Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 50.
Zaterdag 13 Maart 1897.
Tiende Jaargang.
DE EEMDODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland.
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG*.
Abonnementsprijs par drie mtuiui
Franco per postf0 40.
Afzonderlijke nummersf0,05.
BureauKronvnmtraat, F 227. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
II.
Willen we een eenigszins juist begrip
geven van de Oostersche quaeslie, dan
behoort allereerst de geschiedenis te
spreken. Deze zegt, dat ze reeds dag-
teekent, alhoewel niet h(j dien naam
genoemd, van den tijd, dat zich in het
noorden een grootsch, machtig aaneen
gesloten Russisch keizerrijk had ge
vormd. Naar verluidt had reeds
Czaar Peter de Groole een streven naar
het bezit van Turkije's schoone provin
ciën, met hare prachtige zeehavens, en
daarom in zijn zoogenaamd testament
aan zijne opvolgers de verdrijving van de
Turken uit Europa voorgeschreven. De
hoofdinrichting der Russische politiek
bewijst intusschen wel, dal de idee aan
Czaar Peter den Groote toegedicht in
werkelijkheid de grondslag is blijven uit
maken der staatkunde van Rusland.
Immers het streven van Rusland steeds
zuidwaarts voort te dringen, werd met
den dag al meer en meer duidelijk, en
waar vergrooting van grondgebied ten
koste van Turkije niet met volhardende
sluwheid te bereiken viel, werkle liet
de stichting van onafhankelijke vorsten
dommen in de hand. Hierdoor trachtte
de Rus het Turksche Rijk te verzwak
ken *n hulptroepen te formeeren bij
een nieuwen rooftocht in het Otteraaan-
sche Rijk.
De invloed van Fiusland in het Oosten
won voortdurend veld en zijne macht
groeide ontzaglijk aan, doch die macht
werd plotseling gefnuikt, toen deKrim-
oorlog ontbrandde, waarbij half Europa
grenzen paalde aan haren alles overheer-
schenden invloed. Maar Rusland bleef
op den loer en toen de Europeesche
Staten, die hem leelijke parten hadden
gespeeld, in den jare '71 tot machte
loosheid waren gedoemd, nam het de
gelegenheid van den Fransch-Duitschen
oorlog te baat, natuurlijk met toestem
ming van zynen destijds geheimen bond
genoot, Pruisen, omzich van debeperken-
Prij* d«r AdvertentUm
Van 1 tot 6 regelsf 0,30
Voor iederen regel meer- 0.05
de bepalingen van het Parjjser-lractaat
te ontdoen, en de Zwarte Zee voor zijne
schepen vrij te verklaren.
Een vernieuwd krachtdadig, werkzaam
optreden door Rusland in de Oostersche
aangelegenheden was, natuurlijk, hiervan
het gevolg. Spoedig daarop werd de
wereld bovendien verrast met een
Drie-Kcizersbond, n.l., Rusland, Duitsch-
land en Oostenrijk. Rusland begreep
terecht dat deze Bond zijn plannen slechts
begunstigen kon. Twee machtige na
buren werden hierdoor zoo goed als
geneutraliseerd, althans van een welwil
lende onzijdigheid hunnerzjjds was de
nu geuoegzaam verzekerd.
De toestand in Turkije werd destijds intus
schen steeds ingewikkelder en zorgvoller.
In de twee Turksche provinciën Bul
garije en Herzegowina, waar de over-
groole meerderheid der bevolking lot
den chr.slelijken godsdienst behoort, en
waar men de tirannie der Turken moede
was, braken opstanden uit, welke door
de Panslavislische Comités in Rusland
krachtig werden gesteund. De vrees voor
een oorlog Lusschen Rusland en Turkije
werd nu met den dag steeds grooter,
vooral toen de Turken de groene vaan,
bel symbool van hunnen godsdienst, ont
rolden. Zoo fanitiek, bloeddorstig en
wraakzuchtig de Turksche soldaten toen
te werk gingen, is schier onbeschrijfelijk.
De gruwelen in Bulgarije bedreven
schenen ongelooflijk, doch bleken waar
te zijn. Van de stad Balok, om slechts
een voorbeeld aan te halen, bleven van
hare 9000 inwoners, slechts 1200 ge
spaard, doch de overblijvenden waren in
naamlooze ellende gebracht. De bevol
king werd letterlijk dood gemarteld. Het
getal christenen, enkel in Bulgarije in
koelen bloede vermoord, werd op 50,000
geschat.
Door geheel Europa ging een kreet
van afgrijzen op, de openbare meening
begon zich met kracht te verklaren tegen
Turkije, waardoor Rusland een welkome
gelegenheid werd geboden zich i
binncnlandsche aangelegenheden te men
gen, maar Rusland achtte den tijd nog
niet gekomen om tot uitvoering zjjner
plannen over te gaan. Met zjjn gewone
sluwheid wisl hel zjjn gedienstige werk
tuigen, de vorstendommen Servië cn
Montenegro, in het harnas te jagen, cn
hun Suzerein, den Sultan, in het begin
van Juli '76 den oorlog te doen verkla
ren. Als buanbrekers voor den Rtmisclton
veldtocht, die tien maanden later aan
ving, werden Prins Milan en Prins Nikita i
mei uitstekend gevolg aangewend.
Het Servische leger, hoewel aangevoerd
door Russische bevelhebbers cn officieren,
cn zelfs door Russische trocpenkorpien
ondersteund, oogstte weinig roem; in
bjjna iedere ontmoeting met den vijand
werd hel verslagen cn ten laatste was
het zoo goed als vernietigd. Toen echter
de Turken zich gereed maakten om zelfs
de hoofdstad van Servië, naar
Belgrado op te rukken, zond keizer
Alexander het ultimatum, dat het vor
stendom uit die netelige positie redde.
De Russische Czaar stelde by monde
van zgn gezant te Constantinopel, Igna-
tief, aan de Porie den eisch tot het
sluiten van een wnpenstilstand, of de
gezunt zou onmiddcljjk de hoofdstad
verlaten. Voordien eisch hoog de Sultan
het hoofd en hij werd tot Montenegro
uitgestrekt.
Nu kwam de diplomatie weder aan
de beurt, om te beproeven de zaak
langs dien weg lol een gewenschte op
lossing te brengen. Na lange onder
handelingen kwamen in December '76
de gevolmachtigden der zes Mogendheden
bjjeen, ten einde den toestand nader te
onderzoeken en Turkije tot betere ge
voelens te stemmen. Eindelijk, na lang
durige beraadslagingen, werden de
eischen der Mogendheden in een nota
geformuleerd en aan de Porte voorge
houden. De Sultan echter was te zeer
overtuigd dat Rusland tot iederen prijs
oorlog wilde, en bijgevolg met conces-
siën niet te vreden te stellen was, en
ook omdat hij zijn eigen onderdanen
niet durfde weerstaan, wees hij de eischen
dor Mogendheden van de hand,
onder .nededeeling, dat hjj inmenging
in de binncnlandsche aangelegen
heden van zijn Rijk niet kon dulden,
doch bereid was uit eigen beweging
meer te willen looslaan, dan van hem
door de Mogendheden geëischt werd.
Hiermede kon de diplomatie afdrui
pen, zjj ondervond andermaal eene ge
voelige vernedering. Inlussclien werd de
wapenstilstand met Servië en Montene
gro nogmaals verlengd en de onder
handelingen lusschen de Porte en de
beide Vorstendommen voortgezel, welke
leidden lot den vrede met Servië. De
schijn moest hiermede worden gegeven,
dut Rusland werkelijk was bezield met
den besten wil voor de rust in het
Oosten, vandaar dat Prirts Milan mocht
vrede sluiten. Door Montenegro werden
echter de vrcdes-ondcrhandelingen sle
pende gehouden, tot op eenmaal de
Porie het zoogenaamde I.ondenscho
Protocol werd voorgelegd, waarin op
nieuw nagenoeg do vroegere eischen wer
den gesteld en bovendien aan Turkije
voorgeschreven met Montenegro vrede le
sluiten, afstand te doen van grondge
bied en zijn leger terug te roepen.
Rusland was Engeland hier alwoder
te sluw geweest. De Engelsche Re-1
geering meende dat het Russische Kabi
net zich op eervolle wjjze uit het conflict
met Turkije wilde terugtrekken, maar
de ondervinding heeft bewezen, dat geen
ander doel werd beoogd dan hel Rus
sische leger over de grenzen en Turkije
binnen te voeren. De Porte weigerde
beslist en hiermede verdween ook
de laatste hoop op behoud van den
vrede.
Slechts enkele dagen later, op den
24. April '77, vaardigde Keizer Alexander
proclamatie uit, die een overzicht
bevatte van de gebeurtenissen der laatste
jaren op het schiereiland van den Bal
kon, en de aangewende pogingen der
Europeesche diplomatie, om van de Porte
concessiën te verkrijgen en tevens waar
borgen tot bevrediging van hel Oosten.
Eerst nadat alle vredelievende pogingen
mislukt waren, aldus eindigde de
proclamatie heeft de Keizer bosloton
zjjne legers te bevelen de grenzen van
liet Turksche Rjjk te overschrijden.
Aan de Russische gezanten bjj de hoven
vin Berlijn, Weenen, Parijs, Londen an
Rome, zond de Russische Rijkskanselier,
prins Gorlschakoft oone circulaire, waarin
hjj mededeelde, dat door do hardnek
kigheid der Porto de weg tot eeno min
nelijke schikking was afgesloten, en dat
Rusland met de wapenen in do hand
zou trachten te verkrijgen, wat de gt>-
mcenschappeljjko pogingen der Mogend
heden niet mochten verwervon dien
tengevolge had do Keizer bevel gegeven
Turkjjo binnen te rukken.
De oorlog was hiermede feitelijk ver
klaard en de kanonnen kwamon aan
hét woord.
Dat zegt de geschiedenis.
BUITENLAND.
Hoe geweldig zwaar de militaire
lasten drukken op hel Duitsche volk
valt op te maken uit de gegovens, die
thans bjj de behandeling der ntarir.e-
bcgrooting in den Duitschen Rijksdag
zijn openbaar geworden. Sedert 1872
zjjn de uitgaven voor de landsverde
diging in hot Duitsche rijk van 292
millioen mark gestegen tot meer dan
700 millioen in 1895/96, inbegrepen de
pensioenen, betaald uit het rjjksinvali-
denfonds. Daarbij komen nog de be
dragen, die van de Fransciie oorlogs
schatting zjjn gebruikt voor de nationale
defensie en sedert 1878, niet minder
dan 1720 millioen mark aan leeningen
voor leger en vloot.
En ondanks deze ontzaglijke uitgaven
worden thans tot versterking der oor
logsvloot weder geldelijke offers gevraagd,
die in de eerst volgende jaren moeten
gestort worden. Een voorstel daartoe
werd in den Duitschen Rijksdag warm
verdedigd door den Rijkskanselier en
den Staatssecretaris admiraal Hollmann,
doch werd krachtig bestreden door
Richter en door den rapporteur dr.
Lieber, die zich zijnerzijds op de me
morie van 1873 beriep, waarin gozegd
wordt,Do Duitsche vloot heelt niet de
taak tegen do groote Europeesche sta-
FEUILLETON.
Trrrw VEROORDEELDE
8) Maar wurheen au? Dair schiller! ptolse-
fing in lijn» oogen een straal van blijde bope
wanneer hiel iemand helpen kan, dan is bet
de pastoor, die ijjn vrouw tijdens het vorige
jaar voor deo hongerdood bewaard beeft. Hij
is een goede mao, Landsberg kent hem en
weet, dat hij niet gelooft, dat hjj aan den dief
stal schuldig is. En kwalflk is Laodsberg lot
dete gedachte gekomen, of nieuwen levensmoed
doorstroomt sjjn aderenbet is bem, als sal hg
nu gered worden door den man, die voor zgn
parochianen een vader is. Heeft iflo vrouw
hem niet herhaaldelijk onder den indruk van
innigen dank verteld, hoe ij) nooit van zijne
deur ging, sonder dat ha hare tranen gedroogd
bad! J
Do puloor, een vervallen grijsaard, vani
zeventig jaar, lag in zgn leunstoel en hggde
met moeite adem. Even te voren was hjj
van een lange ronde in zijn ver uitgestrekte
gemeente terrnggekeerd, eu de ruwe October-
wind had zijn zieke Iongen niet goed gedaan.
Maar hjj wu geheel vuur en lovtm, toen Lands-
berg hem zijn lijdensgeschiedenis vertelde. Hg
stond op en ging haastig in de ksmer op en
neer, vraagde, overlegde en liet Landsberg
bekken onder belofte, nog op heden voor
De edele priester kende in ijjn parochie een
goed koopman, een welgesteld heer, die den
putoor vaak met raad en daad terzijde stond
k een diepen greep in zjjn beurs Diet
e, als de nood zulks vorderde. Bjj hem
hoopte de eerbiedwaardige zielszorg:* voor zjjn
schermeüug een betrekking te vinden.
De koopman ontving den putoor met die
voorkomeode dienstwilligheid, welke ieder dege-
latbolick bezielt, als hjj een priester legen-
zicb heelt. Hg wu gaarne bereid te helpeo,
toen hg vernam, dat Landsberg wegeos
diefstal reeds een gevangenisstraf van een jaar
bad ondergaan, trok bjj een bedenkelijk gezicht
en antwoordde talmend en bijna schuchter
,Ja, dat is echter een kwaad
Ik zou mij althans er nog eens gaarne 0[
zulk een vlek behept is."
.Maar ik heb de vute overtuiging,"
woordje de putoor, ,dat dn man onschuld
Slechts door een rampzalige aaneenschakeling
van tegenstrijdige omstandigheden is bjj in
.Zeker, alles sprak tegen hem,
zijn onschuld twjjfel ik geen oogenblik. Ik bid
u dus, mjjuheer Morsbacb, beproel u het met
den man. Gg doet bepaald een goed werk aan
hem."
De koopman keek met een ernstig gezicht
nadenkend voor zich. Na een wjjle verhief hjj
het hoofd
om rag Diet kwaljjk, mjjuheer pastoor, gij
dat ik u gaarne van dienst wil wezen,
in dit geval zon ik toch liever mjjo eigen
aan. Ik heb met dat soort meoschen reeds
zelfde afwijzende
zou mg niet graag weder dergelijke onaangenaam
heden op den hals halon. Gjjkuutuiotgelooven
welk eeo neerdrukkend gevoel het voor een
koopman is, wanneer hjj iemand in zijn huis
heelt, dien hg niet recht vertroowen kan. Men
verliest zijn rust, geeft zich aao vrees over, die
menigmaal zonder reden is, en verbittert zoc
zich zeiven en anderen het loven."
De puloor had opmerkzaam geluisterd, en
antwoordde nn:
.Besle vriend, ik schat u hoog, dat ge eer
recbtschapen man zgt, maar in dit geval zgt
ge locb niet op den rechten weg. Bedenk toch,
welk een gewichtige vraag het voor den ont
slagen veroordeelde isboe zal ik nn een be-
'inden Het moet toch ons ijverig etreven
Het is, alsof reeds
zichtbaar brandmerk op zjjn
r zich voor bem
wachten moet. Wat ul zulk een ongelukkig
meDscb dan toch beginnen? Wat zal hij aan
vangen, wanneer hij door z(jn medemonschen
zander erbarmen in don poel van ellende1
teruggeslooten, waaraan hjj zoo pas onlk
ia Hij wordt weder tot misdaad gedreven hjj
wreekt zich aan de maatschappij, die hem
afwjjst, wanneer hjj weder dief, of nog vree
ben. wijzen wjj ze ruw van onze deuren, dan
gaan ze zeker verloren. Hoe menigeen komt
niet alt de gevangenis met gelouterde inzichten,
gut hjj den verloren, maar bjj sleurt bnloilbur
uok anderen met zich, zijn familie, zjjno kinde
ren. Kunt ge dat willen, mijnheer Morabach?"
De koopman kleurde zacht, toen hij ant
woordde
.Gjjlaatn door nw goed hart te Ier voeren,
jjnheer putoor. Hol is een bekend feit, dat
i misdadiger de gevangenis nog slechter ver
at, dan bg er binnen gekomen is. In
eesto gevallen is by dat slag
te beginnen, een leven van boste en eeriyken
arbeid. Hy biedt zich un,eo wordt afgewezen 1
Gy zyt een dief, roept de een hom tegenik
neem geen veroordeelde, zegt de ander. Dat ia
gelijk een straal kond water in het lastig op
flikkerend vnnrl Hjj gut verder, hg trekt
van deur tot deur, maar overal hooit hjj bet
De koopman polnsde een wglede putoer
zag het duidelijk aan hem, dal hy inweodig
een strgd voerde en hy hoopte roede, dat een
beter inzicht in don man zon zegevieren. Maar
Int zgn groote tolot-.rclalliag antwoordde Morzbaoh;
,Eo toch zou Ik gaarne by myn besluit
biyven, mynheer putoor. Het strijdt tegen myn
natuur iemand in de zaak te nemen, die met
den strafrechter heeft kennis gemaakt. Wel wil
nder voorstel doen laten wy den
gelegenheid stellen naar zijn go-
boorlepluls terug le gaan. Daar la het onbe
kend, welk noodlot hem getroffen heelt, en hy
zeker gemakkeiyker werk. Hier In
Berlgn ie het byna onmogeiyk voor hem een
plaate te bekomen, daar hei kort of lang toch
altyd aan den dtg komen ul, welk een onge
lukkig verleden hy achter zich heeft."
indig, beate vriend," gaf de
paetoor vriondoiyk tot antwoord, ,dat ge niet
con in wurheid goed werk
iu toch wol le beproeven
tuten in de diepte gedreven, indien het ons
niet gelakt hel aan land le '.rekken. Want wat
zal Landsberg nu beginnen Hy iqoot werk
hebben of zgn familie lijdt gebrek I lk zag n,
ali hy geea betrekking vindt."
.Van den Neder-Rtjn."
.Dat ia urdlg ver on oen reis durhi
voel gold kostea. Maar hoe het sii, lk t
putoor drukte xjja. vriend levendig de