gesloten. De
Kamer heeft de begrooting nog geheel af
gedaan, en nadat de Senaat zijn taak zal
beëindigd hebben, zal de ontbinding der
beide Kamers waarschijnlijk i 1 dezer plaats
hebben. De nieuwe verkiezingen zijn op 2
Juni vastgesteld.
Kleermakersstaking.
Do staking der Loudenbche kleermakers-
gezellen en gezcllinen heeft zich nog
verder uitgebreid. Het werk in het kleer
makersvak ligt in het Westeinde van
Londen zoo goed als stil en de Vereenignig
van Londensche kleermakers-patroons
heeft aan haar leden aangeraden de be
stellingen slechts aan te nemen onder de
voorwaarde, dat de levering eerst na de
staking geschiedt.
Geen pogingen tot het aanknoopen van
onderhandelingen zijn totnogtoe gedaan en
de patroons zjjn nog steeds besloten de
eischen van de stakers te weerstaan. De
secretaris van de Vereoniging van Lon
densche Kleermakerspatroons heeft eergis
teren verklaard, dat het onjuist was te
beweren, dat do werkgevers ongeneigd
waren voor de noodige plaatsruimte in de
werkplaatsen te zorgen. Integendeel, hun
ondervinding is, dat de bestaande plaats
ruimte meer dan voldoende is voor hen,
die er gebruik van wenschen te makoD.
De meerderheid vau do gezellen wenschen
bet werk echter by zich tehuis af te
doen en indien zij werkelijk geneigd waren
in de werkplaatsen te komen dan zouden
deze uitgebreid worden.
Royalisten in Portugal.
Verschillende berichten uit Portugal
schijnen er op te wijzen, dat met het voor
jaar de royalisten hun pogingen gaan her
nieuwen om de republiek weer tot eeu
koniukrijk te maken, hetzij dan ten bate
van don Manuel of don Miquel. Zoo wordt
nu weer aan het Lissaboneche blad O'
Paiz uit Valen^a geseind, dat de monar
chisten zich daar in de buurt sterk roeren.
Zij zijn, heet het in deze telegrammen, in
twee afdeelingen gesplitst waarvan de
eene helft wordt aangevoerd door Homen
Cristo en Martino Lima, de andere,
de sterkste, door kapitein Paiva
Couceiro zelf. De eerste bedreigt Valen^a,
terwijl kapitein Couceiro op het punt zou
staan in de provincie Tra-Os-monto te
vallen, waar vele aanhangers van de mo
narchie zich geregeld in do behandeling
van het geweer moeten oefenenen.
De Tariefwet.
Door eenige hoofden van ondernemingen
by handel en nijverheid betroffen, wordt
volgens het Hbld., een adresboweging tegen
do Tariefwet op touw gezet.
Mede-teekening wordt van belanghebben
den gevraagd van een adres, dat slechtB
deze zinsnede bevat:
