Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 17.
Zaterdag 27 Juli 1895.
Negende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren. Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie muida:
Franco per post
Afzonderlijke nummers
f 0,40.
f 0,05.
BureauKrommestraat, F 227, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Adrertentitn:
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor iederen regel meer- 0.05
Bij dit nummer behoort
een bijvoegsel.
EERSTEMMING
voor den Gemeenteraad.
De gehouden verkiezing van zes leden
voor den Gemeenteraad heeft ook nu
weder niet tot een algeheele beslissing
geleid. Slechts vijf candidaten werden
tot raadsleden gekozen, zoodat eene
herstemming tusschen twee candidaten
op Dinsdag 30 Juli a. s. moet
plaats hebben.
Onze taak hierbij is echter dezen keer
nog al vrij gemakkelijk gemaakt. Nu
herstemming moet geschieden tusschen
de heeren A. H. VAN KALKEN en H.
VAN ESVELD Rz. kan toch waarlijk
in de keuze niet de miuste twijfel
bestaan. Wij zijn dan ook vast overtuigd
dat de kiezers, die slechts eenig besef
hebben van de gewichtige beteekenis
dezer herstemming, trouw zullen opko
men en met de meeste beslistheid hun
stem zullen uitbrengen op den heer
A. H. van Kalken.
(N.B. De stembus is geopend van des
voormiddags negen tol dis namiddags
vijf uur.)
U.
In nog sterker mate wordt de werk
loosheid bevorderd door het gebruik der
machine. In deze vindt de werkman een
concurrent, die her- soms tot volslagen
werkloosheid doemt. Zeer krachtig werd
dit mede geconstateerd in eene verga
dering van den jongsten Duitschen Ka
tholiekendag door den heer Vogens, eige
naar eener fabriek te Haaren, bij Aken.
.De machine", aldus beweerde hij, .wordt
niet gebezigd om den toestand van den
arbeider dragelijker, om hem het werk
gemakkelijker te maken, maar om hem
het brood uit den mond te nemen." En
deze krasse voorstelling werd in die
achtbare bijeenkomst met geen enkel
woord weersproken.
Moeilijk zou het dan ook gaan deze
waarheid te verbloemen, nu de feiten
met den dag steeds luider spreken over
de onmogelijke concurrentie, die den werk
man door de machine geboden wordt.
Met nadruk zij hier echter opgemerkt,
dat hier geenszins sprake mag zijn van
die machines, welke als een zegen voor
de maatschappij moeten beschouwd wor
den maar alleen van die werktuigen,
welke in dienst worden gesteld om den
arbeider letterlijk het brood te ontnemen.
En zoover is het reeds gekomen dat, waar
bedrijvigheid heerscht, men ook zeker
kan zijn, dat, wanneer de werkman door
de machine kan vervangen worden, hij
slechts in de tweede plaats in aanmer
king komt. En wat moet het wel wor
den om ons eens tot een der laatste
uitvindingen, de zetmachine, te bepalen
wanneer deze, wat zeker in den loop
der tijden geschieden zal, algemeen in
gebruik genomen wordt Welk een ont
zettende werkloosheid zal hierdoor dan
niet in één enkel vak onder de werk
lieden ontstaan
Hiervoor de oogen te sluiten, gaat niet
meer aan. Een concurrentie als de
machine in het leven roept, is voor
velen een strijd op leven en dood. Niet
eens naast, maar verre achter de machine
wordt soms de werkman gesteld. In de
machine vindt hjj meermalen een mede
dinger, die zijn bestaan onder haar snor
rende en wentelende wielen verpletterd
Met blijde instemming zal daarom
door ieder, die met meer dan gewone
aandacht de sociale beweging onzer
dagen volgt, vernomen zijn, dat bij den
bouw der nieuwe kathedrale kerk te
Haarlem den strijd tegen de machine
wordt aangebonden. In het bestek, door
niemand minder dan den grootschen
bouwmeester, waarop Nederland roemen
mag, opgesteld, wordt woordeljjk gezegd
.Met uitzondering van zolder, vloer, kap
en schotdeelen, alsmede architraven,
zullen geen timmerwerken machinaal
vervaardigd worden." Een eerste, maar
geduchte aanval wordt dus hier, en wel
met vaste hand, tegen de machine ge
richt. Waar immers van zoo bevoegde
zijde de machine in haar rampzalige
uitwerking bestreden wordt, zullen ook
anderen opstaan en zich scharen
de zjjde van een aanvoerder, die onge
twijfeld nimmer dien strijd tegen deze
geduchte werktuigen zou hebben aan
gebonden, als niet een harde noodzake
lijkheid, gesteund door een edel streven
naar verbetering van het lot van den
werkman, hem daartoe had gedreven.
Gelukkig worden dus thans de oogen
geopend vooreen maatschappelijke kwaal,
die een niet gering deel der werkende
klasse met den ondergang bedreigt, zon
der tot dusverre daarin ook maar in
het geringste te worden bemoeilijkt.
Zoo bedroevend is te dien opzichte bij
velen de verblindheid, dat met schijn
baar welgevallen de eene uitvinding na
de andere wordt aangekondigd en met
het koudste cynisme daarbij gevoegd,
dat de werkman in dit of dat vak al
weer kan gemist worden, of beter gezegd
broodeloos is gemaakt.
Een eerste poging tot bestrijding van
misbruik der machines wordt nu reeds
met succes beproefd, wellicht zullen an
dere, door nood gedreven, moeten vol
gen. De werkman geheel weerloos tegen-
de machine te laten, gaat niet
aan. Het vonnis is nu van hoogst
bevoegde zijde erover geveld en de uit
spraak luidtDe machine is een beden
kelijke oorzaak der nijpende werkloos
heid van onzen tijd.
Een ander euvel dat zeer ten nadeele
komt van den werkman is de erbarme
lijke verwaarloozing van kunst in 'tal-
gemeen. Wel mogen wij met fierheid bo
gen op eene machtige en loffelijke be
scherming der waarachtige kunst in de
Katholieke Kerk, maar builen haar is
de geest voor kunst en schoonheid in
de harten des volks maar al te zeer
verdoofd. Het wufte, naar zingenot
smachtende leven zoekt bijna geen ver-
poozing meer bg werken, die spreken
den adel des gemoeds in een mees
terstuk vertolkt. Met de rust aan den
gezelligcn, huiselijken haard is ook kunst
smaak verdwenen. Dat bewyst het wei
nige succes dat men ondervindt om door
tentoonstellingen van kunstvoorwerpen
liefde voor kunst te doen herleven.
Slechts als in vliegende vaart worden
deze verzamelingen van kunstschatten
een blik waardig geacht. In dagen van
gedwongen rust worden in de wereld
van ontspanning en genot becijferingen
gemaakt om op reizen, badplaatsen en
anderszins te kunnen schitteren ontbe
ringen in zelfs deftigen stand worden
meermalen in stilte gebracht, om bij
gezochte gelegenheden zich voornamer
te kunnen voordoen dan men werke
lijk is; maar om zich een kunstproduct
te schaffen door zich een op
offering te getroosten, daarvoor is het
kunstgevoel te veel verstompt geworden.
Op het reisprogram komen natuur
lijk bezoeken aan tentoonstellingen en
merkwaardige plaatsen voor, omdat
zulks nu eenmaal tot de goede manie-
behoort. Soms geeuwend worden
kunstgewrochten beschouwd, en de
stompzinnige, verwaande redeneeringen,
bij die bezichtiging gehouden, geven
het peil aan van het schoonheids
gevoel dat zulke wezens bezitten. Al
zeer weinigen, en dan nog veelmalen om
bijkomende redenen, veroorloven zich
de weelde, door aankoop van een voor
werp, een kunstenaarsziel te verblijden
hierdoor aan te moedigen tot hooger
opvoeren van haar genie-
Dat is de koude werkelijkheid, die men,
helaas, bjjna overal aantreft. Nu hun
ne woningen die meestal maar al te
zeer van wansmaak getuigen en bij wel
ker bouw kunstige handenarbeid bijna
niet meer in aanmerking komt, maar
voortbrengselen der machine als sie
raden moeten gelden, slechts verblijven
mogen heeten van gedwongen rust, en
dagen van verveling daarin worden ge
sleten, hebben voorwerpen van kunst,
die voorheen de woningen sierden, hunne
aantrekkelijkheid verloren. Zjj vermogen
niet meer de bijna levenszatte harten tot
hooger op te voerenzij boeien niet
meer de geesten, die door de vermaken
der wereld als overstelpt worden.
En de werkman met zjjn schitterende
geestesgaven is, nu kunstnijverheid zoo
wordt miskend, daar geheel en al de
dupe van. Werd hij gesteund in zijn
pogen om zgn geniale gaven te ontwik
kelen en te volmaken, hij zou zich dank
baar toonen door de voortbrenselen van
zijn genie, die menig hart verrukken
zouden. Zjjn plaats in de maatschappij
hem nu gelaten zou door een ander
kunnen worden ingenomen, die nu meer
malen broodeloos slaat. De handenar
beid, tot kunst geadeld, zou tot zijn
recht komen, en ongetwijfeld zou in
menig gemoed de wrevel en bitterheid
hierdoor met zachtheid en liefde worden
onderdrukt.
Wij vrageuZouden wjj nu tegen
spraak behoeven te vreezen als wjj be
weren, dat verwaarloozing van kunst
de klachten over werkgebrek niet wei
nig rechtvaardigen?
BUITENLAND,
De verkiezingen in Engeland zijn nu
nagenoeg afgeloopen en de uitslag is
zoo beslist mogelijk ten voordeele van
de conservatieve partij, zoodat het
nieuwe Kabinet over eene voldoende
meerderheid kan beschikken. Tot giste
ren waren gekozen 383 conservatieven
en unionisten, 139 liberalen, 59 lersche
anti-ParnelIisten, 10 Parnellisten en 2
leden der werkliedenpartij.
Sir William Harcourt, de te Derby
verslagen oud-minister van Financiën
en één der hoofdleiders van de liberale
partij, is nu te West-Monmouth, waar
een ander liberaal candidaat de plaats
voor hem had geruimd, met schitterende
meerderheid van 5287 stemmen gekozen.
Ook om de verkiezing van den ge
vallen oud-minister voor Ierland, John
Morley, mogelijk te maken, zal een an
dere liberale candidaat, de heer Shaw,
zich terugtrekken.
Als nummer één op het conservatief-
unionistisch programma werd aangekon
digd hervormingen op sociaal gebied
en het voorzien in de daar bestaande
nooden.
FEUILLETON.
Eene Erfenis.
TWAALFDE HOOFDSTUK.
15) Aller oogen waren op de zwemmers gericht,
maar opeens hoorde men een doordringenden
gil. Men zog noch Stander, noch de beide ma
trozen, die hem gevolgd waren, maar een oo-
genblik later werd de zee bloedig rood gekleord,
op welk gezicht ieder de schrik om het hart
sloeg. Stander en zjjne beide gezellen werden
in een oogenblik door de risechen achterhaald
en verslonden. De goddelijke Gerechtigheid bad
hier uitspraak gedaan over hen, die voor bon
vloekwaardig verzet de gebeele bemanning in
het ongehik hadden gesleept.
Aan weerszijden heerschte eene doodscbe stil
te op bet strand, waar de matrozen elkander
bg dit ontzettend drama als verstjjfd van schrik
aanzagen, en op het schip, waar ieder zich
door eene niet minder hevige ontroering voelde
aangegrepen.
Zamak alleen verheugde zich bg dit akelig
schouwspelhg onderbrak het eerste de stilte
met dien aan zjjn ras eigenaardigen schater
lach. Allen zagen hem sidderend aan.
,God moge hem genadig zjjnprevelde The-
a, hare banden vouwend. ,Welk een afgrij
selijke dood 1"
.Dat juist de anderen beter maken, goede
eesteres," hernam de neger. ,Zjj nu vragen
illen om terug te mogen komen zij niet meer
uilerjj zullen plegen, gij zien zullen, massa
kapitein."
,lk geloot dat de neger gelijk heelt," zeide
unos, .want wie hunner zou zich nu nog in
e willen werpen. Ik ken de zeeluibet van
i baaien ontvangen lesje zullen zjj niet zoo
spoedig vergeten. Straks zullen wjj hen zien
bidden en sueeken, hen niet ta verlaten, maar
zoolang de windstilte nog duurt, kan bet geen
kwaad, hen op bet eiland te laten, en als zjj
geen kruit meer hebben om wild te schieten,
zullen zjj hun toestand nog beter inzien."
Wat de kapitein voorzag, gebeurde. Toen
zg van den eersten schrik bekomen waren, be
raadslaagden zjj met elkander en een oogen
blik later zag men hen allen tegelijk met de
handen zwaaien om de aandacht der schepe
lingen lot zich te trekken. Men deed alsof men
er niets van bemerkte en zich niet om hunne
signalen bekommerde-
Toen zg zulks gewaar werden, verspreidden
zjj zich weder in de bosschen om te jagen. Maar,
zooals de kapitein voorspeld bad, het duurde niet
lang of hun kruit was verschoten, en reeds
dienzelfden dag keerden een groot aantal mot
blijkbare onrust nsar bet strand terug.
Den volgenden dag was hun voorraad kruit
geheel op, en de voorraad wild minderde
trend. Zjj hadden gehoopt, dat de kapi-
niet zonder hen het anker zou lichten,
toen zij bemerkten, dat men in 't geheel
geen acht sloeg op hunne gebaren, werden zjj
vreeseljjk benauwd. Den vierden dag zagen zg
zich genoodzaakt, sl-chta portieagewjjze te eten,
~'t vermeerdeide nog hun angst. Dien dag
scheen de wind eindelijk gunstig te worden,
i tegen den avond stak een lichte bries op.
De kapitein maakte hiervan gebruik om een
zeil los te maken en hel strand wat dichter
Ie naderen, ten einde hunne klachten te kun
nen hooren en met hen te kunnen spreken.
Verheugd meenden de muiters, dat men hen
kwam halen, maar toen zjj de Oiutaaf opnieuw
het anker zagen uitwerpen, zouk hun de moed
in de schoenenzjj meenden dat de kapitein
alleen gemanceuvreerd bad om te zien, of hjj
ben missen en zonder hen naar de Antillen
lerugkeeren kon, om daar een nieuwe equipage
antwoordde Ramos,
,gjj hebt n van mg willen ontdoen, wjj ontdoen
ons thans van u. Wjj hebben handen genoeg
om zonder u naar de Antillen terug te keeren,
waar wjj beter en gehoorzamer manschappen
zullen vindén."
,Acb, kapitein, Stander heeft ons verleid
hg heelt ons zelfs bedreigd, ons aan da rtgeering
e leveren, zoo wjj hem niet hielpen. G(j
wel, dat wjj niet slecht zgngenade,
kapitein, genade I"
Tegelijkertijd vielea zg op hunne kniefiu en
Btrekten smeekend de handen nit naar bet schip,
dal ben in den steek wilde laten.
.Kapitein, laat u bewegen," vervolgden zg,
.wjj zullen n zoo trouw mogcljjk dienen nooit
zult gjj in 't minst over ons te klagen hebben.
Zoudt gjj zonder ons naar Duinkerken kunnen
lerugkeeren Zoudt gjj onzen vrouwen en kin
deren kunnen gaan zeggen, dat gjj ons hulpe
loos op een onbewoond eiland hebt achterge
laten? Straf ons, als wjj te Duinkerken zijn,
maar neemt ons nu inede 1"
Nog aitgd scheen de kapitein ongevoelig, en
daar de wind sterker werd, hielpen de luite
nant en Zamak hem. de zeilen los te maken,
als wilde hg dienzelfden nacht nog zee kiezen.
De matrozen schenen op dit gezicht wanhopig
te worden.
.Ik het u wel gezegd hebben, kapitein," zei
de Zamak vrooljjk. .De schelmen al genade
vragen, maar gjj nog wat wachten."
Op dit oogenblik kwamen mijnheer en me
vrouw Lemierre op bet dek en, hen ziende, ver
dubbelden de matrozen hnnne smeekingen.
.Genadegenade 1" schreeuwden zjj, ,0, mijn
beer, mevrouw! wjj hebben n verraden, maar
gjjzjjtle goed om geen vergifTenis te schenken
aan ongelukkigen, die uwe goedheid een oogen
blik nit het oog verloren hebben. Mevrouw I
wjj zjjn arme huisvaderswat moet er van on
ze kinderen geworden, als men ons hier ach
terlaat Ja, wjj laten ons liever voor owe oogen
door de haaien verslindeo, als gjj geen mede
lijden met ons hebt!"
Mevrouw Lemierre was zichtbaar bewogen
tranen biggelden baar langs de wangen. Zjj
vatte de band van den kapitein, die haar be
greep.
,Op voorspraak van mgnheer en mevrouw
Lemierre wil ik n antwoorden," riep hg den
muiters toe, .maar wat belooft gjj mjj, als ik
u weder aan boord neem?"
.Wjj beloven u alles, kapitein, gehoorzaam
heid en toewijding tot in den dood 1" riepen
allen eenstemmig ea op een loon, waarin reeds
de wanhoop doorstraalde.
.Neemt gg aan, als muiter gestraft te worden,
zoo één nwer een oogenblik de wetten der tucht
overtreedt 1"
.Wjj nemen alles aan en zweren u trouw,
kapitein; de eerste, die het wagen mocht, ver
zet te plegen, zal, met one zelf te doen hebben."
.God is getuige van uwen eed 1" antwoordde
Ramos op vasten en waardigen toon,ik zal
de sloep neerlaten."
.Dank. dank I God loone het u 1" riepen de
matrozen als nit één mond. .Gjj kont voortaan
op ons rekenen I"
Hnnne vreugde uitte zich nu in kreten en
sprongenals dollemannen renden zg op het
strand heen en weder. Terwjjl de kapitein da
sloep neerliet, pinkten zjj takken van de boom en
en wachtten daarmede degenen 'af, die hea
kwamen verlossen.
Het waren de luitenant met den neger. Zoodra
