Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 33.
Zaterdag 16 November 1895.
Negende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Baarn, Apeldoorn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland.
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprija par drie maanden t
Franco per postf0,40.
Afzonderlijke nummersf 0,05.
BureauKrommestraat, F 227. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs dar Advertentiên:
1 tot 6 regelsf 0.30
iederen regel meer- 0.05
•ten uilerlük Vrijdagavond
Tevredenheid.
UI. (Slot).
In het vorig artikel hebben wij den
werkman beschouwd, die de degelijke
kennis van den godsdienst tevens in
beoefening brengt. Het is waarlijk een
heerlijk schouwspel den werkman voor
ons te zien optreden als een levend
Evangelie, die den godsdienst belichaamt
in gedachten, woorden en daden. Dit
is het verheven ideaal, door Christus
gesteld, waarnaar ieder Christen-werk
man, krachtens de roeping Gods, streven
moet, wil hij in al de omstandigheden
des levens tevreden en derhalve in zijn
staat gelukkig zijn.
Deze tevredenheid echter sluit niet in
zich, dat hjj, waar wanverhoudingen
bestaan, onrechtmatigheden geschieden,
werkeloos blijft, de handen in den schoot
legt, Gods water over Gods land laat
ioopen. Neen, ook hij zal de hand aan
den ploeg slaan om met rechtvaardige
en geoorloofde middelen lotsver
betering te bew rken, waar zulks wen-
schelijk en billijk is, overtuigd dat hij
ook hierin medewerkt tot vervulling van
Gods heiligen wil. Hij zoekt het echter
langs geleidelijken weg, hij volgt daarin
de voorschriften des H. Vaders, onder
worpen en gehoor i am aan zijn Gees
telijke Overheid.
Voorgelicht door het licht des geloofs
weet hij zorgvuldig de gevaarlijke klip
pen te vermijden der ontevredenheid,
waarop, helaas, zoovelen in onze dagen
van beroering stoolen en schipbreuk
ljjden. Hij sluit ooren en hart voor de
dwalingen van het socialisme en voor
de overdreven theorieën, welke onuit
voerbaar zijn, den werkman derhalve
onbevredigd laten, hem tot ontevreden-
beid, verzet en opstand prikkelen. Matig
is hij in zijne eischen. In het licht der
waarheid ziet bij duidelijk, dat hij, door
God in zijn nederigen staat geplaatst,
met weinig behoort tevreden te zijn.
Daarom is hjj wars van bovenmatige
FEUILLETON.
Stad en Dorp.
Vrij gevolgd naar het Duitsch door M.
(f) Na een half uur trad Lange eindelijk in
de eenvoudige, tot alikkeoa toe met rook ge
vulde kamer der herberg van Sehollert. Een
meerstemmig .Hoera, Christiaan I" klonk hem
tegen, als hjj in de deur zichtbaar werd.
,Eo Frans Woortmao is ook hier!" riep een
welbekende stem hem tegen.
Spoedig trad Christiaar near de lange met
glazen overladen tafel en reikte een der man
nen, die van ijjn leeftijd scheen te zijn, de
.Mjjn hemel, Frans, waar kom jjj van daan?"
riep hjj.
.Direkt ven Hamburg, Cbrietiaan," antwoordde
de ander, wiens vale, vieze kleur duidelijk te
kennen gaf, dat hjj niet gewoon was in de
frisscbe lncbt te arbeiden.
,Ja, die Frans is maar een heer geworden,"
lachte een onde boer, wiens neus hel schoonste
purperrood vertoonde. .Hjj behoort tot de
stedelingen en vertelt wondere dingen van de
groote zeestad."
„Ik dacht," onderbrak Christiaan, zich tot
Woortman wendende .dal ge in Holstein een
betrekking als meesterknecht had aangenomen
.Daar beo ik ook geweest," antwoordde de
ander Ivchnid, .maar daar had ik gauw ge-
eischen van loonsverhooging, enz. Hij
ziet met een paar eenvoudige oogen
rondom zich, en daarom ziet hij goed
en is zijn oordeel over de hedendaagsche
toestanden zoo juist en zoo rechtvaar
dig hij rekent met toestanden en maakt
zich geen illusies. In zijn naaste omge
ving soms hoort en ziet hij de maat
schappelijke gedruktheid, hem ontgaat
niet de algemeene malaise, welke alom
heerscht Immers, hij heeft een open
oog voor de werkelijkheid, voor de
waarheid. En die toestand is zonder
overdrijving alles behalve rooskleurig:
landbouw en nijveiheid kwijnen, de boe
renstand verarmt, de burgerij der steden
ondervindt den terugslagde fabrikan
ten hebben te worstelen met een onza
lige concurrentie uit den vreemde
daarbij voege inen het voortdurend
stijgen der uitgaven aan belastingen-
Met dezen toestand moet bij het
stellen der eischen rekening worden ge
houden houden ze daarmede geen
verband, worden ze hoog opgevoerd,
dan wreken zij zich-zelven in de toe
komst. Het onmiddellijk gevolg daarvan
zal zijn, dat men minder zal laten wer
ken bij hel stijgen der prijzen en bij
het verminderen der inkomsten zullen
velen zich tot bet noodzakelijke moeten
bepalen, willen zij, den lering naar den
nering zettend, rechtvaardig blijven. Wat
men derhalve van de eene zijde zoude
winnen, zou men van dtt andere zijde
verliezen: vermindering van arbeid, toe
nemen der werkloosheid.
Matig is hij in zijn eischen voor zich
en zijn gezin, en zoo ontgaat hij de
tweede klip der ontevredenheid. Velen
ziet hij rnder den arbeidenden stand
wangunstig opblikken naar het bezit
der rijken, in hun hart overdreven ver
langens koesteren naar de weelde en
de gemakken des levens, toegeven aan
de ongeregelde zucht naar vermaak en
uitspanning, hunkeren naar de genie
tingen der wereld. Maar dit slechte
voorbeeld volgt hij niet, overtuigd dat,
bij de ordj door God gesteld, het deel
noeg van. Daarna ben ik naar Hamburg ge
gaan, om daar mjjn gelok te beproevenmet
hel landbonwersbedrgl ia toch maar xooveel te
verdienen, dat men niet genoeg heelt om van
te leven en te veel om te verhongeren. In
Hamburg waa ik kwalijk drie dagen, of ik bad
reeda een vaale betrekking en eeo xoo plezierig
leven, als u je niet bedenken knot."
..Maar wat doet ge dan toch vroeg
,lk ben aigarenmaker geworden," rei Woort-
,Ach, lieve hemel!" verzuchtte r.hriatiaan,
die op eena zjjn luchtkasteelen zag afbreken.
„Wat verdient ge daar wel mee?"
„Drie mark per dag," gaf Woortmao met
trots ten antwoord.
Christiaan zweeg, tijdens de overigen, die
bet reeda wialen, herbaalden„Ja, ja, drie
.Maar dat is een groot dagloonriep Lange-
.Dat ia in het jaar ongeveer duizend mark t
Eu wat heb je daarvoor Ie doeo
.Dat heb je gehoordSigaren maak ik. Een
kioderenwerk. Natuurlijk zijn niet allea zoo ge
lukkig," voegde hg er veelbeleekenend bjj. .Ik
ben een bijzonder persoon, ea wordt tol de
beste werklui gerekend. Maar wanneer ik niet
zooveel verdiende, dan bleef ik tocb in Ham
burg, want daar leeft men als vrooljjke Frans,
zegt het spreekwoord. Toen wg in Mnnster in
garnizoen lagen, meenden wg al dal het daar
een lustig leventje was. Maar dan moest je
eens te Hamborg komea 1 Prachtige lokalen,
der rijken en meer gegoeden het zjjne
niet zijn kandat een minder aandeel
in het aardsche door de beschikking
der Voorzienigheid hem is toegewezen
dat hij de ontberingen daaraan verbon
den, die hem behoeden voor veelvul
dige gevaren, met onderwerping moet
dragendat hjj zich behoort tevreden
te stellen met een behoorlijk loon voor
zijn arbeid. Geheel in overeenstemming
met zijn stand richt hij alles in, woning,
voeding en kleeding brengt hij daar
mede in volkomen harmonie. Anderen
worden ontevreden, omdat zij nimmer
de vervulling der ongeregelde begeer
lijkheid zullen aanschouwen, hij blijft
tevreden zelfs te midden soms van een
karig, armoedig bestaan.
Een andere leden tot onlevredenheid
is dikwijls gebrek en armoede. Het
spreekwoord zegt, en waarlijk niet ten
onrechte,de honger is een scherp
zwaard." Op de vraagwanneer komt
dikwijls die armoede, dat gebrek? vin
den we in het antwoord daarop twee
klippen, welke de waarlijk Christen-ar
beider weet te ontzeilen, nl. de onma
tigheid en de verkwisting.
De onmatigheid, leder begrijpt reeds
wat wij bedoelenhet misbruik van
sterken drank, 't Is treurig, maar waar,
dat vooral in de latere jaren dit mis
bruik onder den werkmanssland schrik
barend is toegenomen, nimmer wellicht
werd méér aan Bacchus geofferd. Hun,
die het brevet voeren van .vergunning",
gaat het goed te midden der algemeene
malaise. 'I Is hier de plaats niet om te
wijzen op de rampzalige gevolgen, op
twist en tweedracht in het huisgezin,
de verwaailoozing der opvoeding van
kinderenééne zaak willen wij in het
licht stellen, nl. de armoede met den
nasleep van al haar ellenden. Waar
het hoofd des huisgezins een ruim, zoo
niet het grootste gedeelte van zijn
weekgeld aan drank verspilt, daar zal
bij een behoorljjk loon in gewone om
standigheden dikwijls gebrek zijn en
armoede worden geleden. Eigen schuld
zoo groot als kerken, leesten en drinken,
over de tanden Ioopen."
Een vluchtige glimlach vloog daarby over
zgn verlept aangezicht. Slechts een der aan
wezigen lachte, de oude boer met den rooden
neus lachte mede, de overigen zagen voor zich
en paften machtige rookwolken uit hon korte
pijpen «f dronken schielgk een slok bier.
.Maar beb je nu hiermede vast werk ook?"
vroeg Chnstiaan. .Zon het niet kannen gebeu
ren, dat je op een goeden dag hooren moet
Maak ntaar dat je weg komt?"
.Dat gebeurt niet, vriend," antwoordde de
ander met booge boraL ,Of meen je nog dal
wg, arbeidera, van de fabrieksheereo afhaDgen
Alleen naarden schgn. Wg Duiten ze wat'. Wan
neer de arbeiders eenparig optreden, moet de
plutocratie reeda toegeven."
.PlutocratieWat is dat?" vroeg een der
aanwezigen.
.Plutocratie, dat zgn de bloedzuigers, de ka
pitalisten," verklaarde Woortman, .die den ar
men werkman uitpersen als een citroen en bem
dan, wanneer hg zich bet bloed onder de na
gels heelt weggewerkt, op de straat werpen.
Maar daarvan begrgpeo jelui dorpelingen niets
zulke dingen kan men slechts in Hamborg
leeren kennen. Sedert ik daar ben, weet ik eerst
goed wat er in de wereld voorvalt, en boe allea
eigenlgk ingericht moet zgn. Zoo als bet no is,
kan bet niet langer gaan. in Hamburg wordeu
lelkens groote volksvergaderingen en redevoe
ringen gehouden nu moet ik zeggen, datbg
maakt het zwaard der armoede dub
bel scherp, en geen wonder, dat daar
eendracht en tevredenheid te vergeefs
zjjn te zoeken. De H. Kerk, die de be
hoeden der ljjden kent, verheft juist
daarom in onze dagen, vooral voor de
werklieden, het heerlijk vaandel van
het kruisverbond, een verbond, waarin
men het ernstig voornemen uitspreekt,
zonder verplichting voor God, zich te
zullen onthouden van alcoholische dran
ken, een verbond, door den Paus-zcl-
ven aanbevolen en gezegend, en waar
toe vele bisschoppen en priesters reeds
zjjn toegetreden, ten voorbeeld. Mocht
het doel worden bereikt, hoevele werk
lieden zullen daarin hun heil vinden
én voor zich zeiven én voor hun gezin.
Wat echter voor anderen noodzakelijk
werd geacht, is niet het geval voor den
waren Christen-arbeiderzoo hij niet
reeds leeft in totale onthouding, het
misbruik is hem vreemd, 't Gevolg
hiervan is, dat hjj telkens het volle
weekgeld te huis brengt, waardoor het
gezin voor armoede wordt behoed.
En mocht het al eens gebeuren, dat
ten gevolge van werkloosheid of ande
re oorzaken de armcede zjjn woning
binnendringt, de vrede wordt daar
niet gestoord, want hij draagt daar
van niet de schuld, hij beschouwt het in
het iicht des geloofs als een beproe
ving Gods. Met vol vertrouwen steunt
hjj, en niet te vergeefs, op de liefda
digheid, want de liefdadigheid geeft
zoo gaarne een braaf werkman, onder
steunt zoo gaarne een braaf gezin.
De verkwisting. Ziedaar de tweede
oorzaak van armoede en ontevredenheid.
In veel arbeidersgezinnen leeft men van de
hand in den tand, gelijk men zegt. Men
leeft in overvloed, wanneer veel verdiend
wordt, zoodat 's wekelijks niets wordt
overgespaard soms van aanzienlijke loo-
nen, men leeft zonder zorg voor de
toekomst. En wanneer dan do winter
tijd nadert met zijn karige verdiensten
of werkloosheid, of wel de oude dag
met zjjn gebreken, dan is ook de tijd
dis gelegenheden mg eerst duidelijk is geworden,
wat voor geduldige schapen en schaapskoppen
wg, menschen van den vierden stand, wel zgn.
Maar eenmaal komt de dag, waarop vreeselgk
rekening zal gehouden worden met die geld
wolven, die bun luie ledematen au op zgden
kussens uitstrekken, die wg voor hen gestopt
hebben."
,Zgt gij dan ook een sociaal-democraat?"
vroeg een der boeren, lerwgl hy bedenkelijk het
boold schudde.
.Ja, dat ben ik," riep Woortman op de tafel
slaande, ,en ik ben big, dal ik bet geworden
ben. Binntn tien jaren zal men niet meer spreken
van liberalen, noch vryzinnigen, noch conser
vatieven. noch nltramootanen, noch radicalen,
maar van sociaal-democraten en hnn .-tegen
standers, maar met dezen zullen wg wel
spoedig klaar komen."
Op dezen strgdlustigen uitval volgden eenige
oogenblikken van een diep stilzwijgen, want
niemand gevoelde zich in staat, op deze ver
rassende mededceling iets te zeggen. Van soci
aal-democraten hadden zg wel dikwgls gelezen,
■u de pastoor over ben hooren spreken, maar
gezien hadden zg er nog geeo enkele. En nu
kwam daar op eens Frans Woortman, dis zg
allea van kindsbeen af hadden gekend, en die
zooals zg allen wisten, niet op zgn moed ge
vallen was, hun vertellen, dat ook hjj een aan
hanger was van de nieuwe leer. Nieuwsgierig-
beid naar meer bijzonderheden streed met
deu alkeer voor zulke menschen. Eindelijk zeide
de oude met den rooden neus:
daar van gebrek en armoede, en daar
het eigen schuld is, vir.dt men de liefda
digheid minder bereid lot ondersteuning.
Geheel anders vertoont zich de ware
Christen-werkman. De uitgaven beperkt
hij lot het noodzakelijke, door zuinigheid
en vlijt weet hij te sparen en over te
houden voor den kwaden daghjj
doet als de bijen, die des zomers ho
nig verzamelen voor den winter. Bljjkt
echter dat hjj trots vlijt en spaarzaam
heid 'ot armoede vervalt, de liefdevol
le aalmoes zal het ontbrekende aan
vullen en in het volle bewustzijn zijn best
gedaan Ie hebben, zat hij, ofschoon tot
armoede vervallen, gelukkig en tevre
den zjjn.
BUITENLAND.
De Weener gemeenteraad moest
Woensdag een nieuwen voerzittor kie
zen, dewijl de verkiezing van den anti-
semietischen leider dr. Lueger, gelijk
reeds gemeld werd, niet door den Keizer
was bekrachtigd. Met 92 stemmen tegen
45 in blanco werd Lueger andermaal
herkozen, en deze nam de benoeming
aan, met eene toespraak, waarin hjj ver
klaarde, dat hij den strijd zou voort
zetten. „Ik stoor mij niet" dus sprak
hij „aan hoog voorhoofd-fronscn of
aan machtspreuken der Regeering, maar
wel aan den wil des volks. Ik hen een
strijder Gods en niet een van het gou
den kalf. Ik heb mij zeiven onderzocht
en voor burgemeester bekwaam bevon
den en ik zal het arme Oostenrijksche
volk niet in den steek laten
Verder constateerde hij uitdrukkelijk
dat de Raad niet de daad des Keizers,
maar enkel de regeeringsdaad van het
tegenwoordige ministerie veroordeeld
heelt.
Hierop heeft de Regeerings-commis-
saris Friebeis, uit naam van den Gou
verneur van Neder-Oostenrijk, den
Gemeenteraad nogmaals voor ontbonden
verklaard.
Buiten stond eene menigte van wel
2000 personen die dr. Lueger toejuichten
en een oorverdoovend Lebe Hochaan
hieven. Een honderdtal manifestanten
drongen zelfs het keizerlijk paleis, den
Holburg, binnen, en herhaalden daar
op de binnenplaats hun lofkreten voor
dr. Lueger. Zij werden door de wacht
„Nu, Frans, maar dan staat het met uwen
godsdienst al bgtonder slecht. Ik heb len min
ste gehoord, dat bg de sociaal-democraten de
goede God reeds lang is uitgeworpen."
„Uitgeworpen riep Woortman, die zgo oude
dorps vrienden niet graag tegen zich wilde in
nemen. „Het komt ons niet in do gedachten
om God utt te werpen, dat laten wy over aan
hoeren professoren, die niets beters te doen
hebben, maar dit is zeker, dat wy niet alles ge-
looven wat de geestelijkheid van den preekstoel
verkondigt. Wg zgn vrye mannen en laten ons
vsn niemand de les lezen. Wat ons hinderen
doel, is niet de leer, maar het leven dat door
hen geleid wordt: zoo'n leven komt ons toe.
Maar ik zeg u: dat krggen we ook, al houden
de pastoors het ook met de kapitalisten. Een
maal komt de groote dag der omwenteling;
dan werpen wy de vette heeren nil de zgden
kussens en leggen ons erindan drinken wg
de champagne en geven hun watersoepdan
wonen wy in paleizen en zg krggen ooze hullen.
Wat zy dan wel voor gezichten zullen zetten I
Maar dat gaat zooheden wy, morgen gij
„Maar vooraleer bet zoover komt," meende
Bernard Scbnieders, die tot dusver slochts had
zitten dampen en drinken, „zal n nog wel menige
wind om den neus waaien. Meent ge dan, dat de
ryke lui zich zoo maar zonder meer uit de zgden
kusaens laten werpen, om voor u plaats to
maken De soldaten hebben nog menige blanwe
boon in hun patroontasch, die u het wel an-
ilera zullen leeren."
Binnen tien jaren behoort hel leger ons,"
