Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 28.
Zaterdag 8 October 1892.
Zesde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn. Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG-.
Abonnementsprijs per drie maanden
Franco per postf 0,40.
Afzonderlijke nummersf 0,05.
BureauKrommestraat, F 227, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Adrertentila:
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor iederen regel meer- 0.05
CorrespondentiPn en AdverlenliCn moeten uiterlijk Vrijdagavond
Het Christendom en de Soeiale
I.
De hoofdoorzaak, waaruit de sociale
quaestie is ontsproten, is de afval van
het Christendom met zijn heilzame voor
schriften. Zij derhalve, die beweren dat
het sociale vraagstuk ontstaan is uit de
schrille verhoudingen door handel en
nijverheid in het leven geroepen, blijven
slechts aan de oppervlakte hangen,
dringen niet door tot den grond der
zaak. Nooit, het is waar, heeft er in de
geschiedenis zulk een snelle en verbazende
verschuiving plaats gehad van het maat
schappelijk bezitde uitvindingen der
latere tijden hebben de bronnen van
welvaart, handel en nijverheid verplaatst
van de velen gingen zij over tot de
weinigen, tot de meer gefortuneerden
voor deze weinigen vloeiden zij slechts,
zoodat zij de bezitters werden van hel
maatschappelijk kapitaal, terwijl de
groote menigte verarmde en in een
ellcndigen slaat van afhankelijkheid werd
gebracht. Hierin echter ligt geenszins de
grondoorzaak der quaestie.
Te allen tijde toch heeft er groot
verschil van standen, ontzaglijke onge
lijkheid van aardsche goederen be
staan. Al moge dit onderscheid in
onze dagen grooter en algemeener zijn,
toch zou het dwaasheid zijn te beweren,
dat dit indruischt tegen den wil van
God. Het verschil van staat en stand is
geheel in overeenstemming met Gods
verordening, zoodat het niet kwaad en
veroordeelenswaardig zijn kan, maar nut
tig en heilzaam zijn moet voor de maat
schappij. Volgens deze verordening staan
de verschillende rangen en standen
naast elkander in de heerlijkste ver
scheidenheid en tevens in de schitte
rendste eenheid; door de onderlinge rech
ten en plichten worden zij aaneengesloten,
een geheel, in de treffendste harmonie.
Alleen dan, wanneer het maatschappelijk
verband, door God gelegd, wordt ver- I
broken, wanneer ten opzichte van het
lagere gedeelte dier maatschappij de rech
ten en de plichten niet meer worden geëer
biedigd gelijk in onze dagen dikwijls het
gevalisten aanzien van de arbeidende klas
se dan eerst treden de schromclijksle
wanverhoudingen in het leven, deschoone
harmonie ligt verbroken. Doch dit is niet
het Godsbestcl, inaar het snoodc werk
van den mensch, die de heerlijke orde
in de maatschappij, door God gewild,
verstoort en verbreekt.
Hieruit volgt, dat de sociale quaestie,
welke thans zooveel onrust veroorzaakt,
niet bestaan zou en kon, wanneer de
godsdienst werd geëerbiedigd. De sociale
quaestie in ecne waarlijk godsdienstige
maatschappij is eenc onmogelijkheid,
zelfs te midden der reusachtige veran
deringen, gelijk in onze dagen op
stoffelijk gebied hebben plaats gegrepen.
Om ons hiervan te overtuigen,
hebben wij slechts een bezoek te
brengen aan die werkplaatsen, waar
de godsdienst heerschl, waar werkgevers
en arbeiders elkanders rechten eerbiedi
gen, en de wederzijdsche plichten ver
vullen door den godsdienst voorge
schreven. De werkman leeft daar met
zijn staat tevreden geen zucht naar
verandering wordt daar bespeurd, of
schoon somtijds het loon karig is, dal
door den werkgever kan worden uitbe
taald ten gevolge eeneronrechtvaardige
concurrentie, waarmede hij somtijds
heeft te worstelen.
Verder volgt hieruit, dat de godsdienst
alleen de ware oplossing geven kan der
sociale quaestie, welke de hedendaag-
sehe maatschappij zoozeer beroert. Reeds
eenmaal heeft de Kerk van Christus een
moeilijker en ingewikkelder sociaal
vraagstuk opgelost, opgelost in hare
prilste jeugd, opgelost te midden der
heftigste en bloedigste vervolgingen.
Bij haar ontstaan vond zij de maat
schappij in een afgrond van ellende en
bederf verzonken. Verre afgedwaald van
het licht der waarheid lag het mensch-
i de
schaduwen des doods, overgegeven aan
de snoodste harlslochten, volgde men
den weg, door het valsch egoïsme, door
het nimmer te verzadigen eigenbelang
en hebzucht voorgeschreven. Op dezen
weg erkende hel heidendom de rech
ten noch de plichten, door de mduurwet
zelf in 's mensehen hart gegrift ter. op
zichte van elkander, en zoo geschiedde
het, dat langzamerhand «Ie schrome-
lijkste wanverhoudingen in de monsi-he-
lijke samenleving ontstonden, dat de
maal schappij zich verdeelde in vrijgebo
renen en slaven. De slaaf werd uil de i siIIil-
gorie van de mcnschhcid geschrapt
hij stond daar onbeschermd en zonder
rechtenhij werd als een stuk vee of
zaak beschouwd en behandeld. Hij was
het eigendom van zijn heerdeze kon
naar eigen willekeur over hem beschik
ken, zelfs beslissen over diens leven en
dood. Rampzalige toestand, waarin een
zeer groot gedeelte der maatschappij
door hel heidendo-n was gebracht en
waardoor de wet der natuur, de rechten
van den mcnsi-h huldigend, met voeten
werd getreden.
Daar verschijnt te midden van hel
algemeen bederf het Christendom niet
zijn heilzame voorschriften en wetten,
met zijn zuivere hcmclsche leering, als
de veropenbaring Gods aan de men
sehen. Hot verkondigt de gelijkheid van
Romein en Barbaar, van Jood en Elellocn,
van vrijen en slaven hel predikt, dat
er bij God geen onderscheid van perso
nen beslaat, dat Hij de Vader is zoowel
van armen als rijken, zoowel van onder
danen als vorsten, zoowel van den slaaf
als van den vrijgeborenedat Hij zijn
Eeniggoborcn Zoon op aarde heeft ge
zonden om hun aller Redder en Verlosser
te zijn, hun allen de macht gevend vrije
kinderen Gods te worden.
Heerlijke boodschap voor de arinen en
verdrukten, voor degenen, die gebogen
gingen onder hel harde slavenjuk I Voor
hen vooral was de genade des Evangelie's
bestemd„aan de armen moest hel.
Evangelie worden verkondigdZij
vooral moesten worden opgebeurd uit
hun diep zedelijk verval en verheven tol
die bewonderenswaardige hoogte, waar
toe de Kerk van Christus alleen in
BUITENLAND.
De mogelijke invoering in Duitschland
van den tweejarigen diensttijd wordt
o.a. ook bestreden door Bismarck's or
gaan, ile I In iiiIiii rijer Xarhriclilrn. Het
blad is van ineening, dat, nu in drie
oorlogen de vuorlredelijkheid der Duit-
sehc leger-organisalie proefondervindelijk
is gebleken, men voorzichtig moet wezen
niet het invoeren van veranderingen.
Wil men verhooging of versterking der
legermachl, dan volge men den gewonen
weg van vroeger verhooging der jaar-
lijksehe lichting, zoo mogelijk met ver
sterking en verbetering van het kader
der onderofficieren.
Uok de Oostenrijks-Horigaarsche Dele
gation llobbcn zich "bij de vaststelling
van de rijkshegrooting voornamelijk bozig
te houden met de verzwaring van het
oorlogsbudget. En dal alleen Ier wille
van hel Drievoudig Verbond, aangezien
de onlangs uil Berlijn gegeven wenk
duidelijk genoeg deed verslaan dat de
boudgcuootcn gehouden waren met
de uitbreiding der legersterkle gelijken
Ired te houden.
Bij de ontvangst van de voorzitters
der heide Delegation door Keizer Frans
Jozef hebben deze aan Z. M. de verze
kering gegeven van de bereidwilligheid
iler leden om ile gevraagde militaire
crcdicten toe te staan, in de overtuiging,
dat de vrede zou gehandhaafd blijven.
Na alloop der audiëntie kvyamen de
Delegation weder bijeen en werd door
den minister-president Kalnoky eene
ri «invoering gehouden, waarin hij be
toogde dal het Verbond van Oostenrijk
met Duilschland uitsluitend een vcrdc-
diugshoud was, eveneens als dat met
Italië. Hij beschouwt de algemecnc toe
stand van Europa als onveranderd en
men moet aan de groote wapeningen
niet al te veel heelden, want zij be-
lellen de verschillende Staten niet
gewichtige hervormingen in te voeren,
die op de verwachting van een lang
tijdperk van vrede zijn gegrond.
De tegenwoordige groepeering der
Mogendheden zoo eindigde Kalnoky
berust op de levensbelangen, die ze
gemeen hebben. Oostenrijk wil geenszins
voor zichzelf eene plaats in het Oosten,
maar alleen dat iedere Balkan-Staat en
elk volk zich zelfstandig zal kunnen
ontwikkelen, overeenkomstig den geest
der verdragen.
De Londensche „city" heeft zich een
katholieken lord-mayor gekozen, hetgeen
evenwel niet zonder krachtige protesten
van de „no popery-mannen" geschied
is. Vóór de beslissing ondervraagd om
trent zijne godsdienstige begrippen, ant
woordde de nieuw benoemde, de heer
Kriill, zonder omwegen, dat hij in de
uitoefening zijner functiën zich geheel op
katholiek standpunt zou plaatsen en bij
die feestelijke gelegenheden, welke van
oudsher gebruikelijk zijn en waarbij men
gewoon is de lord-mayor in de St.
I'auls-kathedraal te zien verschijnen, den
dienst in zijn eigen kerk zon bijwonen,
om op die wijze met zijne medeburgers
en mede-christenen vereenigd te zijn in
het dienen van God. Hij zou onpartijdig
gelijken sleun verleenen aan alle prote-
slantsehc liefdadigheids-instellingen en
deze zouden door zijne verkiezing gee-
ncrlei schade lijden, maar ook zou hij
de eene niet boven de andere bevoor-
deelen. Hij zou een huiskapelaan van
zijn eigene Kerk hebben, maar een pro-
teslantsche geestelijke voor zijn district,
en indien de nationale zaak zijn aanwe
zigheid als iord-nmyor in een protestant-
sclie kerk zou vorderen, zou hij zich doen
vertegenwoordigen.
Hoewel na deze verklaringen een ver
bazend tumult ontstond en de heer
Beaufoy Moore, een der heftigste rede
naars, zich reeds verbeeldde „de brand
stapels op Smithiicld opnieuw te zien
ontvlammen en rad en duimschroeven
te zien voor den dag halen, tol vermaak
van de in het Mansion House verga
derde Jesuïten", werd de heer Knill toch
gekozen. Na afkondiging van den uitslag
der stemming begon het getier opnieuw
en hield aan tot lang nadat de nieuwe
lord-mayor, met de gouden keten zijner
waardigheid getooid, vertrokken was.
Op eene Dinsdag te Londen gehouden
bijeenkomst van spoorweg-beambten en
arbeiders is de aeht-uurs-werkdag ver
worpen en besloten op eenen werkdag
van tien uren aan te dringen. Dit
besluit werd gegrond op de volgende
logische redeneering: „dat de loonen
noodzakelijkerwijs geëvenredigd zijn aan
FEUILLETON.
Bakker Frans.
(Uil
tijd d
Revolutie.)
Opeens weerklonk een klokje ran den kent
ran het oude kerkhif der St. Anna-parochic.
Allen zwegen en keken rerwonderd op. Na eenipe
oogenblikken vers-heen een der misdienaars,
met eene lantaarn in de eene en de ziekenbel
in de andere band. Achter hem het Allerheiligste
in de ciborie dragend, schreed eerbiedig de pas
toor ran genoemde kerk, de beminde Kohlhaas,
een man, liefderijk als een engel, weldadig als
het zonnelicht en als een Belijder zoo getrouw
aan zijn plicht. Het grootste gedeelte ran het
aanwezige rolk viel op de knieën om bet heilig
Sacrament te aanbidden, anderen bieren verbluft
staan en schudden hel hoofd. Achter den pries
ter rerdrong zich eene schare rrouwen. en later
ook mannen bakker Frans natuurlijk ook
die bet Allerheiligste tol aan de woning ran den
zieke, welke zich in diezelfde straat berond,
rergezelde.
.Het is toch een stoot stok van onzen heer
pastoor," zei Mattfaijs tot zjjne vrienden, toen
de stoet voorbij was, ,om ondaDks hel strenge
verbod zoo openlijk de zieken te gaan bedienen."
.Als het daar maar bjj blijft," hernam een
der omstanders. „De republikeinen hadden zich
reeds lang aan pastoor Kohlhaas vergrepen, als
zjj maar een voorwendsel gehad hadden, zooals
1. Hjj is hun
riep men, en terstond snelde de joelende menigte,
die zich in de Hoogstraat bevond, naar de markt,
om toch mair niets te verliezen van bet droe
vige schouwspel. Toen de pastoor en zjjn vroom
gevolg van het ziekenbezoek terugkeerde, was
het achterste gedeelte der straal dan ook ledig.
Daardoor kon hij ongedeerd naar de kerk terug-
keeren.
Bakker Frans was een der Ratsten, die zich
naar de inarkt begaven. Inderdaad de verwensch-
te vrijheidsboom droeg, juist zooals de stad
huisbode gezegd had, een bloedroode tnuts en
was met veelkleurige linten en strikken en kla
tergoud versierd. Op vrij verren afstand van
den boom waren in een kring wachten opge
steld om in het midden eene ruimte vrij te
bonden. Naast den boom was inderhaast een
soort van tribune opgeslagen, van welke de
.speech" zon gehouden worden. Uit een der
naburige straten, die recht op het plein uitliep,
weerklonken muziek en tromgeroffel. De slrateo
waren opgepropt met nieuwsgierigen en kjjklus-
tigen; alle vensters, ja zelfs de daken waren be
zet. Onder geleide der politie verscheen aller
eerst de schooljeugd de ongelukkigste en
beklagenswaardigste prooi der nieuwe vrijheid
en goddeloosheid, want wat is ontvankelijker
dan hel jeugdig gemoed 'i vervolgens een
lange rjj opgeroepen boeren met huo akkei ge
reedschap, betgeen de toeschouwers in den lach
deed schieten; op de landlieden volgde een stoet
burgers, allen verklaarde aanhangers der repu
bliek, en ook zulke, die het vourdeelig vonden
het tenminste te schijnen, en eindelijk een troepje
„burgeressen," voor het grootste deel lichtekooien,
die reeds belangrijke vorderingen gemaakt had
den in openlijke onbeschaamdheid. Iieze heele
Irein verzamelde zich voor het stadhuis, stelde
zich daar opnieuw in orde, en nam den nieu
wen magistraat „op dal punt zeer gevoelig" in
hun midden. Toen echter de gewezen monnik
de trappen van het raadhuis afdaalde, om zich
bij den burgemeester te voegen, dondiep een
dof gemompel de gansche menigte; allen rekten
den hals uit en gingen op de teenen staan velen
wezen zelfs met den vinger den ongelukkige na,
wiens gelaat een donkere gloed ovcrloog;
maar toen, als schaamde bij zich over zjjne
zwakheid, begat hjj zich met trolschen
bliknaar zjjne plaats, en nu werd het geheele
marktplein omgetrokken, tcrwjjl het onrustige
volk deels den oplocht vergezelde, deels zich
naar den vrijheidsboom begaf en het spreekge
stoelte omringde. Bakker Frans was met enkele
vrienden lot in de oniniddelijke nabijheid van
de tribune doorgedrongen en had daar post
geval. Het was hem alleen le doen, om eens
hoore kreeg. Hel andere boezemde hem weinig
Eindeljjk trad de stoet op den vrijheidsboom
toe en verdeelde zich daar. De schooljeugd
werd het eerst geplaatst. De boeren kwamen
i dichter bij de tribune namen de
s .burgers en
i. Ileze Ratsten
nvang genomen
n zich bijna niet
de vrflheidsrei
den. Hel volk drong ha
Het allereersL betrad de maire der stad,
EmundU, de tribune. De goede man was geen
bijzonder volksredenaar. Hjj sprak met een
pieperig stemmetje over de zegepraal der vrij
heid in Holland, over het geluk, dal de republiek
alle volkeren aanbracht, over do grootmoedigheid
der .groots Fransche nalie". Het was een zoo
verward gebrabbel, dat de achtersten geen
woord ervan verslonden en degenen, die zoo
hall en half de strekking begrepen, medelijdend
de schouders ophaalden en bljj waren, toen de
van zweet druipendo maire, die nog wel zijn
•zet had, eindelijk gezegd had
ilruikclc
afsteeg. II
beleedigd had hij nog niemand en di
grootste gedeelte van 't geen bjj gezegd had
juist hel tegendeel waar was, dacht niemand er
aan hem geloof le schenken.
Er onlstond eenige oogenblikken van stille. Daar-
waaienden burgemeester Jegeloofsverzaker B. op,
en trad vrijmoedig; maar met zichtbare gejaagd
heid en zenuwachtigheid op den .preekstoel" toe.
Toen zjjn hoofd boren de tribune verscheen doorliep
opnieuw een dof gemompel de menigte en een
langgerekt „hal" waarvan men niet te;gen
kon of hel eigenlijk bjjval of afkeer te kennen
gaf, liet zich hooren, terwjjl men eene onrustige
beweging in de nog dichter naar voren drin
gende menigte kon bemerken. Eene wjjle bleef
de gewezen pater zwijgend op de tribune staan
en liet zjjn gioeienden blik op de menigte
ruston. Wie den nieuwen republikein aanzag,
zou niet gezegd hebben, dat eens de christelijke
doop over dit boold was neergedaald, dat bis
schoppelijke handen er op hadden gerost, dat
die trotsche, saamgenepen lippen het heilig
evangelie hadden verkondigd. Van een zedig
menscb, laat staan een priester, was geen spoor
meer in deze ware sanseulottengestalte te be
merken, zoodat velen, die hem als monnik gekend
hadden, niet wilden gelooron, dal die mensch
daar op de tribune werkelgk de voormalige
paler B. van Schwarzenbroich was. Zoo brengen
trouweloosheid en verraad jegens een zoo heilig
ambt zoowel in- als uitwendig een volslagen
ommekeer in den mensch teweeg.
Daar hel gemompel bleef aanhouden, verzocht
ilo nieuwe vrjjhcidsprediker met de hand stille,
en terstond uiaakte het geraas plaats voor
nieuwsgierigheid. Toen begon de renegaat
en zjjn slem had klaarblijkelijk meer ge
oefendheid dan die van zjjn voorganger
in korte stekelige zinnen le spreken over
do republikeinsche „Vrijheid, Gelijkheid en
Broederschap," en de manier, waarop men de
wereld ging emkeeren en gelukkig maken. Daar
schelden gemakkelijker valt dan bewfizen, sloeg
de immer heftiger wordende redenaar dan ook