Katholiek Nieuws- en Advertentieblad No. 28. Zaterdag 8 October 1892. Zesde Jaargang. DE EEMBODE voor Amersfoort, Apeldoorn. Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist. Verschijnt eiken ZATERDAG-. Abonnementsprijs per drie maanden Franco per postf 0,40. Afzonderlijke nummersf 0,05. BureauKrommestraat, F 227, Amersfoort. Uitgave van de Vereeniging De Eembode. Prijs der Adrertentila: Van 1 tot 6 regelsf 0.30 Voor iederen regel meer- 0.05 CorrespondentiPn en AdverlenliCn moeten uiterlijk Vrijdagavond Het Christendom en de Soeiale I. De hoofdoorzaak, waaruit de sociale quaestie is ontsproten, is de afval van het Christendom met zijn heilzame voor schriften. Zij derhalve, die beweren dat het sociale vraagstuk ontstaan is uit de schrille verhoudingen door handel en nijverheid in het leven geroepen, blijven slechts aan de oppervlakte hangen, dringen niet door tot den grond der zaak. Nooit, het is waar, heeft er in de geschiedenis zulk een snelle en verbazende verschuiving plaats gehad van het maat schappelijk bezitde uitvindingen der latere tijden hebben de bronnen van welvaart, handel en nijverheid verplaatst van de velen gingen zij over tot de weinigen, tot de meer gefortuneerden voor deze weinigen vloeiden zij slechts, zoodat zij de bezitters werden van hel maatschappelijk kapitaal, terwijl de groote menigte verarmde en in een ellcndigen slaat van afhankelijkheid werd gebracht. Hierin echter ligt geenszins de grondoorzaak der quaestie. Te allen tijde toch heeft er groot verschil van standen, ontzaglijke onge lijkheid van aardsche goederen be staan. Al moge dit onderscheid in onze dagen grooter en algemeener zijn, toch zou het dwaasheid zijn te beweren, dat dit indruischt tegen den wil van God. Het verschil van staat en stand is geheel in overeenstemming met Gods verordening, zoodat het niet kwaad en veroordeelenswaardig zijn kan, maar nut tig en heilzaam zijn moet voor de maat schappij. Volgens deze verordening staan de verschillende rangen en standen naast elkander in de heerlijkste ver scheidenheid en tevens in de schitte rendste eenheid; door de onderlinge rech ten en plichten worden zij aaneengesloten, een geheel, in de treffendste harmonie. Alleen dan, wanneer het maatschappelijk verband, door God gelegd, wordt ver- I broken, wanneer ten opzichte van het lagere gedeelte dier maatschappij de rech ten en de plichten niet meer worden geëer biedigd gelijk in onze dagen dikwijls het gevalisten aanzien van de arbeidende klas se dan eerst treden de schromclijksle wanverhoudingen in het leven, deschoone harmonie ligt verbroken. Doch dit is niet het Godsbestcl, inaar het snoodc werk van den mensch, die de heerlijke orde in de maatschappij, door God gewild, verstoort en verbreekt. Hieruit volgt, dat de sociale quaestie, welke thans zooveel onrust veroorzaakt, niet bestaan zou en kon, wanneer de godsdienst werd geëerbiedigd. De sociale quaestie in ecne waarlijk godsdienstige maatschappij is eenc onmogelijkheid, zelfs te midden der reusachtige veran deringen, gelijk in onze dagen op stoffelijk gebied hebben plaats gegrepen. Om ons hiervan te overtuigen, hebben wij slechts een bezoek te brengen aan die werkplaatsen, waar de godsdienst heerschl, waar werkgevers en arbeiders elkanders rechten eerbiedi gen, en de wederzijdsche plichten ver vullen door den godsdienst voorge schreven. De werkman leeft daar met zijn staat tevreden geen zucht naar verandering wordt daar bespeurd, of schoon somtijds het loon karig is, dal door den werkgever kan worden uitbe taald ten gevolge eeneronrechtvaardige concurrentie, waarmede hij somtijds heeft te worstelen. Verder volgt hieruit, dat de godsdienst alleen de ware oplossing geven kan der sociale quaestie, welke de hedendaag- sehe maatschappij zoozeer beroert. Reeds eenmaal heeft de Kerk van Christus een moeilijker en ingewikkelder sociaal vraagstuk opgelost, opgelost in hare prilste jeugd, opgelost te midden der heftigste en bloedigste vervolgingen. Bij haar ontstaan vond zij de maat schappij in een afgrond van ellende en bederf verzonken. Verre afgedwaald van het licht der waarheid lag het mensch- i de schaduwen des doods, overgegeven aan de snoodste harlslochten, volgde men den weg, door het valsch egoïsme, door het nimmer te verzadigen eigenbelang en hebzucht voorgeschreven. Op dezen weg erkende hel heidendom de rech ten noch de plichten, door de mduurwet zelf in 's mensehen hart gegrift ter. op zichte van elkander, en zoo geschiedde het, dat langzamerhand «Ie schrome- lijkste wanverhoudingen in de monsi-he- lijke samenleving ontstonden, dat de maal schappij zich verdeelde in vrijgebo renen en slaven. De slaaf werd uil de i siIIil- gorie van de mcnschhcid geschrapt hij stond daar onbeschermd en zonder rechtenhij werd als een stuk vee of zaak beschouwd en behandeld. Hij was het eigendom van zijn heerdeze kon naar eigen willekeur over hem beschik ken, zelfs beslissen over diens leven en dood. Rampzalige toestand, waarin een zeer groot gedeelte der maatschappij door hel heidendo-n was gebracht en waardoor de wet der natuur, de rechten van den mcnsi-h huldigend, met voeten werd getreden. Daar verschijnt te midden van hel algemeen bederf het Christendom niet zijn heilzame voorschriften en wetten, met zijn zuivere hcmclsche leering, als de veropenbaring Gods aan de men sehen. Hot verkondigt de gelijkheid van Romein en Barbaar, van Jood en Elellocn, van vrijen en slaven hel predikt, dat er bij God geen onderscheid van perso nen beslaat, dat Hij de Vader is zoowel van armen als rijken, zoowel van onder danen als vorsten, zoowel van den slaaf als van den vrijgeborenedat Hij zijn Eeniggoborcn Zoon op aarde heeft ge zonden om hun aller Redder en Verlosser te zijn, hun allen de macht gevend vrije kinderen Gods te worden. Heerlijke boodschap voor de arinen en verdrukten, voor degenen, die gebogen gingen onder hel harde slavenjuk I Voor hen vooral was de genade des Evangelie's bestemd„aan de armen moest hel. Evangelie worden verkondigdZij vooral moesten worden opgebeurd uit hun diep zedelijk verval en verheven tol die bewonderenswaardige hoogte, waar toe de Kerk van Christus alleen in BUITENLAND. De mogelijke invoering in Duitschland van den tweejarigen diensttijd wordt o.a. ook bestreden door Bismarck's or gaan, ile I In iiiIiii rijer Xarhriclilrn. Het blad is van ineening, dat, nu in drie oorlogen de vuorlredelijkheid der Duit- sehc leger-organisalie proefondervindelijk is gebleken, men voorzichtig moet wezen niet het invoeren van veranderingen. Wil men verhooging of versterking der legermachl, dan volge men den gewonen weg van vroeger verhooging der jaar- lijksehe lichting, zoo mogelijk met ver sterking en verbetering van het kader der onderofficieren. Uok de Oostenrijks-Horigaarsche Dele gation llobbcn zich "bij de vaststelling van de rijkshegrooting voornamelijk bozig te houden met de verzwaring van het oorlogsbudget. En dal alleen Ier wille van hel Drievoudig Verbond, aangezien de onlangs uil Berlijn gegeven wenk duidelijk genoeg deed verslaan dat de boudgcuootcn gehouden waren met de uitbreiding der legersterkle gelijken Ired te houden. Bij de ontvangst van de voorzitters der heide Delegation door Keizer Frans Jozef hebben deze aan Z. M. de verze kering gegeven van de bereidwilligheid iler leden om ile gevraagde militaire crcdicten toe te staan, in de overtuiging, dat de vrede zou gehandhaafd blijven. Na alloop der audiëntie kvyamen de Delegation weder bijeen en werd door den minister-president Kalnoky eene ri «invoering gehouden, waarin hij be toogde dal het Verbond van Oostenrijk met Duilschland uitsluitend een vcrdc- diugshoud was, eveneens als dat met Italië. Hij beschouwt de algemecnc toe stand van Europa als onveranderd en men moet aan de groote wapeningen niet al te veel heelden, want zij be- lellen de verschillende Staten niet gewichtige hervormingen in te voeren, die op de verwachting van een lang tijdperk van vrede zijn gegrond. De tegenwoordige groepeering der Mogendheden zoo eindigde Kalnoky berust op de levensbelangen, die ze gemeen hebben. Oostenrijk wil geenszins voor zichzelf eene plaats in het Oosten, maar alleen dat iedere Balkan-Staat en elk volk zich zelfstandig zal kunnen ontwikkelen, overeenkomstig den geest der verdragen. De Londensche „city" heeft zich een katholieken lord-mayor gekozen, hetgeen evenwel niet zonder krachtige protesten van de „no popery-mannen" geschied is. Vóór de beslissing ondervraagd om trent zijne godsdienstige begrippen, ant woordde de nieuw benoemde, de heer Kriill, zonder omwegen, dat hij in de uitoefening zijner functiën zich geheel op katholiek standpunt zou plaatsen en bij die feestelijke gelegenheden, welke van oudsher gebruikelijk zijn en waarbij men gewoon is de lord-mayor in de St. I'auls-kathedraal te zien verschijnen, den dienst in zijn eigen kerk zon bijwonen, om op die wijze met zijne medeburgers en mede-christenen vereenigd te zijn in het dienen van God. Hij zou onpartijdig gelijken sleun verleenen aan alle prote- slantsehc liefdadigheids-instellingen en deze zouden door zijne verkiezing gee- ncrlei schade lijden, maar ook zou hij de eene niet boven de andere bevoor- deelen. Hij zou een huiskapelaan van zijn eigene Kerk hebben, maar een pro- teslantsche geestelijke voor zijn district, en indien de nationale zaak zijn aanwe zigheid als iord-nmyor in een protestant- sclie kerk zou vorderen, zou hij zich doen vertegenwoordigen. Hoewel na deze verklaringen een ver bazend tumult ontstond en de heer Beaufoy Moore, een der heftigste rede naars, zich reeds verbeeldde „de brand stapels op Smithiicld opnieuw te zien ontvlammen en rad en duimschroeven te zien voor den dag halen, tol vermaak van de in het Mansion House verga derde Jesuïten", werd de heer Knill toch gekozen. Na afkondiging van den uitslag der stemming begon het getier opnieuw en hield aan tot lang nadat de nieuwe lord-mayor, met de gouden keten zijner waardigheid getooid, vertrokken was. Op eene Dinsdag te Londen gehouden bijeenkomst van spoorweg-beambten en arbeiders is de aeht-uurs-werkdag ver worpen en besloten op eenen werkdag van tien uren aan te dringen. Dit besluit werd gegrond op de volgende logische redeneering: „dat de loonen noodzakelijkerwijs geëvenredigd zijn aan FEUILLETON. Bakker Frans. (Uil tijd d Revolutie.) Opeens weerklonk een klokje ran den kent ran het oude kerkhif der St. Anna-parochic. Allen zwegen en keken rerwonderd op. Na eenipe oogenblikken vers-heen een der misdienaars, met eene lantaarn in de eene en de ziekenbel in de andere band. Achter hem het Allerheiligste in de ciborie dragend, schreed eerbiedig de pas toor ran genoemde kerk, de beminde Kohlhaas, een man, liefderijk als een engel, weldadig als het zonnelicht en als een Belijder zoo getrouw aan zijn plicht. Het grootste gedeelte ran het aanwezige rolk viel op de knieën om bet heilig Sacrament te aanbidden, anderen bieren verbluft staan en schudden hel hoofd. Achter den pries ter rerdrong zich eene schare rrouwen. en later ook mannen bakker Frans natuurlijk ook die bet Allerheiligste tol aan de woning ran den zieke, welke zich in diezelfde straat berond, rergezelde. .Het is toch een stoot stok van onzen heer pastoor," zei Mattfaijs tot zjjne vrienden, toen de stoet voorbij was, ,om ondaDks hel strenge verbod zoo openlijk de zieken te gaan bedienen." .Als het daar maar bjj blijft," hernam een der omstanders. „De republikeinen hadden zich reeds lang aan pastoor Kohlhaas vergrepen, als zjj maar een voorwendsel gehad hadden, zooals 1. Hjj is hun riep men, en terstond snelde de joelende menigte, die zich in de Hoogstraat bevond, naar de markt, om toch mair niets te verliezen van bet droe vige schouwspel. Toen de pastoor en zjjn vroom gevolg van het ziekenbezoek terugkeerde, was het achterste gedeelte der straal dan ook ledig. Daardoor kon hij ongedeerd naar de kerk terug- keeren. Bakker Frans was een der Ratsten, die zich naar de inarkt begaven. Inderdaad de verwensch- te vrijheidsboom droeg, juist zooals de stad huisbode gezegd had, een bloedroode tnuts en was met veelkleurige linten en strikken en kla tergoud versierd. Op vrij verren afstand van den boom waren in een kring wachten opge steld om in het midden eene ruimte vrij te bonden. Naast den boom was inderhaast een soort van tribune opgeslagen, van welke de .speech" zon gehouden worden. Uit een der naburige straten, die recht op het plein uitliep, weerklonken muziek en tromgeroffel. De slrateo waren opgepropt met nieuwsgierigen en kjjklus- tigen; alle vensters, ja zelfs de daken waren be zet. Onder geleide der politie verscheen aller eerst de schooljeugd de ongelukkigste en beklagenswaardigste prooi der nieuwe vrijheid en goddeloosheid, want wat is ontvankelijker dan hel jeugdig gemoed 'i vervolgens een lange rjj opgeroepen boeren met huo akkei ge reedschap, betgeen de toeschouwers in den lach deed schieten; op de landlieden volgde een stoet burgers, allen verklaarde aanhangers der repu bliek, en ook zulke, die het vourdeelig vonden het tenminste te schijnen, en eindelijk een troepje „burgeressen," voor het grootste deel lichtekooien, die reeds belangrijke vorderingen gemaakt had den in openlijke onbeschaamdheid. Iieze heele Irein verzamelde zich voor het stadhuis, stelde zich daar opnieuw in orde, en nam den nieu wen magistraat „op dal punt zeer gevoelig" in hun midden. Toen echter de gewezen monnik de trappen van het raadhuis afdaalde, om zich bij den burgemeester te voegen, dondiep een dof gemompel de gansche menigte; allen rekten den hals uit en gingen op de teenen staan velen wezen zelfs met den vinger den ongelukkige na, wiens gelaat een donkere gloed ovcrloog; maar toen, als schaamde bij zich over zjjne zwakheid, begat hjj zich met trolschen bliknaar zjjne plaats, en nu werd het geheele marktplein omgetrokken, tcrwjjl het onrustige volk deels den oplocht vergezelde, deels zich naar den vrijheidsboom begaf en het spreekge stoelte omringde. Bakker Frans was met enkele vrienden lot in de oniniddelijke nabijheid van de tribune doorgedrongen en had daar post geval. Het was hem alleen le doen, om eens hoore kreeg. Hel andere boezemde hem weinig Eindeljjk trad de stoet op den vrijheidsboom toe en verdeelde zich daar. De schooljeugd werd het eerst geplaatst. De boeren kwamen i dichter bij de tribune namen de s .burgers en i. Ileze Ratsten nvang genomen n zich bijna niet de vrflheidsrei den. Hel volk drong ha Het allereersL betrad de maire der stad, EmundU, de tribune. De goede man was geen bijzonder volksredenaar. Hjj sprak met een pieperig stemmetje over de zegepraal der vrij heid in Holland, over het geluk, dal de republiek alle volkeren aanbracht, over do grootmoedigheid der .groots Fransche nalie". Het was een zoo verward gebrabbel, dat de achtersten geen woord ervan verslonden en degenen, die zoo hall en half de strekking begrepen, medelijdend de schouders ophaalden en bljj waren, toen de van zweet druipendo maire, die nog wel zijn •zet had, eindelijk gezegd had ilruikclc afsteeg. II beleedigd had hij nog niemand en di grootste gedeelte van 't geen bjj gezegd had juist hel tegendeel waar was, dacht niemand er aan hem geloof le schenken. Er onlstond eenige oogenblikken van stille. Daar- waaienden burgemeester Jegeloofsverzaker B. op, en trad vrijmoedig; maar met zichtbare gejaagd heid en zenuwachtigheid op den .preekstoel" toe. Toen zjjn hoofd boren de tribune verscheen doorliep opnieuw een dof gemompel de menigte en een langgerekt „hal" waarvan men niet te;gen kon of hel eigenlijk bjjval of afkeer te kennen gaf, liet zich hooren, terwjjl men eene onrustige beweging in de nog dichter naar voren drin gende menigte kon bemerken. Eene wjjle bleef de gewezen pater zwijgend op de tribune staan en liet zjjn gioeienden blik op de menigte ruston. Wie den nieuwen republikein aanzag, zou niet gezegd hebben, dat eens de christelijke doop over dit boold was neergedaald, dat bis schoppelijke handen er op hadden gerost, dat die trotsche, saamgenepen lippen het heilig evangelie hadden verkondigd. Van een zedig menscb, laat staan een priester, was geen spoor meer in deze ware sanseulottengestalte te be merken, zoodat velen, die hem als monnik gekend hadden, niet wilden gelooron, dal die mensch daar op de tribune werkelgk de voormalige paler B. van Schwarzenbroich was. Zoo brengen trouweloosheid en verraad jegens een zoo heilig ambt zoowel in- als uitwendig een volslagen ommekeer in den mensch teweeg. Daar hel gemompel bleef aanhouden, verzocht ilo nieuwe vrjjhcidsprediker met de hand stille, en terstond uiaakte het geraas plaats voor nieuwsgierigheid. Toen begon de renegaat en zjjn slem had klaarblijkelijk meer ge oefendheid dan die van zjjn voorganger in korte stekelige zinnen le spreken over do republikeinsche „Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap," en de manier, waarop men de wereld ging emkeeren en gelukkig maken. Daar schelden gemakkelijker valt dan bewfizen, sloeg de immer heftiger wordende redenaar dan ook

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1892 | | pagina 1