Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
8e Yriendscbap in let Ongeluk.
No. 2.
Zaterdag 9 April 1892.
Zesde Jaargang.
DE EEMBODE
▼oor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Bameveld, Blaricum, Bussum, Drieborgen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abennementsprij» par drie maasden:
Franco per post
Afzonderlijk*
BureauKromme&traat, F 241Amersfoort
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Brij» der Adrertentièn:
tot 6 regels
Van
Voor iederen regel
Een noodlottige daad.
Plotseling en onverwacht verspreidde
zich de tijding, dat de Duitsche Keizer
de ontworpen Onderwijswet had inge
trokken en dat met den Minister van On
derwijs en Eerediensl, graaf Von Zedlitz,
de Rijkskanselier graaf Von Caprivi,
mede-onderteckenaar dier wet, ontslag uit
hun hooge staatsbetrekkingen tiadden ge
nomen. Allerlei gissingen werden gemaakt,
allerlei vermoedens uitgesproken en ge
ruchten verspreid. Thans, nu de kruit
damp is opgetrokken, kan men het
slagveld overzien en juister onderschei-
T Blijkt thans, dat de onverwachte
zwenking des Keizers grootendeels ver
oorzaakt is door eene tweevoudige
macht, die, toevallig samenwerkend, haar
orerwinnenden invloed op den Keizer
heeft uitgeoefend, zijnde het liberalisme
en de aan het Katholicisme vijandige
conservatieve partij; hel eerste verper
soonlijkt in deu minister van Financiën,
Miquel, de tweede in den heer Heli-
dorf. Niemand echter had van dezen
Keizer eene dusdanige zwenking ver
moed. Zoo dikwijls toch had hij in het
openbaar de verklaring afgelegd, dat,
behalve de liefde voor het Vaderland,
de godsdienst bij het jongere geslacht
moest worden aangekweekt; dat de
oorzaak van de verwildering der zeden
moest worden gezocht in godsdienstloos
onderwijs; weinige dagen voor de
crisis had hij het nog luide verkondigd,
dat de koers, door hem genomen, de
rechte was. Vandaar hield ieder zich
overtuigd, dat de jongste Onderwijswet
de eerste en beslissende schrede des
Keizers in die richting zoude zijn
ieder beschouwde haar als de uitdruk
king van 's Keizers wil.
Wel werd van liberale zijde een hef
tige strijd tegen het wetsontwerp in
hel leven geroepen in de pers toch en in
de Kamer verzette men zich inet alle
kracht en onbeschaamde vinnigheid; de
Rijkskanselier en de minister Von Zed
litz hielden echter voet bij stuk. Met zorg
volle spanning volgden de Katholieken,
ook in het buitenland, den gcwichtigen
strijdde hoop groeide met den dag,
I dat de voor Duitschland zoo heilrijke
Onderwijswet met groote meerderheid
van stemmen zou worden aangeno-
Van de zijde des Keizers duchtte nie
mand eenig gevaar. Bij verschillende
gelegenheden had hij zich als een kra
nige figuur doen kennen standvastig
van karakter, ietwat te absolutistisch
vorst zelfs, had hij zich steeds in woord
en daad geloond. Hij, die eenmaal den
machtigen Bismarck dorst weerstaan en
wegzond, hij zou niet bezwijken voor
den tegenstand, dien hij van het libe
ralisme ontmoette: het verleden des
Keizers sprak daarvoor borg.
En toch is de machtige Keizer in den
strijd bezwekenhij heeft bet hoofd ge
bogen en het afgelegd legen liet vijan
dig liberalisme; met één slag beeft hij
het heerlijk werk van maanden cn
maanden zijner eerste staatsdienaars
vernietigd en de heilrijke vruchten ge
dood, welke dit werk voor Duitschland
beloofde. Noodloltiger daad had de
Keizer moeilijk kunnen verrichten, ramp
zaliger zwakheid ternauwernood kun
nen aan den dag leggen.
Door dc intrekking dier Onderwijswet
is liet Duitsche volk wederom, voor lan
ge jaren wellicht, overgeleverd aan het
neutrale godsdienstloos onderwijs en
deszelfs verderflijke uitwerkselen. Gering
wordt de verwachting voor de toekomst,
dat de Keizer ooit moed genoeg zal
hebben, om wederom den slrijd voor
het godsdienstig onderwijs aan te bin
den, waarin hij thans bezweken is.
Wellicht zal een tweede wetsontwerp
verschijnen op het onderwijs, dat zoo
veel mogelijk de liberalen zal trachten
te bevredigen, maar daarom onaanne
melijk zal worden, althans voor de Ka
tholieken. Het gevolg hiervan zal zijn,
dat de verdeeldheid aangaande dit aller
gewichtigst punt zal blijven voorldurcn
en door liet Centrum de strijd zal
worden voortgezet.
Bovendien heeft de Keizer door zijn
onbezonnen daad niet slechts de ge-
trouwste en bekwaamste staatsdienaars
van zich verwijderd, maar ook de chris
telijke staatsp irtijen bitter te leur gesteld
en ontstemd, te meer, omdat onverant
woordelijke raadslieden al hun onrechl-
matigen invloed op den Keizer hebben
uitgeoefend. De sympathieke steun, dien
zij zoo gaarne den Keizer in al zijn heil
zame ondernemingen verleenden, is wan
kelend geworden en wijfelachtig en af
hankelijk gemaakt van dingen, die nog
komen moeten. Van de andere zijde
heeft hij al de vijanden van den gods
dienst in Duitschland nog meer tegen
zich in het harnas gejaagd door zijne
betoonde zwakheid zijn zij stout en over
moedig geworden, en zij zullen niet rusten
alvorens het geheele ministerie zal zijn
omgezet in andere richting.
Niet slechts de sympathie, maar ook
het vertrouwen der christelijke partijen
in den Keizer is diep geschokt. Tot hier
toe geloofde men, dat de Keizer onver
anderlijk en standvastig den koers zou
blijven volgen, overeenkomstig eigen ge
tuigenis door hem eenmaal gekozen, en
ziet, plotseling verandert hij, maakt een
zwenking naar links, komt met zijn her
haalde verklaringen en handelingen in
tegenspraakdit geeft moed aan zijn
vijanden, maar ontmoedigt zijne vrienden,
de christelijke partijen.
Ook de buitenlandsche pers trekt uil
deze noodlottige daad des Keizers minder
vleiende conclusie». Welke waarde, zoo
vraagt zij, kan men hechten aan de her
haalde verzekeringen der vredelievend
heid van den man, die eensklaps in de
biinienlandsche politiek van koers veran
dert; die plotseling intrekt, wal onder zijne
goedkeuring is tol stand gebrachtdie
onverwacht afbreekt, wat hij mede heeft
opgebouwd? Onrustbarend is de gedach
te, dat de Europeesche vrede berust in
dc handen van een man, die in een en
kel oogenblik het verleden vergeet en in
strijd komt met kort te voren uitge
sproken plechtige verzekeringen.
De onbezonnen daad des Keizers is dus,
niet alleen ten opzichte van zijn persoon,
maar ook ten opzichte van het Dui tsche volk
diep te betreuren. Wat al rijke vruchten van
heil en zegen werden in het verschiet ge
steld doorliet wetsontwerp van graaf Von
Zedlitz: de godsdienst, waarvan het heil
der volkeren afhangt, zou bij hel volks
onderwijs de plaats innemen, die het
rechtmatig toekomt; de stroom der
neutrale volksopvoeding zou worden
gestuit, en verontchristelijking der maat
schappij worden tegengegaantegen de
moderne dwalingen, de oorzaak van
zooveel rampen, zou in Duitschland een
dam worden opgeworpen; de hoop van
het katholieke Centrun-, worden verwe
zenlijkt. waartoe Witullliorsl op hel
laatst zijns levens den stoot gegeven en
zijn machtigen invloed had aangewend
tot heil des Vaderlands.
Het katholieke Centrum zal derhalve
wederom op nieuw den strijd moeten
beginnen voor liet godsdienstig volks
onderwijs. Teleurgesteld, wordt het niet
ontmoedigd terug gedrongen, verliest
het zijn strijdlust voor de ware volks
belangen niet, tegenover de meerderheid
legt het zijn wapens niet af. Er ligt in
deze staatspartij, gelijk hare geschiedenis
getuigt, een bewonderenswaardige kracht
en volharding, waartegen zelfs op deri
duur de overmacht niet bestand is. Met
deze innerlijke onverwinbare kracht zal
zij den slrijd heropenen en niet rusten
tot dut de noodlottige daad door den
Keizer zal zijn hersteld tot heil des
Vaderlands, tot godsdienstige opvoeding
des volks.
BUITENLAND.
De Parijsehe rustverstoorders of liever
gezegd heeldstormers hebben reeds, dank
zij de houding der Regeering, navolgers
gevonden te Marseille en te Nancy. Daar
werden eveneens de kerken bestormd, de
priesters beleodigd en de godsdienstoe
feningen onderbroken. Te Marseille had
den zij niet veel succes, want toen zij
de predicalïe van pater Dorgues kwamen
verstoren, stonden vijftien honderd man
nen op 0111 den lof van Christus, de Kerk
en den Puus te doen weerklinken.
Te Nancy evenwel hadden zij zich in
groot getal onder de geloovigen gemengd.
De bisschop zelf, Mgr. Turinaz, opende
de reeks conferentiën over het maat
schappelijk vraagstuk, maar kon nauwe
lijks ver. laan worden door het geschui
fel en liet gegons van de lieden, die mei
den hoed op het hoofd en cigaretten
rookend zich in de kerk bevonden. De
bisschop werd door een dezer kerels in
de rede gevallen en onbeschaamd toege
sproken, wnarop een werkman den on
derbreker wilde verwijderen. Alsof zij
daarop gewacht hadden schoten do
woestelingen toe, wierpen met stoelen
en verbrijzelden de gaskronen, en eerst
het uitdraaien der lichten maakte een
einde aan de vechtpartij, waarbij velen
gekwetst werden.
De dader van de dynamiet-ontplof-
lingin de Cliichy-straat te Parijs, zekere
Bavachol, is gelukkig in handen van de
Justitie, en een aantal bekende anar
chisten worden het land uitgezet, maar
of daarmede de rust in Frankrijk is te
ruggekeerd staat te betwijfelen, want
niet alleen ontvangen zij, die behulp
zaam waren bij de arrestatie van Ra-
vachol, zeer veel dreigbrieven, dat ook
hunne woning zal verwoest worden.
Maar reeds kan eene nieuwe ontploffing
gemeld worden, ditmaal te SeraiDg,
waar in den nacht van Zondag op
Maandag drie dynainietpatronen ont
ploften op den drempel der woning van
een werkmeester der mjjnen, en groote
vernieling aanrichtten.
Te Angers was een bom tegen een
venster van het commissariaat van po
litie geplaatst, waardoor een agent ge
kwetst werd en in den omtrek tal van
ruiten zjjn verbrijzeld.
Ook in Spanje cn in Italië, met name
te Madrid en te Ancona, hebben soort
gelijke ontploffingen plaats gehad, maar
gelukkig zonder ongelukken te veroor
zaken. Men vreest voor den len Mei,
aangezien groote hoeveelheden dynamiet
gestolen zijn, vermoedelijk alleen met
het doel om voor dergelijke aanslagen
te gebruiken.
Tegen Dinsdag was in de Pruirische
Kamer van afgevaardigden de behande
ling aangekondigd van hel door de Re-
geering gevraagde erediet voor de bezol
diging van den nieuwen minisler-presi-
denl. Men verwachtte daarbjj heftige
tooncelen en duchtte zelfs een verder
afbreken van het conservatieve ministerie.
Het publiek stroomde naar het Parle
mentsgebouw, de tribunes waren alle
bezet, maarde Regeering vraagde
uitstel van de behandeling omdat, naar
zij niet onduidelijk tr kennen gaf, zij de
zekerheid miste, dat de conservatieve
meerderheid haar in deze steunen zou,
en zij ook de gelegenheid tot scherpe
gedachtenwisseling over de jongste ge
beurtenissen wilde vermijden.
Alweder eene nawerking van het
intrekken der Onderwijswet.
Het uitdrijven op groote schaal van
anarchisten uit Frankrijk wekt reeds de
FEUILLETON.
(Slot.)
Anton wilde zich aan dien dank ontlrckken,
bevreesd al) hjj was. zich hekend te zien wor
den, naar hot gelukte hem niet den blik te
ontgaan van een der commissarissen, die zjjne
vrienden op hem opmerkzaam maakte. Zjj
weerhielden her cn gaven eenparig hunne
verwondering er over te kennen dat hjj zich niet
eerder bekend gemaakt had. .Gjj verdiende!,"
zoo zeiden zjj. „bovenaan op onze lijst gescbre-
it op.
gelukkig zjjn wjj, zulk een edelmoedig jongeling
uit de menschonteerende slavernij le kunnen
verlossen. Gjj gaat met ona mede, gjj zult in
ntv vaderland geéerd worden om de heldhaftige
deugden, die gjj hier beoefend hebt."
Anton sloeg de oogen terneer. ,Ik kan van
uwe goede aanbiedingen geen gebruik maken,"
antwoordde hjj. .eene heiliga verbintenis houdt
mjj in deze streken terug. Langen tjjd - ijgs-
gerangen cn ongelukkig geweest zjjnde, heb ik
geleerd medeljjden te hebben met myne lotge-
nooten en heb ik mjj gcwjjd aan de verlichting van
bet lot der ongelukkigen die gjj hier aanschouwt."
„Niels kan u bier terughouden, daar geen
enkel Engelschinan noch in het bagno, noch in
het hospitaal zal bljjven wjj zullen hen allan
vrijkoopen."
.Alle menschen zjjn mjjne broeders, en wan
neer het ongelukkigen helrefl, is er geen sprake
van onderscheid tusschen verschillende nalién."
Anton zweeg. Deze taal, geheel vreemd voor
de Engelschcn, wekte hunne verwondering op.
Zjj wilden hem verder ondervrngen, maar om
zich hieraan te onttrekken, sprak Anton tien
verschillende voorvallen, die zich tjjdens hunne
reis mochten hebben voorgedaan. In den
loop van het gesprek vorteldoo zjj ook, dat zjj
l'alma hadden aangedaan, en dat het slechte
weder hen genoodzaakt had er langen tjjd le
De naam van Palma wekte in hel bijzonder
de belangstelling van Anton. Hjj dacht aan zjjn
vader, wiens beeld hem onophoudelijk voor de
oogen zweefde.
.Hebt gij tijdens uw verbljjf op Majorca niet
hooren spreken van een rjjk Engelsch koopman,
Nicholson genaamd, die zich daar cenige jaren
geleden gevestigd bad vroeg hjj angstvallig.
.Hjj is gestorven, terwijl wjj op Palma wa
ren," antwoordde een der commissarissen, .maar
hoewel hjj een landgenoot was, heeft niemand
onzer zjjne begrafenis bjjgcwoondbjj had zich
nameljjk laten omkoopeo door de pupist»n. Een
Spaansch priester, met wien bjj in de innigste
vriendschap teelde, had hem overgehaald om tot
den afgodendienst terug te keeren. Men heelt dm
ook een plechtige uitvaart voor hem gehouden
in de kathedraal van Parraa
Anion had zjjn gelaat in zjjne handen ver
borgen, toen hij de tjjding van den dood zjjn»
over zjjne wangen en bjj luisterde met begee-
rige angstvalligheid naar de bijzonderheden die
dc Engclschman hem gaf. Toen hjj er van over
tuigd was, dat zjjn vader Rooinsch-Katholiek
geslorvon was, kon hjj zich niet meer inhouden
hjj barstte in snikken uit. ,0 mjjn Godriep
hjj uil, „welk een droefheid en welk een troost
tevens!... O moeder, uw gebed is dus vei -
hoord IVervolgens, zich tot de commissa
rissen richtende, wier verbazing ten top gesle
gen was, zeide bjj:
.Mjjne hecren, mijn toestand is voor u onver
klaarbaar, maar één woord zal u alles vol
doende ophelderen. Ik ben Katholiek!"
.Gjj ook al papist!" zei een der Engelscheu
droogjes. ,0, in dit geval doet gij zeer wjjs met
le bljjren waar gij zijt, en terstond verlieten zjj
Anton, de gelukkige slaven met zich voerend.
Dezen deelden volstrek! niet in de koude onver
schilligheid hunner landgenootenzij keerden
naar hun weldoener, die bun zooveel zorg cn
liefde bewezen had, lerog en, zjjne dc hand
grjjpend, kusten zjj die met eerbied en bevoch
tigden ze met hunne tranen.
hjj. .God heeft mjj tot wees gemaakt,
r ik kan ten minste rrjjmocdig mjjne blik-
De twee vrienden gingen vervolgens naar het
altaar, dat zich aan liet uiteinde der zaal be
vond, knielden daar neder en slorlten samen een
vurig gebeddaarna gingen zjj den geestelijken
herder opzoeken en brachten hem iu kennis met
hot gebeurde. Anton verzocht hem dringend des
anderen daags de H. Mis op te dragen voor de
Den volgenden morgen, bjj het krieken van
den dag, bevond zich de eerwaardige grjjsaard
aan bel altaar. Fernand en Anton zeiven, twee
engelen gelijk, fungeerden als misdienaarsde
geschaard en de zieken woonden van bun bed
af het heilig offer bjj. Nooit was eene gods-
dienstoslcning stichtendsr, en toch was de plech
tigheid zoo eenvoudig en de omgeving zoo ge
heel daarmede in overeenstemming.
Na den dienst plaatste de pater bon de stool
op het hoofd cn gezamenlijk deden zij met lui
der stem de gelolte van hun leven voortaan
geheel le zullen wjjden aan de verbetering van
het lot der Algerjjnscbe slaven. Menig oog werd
n oogenblik
vochtig in dit plechtig en ver
twet zielen, die al ds bitterheid van een slaven
leven en al de vertroosting sensr leedere
vriendschap hadden ondervonden, volgdsn eene
roeping, die beiden waardig was.
Vervolgens hield ds pater een korts toespraak,
waarin hjj met van aandoening trillende tlsm
hel geluk schelste, dat dezen vromen jongelin
gen Ie beurt viel. Hjj wees hen op den over
vloed vnn zogoningeu, die zjj op hun moedig
besluit mochten verwachten en wenschte hun
een lang loven om dit le bestedon tor verheer
lijking Gods en tot heil van hunne arme natuur-
Van dit oogenblik al aan was het leven van
Fernand en Anion een aaneenschakeling von
daden van zelfopoffering en heldenmoed; zjj
maakten zich in den geheelen omtrek bemind
dwongen zelfs hunnsn vijanden eerbied af.
Vele j
zich a:
zjj als engelen, die hen in hunne smarten kwa
men trooslenen dezware boeien hielpen verlichten,
en na aldus in de innigste vriendschap geleefd
to hebben, stierven zjj aan da pestkoorlaen, die
op verschrikkaljjkc wjjze in Afrika woedden,
en gedurende welke zjj zich betoonden, wat zjj
altjjd geweeil waren ware ohriaten helden.
EINDE.