Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No 33.
Zaterdag 11 November 1899.
Dertiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld. Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Lbonzzementaprija par drie duiIui
Franco per postf 0,4*
Afzonderlijke nummers T 0,0!
BureauBreedestraat, E 349, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs dar Advertentdlni
Van 1 tot 6 regelsf 0.80
Voor iederen regel meer- 0.05
a uiterlijk Vrijdagavond
Bij dit nummer behoort
Een .Katholiek" over de katholieke
partij in Nederland.
U. (Slot.)
De „Maas- en Roerbode" vervolgt
aldus zijn betoog:
Onze .Katholiek" beweert, dat de dadeo der
tegenwoordige regeoring lot dusver ,oiel het
stempel droegen van een boosaardig anli-eleri-
samenstelling der examencommissies den niet
het stempel van oen teer geprononceerd anli-
clericalisme Is de poging om een herhaliags.
onderwijs, looals het hier werd voorgesteld, in
Ie voeren, niet meer dan anti-cleiicaalis bet
niet eene onmenscheljjke, onzedelijke daad aldus
stelselmatig de opgroeiende jongelingschap aan
het bederf bloot te geven?
Persoonlijken dienstplicht en leerplicht rekent
Viresfizs. lleze
schrijver onder
nakkeljjk, ra
takliek is zeer eenvoudig
met deze promotie tol vrije kweetie neemt
men het feit niet weg, dat noch persoonlijke
dienstplicht, noch leerplicht door Neerland's
Katholieken ala vrije kwesties" beschouwd
zijn geworden. Het Kalholieke volk beeft zich
door zjjne afgevaardigden en de pers van ouds
her tegen de invoering dezer wetten verzet, eo
het gaat niet aan met dit historisch feil geene
rekening te houden. Er is eene Katholieke
traditie ook in de politiek, eo deze mag men
Wonder, dat door sommigen de bereidwillig
heid ten opzichte van de Katholieken zoo zeer
geprezen wordt in eene regeeriog, welke oiela
onbeproefd heelt gelalen om ons joist deze twee
dwangwetlen op den hals Ie schuiven. Dit I»
des te meer te verwonderen, als men bedenkt,
dat het tegenwoordige ministerie is hpgetredeo
met het doel om .sociale hervormingen" in
Waar zjjn dan toch de voor ooien .Katho
liek" zoo tastbare .leekenen, dal hel anti
clericalisme terrein verliest en dat men het
allengs in Nederland ais regeeringsinstnimeiU
onbruikbaar gaat achten?" Aoli-clericaal noe
men wjj die wetten, welke de Katholieken van
Noderland in het algemeen legen de borst
stuiten, en van anli-clericalisme beschuldigen
wg die regeering, welke zulke wetten tot stand
brengt. Wg vragen niet, of het anli-papisme
van een Bronsveld en van een yuasl onze
regeering tot handelen noopte, maar wjj vra-
FEUILLETON.
Van liet geloof afgevallen.
J) Op zekeren dag riep mgn oom rog in zijoe
sludeerkamer en zeide mij, dat mijnbeer Lut-
trel om mjjne hand aanzoek had gedaan eo
ik hem, naar hg hoopte, niet zon alwjjzeo.
.Hoor eens, Flora, hg maakt slechts deze
eene voorwaarde, tajj heeft namelijk gehoord,
dat gg Katholiek zgt. alles wat hg je aanbiedt,
is onovertrelbsarje bent geheel moesleres in
twee prachtige buiten, je bebt een stoet be
dienden, poerden, rijtuigen, jnweelen, pracht
en overvloed maar deze eene voorwaarde maakt
hg, dat je opbondt je katholiek te noemen, dal
je In zjjne kerk troawl."
.Nooit oom, ik wil nooit mjjn gelool verkoo-
pen, noch verloochenen."
.Goed, zooals je will, Flora, maar bedenk
wel, dat mgn inkomen met mijnen dood op
houdt en ik n niets kan nalaten."
.Ik kan werken oom, ik zal gaan «enen, ik
wil liever sterven dan mgne ziel varkoopeo."
.Heel goed, Flora, dat kliokt nog al hoog
hartig, maar meisje, hondt ge wel voet bjj stuk
Wie hoort bier ooit iets ven jo godsdienst?
Ga je aog wel naar de kerk? En aangenomen,
dal dit nog het geval is, dan geachiodt znlka
onder angst en vrees, aan do gedachte, je vrien
dinnen mochten bet eens gewaar worden! Reeds
no verberg je je geloof, en meer zal liet vaa
je gevergd worden ala je mevrouw Lultzel zuil
zjjn. Ik ben er van overtuigd, dal uw ectilge-
gen, hoedanig hel karakter is van de wellen,
die door onze regeeriog werden gemaakt.
waarschuwing van den geachten schrijver,
dat de Katholieken vin Nederland niet dienen
vergelen, .dat zjj het land hunner inwoning
et kuooen beschouwen als een zuiver .Katho-
•ken Staat" achten we meer dan overbodig,
jj noemen haar zinneloos.
Welke Katholiek denkt er ook in de verste
inden verworven" Ie verkorten?
Dat wg .op kerkelijk gebied den strijd niet
op godsdienstig gebied den strjjil moeten voort-
is even waar aok. De neutrale en liolf-
godsdienstige school vergiftigt het Katholiek
'olksleven, eo daarom achten wjj don scliool-
itrjjd niet minder ernstig dan een strijd ,op
kerkelijk gebied."
agitatie op de kaak steil, bewijst, dat hjj
weioig eerbied heeft voor de vrijheid van
denken en handeleu, welke hij zeil zoo streng
illeo en als dwepers uitgekreten, die in de
langige wel op den Leerplicht eooe noode-
ie verkorting zien van hel ouderlijk recht
gevaar voor het bijzonder onderwijs en de
godsdieoatig-zedeljjke vorming banner kinderen?
Wettigt tiet voorgestelde Herhalingsonderwjjs
De sympathie van den schrijver voor de uil-
breidiog van het kiesrecht bljjve in eigen boezem
en, zoolang het Katholiek volk niet hechter
erker door politieke en sociale vereeni-
gingen georganiseerd is. Op vele plaatsen
thans zou eene uitbreiding van het kiesrecht
ize partij op het oogeoblik noodlottig wezen.
Wjj moesten nog verschillende punten uit
i brochure releveeren en van een commentaar
lorzien, maar genoeg voor heden om aan te
onen, dal niet alles evangelie is, wat door
ien Katholiek" .over de Katholieke party
in Nederland" geschreven wordt, en dat de
vooruitstrevende politici op hunne hoede moeten
;jjn, willen zjj, gedreven door een gecsl van
terzet tegen een heilloos conservatisme, zelf
liet afdwalen van den koninklijken weg der
•chi Kalholieke politiek.
Wij <relooven met geruster hart den
.Maas- en Roerbode" als mentor op
iel zoo doornige, moeilijke terrein der
hedendaagsche politiek te kunnen aan
bevelen, dan den onbekenden schrijver
der brochure over de Katholieke partij
Nederland. Eene staatkunde als de
bewuste .Katholiek" tegenover het be
staande Ministerie aanprijst, vormt, naar
bescheiden meening, geen mannen
van een degelijk karakter,
onze dagen juist maar al te zeer be
hoefte is. Onder het vaandel van ons
katholiek politiek program, staan wij;
geenszins moeten wij van daar wogsluipen,
om eene verdachte toenadering le verkrij
gen, met degenen, dieons ofschoon dan
ook met een beminnelijk lachje op het
gelaat in onze heiligste overtuiging
grieven en krenken, want juist deze
soort politiek is meer dan bedenkelijk
voor de katholieke partij in Nederland.
BUITENLAND.
Zondag werden den jeugdigen koning
van Spanje de insigniën van den Duit-
schen Adelaar overhandigd door prins
Albert van Druisen. Aan deze gebeur
tenis wordt meer dan gewone beleeke-
nis gehecht, vooral in verband met de
hoogst gewichtige tijdsomstandigheden.
De feesten, welke dan ook gedurende
den loop dezer week gegeven werden
waren schitterend. Reeds bij den intocht
van den Prins heerschle een indrukwek
kende geestdrift onder het publiek,
die door een schillerend militair ver
toon en grootsche praal der hofhou
ding verhoogd werd.
Aan een gala-maaltijd, Zondag door de
koningin-regentes te Madrid ter eere van
den prins gegeven, heeft deze in het
Spaansch een dronk ingesteld op den
koning en de natie, God vragende een
lang leven te schenken aan de regentes,
en aan deze wenschen de inededeeling
toevoegend, dat hij aldus sprak
op uitdrukkelijke aanbeveling van den
Keizer. De koningin-regentes dronk op
den Duitschen keizer, diens Huis en
Duitschland.
Tusschen Engeland en Duitschland be
staal ook een beste verstandverhouding.
Wolffs-bureau meldt althans uit Berlijn,
dat de tusschen het Duitsche rijken Groot
Britannië getroffen Samoa-overeenkomst
bepaalt, dat Upolu, Sawai en de kleine
eilanden in de buurt aan Duitschland,
Tutuila en bij-eilanden aan Amerika ten
deel vallen. Duitschland ziet af van de
Toga-eilanden en Savage Island ten
gunste van Engeland; verder worden de
beide Oostelijke Salomo-eilanden, Choi-
seuil en Isabel met de bij-eilanden aan
Engeland afgestaan. Gelijktijdig wordt de
neutrale zone, hel achterland Togo, tus
schen Duitschland en Engeland verdeeld.
De toestemming van de Vereenigde
SU ten voor het bovengenoemde verdrag
schijnt verzekerd.
van meeniog, als ge zijne wenschen in 't
openbare leven maar vervalt. Maar, zooals je
wilt, ik geef je een week bedeaktifd, aanstaanden
Dinsdag verwacht ik van u een beslist ont
mijn echtgenoot is een net, voornaam manhg
heeft maar een gebrek en wel zjjne vooringe
nomenheid met alles, wat KatboUek heet. Ik
mocht hem wei lgden. Ik heb vergeten u dit te
zeggen, maar ik kende bem al geruimen tijd en
had hem werkeljjk lief. Het vleide mgn eigen
liefde ook niet weinig, dal hjj zjjne kens juisl
op mjj bad laten vallen, want onder at mgne
bekenden gold niemand zoo veel als mjjoheer
Lnttrel. Hjj was knap, rjjk en begaafd en be
kleedde een booge betrekking in de maatschappij.
Als zjjne echtgenoote zon ik de eerste plaats
innemen in de voorname wereld en den toon
aangeven. Maar ach I Die wereld aan de andere
zjjde van het graf, mjjn verkocht geloof, mgn
verraden God! Vooruit waagde ik bet niet te
zien, de toekomst lag donker en droelgeeslig
voor mg. .Wie mg voor de menscheo vi
•hent, dien zal ik ook verloochenen voor n
Vader in den Hemel." Deze woorden vei
dan mjjen tocb, kon ik gebrek lgden Kon
ik voor mjjn dagelgksch brood werken Mjjn
engelbewaarder deed nog een laatste poging i
mjj te redden. Hel was Maandagavond en
met rozenkrans en zegen in de kleine kapel in
de L. straal. Ik ging er heen, zonder te v
wal mjj er heen trok. De kapel U klein
Ondanks de fraaie berichten omtrent
overwinningen der Engelsche troepen
in Natal onder dagteekening van 3 Nov.
uit Estcourt ontvangen, bleven de En
gelsche bladen uiterst kalm, van geest
drift was geen sprake. En toch waren,
volgens deze berichten, den Boeren bij
Colenso ernstige nederlagen bereid. Bij
nader inzien is echler weder gebleken,
dat ook nu opnieuw nederlagen voor
overwinningen werden uitgekreten. De
Temps ontving uit Londen fj Nov.
de volgende draadberichten
Het bericht van de volkomen ont
ruiming van Colenso en van de inlijving
van het omliggende district door den
Oranje-Vrijstaat wordt bevestigd.
Het gerucht gaat, dat het garnizoen
van Ladysinith bijna geheel zijn voorraad
levensmiddelen en munitie heeft uitgeput
en dat aan aanvulling van dien voorraad
niet valt te denken.
De bladen begroeten het bericht van
het succesvolle gevecht van Donderdag
met wantrouwen.
Men meldt dat, ten gevolge van de
beschieting van Ladysinith en Colenso,
de Britsehc batterijen ann de Toegela-
brug tot zwijgen zijn gebracht. De troe
pen, die de stelling hebben verdedigd,
moesten overhaast terugtrekken.
Daar de Boeren de punten, die
de teruglochlslinie beheerschen, bezet
hebben, moesten de vluchtelingen den
weg naar het Zuiden nemen, die reeds
door de troepen der Republiek was
bezet.
Het departement van oorlog twijfelt
er niet aan, dat het detachement alge-
sneden en door de Boeren gevangen
genomen is, want er is van deze afdeo-
ling geen enkel bericht te Durban ont
vangen.
.Hel ontruimen van Colenso door
de Engelsehen," zoo schrijft o.m. een
militair medewerker van de N. R. Ct.,
„acht ik van buitengewoon gewicht voor
de beoordeeling van den toestand, waarin
de wederzijdsche pariyen verkeeren.
„Nabij Colenso liggen de spoorweg
brug en de gewone brug, die de oe-vers
der Toegela verbinden. Geen legeraan
voerder nu kan zich in de gegeven
omstandigheden verantwoord rekenen,
stand te houden in eene stelling met
eene belangrijke rivier in den rug, in
dien hij niet verzekerd is van het be
zit dier bruggen, die op zijn terugtochts-
en verbindingsweg liggen. Deze bruggen
met alle kracht vast te houden en al
daar zelfs tijdig een bruggehoold te
maken is een onvoorwaardelijke eisch,
zoowel om den eigen terugtocht moge
lijk te maken, als om tijdig op onder
steuning te kunnen rekenen.
Ik ben geneigd tot het besluit te
komen, dat de waarheid hier opzettelijk
(voorloopig) wordt verzwegen. ZeMbeen
oogenblik aannemende, dat generaal
White het te Ladysmith zoolang uit
houdt, totdat het uit Engeland te ver
wachten leger tot ontzet kan komen
opdagen, dan nog zou het een eerste
eisch zijn, om de bruggen bij Ccienso,
het koste wat het wil, in bezit t« hou
den, om de te verwachten troepen de
gelegenheid te geven tot ondersteuning
of ontzet op te rukken.
„Niet geheel ondenkbaar is het geval
evenwel, dat generaal Bulier, het gevaar
inziende waaraan de havens blootstaan,
die tot de ontscheping moeten dienen,
generaal White aan zjjn lot overlaat
en al de beschikbare troepen bijeen-
trekl, om de ontscheping le beschermen
die men vergete het niet, successie
velijk plaats heeft door een onder-
neinenden vijand zeer ernstig kan
worden bemoeilijkt."
De toestand in Natal is dus voor de
Engelschen hoogst ernstig, nu generaal
White in Ladysmith als een muis in
de val zit opgesloten. Maar ook op
andere punten in Zuid-Afrika ziet het
er voor de Britten niet rooskleurig niet.
Want, terwijl in Natal hardnekkig ge
streden werd, hebben de Boeren geheel
Zoeloeland bezet. Deze wilde streek,
bijna van Kngelsch garnizoen ontbloot,
is nagenoeg ongehinderd door Trans-
valers in bezit genomen, die overal hun
vlag hebben geheschen. Als men nu
bedenkt, dat de Transvaal afgescheiden
ligt van de zee, dan laat het zich ge
makkelijk aanzien hoeveel er voor deze
staat aangelegen is, over een kustge
bied te kunnen beschikken.
Uil Londen wordt nader geseind,
dal de Times van 9 Nov. een telegram
bevat uit Pietermaritzburg van 6 Nov.
luidende
„De berichten, nader ontvangen om
trent de gevechten van Donderdag en
Vrjjdag rondom Ladysmith en ook de
olücieele bulletins wijzigen de vroegere
tijdingen van belangrijke overwinningen
der Engelschen. Niettemin zijn de ope
ration wel geslaagd in zooverre als het
verder oprukken van de Boeren naar
de Britsche strijdmacht rondom Lady
smith nog steeds is gestuit. De spoor
weg is versperd."
en toen ik kwam waa de rozenkrans reeds
gebeden en de zegen werd gegeven. Prachtig
Btraalde bet altaar met de vele kaarsen en
ie bloemenDe priester in plechtgewaad,
iorknapen met hunno witte koorkleedjes,
iur van den opsljjgenden wierook, alles
leek mjj een droom toe.
vrome, aangrijpende ,0 Saiularis" Uof
el eerstdaarna hoorde ik eene dier oude
'Sn, welke ik zoo gaarne hoor. Hoe bloedde
ico hel hartboe bilter violen mgne tranen,
toen lied op lied volgde in die lieve, bekende
:n, welke zoo lang nagalmden, als waren
woorden te aangrijpend, de muziek te schoon,
om snel te rersterven. „Retugium peccalornm1'
Toovlucbt der zondaren en daarna boorde
niets meer. In mgn hart weerklonk nog de
le: „Toevlucht der zondaren, bid voor ons."
Had ik toen maar de mg aangeboden genade gegre-
gen dan ware ik wellicht geredmaar neen, ikdacht,
dal ik wel wachten kon, wat de volgende week
mjj zon brengen, en zoo lag mjjn engelbewaar
der, treurig eo vol kommer, ook deze laatste
boop verdwijnen. Vol goedheid en geduld nam
God mg io Zijoe genade aan. Hjj strafte de
snoode afwijzing Zijner liefde niet in mijbij
wachtte nog om mg te kunnen vergeven.Tbuis
wachtte mjj eene schaar jonge meisjes.
.Waar zjjl ge geweest, juffrouw Hartley?
Wat een geur?"
Dat was nog de wierook, zoster,
,Ea wat zie je er ernstig uit I Je wordt tocb
niet vroom? Men zon bet bjjna gaan gelooveo
Zuster, gij verwondert u, dat vroom worden
onder de jongeren en gelukkig bezitteoden
van spotternij kan zjjntoch ts dit zoo.
De spottende woorden stuitten op mjj af, want
klonken de lieflijke tonen der litanie mjj in
de ooren, lotdal eene der dames mjj vroeg, of
l nieuws van mijnbeer Lnllrels verloving
ornomen had.
>o, antwoordde ik en bloosde sterk.
I," zeide zjj. .verloving kan ik het
waarschijnlijk nog oiel noemen, maar men zegl,
dat Marie Stanton hem zal huwen."
Marie Stanton was altjjd injjoe mededingster
rweest. Neeu, dat mocht niel. Ik wilde, de
ibeele wereld toonon, dal mj) de prijs toekwam,
jj verlieten mjj, ik vloog naar de kamer mijns
>ms en zeide bem, dat ik het aanzoek aan
nam. Een oogenblik zag hfl er onthutst uit,
misschien schoot hem een gedachte aan de eeu-
wigluid door den geest; misschien school oog
in zjjn hert een onnilwiabare herinnering aan
het ofl'er op Calvariénbergof bereikte do
zucht eens engels misschien zjjn oor; weldra
echter verdween deze onrustige blik. Hjj zond
een brielje aan mijnheer Lnttrel, en ik, afval
lige, zondares, ellendelinge, ik ging naar mjjne
kamer doch niet om te bidden. Neen, kon
ik zoo met God spotten? Durtde ik nog het
toeken des kruises maken, al» ik het verlaten,
het opgegeven had? Kon ik nog zeggen;
Wees gegroet, gij vol van genade, nu ik mjj
bad aangesloten bij diegenen, welke haar niet
wilden kennen Durfde ik nog tot de heiligen
bidden, die mg zoo lang beschermd hadden
Neen, nn behoorde ik lol hen, die ze bespot
telijk hadden gemaakt. O, mjjn God, als ik te-
rngdenk aan dezen nacht, zon ik gelooven le
zullen stervenZonder bidden en zonder tes
ting ik te bed en ontwaakte dea morgens,
it de bandeu der kamenier een prachtigeo
der kostbaarste bloemen en eenen brief
ajjobeer Lnttrel te ontvangen. Ik kan geen
groute poging lot mjjne verontschuldiging bij
brengen. Ik kan niet met anderen, die hun ge
lool hebben verlaten zeggenIk moeat bet doen
of den hongerdood sterven. Niels anders dan
mjjne hartstocht en mgn hoogmoedig, eergierig
tinrt spoorde mjj daartoe aan. O, kon ik mgn leven
somaal beginnen.' En krampachtig wrong
z|j de doorzichtige, witte banden, terwjjl de trenrig
rondblikkende oogen zich met tranen vulden,
.Houd op, Florence, vertel mjj de rest een an-
lermaalon zgt ge te uitgeput om verder te ver-
elleo."
.Neen, neen, laat mjj verder spreken, gjj
zult alles weten. Ik hnwde, en zoodra de hu-
weljjksrei» achter den rog waa, wierp ik mjj in
het gezellige en lichtzinnige leven, om elke an
dere gedachte terog te dringen. Voor korten
ijjd echter bevredigden mjj mijne edelgesteenten
en mijn opschikde nijj gewjjde bewondering
ereering brachten mij niet meer in verrek
king. Dag en nacht en nacht en dag klonk het
in mgn binnenste; .Judas verried zijnen Mees
ter, maar gjj hebt nog meer gedaanEn zoo
verging de tgd. Mjjoe ziel en mjjn harl werden
steeds zieker. Hoe verlangde ik nog eens de
stem eens priesters te hooren, al was het dan
ook alleen maar om mjj verwijten te doen I
Zoo werd ik van dag tol dag afkeeriger van
mijns maatschappelijke positie en kreeg meer
en meer berouw over mjjne misdaad.
{Wordt vervolgd
