Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 14.
Zaterdag 1 Juli 1893.
Zevende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland.
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnomontaprijs par drie maanden:
Franco per postf 0,40.
Afzonderlijke nummersf 0,05.
BureauKrommestraat, F 227, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Advertontiln:
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor iederen regel meer- 0.05
Correspondenten en AdvertonlIAn moeien uilerijk Vrijdagavond
KUNST.
n.
Veel meer ingrijpend en diep betreu
renswaardig is het, te zien hoe de kunst
door onzen modernen tijdgeest dienst
baar wordt gemaakt aan het zingenot
en tot prikkeling der hartstochten. De
moderne kunstenaar, door een geweien-
loos publiek aangezet, soms zijn eigen
bedorven geest vertolkend, schept wer
ken, die hem onteeren en de kunst ver
lagen tot slavin van het liederlijk ge
meen. Wat de toon- en dichtkunst ech
ter reeds doemwaardigs hebben voort
gebracht, waardoor zielen werden ge
moord en wee over de wereld gebracht,
behoort thans niet tot onze beschouwing.
De werken der kunst, met beitel en pen
seel gewrocht, zijn het onderwerp onzer
verhandeling.
En dan vragen wjjWordt het hart,
dat tintelt en gloeit voor alles wal waar
is en schoon, niet telkenmale tot in zijn
diepste vezelen gekwetst en geschokt
Is de reinheid en onschuld, zoo treilend
in oude kunst vertolkt, niet meermalen
uit de werken der hedendaagsche mees
ters schandelijk op de vlucht gedreven
Hooren wij niet aanhoudend de klacht
opgaan, dat het realisme in de kunst
den boventoon voert, en soms tot de
dierlijkste uitspattingen overhelt Het
materialisme van onzen tijd doel zich
zoo krachtig gelden, dat bij sommige
beminnaars der kunst alle gevoel voor
het ware scïioone geweken schijnt. Al
wat de zinnen en hurtstochten streelt
vindt bij hen warme waardeering. En
de kunstenaar, die door begeerte naar
rijkdommen gepijnigd wordt, en den lof
van het naar zingenot zoekende publiek
hooger stelt dan het beoefenen der
waarachtige schoonheid, schept werken,
die godsdienst en zedelijkheid door het
slijk sleuren, en de kunst doen zinken
tot een peil zoo laag, dat zjj den geloo-
vigen, godsdienstigen toeschouwer slechts
met afgrjjzen voor haar vervullen kan.
De bewering, dal de kunst door het
materialisme van onzen t(jd wordt be-
heerscht, vindt men maar al te zeer be
vestigd in galerijen en museums, of op
tentoonstellingen, alwaar de moderne
kunst wordt geëxposeerd. Producten
van realisten, die de werkelijkheid inde
koudste en terugstootendste vormen
weergeven, grijnzen den bezoeker tegen
maar de uitingen van hot genie, door
een heilig dichtvuur bezield, worden
steeds zeldzamer daar gevonden. Men
gevoell dal vele kunstenaurs den blik van
hethoogere hebben afgewend, en dat niets
van verheven aard hen meer in ver-
rukking brengt. Door het oog naar het
eindige, het slof der aarde te richten,
wordt het heilige vuur der poëzie, dat
het hart ten hemel opvoert, geheel
uitgebluscht. De realist geeft de koude,
naakte werkelijkheid in beeld of op het
doek te aanschouwen. Tooneelen uit het
aagsche leven, waaraan alle loven
en bezieling ontbreekt, worden door hem
gebeiteld en gepenseeld, en toch worden
die werken, wanneer ze slechts de mees
terhand verraden, met goud bekroond.
Zoo worden kunst en schoonheid door
onzen tijdgeest van haar glans beroofd,
en moedoogenloos onder de voelen
neergehaald.
Nog een andere bestrijding der kunst
wordt toegepast, die bij de oplossing
der sociale quaestie op de eerste plaats
de aandacht vraagt. De kunst ondervindt
concurrentie, die haar ontwikkeling
bedreigt, en reeds verderfelijke uitkomsten
heeft geschonken. In de schilderkunst
wedervaren hare beoefenaars lol heden
nog niet die ernstige tegenkanting,
omdat schilderstukken lot die weinige
voorwerpen behooren, welke men niet
machinaal vervaardigen kan. Maar toch
behoort de gunstige tijd voor den portret
schilder reeds tot het verleden. De photo-
graphie heeft nu reeds de carrière van me
nig schilder verwoest. Door hem in zijn
ontwikkeling te stremmen, werd hein de
pas afgesneden, die hem op den weg
der kunst leiden moest. Men stelt zich
in onze dagen tevreden meteen product,
door uitvinding verkregen, en deze uit
vinding tracht men nog altijd lot hooger
volmaaktheid te brengen, üf hel sluime
rend genie daarmede in een doodslaap
wordt gebracht, komt er minder op aan.
Geen kunstuitingen worden bjjna meer
verlangdslechts nabootsingen, waarmede
men de oogen der oningewjjden bevre
digen kan, worden gezocht en moeten
de plaats van werken eens meesters
innemen.
Dat wat het portretten schilderen
aangaat, maar ook inet de kunstwerken
in een ander genre vervaardigd is liet
evenmin geheel rooskleurig gesteld. De
kunstschatten, door dichterlijke genieën
voltooid, vinden soms nog moeilijk
uflrek, omdat die verheven werken tot
artikelen van weelde voor de aanzienlijken
zijn geworden, die er soms nog slechts
een betrekkelijke som gelds voor over
hebben, om met meesterstukken hunne
salons te versieren.
Maar de moeilijkste verhoudingen heb
ben de uitvindingen in het leven geroepen
daar waar zjj den kunstenaar, die tevens
handwerksman is, tot werkeloosheid
doemt. Niet alleen toch heeft zjj de waarde
van den handarbeid verminderd, maar
deze zelfs in het hart getroffen. Du
artistieke geest van den handwerksman
is aan banden gelegdde gelegenheid
om dien geest te uiten bestaal voor
hem bijna niet meer. De kunst-industrie
wordt overal op den achtergrond gedron
gen, om plaats te maken voor het ver
derfelijk systeem van algemeene indus-
tricele productiede zoo rijke verschei
denheid van modellen, door den hand
arbeid verkregen, zijn vervangen door
machinaal vervaardigde voorwerpen, die
de handel zoo kwistig weetic verspreiden.
Voorheen spraken meubels en voorwer
pen, die hier en daar werden aangetroffen,
van de kunde en genialiteit van den
handwerksmannu alleen van deze of
gene handelsonderneming.
Zoo noodlottig is de richting in het
hedendaagsche leven, dat zij den kunste
naar penseel of beitel uit de handen
wringt, en hem dan geheel aan zyr> lol
overlaat. Want, laat de handwerksman,
die tevens kunstenaar is, zich door zjjn
hoogèrc inspiration geleiden, dan zal de
maatschappij soms nog met enkele
j kunstschatten worden verrijkt, maar de
kunstenaar lijdt dan gebrek. Met zjjn
arbeid zal li ij geen droog brood kunnen
I verdienen, want de machine is zjjn con-
I curront. Voor spotprijzen worden mcu-
j bulslukkcn of andere voorwerpen in den
handel gebracht, die de wansmaak in
de hoogste mate bevorderen, en hel
J publiek bevredigen: waar vindt de
kunstenaar nu nog ondersteuning en
bemoediging V Behoudens enkele uitzon
deringen kan de werkman geen voor-
werpen meer vervaardigen, die van zijn
hoogen geestesadel getuigen zijn rjjke
en fiere verbeelding kan hjj niet meer in
de schoonste vormen belichamen, omdat
hem dit feiteljjk onmogelijk wordt gemaakt.
De kunst miskend, de kunst verlaagd
en onleerd, en de kunstenaar in zjjn
bestaan bedreigd of daarin vernietigd
ziedaar wat onze moderne eeuw met
al haar verlichting aan het menschdom
te aanschouwen geeft.
BUITENLAND.
De herstemmingen in Duilschland zjjn
voor het meerendeel in het voordeel der
Hogeerii'g uitgevallen, zoodat een kleine
meerderheid voor de legerwet niet on-
wiinisehyiilijk wordt geacht. Deze uitslag
is hoofdzakelijk te danken aan vrees
voor de sociaal-democratie, waarlegen
alle partijen bjj do herstemmingen in
het krjjt traden, zoodat de aanwinst voor
die partjj niet zoo groot is geweest als
men gevreesd had. De socialisten wonnen
in het geheel 10 zetels en tellen nu 45
afgevaardigden in den Rijksdag, waarvan
voor Berlijn vijf van de zes zetels,
I Hamburg alle drie en Brcslau eveneens
I de Iwee zetels, waarover die stad te
i beschikken heeft. Ook de anti-semieten
z(jn vooruitgegaan. Zelfs is de beruchte
Ahlwordt in twee districten gekozen,
I doch hjj zal zijn mandaat waarschijnlijk
niet kunnen vervullen, want hij is wegens
laster tegen het gehecle Pruisische
beambten-personeel, in het bijzonder die
van Justitie, in eene te Essen gehouden
redevoering, door de Slra/kammtr van
hel Landgericht lot drie maanden ge-
vnngeniüslruf veroordeeld.
Wordt do legerwet inet eene kleine
meerheid van wellicht een dozijn stemmen
aangenomen, dun heeft wel de Regeering
liuar zin gekregen met de onorme verzwa
ring van lasten, die daaruit voortvloeit,
maar hoe zjj hot vorder zal weten te stellen
met de afdooning van andere dringende
zaken np maatschappelijk gebied bljjft
nog een raadsel, aangezien deze meer
derheid uit te heterogene bostanddcelen
beslaat, dan dat zjj verder daarop zul
kunnen rekenen. Het volk zal voortdurend
ontevredener worden en daarmede zullen
de socialisten hun voordeel doen tot
verslei king hunner partjj, totdat ten
slotte zal bljjken dat de versterking tegen
een mogelijken buitenlandschen vijand de
verzwakking zal ten gevolge hebben te
genover den vjjand binnen de grenzen,
die niet zal rusten voor hjj de grond
zuilen van den Staal geheel ondermjjnd
zal hebbon. Moge men hel niet te Iaat
Geheel Engeland verkeert or.der den
indruk vun het ontzettend ongeluk (reeds
ill het kort in ons vorig nummer vermeld)
aan hut puntsorschip Victoria overkomen,
waarbij 12*2 officieren, onder wie de
bevelvoerende admiraal Tryon, en 238
man van do opvarenden, het leven
verloren.
Keizer Wilhelm, die cere-admiraal is
der Hritsche vloot, zond een telegram
van deelnoming aan de Britsche Admira
liteit, en voegde er bjj dat hjj, ten tecken
van rouw, van alle schepen der Duitsche
vloot do Duitsche er. Britsche vlaggen
halvorstok heeft doen hjjschen.
Over do bijzonderheden der ramp
rncemt men dat het kolossale schip,
dat ruim 8"> milliocu gulden gekost heeft,
bij kalme zee is aungevaren door het
zusterschip Camptrdown, terwijl eene
eenvoudige manoeuvre werd uitgevoerd,
en na elf minuten kantelde en met de
kiel naar hoven in de diepte wegzonk.
Wanneer zulk oen ramp op klaarlichten
dag bjj een eenvoudige manoeuvre kan
plaats hebben, dan vraagt men zich met
bezorgdheid of wal er van Engeland's
overmacht ter zee in gevul van oorlog
zou overblijven, als de zeewaardigheid
barer groole zeekasteelon zoo min be
trouwbaar is.
De weduwe van admiraal Tryon, die
hem drie weken geleden op Multu verliet
en nu hare terugkomst te Londen met
FEUILLETON.
Christus of Mahomed.
Naar KARL MAY.
IV.
10) Getrouw aan ons voornemen, waren wjj met
den-trein der Rubaltin-maalschnppjj van Tunis
naar Sfaks gegaan, en Turnerslick bad tot zjjn
genoegen bevonden, dal hier een rjjke nogal te
balen was. Hjj kon er niet alleen de rest zjjncr
waren, die hjj onder het toezicht van den
stuurman gelaten bad, verkoopen, maar ook
nieuwe lading innemen. Hjj was even sluw en
bedreven in den hendel als geducht op zee en
bevond zich tengevolge zjjner verkenning in de
prettigste luim, legde bezoek op bezoek of,
belegde vergaderingen en was voor mjj slechts
des avonds te spreken. Daarom besloot ik op
andere wjjze mjjn tjjd zoek te brengen
dien einde de nabijzjjnde, boogst belangwekl
Karkebna-eilanden te bezoeken. Mandi, de
zienljjkste handelsman der stad, «en Maltezer,
bg wien wjj ous gaarne ophielden, stelde
mjj eene kleine zeilboot en eenige zjjner
lieden ter beschikking. Ik bleef
volle dagen weg en keerde eerst lege
avond van den vjjlden terug. Na een nnr, dat
ik gebruikt bad om mjj wal op lo knappen,
ging ik naar Mandi, om hem te bedanken. De
zilveren sikkel der maan stond reeds boog aan
den hemel. Een dienaar, dien ik naar zjjn hc.'
vroeg, zeide mjj, dat bjj niet lang geleden in
tuin gegaan wasdaarom begal ik mjj
den lusthof, waar ik reeds i
De stad Sfaks bezit zeer fraaie bloemon-,
pcanen, vooral Franschen, Italianen en Mollezers,
'uraan is het voornamelijk te dunkon, dat
gezellig
De l
uis en aan do drie andere dooi
hooge muren oingevon. Ik zocht te vergeel)
naar Mandi, boewci ik tot in alle boekjes or
gaatjes doorgedrongen was. Ik riebtto mjj naai
het achtersle gedeelte en moest da.irbjj ociu
kleine, open plek passeeren, waarop do maar
haar volle licht wierp. Nauwelijks vielen har<
stralen ook op mjj neder of daar hoordo ik eer
heldere kinderslem roepen,EI Nufranl, o
Nufrani de christen, de christen
Was c
beul? Ik bleef niet lang in onzekerheid,
rant bet knaapje kwam naar mjj toegesprongen
n vatte mjj b|j de band. Hjj was bet werkeljjk.
.Waar is nw vader vroeg ik hem.
.Daar," antwoordde hjj, op hel buis wjjzend.
„En Kalada, uwe moeder?"
.Kom mee, ik zal er u been brengen."
„Wie is er bjj baur?"
„Niemand. Zjj is alleen."
Nu toefde ik niet langer moer, de arme,
beklagenswaardige moeder op te zooken.
Zjj zat in de schaduw van een reusach-
tigen jasmjjn op een steen. Ik groette haar.
maar zjj dankte nietde angst, in mjjn gezel
schap ontdekt te worden, weerhield baar te spre
ken.
„Vergeef mjj, dal ik do stem van uw kind
volg I" zcido ik. „zou hc'. slechts toeval zjjn,
dat wjj elkander bier zoo onverwachts en
onbespied ontmoeten Ik zal slechts zoolang
bljjven uls noodig is, om Ie welen, wat ik weten
moet. Welke gevolgen bad voor u ons bezoek
„Ik heb niet gezegd, dal ik mol u gesproken
heb," antwoordde zjj schroomvullig. De toorn
mjjns gebieders heeft mjjnen broeder getroffen,
die u in ons buis gebracht heeft, maar ook op
mjj was bjj vergramd, omdat ik in mjjn ziels
angst den naam Jcsus en dien der Heilige Mangd
lud aangeroepen. Daarom reist hjj thans met
mji en het kind naar Keruan, waar ik mjjno
schuld door bet alsmceken der zuiveringtprocf
moet uitwis8cben. De knaap zal mjj, omdat hjj
reeds hel Onze Vader bidt, ontnomen worden
en in Keruan bljjven, om een vroom marabout
(priester) te worden."
„Waarom gaat uw man oiet rechtdoor van
Tunis naar Keruan Waarom hoell lijj te water
dozen omweg over Sfaks gemaakt?"
„Omdat hjj eene opdracht van den Bey aan
den bevelhebber der zich bier bovindenJc
troepen overbrengen moet. Mjjn gebieder ver-
bljjlt steeds bjj Mandidaarom zjjn wjj ook
thans hier I"
„Wanneer vertrekt gjj?"
„Morgen vroeg, op kameelen en met drio
„Weel uw man dal ik mjj inet mjjn vriend
hier in Sfaks bevind
„Noen, hjj vermoedt hel zelfs niet."
„Dan woel ik genoeg; ik dank u! Vertrouw
op den Heer, dio uw geluk en dal uws kinds even
zokor bestiert als Hjj do sterrcr. hun loop uan-
wjjst. Vaarwel! Misschien zien wjj elkander weder."
Do dionanr, die mjj naar den tuin verwezen
had, stond nog aan den ingang. Ik zoido hem,
dal ik zjjn heer niet gevonden liud, on beval
hom, dezen mede Ia doelen, dal AbdelFadl van
onzo aanwezigheid niels welen mocht. Daarop
begaf ik mjj naar do woning, welke ik met Tur-
ncrslick doolde.; Hjj was er nog niet in geweest,
meur nu zat hjj er. Toen hjj mjj zag, sprong
hjj op en liep injj tegemoet mot de woorden
„Welkom hjj u»« terugkeer, Karei I Goed dal
gjj weer terug zjjttk heb ecu heerljjk plannetje,
Mjjno zaken zjjn bjjna algodann, en daarom
wil ik een uilslapje maken, twintig uur ver te
paard. Gaut go mee
„Waarheen?"
„Naar de indrukwekkende ruïne van een reus
achtig amphitheater, met leeuwen-, tjjger- en
olifantengevechten aio ten tijde dcrRomei
„Bedoelt ge El Dacht-m?"
„Wal? Kent gjj dat dan?"
„Zeker."
„Vervolgens een reuzenhol, helaas thans in
gestort, maar nog alljjd zeer de moeite waard
„Bedoelt gjj do Marahra »r rad, de spelook
dea donders?"
„Dia kent gjj du. ook il?"
,lk ben er al in geweest, toen ik van het land
der Khrumira naar hot zuiden reisde. Misschien
weet ik wol, waardoor het hol zoo plolsollog
is ingestort. Er was daar een verborgen water
val, wiens ondornardach gorulach do Uedoutnon
voor den donder hieldenvandaar do naam
der spelonk."
Prachtig, dat gjj dat zoo goed weet! Dan
hebben wjj geen gids noodig. Wjj beidon alleen
goed gownpend, twinlig uur ver to midden van
den slum der BedouTnon. Go gaal dus mee?"
Natuurlijk zolds ik Ja. Een zokor voorgevoel
bekroop mjj. Hoo gaarne was ik Kalada lor
hulp gesneld I Nu had Ik haar op God mooton
wjjzon. En nu kwam do knplteiu met zjjn plan.
Als wjj hal hol au do beroemde ruinen bezookou
wildon, dan moesten w jl denselfden weg nemen,
waarlangs de beul trokken sou. Moest dat ook
toeval hooien?
Turnontick was ovor mjjns toestemming zoo
verheugd, dsl hjj dadeljjk heen ging om voor
tweo gocdo paarden en de noodlgo mondbe
hoeften te zorgen. Den volgeudon morgen waren
wjj reeds vroeg reisvaardig, maar wilden nog
niet in den zadel springen, wjjl ik het plan had,
den beul eeu Hinken voorsprong te laten. Wjj
boorden, dat bjj bjj het aanbreken van den dag
vertrokken was, en braken drio uur later ook
