Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 28.
Zaterdag 7 October 1893.
Zevende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnemoatsprije per drie maanden:
BureauKrommestraat, F 227.
Amersfoort.
Prije der AdvertentiAat
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Franco per postf 0,40.
Voor iederen regel meer - 0.05
Afzonderlijke nummersf 0,05.
Uitgave van de Vereeniging De
Eembode.
Correspondentiën en Advertentiën moeten uiterlijk Vrijdagavond
vóór 6 ure aan het bureau bezorgd zjjn.
Bij dit numiher behoort
een bijvoegsel.
Yerbreiding van 't Socialisme.
Het pleit niet voor de scherpzinnig
heid van het thans levend geslacht.dat
de ongerijindste en de onzinnigste aller
dwalingen, 't socialisme, zich zoozeer
heeft kunnen uitbreiden en nu reeds
zoovele volgelingen telt. Juist om de
dwaasheid dezer dwaling willen velen
zelfs voor de toekomst in het socialisme
geen gevaar zien; zij beweren, dat deze
dwaling te onzinnig is, om zoo algemeen
te worden aangenomen, dat een omme
keer van zaken het gevolg zal zjjn. Zij
vergeten echter, dat in iedere dwaling,
welke soms eeuwen de geesten heeft
beheerscht, altijd in meerdere of min
dere mate onhoudbare stellingen liggen
opgesloten, in strijd met 's menschen
rede. Bovendien toonen zij blind te zijn
voor het feit, dat het socialisme zich
reeds in onze dagen tol een gevaarlijke
macht heeft weten te ontwikkelen en
alom de geduchte vijand geworden is
der beslaande maatschappelijke orde.
Geheel anders oordeelt de H. Vader, de
groote Leeraar onzer dagen; met zijn
scherpzinnigen blik ziet hij in 't socialis
me het dreigend gevaar voor den Staat
en de maatschappij opgesloten. Daarom
heeft hjj ach gehaast bijtjjds een dam
op te werpen tegen de socialistische
dwaling in zjjn beroemde Encycliek over
.Het arbeiders-vraagstuk" treedt hij in
uitvoerige bespreking en weerlegging van
deszelfs noodlottige leerstellingen en wijst
de middelen aan om met het gewenschte
gevolg de sociale quaestie zonder schok
ken en stooten op te lossen. Op het
voetspoor van den H. Vader wenschen
wij onze lezers meer op de hoogte te
brengen van de socialistische dwaling,
In dit artikel zullen wjj de snelle ver
breiding van 't socialisme bespreken en
verklaren.
Ieder ziet en kent de socialistische
FEUILLETON.
19 Sornoxn 189».
Waard* Zoetere en Broeder*.
Donderdagnamiddag 6.38 zjjn wjj uit Lourdre
vertrokken en kwamen (wederom na een nach
telijk reisje) te Marseille aan. Daar namen wjj
onsen intrek bjj een* mademoiselle Grand ral.
Daze domo heeft eene rereemging 'gesticht,
welke neb ten doel stelt o. m. de missionarissen,
die naar China enz. vertrekken, te herbergen
gednrendede dagen dat dezen te Marseille ver
blijven, en verder op alle mogelijke manieren
mede te wecken voor de Miaaiën. Wjj verbleven
daar tot Zondagnamiddag, toen wjj ten 3 ure
naar de boot (Ozus, zoo heet het vaartuig,)
werden gebracht Geruim en tijd hebben wjj
daar nog maeten toeven, voor dal de boot
vertrok. Het was een drukte van de andere
wereld. Allee werd in orde gebracht, de bagage
ingedragen, afscheid genomen van familie en
kennissen enz. Eindelijk, ten 4 ore, ward er een
kabel zoo dik als mjjn arm losgelaten, eenige
oogenblikken later een tweede, xoo volgde een
derde en een vierde, eindelijk ging bet Aaitje,
en onder het wuiven van hoeden zakdoeken,
handgeklap en geschreeuw stoomden wjj statig
dewjjde watervlakte in, te midden van uitstekende
ponten, waarop, an van boetjee waarin zich
bakandaa van de paasegiers bevonden. Leng.
woelingen, hun streven en werken tot
omwenteling der bestaande maatschap
pelijke orde. Onder het schijnheilig mas
ker van medelijden met de werklieden,
van liefde met de tjjdeljjk misdeelden,
hebben zij zich aangegord om de maat
schappelijke wanverhoudingen op te
heffen, het brandend arbeidersvraagstuk
op te lossen. De weg, welken zij daar
toe insloegen, was de weg der revolutie.
In dagbladen en tijdschriften, in verga
deringen en bijeenkomsten werd heftig
uitgevaren legen 't kapitalisme, tegen de
tergende weelde der groolen. Van de
andere zijde werden de bitterste klach
ten aangeheven in naam des arbeiden
den volks als verdrukt, vertrapt, in hun
heiligste rechten gekrenkt werd het
voorgesteld, als een geëxploiteerde massa,
een uitgezogen menigte uitgebazuind.
In dreigende taal sprak men over te
langen en te zwaren arbeid en over
or.geëvenredigd loon, over 't onwaardig
beslaan en ellendig, armoedig leven der
werklieden.
De omstandigheden waren het socia
lisme gunstig. Vele klachten, door de
socialisten aangeheven, waren rechtvaar
dig en in overeenstemming met de wer
kelijkheid. Wanverhoudingen waren ont
staan tusschen rijken en armen, tusschen
kapitaal en arbeid, misstanden, waardoor 1
eene ontelbare menigte een rampzalig
en onwaardig bestaan voortsleept, zuch
tend onder het harde juk van een onge-
loovig kapitalisme. De sociale quaestie
trad meer en meer op den voorgrond.
Het socialisme wierp zich als vriend, als
redder des armen volks op. De dwaling
vond gereeder in gang, daar de voorstellin
gen, van den armen werkman gegeven,
dikwjjls naar het leven waren geteekend
en de verkondigde theorieën de ontevre
denheid en de hartstochten streelden,
de massaas van het proletariaat vleiden.
Hierbij kwam, dat, ten gevolge van het
ongeloovig onderwijs en opvoeding, het
godsdienstig leven der menigte verflauwde,
bij velen zelfs verloren ging. Vandaar
dat een groot gedeelte rijp werd voor
zamerband nam de boot slugger taart, het
«enken der handen, bet «niten der zakdoeken
werd hoe langer hoe onzichtbaarder, eindelijk
zagen wjj niets meer dan de stad. Hiernevens
zend ik o een photografie tan Marseille. In de
kerk Notre Dame de Ia garde (d. z. O. L.
Vr. tan de wacht), die zich op eene enorme
hoogte bevindt, tan waar onze Moeder, om zoo
te zeggen, een waakzaam oog oter bare heen-
reizende kinderen laet gaan, in die kerk, zeg ik,
bebben wjj 'smorgens bel H. Misoffer opgedragen,
om den zegen oter onze reis »t te smee-
kcn.
's Zondigs na ons vertrek hebben wg eerst
een geruimeo tjjd op het dek doorgebracht,
gewapend met verrekijkers en looneelkjjkers, lol
dat het teeken voor hel diner werd gegeten,
en wjj allen ons aan tafel begaven. De boot,
waarop wjj ons bevinden, is 140 meter lang en
14 meter breed, 't U een geheele stad met
verschillende straten, waarin men in deo beginne
gemakkelijk kan verdwalen. Onze slaapvertrek
ken zjju echter niet zeer groot. Wjj slapen niet
vier in een vertrekje, twee slapen boven elkander,
in ieder kamertje zjjn twee laddertjes voor hen,
dis op de bovenste vertrekken hunne ledematen
moeten uitstrekken. Overigens bij)ft er niet veel
ruimte over, zoodal wjj met moeite de H. Mis
kannen lezen. Wjj hebben een plank, waann
zich een altaarsteen bevindt, over ons wasch-
tafeltje gelegd, met het ander moeten wjj ons
nalnurljjk behelpen. Een van de bedden dient
voor kleedtafel- De drie personen, ran wie een
de Mislezende priester dient, kunnen van wage
de socialistische besmetting, de dwaling
als waarheid omhelsde en het socialisme
als reddenden engel begroette. De onge-
loovige werkman kon geen voldoende
verklaring meer geven van de ongelijk
heid van standen, van de ongelijkmatige
verdeeling der tijdelijke goederen; de
kille en schrille vragen kwamen op zijn
lippenWaarom moet de een arm, de
andere rijk zijn Waarom heeft de een
en niet de ander recht op aardsch bezit
Behoort de aarde niet als gemeenschap
pelijk bezit aan den mensch Waarom
mag wel de een en niet de ander in
weelde, in overvloed leven en gelukkig
zijn Waarom mag de een alles genieten,
wat de wereld aanbiedt, terwijl de ander
in kommer, gebrek en armoede zijn leven
slijten moet?
Zonder 't geloof aan God en een toekom
stig leven valt, 't moet worden erkend,
geen voldoende antwoord en verklaring
op deze vragen te geven. De ongeloovige
wereld kent greD hooger doel dan
aardsch, lijdelijk gelukbezit zij de
middelen, dan zal zij ze aanwenden om
dat doel te bereiken, zich in allerlei
genietingen baden ter voldoening aan den
ingeboren drang om gelukkig te zjjn
bezit zij de middelen niet, zij zal zich
met ontevredenheid beklagen, zich erge
ren aan de weelde en 't genot der
rijken en in oproerige stemming zich
verbitteren tegen 't kapitaal. Zij acht
zich verongelijkt, onrechtvaardigraisdeeld;
zjj beschouwt het als een heilig recht
mede van de aarde te genieten, wat
haar wordt onthouden.
In een dusdanige maatschappij is het
socialisme een Datuurlijk verschijnsel.
De vragen, door de ongeloovige armoede
en den arbe'd gegeven, moeten worden be
antwoord, de sociale quaestie opgelost.
Het ongeloof verwacht van 't gelooi de
oplossing van 't gestelde vraagstuk niet
het luistert alleen naar de stemmen, die
uit het eigen kamp opgaan. Aan woord
voerders heeft het waarlijk van ongeloovige
zijde niet ontbroken. Overal stonden
da geringe ruimte ternauwernood geknield het
H. Misoffer bijwonen. Ook hebben wjj reeds
geprobeerd om den bodem van bet bovenste bed
tot altaartafel te nemen, docb dit ging nog
veel moeilijker.
Onze dagorde is als volgt: Wjj (de overigen
kunnen slepen zoo laog zjj willen) slaan op
te vjjf nur. lezen Ie half zes, zee, half zeven
en zeven our eene H. Mis, verrichten verder
eenige geestelijke oefeningen en el en een boterham
te aebt nre. Daarna gaan w(j op hot dek om
daar een pijp of sigaar te rooken en een weim'g
te keuvelen. Wjj(twinlig missionnarissen) bebben
terstond bet geheele achterdek ingenomen, zoodat
wjj van daar nit, op onze lennstoelen gezeten
of aan den achtersteven staande, een prachtig
gezicht hebben. Maar, zegt ge misscbieD, wat ie
dal voor een prachtig gezicht, niets anders dan
water enlncbt. 'I ls echtereen indrukwekkend
schouwspel, men komt in heel andere gedachten,
men wordt getroffen door het grootsche van de
natuur eu van de onbegrijpelijke almacht en
wjjsbeid Gods. Tan tgd tot tjjd zien wjj van
meer nabjj ot van verre stoembooten of zeil
schepen passeeren, dan weer ontmoeten wjj
rotsen, bergen in zee, eilanden groot en klein
enz. enz. Bovendien zitten wtj bjj dien achter
steven heel gezellig bijeen. To tien nre een
ontbijt, waarbjj "ij verschillende soorten vfeeacb,
visch, groenten, dessert enz. enz. krijgen en wjjn
naar believen. Te zee nre ie het diner, alles
even deftig en fljn. 't Is een tafel om te
verwennen.
mannen van talent en geestesgaven op
om de vragen, die aan de orde waren,
te beantwoorden, de sociale quaestie op
te lossen. Uit de antwoorden ontstond
van lieverlede een stelsel en ontspon
zich de leer van het socialisme, welke
door redenaars en schrijvers met een
ijver, een betere zaak waardig, werd
gepredikt en onder het volk verbreid.
Ter bevrediging der ontevreden elemen
ten trok men met verwoedheid ten strijde
tegen het kapitalisme, de rijkdom vond
geen genade meer. De armen werden
tegen de rijken opgezet, de arbeiders tot
opstand tegen de werkgevers in 't har
nas gejaagd. De rechten op aardsch
bezit, op de genietingen des levens werden
de arbeidende klasse verkondigd en voor
gespiegeld; voor die rechten werd de menig
te ten kampstrijd opgeroepen en tot partij
georganiseerd. Leiders namen de taak
op zich, om, zich ondei ling verbindend,
gemeenschappelijk den strijd te voeren
en hun scharen tegen het kapitaal in
beweging te zetten, tot opstand tegen
de bestaande orde op te ruien. Met
welk gevolg is overbekend uit de veel
vuldige werkstakingen, betoogingen en
't herhaald oproer, waarvan in latere
jaren zelfs ons vredig vaderland dikwjjls
getuige moest zijn.
Niet slechts won het socialisme veld
onder de ongeloovige werklieden, maar
velen, wier godsdienstig leven verflauwde,
gaven aan de verleidingen gehoor en
beschouwden 't socialisme als heil-en ver
lossing brengend in hun dikwjjls deer
niswaardig lotzelfs onder de weigegoe
den vond het socialisme meer en meer
volgelingen. Door de omstandigheden
begunstigd, door de wanverhoudingen
gesteund, door de ontevredenheid des
volks bemoedigd en voortgestuwd, door
de vermindering of ondergang van
menig godsdienstig leven geholpen, heeft
het socialisme zich in weinige jaren ont
zettend verbreid en rich tot een macht
ontwikkeld, welke een voor de toekomst
dreigend gevaar oplevert voor Kerk en
Staat en maatschappij.
Voorbij Sicilië bi Malta.
11 September '92. Gisteren beb ik slechts
enkele regeleD bjj mjjnen brief gevoegd. Er was
een andere afleiding. Tol dan toe was de zee
afl(jd bijzonder kalm geweest, het water was
bjjna glad. In den morgen van gisteren echter
begonnen zich enkele onweerswolken te ver-
loonen en het dnurde niet lang of de bliksem
vertoonde zich, gevolgd door den donder. Er
kwam een weinig beweging in bet water, de
golven kwamen niet hooger dan é6n meter,
doch bet was voldoende om leven in de brou
werij Ie brengen, 't Was tOBschen ons dejeuner
van 10 oor en het diner van 6 nur avonds,
dal de scène zou worden afgespeeld. Reeds gerui-
men lijd konden verschillenden onzer al zingen
niet gezond, niet ziek, maar too raar, raar, raar.
Plotseling springt er een van zgn Zetel np, kijkt
buiten boord, en krijgt medelijden met de hon
gerige visschen. Niet zoo rojjaol wezen, sprak
een onder, die hiervan getuige was. Doch deze
had het woord nog niet aitgeeproken of bjj bep
reedt naar den waterkant alsof bjj de geheele
boel onderste boven wilde Ioopen. Hiermede
eindigde wel is waar de eersle voorstelling, dceb
allen trokken nog leeljjke gezichten en kwamen
zoo ten 6 ure aan bet diner. Zjj begonnen te
eten, maar velen hadden dra berouw. De een
bep na den ander de eetzaal uit naar boren,
wat zjj daar gedaan bebben, geef ik n te raden.
Eindeijjk zat ik nog met é*o der onzen aan
tafel, toen ook mijn compagnon de tafel verbet
om alle ongelukkan te voorkomen. Ik waa dus
san onze laf al alleen over. Drie Jeenleten, die
BUITENLAND.
Bismarck zal toch geen der door Kei
zer Wilhelm hem aangeboden kastcelen
betrekken, maar reist heden in een door
de spoorwegdirectiên speciaal voor hem
beschikbaar gesteld doorgaand rjjtuig van
Kissingen naar Friedrichsruhe. De wensch
is te kennen gegeven dat, in het belang
van den pas herstelde, drukke ovaties
vermeden zullen worden.
Waarschijnlijk met het doel om de
gevoelens van den Keizer jegens Von
Bismarck beter te doen uitkomen en
om te toonen dat 's Prinsen Ijjfarts, dr.
Schweniger, nalatig is geweest in zijne
mededeelingcn omtrent diens ziektetoe
stand, maakt de Kreuzzeiluttg den tekst
openbaar van een kort na 's Prinsen
ontslag, in dato 21 April 1890, aan dr.
Schweninger gerichte keizerlijke kabinets
order, luidende
.Niet enkel het Duitsche volk, maar
alle natiën der beschaafde wereld stellen
levendig belang in de gezondheid en het
welzjjn van prins Bismarck, hertog van
Lauenburg. Mjj persoonlijk ligt het nauw
ter harte, met Gods hulp zoo lang mo
gelijk een man behouden te zien, die
zich zoo onmetelijke verdiensten voor
het vaderland en mijn Huis verworven
heeft. Ik weet dat gij, met evenveel
toewijding en trouw als bekwaamheid
en goed gevolg, sedert een reeks van
jaren den Prins geneeskundig behandeld
hebt en ook in kritieke oogenblikken
diens gezondheidstoestand hebt weten te
behouden en te bevestigen. Het is daar
om mijn wensch dat gij ook in bet ver
volg de geneeskundige behandeling van
den Prins blijft leiden en voor zoover
noodig, U persoonlijk daarmede zult
belasten. Terwijl ik U deze opdracht
toevertrouw, wil ik van tijd tot tijd Uw
rapport over 's Prinsen toestand tege
moet zien.
Of de Keizer dus ook reden had om
boos te zijn op dr. Schweninger, omdat
deze hem zoo lang van Bismarck's ziekte
onknndig had gelaten.
Vorst Bismarck moet zijn onlangs vol
tooide gedenkschriften aan een uitgevers
firma verkocht hebben voor een half
millioen Mark (300,000). Zjj mogen ec'h-
ter eerst na den dood van den oud-
Kanselier worden uilgegeven.
Er is voor gezorgd, dat de uitgave,
zoo ze binnenslands belet wordt, in het
buitenland zal kunnen geschieden.
Dinsdag zijn te Berlijn de onderhan-
ons Tergezellen, moesten ook allen het hazenpad
kiezen en zon de acht missionnarissen van de
Treemde Missiën bad ik nog drie tot gezelschap.
Wanneer de zee ontstuimiger wordt, zat het ook
mijn beurt wel worden. Dat zal ik u later wel
vertellen.
Gisteren heb ik voor de tweede maal den nacht
op het dek doorgebracht. Gekleed in een dikken
overjas en eea reisdeken over do knieën heb
ik geslapen als een os lot ongevser twee oren,
toen de onweersbui voorgoed los brak en allen
verplicht wareo het dek te verlaten. Wjj zitten
bier alzoo in de kajuit met 65 k 60 man, ge
kuDt dus wel begrijpen, dat het hier warm is.
Te dien einde heeft men boven de tafels stjjve
witte doeken gespannen, waaraan een koord is
gespannen, die door een Chinees wordt heen
en weer getrokken, hetwelk een aangename
koelte aanbrengt. Tan een Chinees gesproken,
er zjjn er hier verschillende aan boord. Akelig
leeljjke menschen, vooral wanneer tuen ze zoo
vuil ziet als hier. Zjj bedienen dan ook niet
aan latei. Onze tafelbedienden zjjn in 't wit
gekleed, manchetten aan de handen en servetten
over den arm, piek fljn.
Ook zijn er hier aan boordFrauschen, Dnit-
schers, Engelschen, Hollanders, Negert en Ne
gerinnen, Turken enz. enz. allen in Hon costnum
hetgeen een aardige variatie oplevert.
Eergisteravond hadden we hier aan boord
een concert van eenige Engelsohe heeren, twee
bespeelden de harp fol liever een soort ran
harp) en de 'anderen zongen. Ook ia er eens
pianino ia de eerste en ia de tweede klas, die
ekiiiÉ.,.,J
