Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 20.
Zaterdag 12 Augustus 1893.
Zevende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
AbonnomentoprijB par drie maanden:
Franco per post
Afzonderlijke
BureauKrommestraat, F 227. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Frijn der Advertentilni
Van l tot 6 rogelsf 0.30
Voor iedcren regel moer- 0.50
Werkliedenverenigingen en
Volksbonden.
Onze maatschappij is krank en wekt
met reden ernstige bezorgdheid. .Ver
schillende omstandigheden", zegt Z. H.
Paus I.eo XIII in zijn Encycliek
.Over het arbeiders-Vraagstuk", .droe
gen daartoe het hare bijde nijverheid
heeft, doorde vervolmaking der technische
hulpmiddelen en een ^iy.c van
productie, een machtige vaart genomen
de onderlinge verhoudingen tusschen
de bezittende klassen en de werklieden
hebben een wezenlijke verandering onder
gaan het kapitaal bevindt zich in de
handen van betrekkelijk weinigen, lerwij!
de groote menigte verarmt. En daarbij
wordt bij den dag het zelfgevoel der
werklieden krachtigerzij zijn zich van
hun macht bewust, de zedelijkheid neemt
af, zij organiseeren zich tot steeds nau
wer samengaan. Dit alles te zamen is
oorzaak van den maatschappelijken
strijd, waarvan wij getuigen zijn. Wal
in dezen strijd op 't spel staat, het
wordt duidelijk, wanneer wij de onrust
nagaan, die aller gemoed b|j een blik
in de toekomst vervult. Alom is men
met het vraagstuk bezig in de kringen
der geleerden, op congressen van vak
mannen, in volksvergaderingen, in de
wetgevende lichamen, in den raad der
vorsten. Het arbeidersvraagstuk is in
den volsten zin des woords de eerste,
de voornaamste quaestie van onzen tijd."
Waar de oorzaken onzer maatschap
pelijke beroering schuilen, leert ons alzoo
de Encycliek des Pausen met overtui
gende juistheid kennen, maar ook de
middelen om haar te bestrijden heeft
Z. H. Leo XIII in zijn vaderlijke bezorgd
heid den volken aangewezen. Krachtig
en beslissend vooral spreekt de H. Vader
als hij zegt, dat ook de meesters en
arbeiders tot een vredelievende oplos
sing van het vraagstuk kunnen en moe
ten medewerken door maatregelen en
hulpmiddelen, die den nood zooveel
mogelijk opheffen en de eene klassen
tot de andere doen toonaderen. .Hiertoe",
zegt Z. H., .behooren vereenigingen lot
wederzijdsche ondersteuning, bijzondere
instellingen van hulpbetoon voor den
arbeider en zijn familie bij plotseling
ongeval, bij ziekte en sterveninstel
lingen tot bescherming van het
recht van kinderen, jeugdige perso-
Den en ook volwassenen. Onder dit op
zicht echter nemen de arbeidersvereeni-
gingen de eerste plaats inonder liunr
doeleinde vallen eenigermate al de bo
vengenoemde instellingen. Vroeger heb
ben de vereenigingen van handwerks-
lieden en arbeiders langen tjjd een vrucht-
I bare werkzaamheid ontwikkeld, zij brach-
I ten niet slechts aan haar leden aanzien-
lijke voordeelen, maar droegen ook veel
bij tot ontwikkeling van handwerk en
j industrie, gelijk de geschiedenis getuigt.
In een tijd als de onze, met zijn vcr-
anderde gebruiken, kunnen, natuurlijk,
de oude gilden niet in hun vorigen loe-
j stand weder in hel leven worden gc-
roepende nieuwe gebruiken, de voor-
uitgang van wetenschap en beschaving,
j de verhoogde levensbehoeften, alles stelt
andere eischen. Maar hel is noodzakelijk
de gildevcrecnigingen, onder behoud van
den ouden geest die haar bezielde, met
de tegenwoordige behoeften in overeen-
stemming te brengen."
Een voortreffelijke handleiding wordt J
ons hier geschonkenmet beslistheid i
wordt de stichting van werklieden ver-
eenigingen bier aangeprezen, maar ook
de bescherming van het recht van kin
deren en jeugdige personen den geloovigen
met ernst op hel hart gedrukt. Dit geeft
ons aanleiding om, voor wjj lot de be
schouwing onzer werkliedenveieenigingen
overgaan, te wijzen op eene verkeerde
cpvatting omtrent de vorming van den
toekomstigen werkman eene opvatting
soins zelfs bij degenen, die zich het lot
van den arbeider aantrekken en dit
mei al de hun ten dienste staande krachten
willen verbeteren. Persoonlijke ondervin
ding heeft ons in deze een vaste over
tuiging verschaft. Die werkmansvrienden
schijnen niot te kunnen begrijpen, dut
het kind, hetwelk later met handwerk
zjjn brood zal moeten verdienen, slechts
onderwijs behoeft tot den leeftijd van
twaalf jaren, want dan is de tijd daar
dal een vak moet geleerd worden, en
niet zooals de moderne tijdgeest komt
verkondigen en durft eischen, dat het
hoofd van een kriam> ook met schoolsche
wysheid moet worden volgepropt, en
daurtoc de schooltijd tot veertien of
vijftien jaren verlengd. Daartegen kan
men niet ernstig en krachtig genoeg op
komen, wil men als beschermer dier
jeugdige personen optreden en hunne
toekomst niet roekeloos en ondoordacht
in gevaar brengen. Want, w(jkt men hier
van dezen regel af, dan wordt het even
wicht in de opleiding verhrokon. De lijd,
dien men den jongeling hoven de twaalf
jaren aan het onderwijs laat besteden,
zal aan den tijd. die zoozeer benoodigd
is tot zyn vorming als werkman, te
zijnen nadeele worden ontwoekerd. Is
immers de knaap voor ontwikkeling
vatbaar, dan is de genoemde leertijd op
de school zeker voldoendo, zooals door
de ondervinding wordt geslaafd, en dan
bestaat er kans dat hij een bekwaam
en kundig werkmun worden zalis hjj
daarentegen minder vatbaar voor ont
wikkeling, dan kan nog bezwaarlijker
tijd tot opleiding in zjjn vak gemist
worden. En wat toch niet. kan weerspro
ken worden, is, dat de vorming tot
werkman veel zwaarder moest wegen,
dan schoolsche wetenschap in te pompen,
die later toch groolcndeels uit zijn hoofd
zal wegdwarrelon als bladeren voor den
wind.
In den tjjd der gildon werden werk
lieden gevonden, die do kunst van lozen
en schrijven in het geheel niet verstom en,
en die toch kunstwerken wrochten, wier
weergade niet te hekomen is. In or.zen
tijd stelt men andere eischen men maakt
als om strijd schoolsche geleerdheden
bij massaas, maar kundige werklieden
z|jn schaarsch te vinden. Nu willen wij
hiermede geenszins te verstaan geven,
dat wy degelijk onderwjjs niet op hoogon
prijs zouden stellen, integendeel, wjj
achten geen offers daarvoor te groot,
mits zjj ten nutte van de jeugd worden
aangewend. Maar wal wij met bezord-
lieid moeten uanziun, is, dat de toekomst
van menig jongeling aan de dwaze grillen
en luimen van onzen tjjd wordt opgeofferd
want wal anders doel die geest vun
overdryving V 't Is of alle kinderen eene
zekere mate van schoolsche geleerdheid
moeten erlangen, alvorens in een vuk
te worden opgcloid eigenwaan in jeug
dige hoofden is er het gevolg van en
de echte werkmansgeest wordt gedood
verbeelding en verwaandheid treden in
du plaats daarvandie jongen van
veertien of vjjftien juur trekt er den neus
voor op om leerjongen te zjjn, maar
wil liefst terstond als bekwaam in zjjn
vak posecren. Tegen zulk een opvoeding
onzer jeugd hebbon wjj gemeend bier
ernstig en krachtig to moeten wanrschu-
wen, te meer nog omdat de oplossing
van hot arbciders-vruagstuk daarmede
ten nauwste samenhangt.
BUITENLAND.
In het Brilscho Lagerhuis is de be
raadslaging over het Home-ltulc-ont-
werp weder hervat. Door den conser
vatieven afgevaardigde Macartney was
oen amendement voorgesteld, strekkende
om in plaats van artikel 9, dat aan dn
fersche afgevaardigden in hel Hjjks-
Pniinmcnt het recht geeft om over alles
moe te stemmen, een ander artikel te
stellen, waarbij don Icrsehon afgevaar
digden alleen wordt toegelaten mede te
stemmen wanneer eene wijziging dir
Home-Rule-wel te behandelen valt. Dit
amendement werd evenwel verworpen
met 221 tegen 181 stemmen.
Koningin Victoria heeft baren klein
zoon Keizer Wilhelm bij zijn vertrek de
toezegging gedaan, dat zjj in de aan
staande lente op het kasteel Stolzcnfcls
zal komen logeoren.
De werkstakers in de steenkoolmijnen
van Mammoulhshirc hebben besloten het
werk niet te hervatten, voordat huil
eisch van 20 pet loonsverhooging zul
zjjn toegestaan.
De mjjnwerkers to Glusgow drolgon
met eene werkstaking, indien hun loon
niet met 1 shilling duags wordt ver
hoogd. De eigenaars zjjn borold do helft,
dui zes stuivers, toe te staan. Te Swan
sea is hol werk horvat.
De prijs der steenkolen in Yorkshire
zal inet 7 shilling per ton verhoogd
worden.
De Duitsclio ministers van Flnancifln
zjjn deze week Ie Frankfort n/M, ver
gaderd geweest onder voorzitterschap
van den demiss.o..nuiren secretaris van
het Itijks-tlnuncicdcpurtcmont Von Muil-
zalm. liet geld voor do soldaatjes was
liet onderwerp der behandeling. Het
gesprokene was wel niet voor directe
openbaarmaking bestemd, maar toch is
men er zoovoci vnn te welen gekomon,
dat do heereii het vrjj wel eons waren
over de door Von Maltznhn gedane
voors'ollon en dat naast do tabaksbe
lasting, wijziging van die op het zegel
en verhoogde heursbelasting, het plun
beslaat om rjjks-opccnten te heffen op
verschillende verbruiksbelastingen. Nog
is uitgelekt dal de tabaksbelasting pro
gressief zal zjjn, zoodat de lljnere soor
ten hooger belast zullen worden en die
tabaksoort, waarmede de werkniiinspjjp
in den regel wordt gestopt,"er minder
door getroffen zal worden.
Te Zürich wordt een internationaal
socialisten-congres gehouden, wnurhjj do
anarchisten zjjn .buitengesloten, die uil
hunnerzijds afzonderljjk vergadoron en
beraadslagingen houden over de ulge-
mcenc werkstaking, den oorlog en de
houding door de purtjj tegenover de
socialisten uun te nemen. Dezen hobbcn
zich bezig gehouden met een voorstel
van den Nederlnndschen afgevaardigde
Domein Nieuwenhuis om op een even-
luoole oorlogsverklaring met algemeone
werkstaking en weigering om den mili
tairen dienstplicht te vervullen te ant
woorden.
Een dcrgcljjk voorstel was ook op
het indertijd te Brussel gehouden congres
door den Nederlnndschen afgevaardigde
gedaan, doch werd toon sterk door de
Duitschors bestreden.
Alweer sensatie-berichten uit Frank
rijk omtrent plaats gehad hebbende en
nog steeds voortdurende knooierjjen in
ile Panama-zaak. Volgens een brochure,
uitgegeven door den lieer Dupas, gewe
zen secretaris van don directeur der Pa-
rjjsche geheime politic, heeft men den
voortvluchtigcn Arton nooit kunnen vat-
FEUILLETON.
Onschuldig veroordeeld.
ingeslagen, om bj) den grenswachter inlichtingen
zg op het voetpad, dat nit het dorp naar het
bosch leidde, iemand haar tegemoet komen,
doodmoede en met hel hoofd op de borst ge
zonken. Het was Hubert, hij leetdo dus loch 1
Vergeten was alle kommer en bitterheidmet
een vreugdkreel snelde do moeder haren zoon te
gemoet en greep zjjne hand. Ieder woord bestierf
echter op hare lippen, loon zjj bet bleeke, droe
vige gelaat van haren zoon beschouwde.
Schoenen en kleeding waren bemorst, de
bande-, van doornen gewond en bebloedHu-
ben moest den gsnschen nacht wezenloos door
hel bosch hebbeo gedwaald. Geheel willoos
volgde hy züne moeder, die hem als een kleio,
beiden sprak een woord, zoodal de buren ver
wonderd opzagen en de hooldon bijeenstaken.
De moeder, bigde dat hare bange vreeze
onnoodig was geweest, wilde niet klagen, om
het gemoed van baren zoon niet nog meer te
Terontrusten zg begreep wat er was voorge
vallen, on geloofde dat het beste was do smart
te laten uitwoedenbet vorstand en rustig
overleg zou spoedig over zjjn dwazen harts
tocht de zege behalen.
.Wilt ge u niet tor ras', begeven, Hubert V"
vroeg de moeder, ,gü zjjt ziek."
Hg schudde hel hoofd en verzonk weder in
diepe gedachten, met het hoofd in de handen
geleund.
Plotseling vloog de deur open en Mathilda
Logger trad binnenook zjj waa vertoornd en
opgewonden. Moeder en zoon beschouwde zy
verwonderd en met een angstig vragendon blik.
.Hubert, waar is myn vader vroegzg hgna
ademloos.
,L'w vader? Hoe weel ik dalï"
.Gij gingt gisterenavond vertoornd van elkan
der; hy volgde u onmiddcllgk op den voet
en is sinds dien tgd niet teruggekeerd wg heb
ben hein te vergeefs den gohcolen nacht ver-
.Hubert!" riep da moeder, den arm haars zoons
met beido handen grypendhay angstige
blik sprak een verschrikkelgkn verdenking uit,
die de inond niet vermocht te uiten. Mathilda
beschouwde mei klimtneoden angst het ver
gramde wezen en de kleeding van Hubert, din
nog do sporen droeg der nachtolgke wandeling.
.Wanneer is uw zoon to buis gekomen
.Voor een hall uur geleden," antwoordde ds
moeder; .maar gg gelooft toch niet
Hubert spreek toch
Wat wilt gg toch riep deze, uil zgn stomp
zinnigheid ontwakend en zich uit de handen
zgocr modder losrukkend, „meent go soms, dut
ik uw vader vorhiuderd heb naar huis terug te
keeren V Hy heeft mg beleedigd, dal 11 waar
bU heeft mg de deur gewezen, Mathilda, en dut
smart mg diepik ben van moedelaoshoid en
smart oveistelpt toruggedwaald, ik wil alleen
zyn geen menscli zal zien hoe ik Igd ik
wist kwalgk, wal ik deed, ik wist slechts dat
de gnnscho wereld verder dacht ik aan niets
moer en loug algemal voort. Vun den weg afge
dwaald, heb ik den gunschen nacht door het
bosch rondgedoold eerst logon den morgen
vond ik liet rtchle pad weder, muar uw vader
heb ik niet gezienol geloolt gü dat ik slecht
wreken, omdat lig mg afgewozon heeft Mathil-
llo met moeite weerhoudeno tranen kwamen
nu bg Mathilda met geweld to voorschgn. „Ik
hob u ook van niets kwaads verdacht, Hubert,"
vader dreef my in vcrlwjjleling hierheen. Wan-
ncor hom eens een ongeluk overkomen warol"
De jonge visscher vergat zUn eigen leed en
de ondervonden beleedlging, en zeide
.Maar waarom nu het ergste voorgesteld?
Kan u vader niet wegens dienstzaken opgehou
den zyn?"
Het meisje schudde treurig het hoold. „Neen,"
zeide zg, „hg deed gisterenuvond als gewoon-
Igk zyn patrauillegang, en wy vei wachtten hem
op het allerluatsl tegen middernacht torug,
omdat dan de opzichter ScbmeUer de rondo
had. In ieder
tarug moeien
„Naar hel heel, wordt er lege
veel gesmokkeld heeft uw radoi
niet uilgelaten
„Hij sprak zelden of nooit ovc
maar dat in den nfgelnopon n
stoutheid zouden hebben, do'gr
Irokkon, is geheel oiigolooltyk. I
rader geen twist had gchud,
tuis had doorgebracht, kocrdi
Hel bericht over l
deo dag kwam
chligen mond,
Holler als de darter
(cdurcndo don n
liarcn zoon gort
- kon
do misdaad had
tals h|) zich
verluondo, ging men schuw uit den weg, men
vermoed een sumenzUn mat hein, en wannour
■lil toch geschiedde, lid uien hel aan hatelijke
ontzettend onder dio vorschikkeiyko verdenking,
en zgne moeder loed niot minder. Zü zelf geloofde
niet aan de schuld van haren zoon. Wel hon
derdmaal op sou dag zeido zg tot zich zelf
Hubert i» geen moordenaar I" Maar dat de
menacheu aan zijn schuld geleolden, dal smarllo
haar diep, en zU kon on wlldo do geruchten
Muur boa dan do miadaad In vorklaren V Trol»
de yvorigsto navorachingnii had da polilia niet»
ontdekt met verzeil omgnworpouuardo, waar men
hel lyk kan verborgen hebben. Hoo ongorUmd
ook, toch verouderslslde men dit de opzichter
