Katholiek Nieuws- en Advertentieblad No. 33. Zaterdag 12 November 1898. Twaalfde Jaargang. DE EEMBODE voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland. Laron, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist. Verschijnt eiken ZATERDAG. 4b om aemaataprij» por drio moandont Franco per postf0,40. f 0,05. Afzonderlijke nummers BureauBreedestraat, E 349, Amersfoort. Uitgave van de Vereenlging De Eembode. Prij» dor Advortontitoi Van 1 tot 6 regolsf 0.80 Voor iederen regel meer- 0.05 Ailvrrlenliln motion uiterlijk Vrijdagavond Bij dit nummer behoort een bijvoegsel. De Katholieke Staatspartij. IV. (Slot.) Wij gevoelen, om de waarheid le zeggen, weinig lust voort te gaan, doch plichtsbe sef noopt ons nog enkele opmerkingen te verklaren, of vragen le beantwoorden. Niet, dat we op de verdere door den gcachten heer A. nog le berde gebrachte spitsvondigheden, die niets dan herhalin gen van vorige zijn, zullen ingaan dit achten wij nutteloos. Ook op de poli tieke bespiegelingen, welke de vier laatste artikelen van onzen bestrijder in ruiine mate bevatten, doch die minder in recht- streeksch verband slaan niet do door ons opgeworpen quaestie, zullen we niet in gaan. Alleen die punten, welke meer met de zaak, die ons heilig en dierbaar is, in te nauwe betrekking staan, mogen we niet onbesproken iaien. In het zesde artikel van den geachten schrijver krijgen we o. a. dit te lezen Derhalve, niet uit tactiek alleen, ook uit beginsel moeten wjj sameoworken met do anti-revolnlionnaireo. Dit begiosel vind ilt weorgegoven in do over heerlijke, nimmer genoog herlezen, Encycliek Immortals Dei van I November 1885, over de Christelijke inrichting der Stalen. Do Paus ver klaart daariu .Voor de Katholiekon, die waarljjk dien naam waardig ijjo, is hel allereerst noodzakelijk de Kerk als echte zonen lief lo hebben en die lielde te toonen alles wat met dezen roemrijken plicht niet overeenkomt zonder aarzelen te verwerpen, de staatsinstellingen zooveel als 'I in eere kan ge beid en rechter roor te waken, dat de crijheid tan handelen de door de natuurwet en O ode wet gestelde maat niet overschrijde; er naar te streven, dat iedere gemenebest naar den geest van 'I christendom worde ingericht." En verder: ,En opdat na de eendracht der geesten met door vermetel getwist worde verstoord, zoo sla dit bij allen vaslde volle belijdenis der katho lieke leer is niet bestaanbaar met meeningen, die ook maar naderen tol het naturalisme of rationa- Heme, wier kort begrip hierin bestaat: hei met den wortel uitroeien van alle christelijks begin selen en in de maatschappij de vettige» 1 J God." et terzijdestelling Hier staan we letterlijk voor een raadsel. Het Katholiek Program moet worden nageleefd, zegt de geachte schrij ver, na met klem en nudruk te hebben gewezen op hetgeen omtrent het onder wijs daarin wordt vastgesteld. Maar hoe dan de houding van het Centrum te verklaren in zake het wetsontwerp op den leerplicht? Dit ontwerp gaat toch rechtstreeks in legen het Katholiek Program niet alleen, maar ook legen het beginsel van de Anti-rovolutionnairen, die het met ons als hoogst verderfelijk met kracht bestrijdenen toch wordt liet door genoemd orgaan, in navolging der liberalen, radicalen en socialisten, in bescherming genomen en verdedigd. Hoe dat nu te verklaren? Wij moeien het Katholiek Program handhaven en met de Anti-revolutionnaircn samengaan, predikt Mr. A. in het Centrum, en in de teère quaestie van hel onderwijs, gaal dit blad legen beide in. Zou het nu niet veel beter zijn, als de geachte schrijver voorlaan zijne philippica's ging richten aan het adres van liet met hem bevriende Centrum Na nog een wijle zich in politieke overwegingen ,te hebben verdiept, ge- waardigt hij nogmaals zich tot ons (e wenden en zegt: Ton slotte nog e:n enkel woord, gewjjil non jt slotwoord van den genchten ichrjjvor dor ris artikelen in „De(n) Eembode" w(j ver ren hem eeoigszios uit bet oog. Dat slotwoord is: aan getwijfeld Duilsche Centrum ook io eid en liefde, gepaard laarbjj de leidendo geest zal zjjn in den le verwachten slrjjd voor God, Kerk en Vaderland, dan zal de uitkomst ook Staatspartij eervol en verbiedend zjjn." drilt k< Kort uitgedruktons stroven moet gericht zjjn op negatief: bestrijding van het naturalisme of rationalisme, positief: het inrichten van Waar nn zullen we helpers vinden bjj dil streven? Bjj hen, wier grondbeginselen juist berusten op hel rationalisme, dat (we) bestrijden Deze overschoone citaten uit de En cycliek des H. Vaders moeten zeker dienen om ons aan 't versland te brengen, hoe verderfelijk onze politieke begrippen zijn, anders is het ons niet recht duidelijk waarom in de reeks artikelen, tot be strijding van onze staatkundige beschou wing, deze worden opgenomen en de bewuste vragen gesteld. Wederkeerig zij daarom gevraagd Is in onze door Mr. A. bestreden artikelen ook maar ééne syllabe te vinden, welke in 't gering ste vermoeden laat, als zouden wij in de politiek de heilzame raadgevingen van Z. H. den Paus smadelijk den rug toe- keeren Of zjjn onze bedoelingen soms nog niet genoeg verdacht gemaakt? Doch luisteren we verder naar hetgeen de geachte schrijver o. m- in het zevende artikel zegt: Er zijn vooral twe« practische redenen, om het samenwerken van de christelijke par tijen noodzakelijk is. Vooreerst 1 het onderwijs. vervolgens on sociale wetgeving. Nu volgt eene aanhaling uit het Katholiek Program omtrent het onder wijs, en daarop laat Mr. A. volgen maakt, om niet te worden nageleefd. Het Katholiek Program ia echter op te plech tige wjjze tot stand gekomen, dan dat wjj elke dergelijke insinuatie niet met een eonvoudli irekende Alleenen het spijt mg, deze restrictie le moeten maken, wanneer de schrjjver met woorden wilde te kennen geren„Luit iet meer met de anti-revolutionnairen sa mengaan," en ik moet mij zeer vergissen, als dit niet zijn meer of minder verwijderde bedoeling was, danbestaat ook hier wel ecnig verschil van moeniug tusschon ons. Hot geschiedt meer, dat men mot deze liedoe- ig ons naar het gloriovolle Duilsche Centrum trwjjsl. Alweder moet, door onze bedoeling in twijfel te trekken, de lezer op een dwaalspoor worden gebracht. Wij zullen hier dus nogmaals constateeren, dat wij niet streven naar onbereikbare idealen, daarin kunnen wij geen heil zien maar wel willen we evenzeer met de Anti- revolutionnairen als met andere geloo- vige partijen samenwerken in navolging van de Duitsche Centrumpartij. Het klopt dus vrij wel met onze meening, als de geachte heer A. schrijft: Ook bet Dnitscha Centrum heeft steeds sa menwerking gezocht met de geloovige Prote stanten, ja heeft zelfs meer gedaan: zjjn poorten voor hen geopend, uitdrukkelijk verklaard, dat het geen apeciaal Katholieke party wilde zgn. Ook wij, Katholieken van Nederland, hebben steeds samenwerking gezocht met de geloovige protestanten et daadwerkelijk bewezen door bjj verkie zingen hunne candidalen in de Tweede Kamer te brengen. En toch zegt de geachte schrijver Dit klinkt voor Hollandschs ooren, aai keerde inlichtingen gewend, wellicht vr En echter, het ia de zuivere waarheid. Aldus zijn de Hollandsche, dus ook de katholieke kiezers tot heden zóó aan ver keerde inlichtingen gewend, dat dezuivere waarheid, hier door Mr. A. verkondigd, hun vreemd in de ooren klinkt; 't is waarlijk geen kleinigheid. Doch hij verzoekt ons verder „het oor te leenen aan dr. Ludwig Windt- horst-zelf, die, het program des Cen trums in 1874 ontwikkelende, openlijk verklaarde Het Centrum ia geen confeaaioneele party het staat open voor allen, zonder uitzondering. Het Centrum elachl niet slechts da vrjjheid de Katholieke Kerk, maar voor alle kerkgenoot schappen, en hel wai voor mg een groots vol doening krachtiger dan de protestanten zeiven le zyn opgekomen voor do vrgheid der protesten- sche Kork, toen deze in gevaar wasHel is zonder eenigen grond, dal men, onder voor wendsel, dat wg een uitslulteud katholieke partij zgn, weigert, om met ons to stommen. Steeds heelt hot Conlram protestanten onder zjjn leden StelJEn eens zal de dag komen, waarop geloovige protestanten zullen begrijpen, dal aii Irouwen steno en bescherming slechts kunnen vinden in do schaduw der machtige vesling van bel Centrum, Indien de protestanten de trom- pollon nog niet hooren, welke den aanval blazen tegen hol Christendom in zjjn geheel, dan komt dit, omdat zü niet op den uitkijk atann, en bctar i zjj doen het terrein nauwkeuriger te illen de godsdienstige vrijheid do burgerlgke vrgheid, alle vrgheden fordt er van do vrgheid, wanneer de liberalen an het roer zijn Wg zien het eiken dag in Frankrgk, waar do Kerk wordt verdrukt, waar men haar van alle zijden bespringt, en waar men do vrgheid slechts kent voor zgn eigen party. Met de grootste aandacht hebben wjj het oor geleend aan de door den geachten heer A. bijsengeregen citaten van Dr. Windthorst, en daardoor zjjn we in onze politieke overtuiging bevestigd geworden. Dr. Windthorst wijst er op, dat wjj met de geloovige protestanten moeten samen werken ook al begrijpen ze nog niet, dut zij slechts trouwen steun en bescherming kunnen vinden bij de katholieke partij, en dat zeggen wij ook. Hjj zegl, dat zjj beter deden goed toe te zien en hel terrein nauwkeurig te verkennen, dan hun aanvallen tegen ons te richten, en daar slcmmcn wjj volkomen mede in. Hjj zegt, dat de Duilsche Katholieken strijden voor alle vrijheden, en dat doen de Katholieken hier te Lande ook, dat hebben zij nogbewe- n in zake den porsoonlijken dienstplicht. De geachte heer A. komt echter lot een geheel andere stelling. Neen, zegt hij, niet met alle geloovige protes tanten, maar alleen met de Anti-revolu tionnairen, of, juister gezegd, de Kuy- pcrianen samenwerken. Hij wil dus rechtstreeks tegen het advies, duidelijk uitgedrukt in de door hem zeiven aange voerde citaten van Dr. Windthorst, ingaan. En niettegenstaande dil, gaat hjj voorhouden ooven wjj lang ernaur to vorschcn, Windthorst, boo bot Duitscho Centrum om omstandigheden, zon aanraden le liandol Wat willon wjj cellier met nnzo twintig Kamer leden uitrichten? Of wü ons in de Kamers aan- sluiton bü socialisten, chrislel|jk-hts(urlscban, ot anti-revolullonnalren - steeds tullen we nog con liberale meerderheid tegenover one zien. Hoede geachte heer A. zulk eene vraag durft stellen is ons onverklaarbaar. Dat is geen opbouwende, maar afbrekende politiek. Van iemand, die zich zóó nis politicus wil opwerpen, had men heel iets anders ntogen verwachten. Of mist hjj zóó zeer politiek beleid, dat hjj niet eens vermoedt, dut men, door zoo'n vraag le stellen, aller- verliimmendst Inwerkt in het politieke leven der Katholieke Staatspartij En beseft hjj niet eens, dat deze zijne hou ding tegenover onze verdienstelijke katho lieke Kamerleden niet alleen allerminal nobel is, maar dat bovendien zjjne vraag eene besliste onwaarheid bovat? De katholieke partij in de Tweede Kamer telt niet twintig niaar fiere en twintig leden en ze zou zeker meer leden tellen als v/evóór alles voerden een practische politiek. Wel volstrekt niet, geachte heer A., de door u-zelve gereleveerde citaten van dr. Windthorst zeggen dit immers wel sprekend genoeg. De geachte schrijver brengt echter in 't midden Het gaat niet aan, om te zeggen: „Ziel, het Dnitsche Centrum steuol nn eens gene, dan deze partü, vandaar zgn wonderbaar succès 'halve zóo moeten wjj ook doen!" Derhalve nu weer niet de politiek volgen van het Duitsche Centrum. Wat Mr. A. verder zegt, klinkt niet minder vreemd. Immeri gaat hg voort wnl is 'tgeval? Wg verloeren io deels gunstiger, deels ongun stiger omstandigheden dan het Duitsche Centrum, gunstiger hierommet zgn honderd leden t Centrum in Landdag en Hglsdag do grootste party. Bg welke party het zich, om iels verkeerds te beletten, ook aansluit, het verwerft terstond oen meerderheid. Daardoor ia hot in ataat de meeile wetten te doen vallen, wn het wil, en hierdoor weer, om oen geduchle preasie op de Regeering uil te oefenen Degeachte Schrijver veroorloove ons de opmerking, dat de partijverhouding van het Duitsche Centrum in Landdag en Rijks dag ongeveer geljjk slaat met de Katholieke Kamerclub in ons Parlement. De Rijksdag telt ongeveer vierhonderd leden van wie er ongeveer honderd of V» gedeelte bet Centrum vormen en onze Tweede Kamer telt honderd leden, van wie er twee twintig tot de katholieke partij behooren. Dttsinde partijverhouding weinig verschil. Maar de groote politieke kracht van hel Duitsche Centrum, waardoor het iets verkeerds kan belettenschuilt daarin geljjk de geachte heer A. in zijn verdere redeneering zelf gelieft te zeggen dat het, hoe hooge idealen ook nastrevend, toch vóór alles voerde een practische Het slotwoord van Mr. A. vrattgl nog even onze aandacht, omdat daarin nogmnnls geconcludeerd wordt, dal tic bondgenooten wel betrouw baar zjjn en dat men, nok al zou de beschuldiging waarheid bevallen, toch met de anti-revolulionnniren, d. w. Kuyperianen onvoorwaardelijk moot samenwerken, anders, aldus luidt de con clusie, handelt men onlogisch en hoogst verderfelijk. zegt ilogeachlii schrijver of niet inzien wil, zou ik wensclien In herinneren uan non treffend woord van den Belgischen baron de Oerlache. Na In den brecdo do si-iale ellende en wan- irhoudlngen onzer dagen te hebben beschouwd, ep hg uil „Moor is do Voorzienigheid dau iogeslapen V En zijn antwoord luidde Zou hel verwijt van baron de Oerlache nis ook eenigszins op den geachlon schrjjver van het bewusle negental arti kelen in het Centrum van toepassing dan is ons een raadsel opge lost. Niet, dat wij hem daarvan een grief zouden willen maken, zulks zouden we minder voegzaam achten, wjjl dit toch een ieder overkomen kan. Maar wel zou het dan hoogst wenscheljjk zijn, dat hij ook onze vorige artikelen nog eens aan eennauwgczelle overweging onderwierp, wellicht zal dan veel, wat hem lol dusver duister scheen, tot klaar heid komen, hetgeen ongetwijfeld ons meeningsverschil tot een zeer ge ringe afmeting zou reduceeren. Want goed beschouwd is ons beider verlangen immers„Handhaving van het Katho liek Program," en Practische toepassing de Duitsche Centrum-politiek." Nog een enkel woord tot besluit Het treft zeer onaangenaam, wanneer reine bedoelingen door andersdenkenden in twjjfel worden getrokken, maar hoe veel te pjjnl jjker moet het dan niet aandoen, als ze door een geloofsgenoot in ver denking worden gebracht. Doch mocht deze polemiek, hoe onverkwikkelijk en onbehaagljik ze ook wezen moge, leiden tot wegneming van misverstand en tot nauwere aaneensluiting onderling, wat in deze ernstige tjjden onder ons, Katho lieken, zoo zeer van noode is, om aan de dreigende gevaren het hoofd te bie den, dan zuilen wij, niet alleen omdat de christeljjke liefde het ons ge biedt, met vreugde de minder aange name bejegeningen vergeten, maar we zouden ons tevens verheugen over hel feit, dat onze bedoeling tea slotte naar waarheid begrepen en beoordeeld wordt. BUITENLAND. Nog nauwljjks is de Fasjoda-quaestio eene hetere phase ingetreden nn nadort zjj tot hare oplossing, of uit Konstantl- nopel komen telegrammen, welko door de Duilsche pers geptiblieoord wordon, die niecdeolon, dat de hotrekkingen tus schon Krankrjjk en do Porto hoogst ge- spnnnnn zjjn. Do hoor Cambon, de gezant der Franseho Republiek, moot hjj don Sultan zjjn bnklag hebben ingediend ovor de opzottoljjko verwaarlooziitg vnn Frank- rjjks helnngon, tolken» als deze in botsing komen mot do Duitsche. O. m. wees de gezant op de benoeming tot leger commandant in Syrië, vnn don moorde- tr van pater Salvatorc, Mussa Boy, deelde mede, dat Frankrjjk met het plan omging den gezant schapspost ann den Gouden Hoorn op (e heften en hot maar stellen zou mot een cenvoudigcn attaché, en indien do Turksehe gezant le Parjjs zjjne koffers pakte, zou niemand zich veel van aantrekken 1 Te verwonderen is het niet, dal Fran- rjjk hoos op den Sultan is en wel vooral, omdat Duitschland oen grootcn invloed heeft verkregen en nog wel meer zal verkrijgen hjj de Hooge Porie. En al heeft ook Dultschlands keizer den Sultan aangeraden thans maar te berusten in 'I onvermjjdoljjke, wat Kreta betrêlt, toch bljjkt uit alles, dal do verhouding tusschon beide rjjkon zeer intiem is. Dat Turkjje zich niet onbetuigd zal laten in 't schon- van consessién aan Duitschland, men voor zeker aannemen althans reeds heeft Duitschland T oog ge richt op Klein-Azië en tracht he* der halve zijne macht naar T Oosten moer te breiden. Rusland en Frankrjjk, heet het. zouden dan ook besloten samen to gaan, om in Syrië en overal elders. waar zich de eerzucht van keizer Wilhelm doet gelden, dat over winnend voortschrijden van Duitschland tegen to gaan. En Hat ook Engeland ongaarno ziet, dat Duitschlands diplo matic vaston voet in 'I Oosten tracht te verworven, blj.kt wel, uit hetgeen de minister Curzon 1.1. Maandag verklaardo in oeno vergadering lc Londen. Deze zeide o.a.„Engeland is voor alles een Aziatisch Keizcrrjjk on wie hol knnaal van Suez niet is doorgestoomd, weet eigenlijk niet, wnt Engeland is. Onze splteer van invloed, welko in Azië reeds een zeer aanzienlijke oppcrvlnkle bestaat, zal zich steeds meer uitbreiden en binnen weinige jaren zal het Parlement zich even ernstig moeten bezighouden met den staat van zaken ia Azië als met dien in Europa." Aangaande du Drcyfus-zaak komt de Figaro mcdedoclen, dat op bevel het Hof huiszoeking is gedaan bij persoon, die in betrekking stond Eslcrhazy. Daar moet eene zeer omvangrijke correspondentie in beslag genomen zjjn, o.a, een brief, die ge schreven is vóór het borderel en op volkomen geljjk papier uls dit horuchte stuk. Ook moolen er bjj een juwelier brieven van Eaterhazy zjjn ontdekt, welke ook al op dergeljjk papier geschreven waren 1 Tevens znl door het Hof aan de Duitsche en Ilaliaansche Regeeringen machtiging worden gevraagd om kolo nel Von Schwarzkoppen en majoor Panizzardi, de voormalige militaire at tachés, die bjj de zaak-Dreyfus betrokken zjjn geworden, to ondervragen. Omtrent het verhoor der oud-ministers Van Oorlog door het hof van cassatie deelt de Oaulois mee, dat generaal Mercier volle vier uur voor het hof is geweest. Gavaignac werd Woensdag ge hoord van negen uur tot den tijd van het dejeuner, en daarna tot halfzes. Toen was zjjn ondervraging nog niet geëindigd. Hieruit bljjkt dus, dat de generaals Zurlinden en Chanoino Woens dag niet gehoord zjjn. Noch de procu reur-generaal Mniiuu, noch de advocaat van mevrouw Dreyfus, rar. Moroard, woonden de zitting van het hof bjj.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1898 | | pagina 1