DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
1®
No. 167.
DONDERDAG 18 JULI 1912.
9e JAARGANG.
BUITENLAND.
Anti-rev, Gemeentepolitiek.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. D. J. van Schaardenburg.
Bureau: KliGINR HliGi.6. Telef. Interc. 183.
Abonnementsprijs:
post id. f5,60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f0.05.
Prijs der Advertentiën
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (Bg
abonnement belangrgko korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buitenlandseh Advert.-bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78 Amsterdam
Er ia '11 nieuwe kunst uitgevonden. We
leven toch wel in 'n tgd van vooruitgang
niet waar
De Bond van Anti-revolutionaire kieB-
vereenigingen heeft 'n gemeente program
vastgesteld.
Dat is nog eens 'n goede daad! Want
tot dusver was het nog niet recht duidelgk,
hoe eene gemeente op anti revolutionaire
wgze bestuurd kon worden.
Maar nu weten we ook dit alweer. Zoo
leeren wij toch altgd wat. Nu nog christe-
lijk-hi8torische gemeentebestuur kunst en
roomsch-katholieke dito en dun is de col
lectie compleet.
Bepalen wg ons thans tot deze anti-rev.
kunst, 'n kunst naar goddelijke ordinantie.
En dan is er al dadelijk iets dat ons op
valt, n.l., dat die goddelgko ordinantie
ook links trouw gevolgd schgot te worden
want tal van punten op dit anti-rev. pro
gram vindt men evengoed op liberale
programma's, die dus niet zoo ongoddelijk
blgken te zgn, als ze afgeschilderd wortien.
Heel nattig zou het kunnen z\jn na te
gaan op welke punten de liberalen van de
goddelijkoordinantie afgedwaald zijn. Moge
lijk kunnen deze dan nog herzien en met
God's wil, Deergelegd in het anti-rev. ge
meente program, in overeenstemming ge
bracht worden.
Er is «én kenmerkend verschilpunt tus-
schen de anti-revolutionnairen eener- en de
vrijzinnigen van allerlei gading,andererzijds.
Terwijl de laatsten, allen zonder uitzonde
ring, steeds het belangeer gemeenschap voor
oogen hobben en steeds nieuwe wegen
zoeken om dit algemeen belang beter te
kunnen dienen, gaaan de anti-rev. juist
op geheel andere wijze te werk; zjj vra
gen niet, wat het belang van allen eischt
maar voor hen is de grootste quaestie:
hoe kunnen wij onder onze beginselen do
geheele bevolking doen buigen, en de
gemeenschap inrichten naar onze opvattin
gen
Dit anti-rev. beginsel komt ook in het
nieuwe gemeente program telkens om de
hoek gluren, vaak me', ongeneerde bruta
liteit. Op de meeste punten laten do anti-
rev. beginselen de opstellers van het ge
meente-program natuurlgk in de steek en
moet leentjebuur gespeeld worden bjj de
liberalen. Maar dit is eigenlijk allemaal
ballast. Hoofdzaak van het program is het
onderwijs artikel, waaraan wg ontleenen:
Art. 4. O n d e r w ij s. Overeenkom
stig het anti-revolutionair beginsel, dat
de opvoeding van de kinderen des volks,
dus ook het onderwgs aan hen, naar
Goddelijke ordinantie, in de éérste plaats
als het recht en plicht der Ouders moet
worden beschouwd en naar den alge-
meenen regel, dat ook de Gemeentelijke
Overheid buiten hare eigenlijke overheids
taak alleen dan mag ingrgpen, wanneer
het particulier initiatief te kort schiet
eu de wet of het algemeen belang het
eischt, onthoude de Gemeente zich van
alle maatregelen, die de ontwikkeling
van het bijzonder onderwijs zouden be
lemmeren eu stichte en boheere ze niot
dan bij volstrekte onvermijdelijkheid,
openbare scholeu van onderscheiden aard.
Waar de Gemeente onverplicht het
voorbereidend (bewaarschool) onderwijs
ter hand heeft genomen, daar steuueze
onder billijke voorwaarden het particulier
initiatief op het gebied.
Als algemecne regel trachte de Ge
meente het beginsel toe te passen dat,
voor zoover de Wet het toelaat, do
kostende prijs van het onderwijs per
leerling als schoolgeld worde in rekening
gebracht aan hen, die niet, als min- of
onvermogend, geheel of gedeeltelijk van
de betaling moeten worden vrijgesteld.
De Schoolcommissies, door den Ge
meenteraad te benoemen, worden onpar
tijdig samengesteld.
De bemoeiingen inzake de openbaro
school blijven buiten de sfeer der kerke
lijke en particuliere liefdadigheid, zoodat
de Gemeente zich onthoude den leer
lingen, als zoodanig schoolvoeding, baden,
kleeding, enz. te verschaffen.
Het is zoo duidelgk als het maar kan,
de onderwijsstrijd ovei gebracht naar ge
meentelijk terrein. Nadat eerst tevergeefs
gepoogd is van boven af de openbare
school te fnuiken, zal het thans van onder
af geprobeerd worden en helaas in tal van
van platteland-gemeenten, die zich in'n cle-
ricaal bestuur verheugen, zullen do pogin
gen om do openbare Bchool te onderdruk
ken, met succes bekroond worden.
Niets is gemakkelijker dan het onlo
gische in de anti-rev. gedachtengang aan
te toonen. 'n Minderheid der ouders wenscht
confessioneel onderwijs, de groote meerder
heid echter wil daar niets van weten en is
tevreden met de openbare school; do
minderheid zegt: de goddelijke ordinantie
kent geen openbare school, niet de over
heid maar wij ouders hebben zeggenschap
over het onderwijs der jeugd.
Goed, zegt de moerdGrheid, gij kunt uw
kinderen dan onderwijs geven, zooals dat
met uw opvattingen strookt. Maar daar
neemt de minderheid, verdedigster van de
rechten der ouders, geen genoegen mee:
niet alleen onze eigen kinderen willen wij
naar onze opvattingen onderwijzen, maar
ook uw kinderen. En eerst als onze krach
ten te kort schieten, dan mag de overheid
'n openbare school stichten.
Welk tiranniseeren van de meerderheid
der ouders door 'n minderheid, die nog wel
optrekt onder de leus: op voor de rechten
der ouders 1 En tot hoe laag politiek peil
moet men afgezakt zijö om zonder blikken
of blozen dergelijke eischen te durven for
muleeren.
'n Ander punt van het program: de
gemeente bevordere de Zondagsrust en
were op publiek terrein al wat de heili
ging van den Zondag belemmert.
Zondagsrust, Zondagsheiliging, wie zal
er wat tegen hebben; maar wg weten
allen, dat de anti.-rev. hier weer willen
opdringen hun opvattingen omtrent Zon
dagsheiliging, waarbij mogelijk 'n klein
deel der bevolking zich wel zou bevinden
maar welke op de overgroote meerderheid
'n onduldbaren dwang zou oefenen.
„De gemeente houde nauwlettend toe
zicht op den aard der opvoering in schouw
burgen etc". Jawel, de kunst gesteld onder
het opzicht van doleerende domineeB en
pasklaar gemaakt voor de deugdzaam
heid en schijnheilige preutschheid van
stoovezetsters en andere brave zicljcB. Laat
ons niet denken aan dergelgke kunstont
heiliging.
Zoo ademt het program denzelfden eng-
hartigen geest, eigen aan hen, die buiton
de gemeenschap om levende en van al
wat er in de wereld omgaat niets kennen
de of begrijpende,niettemin do hoop koeste
ren de maatschappij te kunnen wringen
in het nauwe keurslijf van hun bekrompen
opvattiokjes.
Noo kens de Europkesche Politiek.
Er is nog een Engelsch minister aan het
woord geweest over do algemeene politiek
en den toestand in Europa.
Lloyd George, die anders gewoonlijk
nog al pessimistisch is, heeft zich nu van
ecu anderen kant laten kijken. In Mansion
House heeft hij verkondigd dat de mogend
heden in goede verstandhouding leefden en
hij zag niets wat die verstandhouding zou
kunnen verstoren.De volken waren mensch-
lievend; men vertrouwde elkaar beter dan
vroeger en dat vertrouwen was een voor
waarde voor den bloei van den handel en
nijverheid, die volgens den minister een
schoone toekomst tegemoet gingen. Er
was geen enkele reden tot bezorgdheid.
Maar hoort nu de president van dcEn-
gelsche Bank, die na hem sprak. Deze
was veel minder optimistisch gestemd. De
Engelsche consols staan zeer laag.
De oorlogen in de industrie, de vele
werkstakingen en onlusten schijnen den
kapitalisten den indruk gegeven te hebben,
dat bun geld in Engeland niet recht veilig
is. Er is te veel geld in buitenlandsche
fondsen gestoken. De brouwerijen, het
landbezit zijn door zware belastingen ge
troffen. Aandeelen in een brouwerij, aan
koop van gronden golden vroeger als oen
goede geldbelegging. Dit is niet meer het
goval en Banken, die op deze wijze hun
geld hadden belegd zijn gusprongen. Nu
kan dn minister Lloyd George wel vinden,
dat alles in orde was, maar aan de Engel
sche Bank dacht men daar anders over.
De finantieele eu industrieele wereld is
het niet altijd met de politieke mannen
eens.
En zoo geheel onbewolkt is de politieke
hemel toch waarlijk ook niet. Er dreigen
zware onweerswolken in het Oosten, in
Turkge.
De Zieke Man.
Turkge kan weer eens met recht met
den zieken man worden vergeleken. De j
binncnland8che toestand van het Otto-
maansche rijk laat veel te wenschen over
en het ontslag van Mahmoet Sjefket als
l minister van Oorlog is een ontrustbareDd
verschijnsel. Mahmoet Sjefket is eens do
groote man van Turkije geweest, na do
de revolutie zag men tot hem op. Hg was
de eerste persoon in het ministerie. Het
leger had de revolutie gemaakt en hij
9tond aan bet hoofd van het leger.
Hij is heengegaan; natuurlijk heette het
aanvankelijk, dat hij om redenen van ge
zondheid zijn portefeuille had neergelegd.
Maar wij weten beter.
Toch zou hg wellicht minister gebleven
zijn, indien niet de jongste gebeurtenissen
bewezen hadden, hoe weinig de regeering
op het leger kan rekonen. Van muitende
officieren en soldaton spreken nog dage
lijks de telegrammen. Do Regeering heeft
getracht met de muiters te onderhandelen,
maar die poging is mislukt.
De miuister is gegaan en hoewel hij
eerst is vervaugeu, ib nu het geheele
ministerie verdwenen En, wie zal dan de
taak durven en willen ondernemen?
De toestand wordt gevaarlijk. Want do
verleiding is groot dor eerzuchtige vorsten
der Kleine Balkanstaten om bet eindoel
van hun wenschen te bereiken.
Men zegt, dat de Montenegrgnen in be
weging zijn. De groote mogendheden geven
wel aan de kleine den besten raad, maar
deze weten, dat zij sterk zgn, nu Turkije
zoo zwak is, oorlog moet voeren en een
binnenlandsche crisis te boven moet komen.
Turkge is wel ziek eu ernstig ziek ook.
Vredesonderhandelingen?
De „Neue Freie Presse" zegt, dat te
Rome Turksche onderhandelaren zijn aar-
gekomen met het oog op een wapenstil
stand. Het bericht is tot nu toe niet tegen
gesproken.
De Opstand in Albania.
In verband met de gebeurtenissen in
Monastir en de bekende vlucht der offi
cieren en soldaten naar bet gebergte, was
te Constantinopel een uitgebreid onderzoek
ingesteld. Tot dusver is echter nog niemand
gearresteerd, ook niet goneraal FethiPasja,
den vroegeren Turkschen gezant te Bel
grado, die laatstelijk bevelhebber van het
legercorps in Monastir was. Op aandringen
van Albanccsche afgevaardigden had de
Ministerraad, in zijn jongste zitting nog
besloten, den nieuwen Minister van oorlog
en den vroegeren wali vau Saloniki naar
Albanië te zenden, met de opdracht de
ei6cben der Albancczen te onderzoeken en
daarover aan de regeering rapport uit te
brengen.
Heerlijk Vooruitzicht!
Het schijnt waar te zgn, dat de Briteche
Regcering van plan is het volgend jaar
veel meer aan te vragen voor de vloot. Het
heet zelfs, zegt do Daily News, dat de
marine-begrooting vier millioen pond hoo-
ger zal zgn dau dit jaar. Natuurlgk in
verband met de Middellandsche zee-quaestie.
Alle ministers schgnen er niet voor te
zgn, en men zegt, dat Lloyd George ge
dreigd zou hebben af te treden, indien de
ministers Asquith on Churchill hun zin op
dit punt willen doorzetten.
Landverhuizers.
Het inlichtingenbureau voor landverhui-