Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 52.
Zaterdag 24 Maart 1900.
Dertiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort. Apeldoorn. Baarn. Barneveld. Blaricum. Bussum. Driebergen. Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden. Nijkerk. Soest. Stoutenburg, Veenendaal en Zeist,.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Franco per postf 0 40
Afzonderlijke nummersf 0 05
BureauBreedestraat, E 349. Amersfoort.
Uitgave van de Vereenlging De Eembode.
F rij» der Advert entitn
Van 1 tot 6 regelsf0.30
Voor iederen regel meer0.05
e aan het bureau bezorgd zj|n.
u uiterlijk Vrjjdsgavoud
Bij dit nummer bekoort
een Bijvoegsel.
Het fatale ontwerp.
Thans zullen wij met nog een enkel
woord eenig licht laten vallen op een funk-
tionaris, door 't fatale leerplicht-ontwerp
tot een geduchtpersonaadje verheven, met
wien onze schoolloopende landgenootjes
en hunne ouders rekening zullen moeten
houden. Het is de Arrondissement-School
opziener in de bevoegdheden, waarmee
deze autoriteit bij het schoolwezen zal
worden bedeeld, doen we maar een greep.
Vooreerst denken we hierbij aan onze
lezers ten platte lande, met jonge sprui
ten gezegend, wier arbeid op 't land voor
hen vaak zoo noodig is. Het ontwerp
erkent, onder eenige bepalingen, den
veldarbeid als geldige redenen voor ge
oorloofd schoolverzuim. Dat kan 5 weken
duren, ongerekend de vacantie, en wie
kan de vergunning geven? de Arrond.
Schoolopziener. Maar dit fatale ontwerp
dwingt 't half jaar, aan de aanvrage
van vergunning voorafgaande, tot ge
regeld schoolbezoek.
De vergunning is er, nu gewaakt
tegen het schoften of spijbelen van den
scholier vóór den dag, waarop van de
vergunning wordt gebruik gemaakteen
ongeregeld schoolbezoek zou de reden wor
den dat de Arr. Schoolopziener de ver
gunning introk.
Maar uw brave Hendrik is geen spij
belaar en gij zorgdet, dat hij in 28 dagen
maar 10 schooltijden verzuimde met
meesters permissie, of misschien een
keertje meer, maar dan met bekrachti
ging weer van den Arr. Schoolopziener.
Nu opgepast't kon gebeuren, dat
uw kind lot een of ander werd gebe
zigd, wat niet precies door ieder zal
genoemd worden veldarbeid. Uw kind
wordt nu niet als losioopend door den
veldwachter opgepakt, maar toch kan 't
u worden ingepeperd. Een volgend jaar
volgt weer eer. aanvrage lot vergunning,
maar nu herinnert de schoolautorileit
zich uw gevalgegronde reden is
er tol een vermoeden, dat de ver
gunning niet gebruikt wordt voor het
doel, en dan is er groote kans, dat de ver
gunning door den Arr. Schoolopziener
wordt geweigerd. Waar zou het anders
heen een ouder, wiens kind wordt ver
gund veldarbeid te doen, doet maar
niet buiten de vacantie met zijn
schoolkind zooals hij wil. Daar waakt
het fatale ontwerp voor.
Wordt de schoolmeester met dat alles
ondergeschikt, ook de Gemeenteraau
heeft met den Arr. Schoolopz. rekening
te houden. De gemeenteraad is bevoegd
te regelen binnen welken tijd vergunning
lot veldarbeid kan verleend worden, met
uitsluiting van eiken anderen tijd. (Weer
en wind dienen dit te noteeren). Aan
de wijsheid der vroede mannen, althans
die van B. en W., wordt in deze zaak
getwijfeld, want over elk regeling-voor-
slel wordt, eer het in den Raad komt,
de Arr. Schoolopziener gehoord.
De Schoolopz., die een slem heeft op 't
terrein van veldarbeid, beweegt zich,
volgens het fatale ontwerp ook op be
scheidener terrein. Uwe woning, ouders,
kan hij binnentreden, wanneer gij huis
onderwijs voor uwe kinderen 't verkie-
selijkst acht. Dit onderwijs schijnt in
een slechten roep te staan, waarom anders
schriftelijke verklaring vorderen omtrent
den tijd van dit onderwijs in de ver
schillende vakken en den Schoolopz. be
voegd te verklaren om tot de lessen te
worden toegelaten.
De wet machtigt soms Justicie en
Policie onze woningen binnen te treden,
ook den Schoolopz. zou men eveneens
hiertoe bevoegd willen zien, ter konsta-
teering van 't groot vergrijp onvoldoend
huisonderwijsJa, eens in 'l jaar zou
hij die thuis onderwezenen indagen mo
gen ter examinatie. Zakt de verhoorde,
dan kanT hij drie maanden uitstel ter
verbetering krijgen. Is 't dan weer mis
dan volgt een klacht bij den ambtenaar
van 't Openbaar Ministerie. Hoe de
Kantonrechter over de niet verbetering
kan oorduclen, snappen we nietof komt
daar een afdeeling: schoolvergrijpen bij,
met schoolmannen als rechtdocnden
Dan het allerergste bij zoo vele erge
dingsigheden in 't fatale ontwerp
vervat is 't woordje Gemoedsbezwaren,
met het remedie daarvoor in 's minis
ters brein uitgedacht. Hier wordt de
onmisbare Arr. Schoolopz. gepromoveerd
niet tot kureerder maar tot keurder.
Tot keurder Wis en zeker. Eerstens,
met den vinger op de wel, laat hij er
zich niet mee in, wanneer het gemoeds
bezwaar der ouders, den onderwijzer
betreft. Die moge zijn een godloochenaar,
een socialist of anarchist, wanneer de man
behendig genoeg is om zijn atheïsme ol
nco-malthusianisme niet in zijne lessen te
latendoorzweeten, dan wegen do gemoeds
bezwaren legen hen niet eens. En toch zijn
alleen in de provincie Utrecht, in eenige
maanden in den loop van 'tjaar 1899
voorgekomen S gevallen van schorsing,
inhechtenisneming of veroordeeling van
onderwijzers in verband met art. 249
wetb. v. Strafrecht, dat is: voor aller
schandelijkste vergrijpen tegen de zede
lijkheid. Het is niet denkelijk, dat die
personen reeds bij hun eerste vergrijp
zijn ingepikt. Gemoedsbezwaren wegens
den onderwijzer, zijn derhalve bestaan
baar, toch erkent het fatale ontwerp ze
niet. Waar, ouders, blijft dan uw be-
schermrecht van de kinderen, door God
u toevertrouwd
De gemoedsbezwaren, bij de ouders
overwegend, moeten dus alleen hel under-
wijs betreffen. En wie keurl ze De Arr.
Schoolopziener. Bij dien hun vreemden
man moeten ze in hun gemoed laten lezen,
bij hem, zwart op wit, hunne opgave en
verklaring doen. En bij slot van rekening
keurt de Arr. Schoolopk. de gemoeds
bezwaren der ouders, hij moet overtuigd
zijn, dat een ernstig gemoedsbezwaar te
gen het onderwijs, maar niet een andere
reden de bezwaarden leidde. Dwing nu
eens den Schoolopz. lot zulk eene over
tuiging Dit groot en kapitaal bezwaar
heeft de bekende ainendecring van art.
10 niet ondervangen. En dan heet het
nog altijd, dat Nederland het klassieke
land der gewetensvrijheid is I
En dan nog sprak de Minister „de
Regeeriug wil de gemoedsbezwaren eer
biedigen, niet beoordeelenDat is
theorie, die in het blauwe verdamp!.
In de praktijk wordt de Arr. Schoolopz.
de keurder der gemoedsbezwarenzijn
overtuiging, niet het geweten dor
ouders, billijkt of weigert in rum
het schoolverzuim volgens 't fatale ont
werp.
Ja, wij zijn e
gegaan, maar r
i heel eindje vooruit
>oi is de vooruitgang
Al heeft bij 't voortgezet debat het
ver/dicht hcrhalingsonderwijs geen genade
gevonden, ook zonder dien staart blijkt
hel fatale Leerplicht-ontwerp verwerpeiyk.
BUITENLAND.
In de Fransche Kamer is het Marine
budget voor het loopende jaar thans
vastgesteld op 310 millioen francs; de
Kamer was eensleminig in hel toestaan
der kredieten. Wel verminderde zij de
begrooting der Regeering met zeven
millioen francs, maar deze bedroeg locli
nog zes iriillioen meer dan in 't vorige
jaar. Ofschoon de begrooting voor Marine
in de laatste tien jaren met meer dan
honderd millioen francs is vermeerderd,
uit de commissie van rapporteurs toch
luide nog klachten over den sléchten
staal der weermiddelen ter zee en stelt
in het rapport veel dringende eischen,
waaraan ook door dit budget nog niet
wordt voldaan Zelfs wordt er door de
pers geklaagd, met name door het Jour
nal des Débals, dat de marine nog steeds
veronachtzaamd wordt door mannen,
die haar moesten sleunen, maar vooral
door hel parlement, dat eenige jaren
hier de vloot beschouwde als iets. waar
mede men kon pronken, terwijl geen der
ministers den moed had dit denkbeeld
te bestrijden of een degelijke verandering
aan te brengen.
Wie die driehonderd en tien millioen
francs zal betalen, zegt het blad niet, en
waar al dat geld blijft, voegt het er
wijselijk maar niet bij
De Kiiln. /tg. is voor 't oogenblik
vol lof voor den arbeid der katholieke
missionarissen in 't algemeen, maar meer
in 't bijzonder voor de missie der eerw.
paters Pallottinislen in het Duitsche pro-
tectoraatsgebied van Kameroen. Den
arbeid der religeuzen noemt het blad
zegenrijk en voorbeeldig, en voor de
burgerlijke autoriteiten zjjn zjj trouwe
onderdanen en staatsburgers, ijverige en
krachtige medewerkers. Van hunne stich
ting kan men volmondig beamen, wat
enkele maanden geleden de directeur
der koloniale afdeeling bij het Departe
ment van Buitenlandsche Zaken, Von
Buchka, verklaarde „dat de katholieke
missiën de beste steunpilaren zijn van
het gebouw van DuiUchlands politiek."
De Aöln /tg. doet een beroep op de
offervaardigheid der Duitsche Katholie
ken, ten einde de missie Ie steunen,
omdat deze in grooten geldelijken nood
verkeert,daar o.a. eenige maanden geleden
een prachtige school te Marienberg door
de vlammen verwoest werd, zoodathunne
arbeid in dit gebied van Afrika met
groote moeilijkheden te kampen heeft.
Ofschoon deze paters, volgens de mee
ning van het blad .elf, veel voor het
Duitsche Rijk en dus indirect voor alle
Duitschers doen, richt zij zich niet tot
alle Duitschers, tot hare rijke nationaal-
liberale lezers, neen, die staan er buiten,
en alleen de Katholieken mogen de eerw.
paters steunen, teneinde zoodoende
Duitschlands algemeen belang te bevor
deren in Duilsch-Afrika
Als men de berichten geiooven mag,
omtrent de tactiek door Lord Roberts
in Zuid-Afrika in praktijk gebracht, dan
heeft hij inet de bedreiging van ver
beurdverklaring van huizen en landerijen
dergenen, die in de Vrijstaat hunne wa
pens niet inleveren, eengewenscht suc
ces. Honderden Vrjjstaters moeten de
wapens reeds hebben neergelegd en onder
eede schriftelijk zich verbonden geen
krijg tegen de Engelsche meer te zullen
voeren, noch eenige inlichting verschaf
fen aan de Boeren omtrent de bewe
gingen van het Britsche leger.
Hoe het zij, de toestand voor de
Boeren wordt met den dag ernstiger.
Tusschen Krüger, Stein en Joubert moet
dan ook een nieuwe samenkomst zijn
gehouden, waaraan ook door Botha,
den commandant in Natal, werd deel
genomen. Men vermoedt, dat er beraad
slaagd is over het al of niet verwoesten
van Johannesburg. Nu hebben de En-
gelschcn wel gedreigd met in beslag
FEUILLETON.
De noodlottige verjaardag.
sn verhaal uit de Fransche Revolutie van 171
I) Er waren eenige weken verloopen n
ongelnkkigen tocht naar Quiberon. Dag
dag werden talrijke gevai
Repnbl
b gevall
de kleine stad Aurajr geleid, om te sterven on
der de kogels hunner onverbiddelijke doodsvij
anden.
In eene kleine kamer van eene der aanzien
lijkste bniien deler stad zat een jong Konings
gezinde, die ook deel had uitgemaakt van
bovengenoemdeo tocht. Hij was nog jong en
toch droeg zjjo opvallend traai gelaat eene uit
drukking van diepe neerslachtigheid, welke wei
nig aan zjjn jeugdigen leeftijd voegde.
Voor hem op de tafel lagen verscheidene
acbetsleekeningeo, en daarbij penaeelen en een
palet; niet ver van de tafel stond op eenea
schilderezel een groote schilderij in olieverf, bet
portret eens officiers, die de uniform van Re-
publikeinsch generaal droeg. Zg'n gelaat was
weliswaar niet leelijk te noemen, maar toch alles
behalve innemend. In de doordringende oogen,
door lange wimpers beschaduwd, lag eene uit
drukking van hardheid en wreedheid. Het bono
den gedeelte van het gelaat met de omkrullende
lippen duidde hartstocht aan, terwijl de ade
laarsneus, het hooge, breede voorhoofd, de
trotsche houding v
brengen, om de nniform Ie voltooien, maar de
jonge man scheen voor 't oogenblik weinig lust
te gevoelen er nog aao Ie werken. Nadat hij
eenigen tjjd peinzend daar bad gezeten, stond
bg op en liep de kamer ongeduldig op en neer.
Behalve, dat het venster, wellicht omdat het
zoo laag was, vaD sterke tralies was voorzien,
duidde niets in de geheele omgeving aan, dat
de bewoner dezer kamer een gevangene was,
en toch was dit zoo.
Na de algeheele nederlaag bg Qaiberen was
graaf Hyacinthus van St. Florent met meer dan
negenhondord ongelnkkige kameraden naar Aurajr
gevoerd en daar gekerkerd om een zekeren dood
te vinden. Beg aalt met een bijzonder talent
voor de schilderkunst, bad hjj in zjjn vrjje uren
zicb den tjjd gekort met schetsen van zjjne
Ijjdensgeooolen te maken, of met het teekeoen
van plaatsen uit Brelagne, waar hg zjjne jeugd
had doorgebracht. Dit trok de opmerkzaamheid
van den Republikeinscben generaal, onder wien
de gevangenen ressorteerden, en wiens plicht
hel was de terechtstellingen te laten uitvoeren.
Vervuld van het verlangen gezichten van de
stad en hare omgeving te hebben, liet bg zich
somtjjda door den jongen kunstenaar vergezellen
en kreeg zoo van hem verscheidene welgeslaagde
schetsen.
Schijnbaar aangetrokken door den aangenomen
omgang met Hyacinthua, m
medelijden met zijne jeugd, li<
eigen huis onder brengen, w
r hjj li
werd: zells noodigde hjj hem meermalen uit,
bjj hem aan tafel te komen eten. i..schoon
Hyacinthus te veel van de akelige gevangenis
ring in z(jnen toestand niet op prijs Ie stellen,
en ofschoon hg nu echter het vooruitzicht had
een smadeljjken dood le ontgaan, kon hjj toch
als hjj aan zjjne dappere makkers dacht, die hjj
in den kerker had achtergelaten, niet in eene
opgewekte stemming komen. Zelfs gevoelde hjj
zich beschaamd bjj de gedachte, dat zjjn lot
zoo geheel verschilde met het hunne. Juist op
dezen middag was bjj bijzonder ontstemd en
onrustiger dan andera; aanhoudend liep hjj zjjne
kamer op en neer, toen bjj plotseling bleef staan.
Een licht geruiscb had hem opmerkzaam ge
maakt, een geluid, dat hem bekend voorkwam.
Haastig ging bjj naar hel venster. Het gelaal
van een lieftallig, jong meisje werd tegenover
hem zichtbaar. Het bad zulk een opvallende
gelijkenis met het jeugdige gelaal van den ge
vangene. dal men aaostonds giate, dat het broe
der en zuster waren; zelf scheDenzjj even oud.
Haar, Hermanie,'' riep bjj uit, waarom
vroeg le komen Je beloofdet mjj toch wat
voorzichtiger te zijn?"
Dat is waar, beste broeder," antwoordde
zjj op fluisterenden toon, maar ik kon den
l|jk laten voorhjjgaan, zonder j
zon wonderlijk te moede, "ik koe
welke zjj hem door de tralies toestak. Her-
rinner je je nog dat moeder zaliger altjjd placht
te zeggen, dat wjj beiden sieeils dezelfde ge
dachten en gevoelens hadden? Want, zie je, ik
ben den gehcelen dag juist zoo terneergedrukt
geweest als jij. Maar nu moet je trachten wqer
opgeruimd te zjjn, lieve Hermenie, dan ben ik
liet ook!"
Wordt je nog steeds vriendelijk behandeld?"
vroeg hot jonge meisje bezorgd. Ja, ik heb
alles, wat ik wensch, doch rnjjo vrgheid he!aa9
niet. Ik gevoel mjj waarljjk beschaamd, als ik
mjjn lot met dat mjjner vroegere makkers ver
gelijk, die zulk een droevig, troosteloos lot in
raai mjj nu weer zal laten schilderen. Zjjo por-
Kan je het door het venster zien?"
Hermanie ging op de teenen staan en keek
Het is sprekend," riep zjj uit, maar voegde
er aanstonds huiverend bgik kan zjjn ge
laat maar niet goed aanzien, zjjne oogen schij
nen mjj met hunne hardvochtige uitdrukking
te willen doorboren."
Als men een portret schilderen wil, moet
men natuurlijk zoo getrouw mogelijk alles weer
geven," sprak haar broeder glimlachend, „maar,
pas op, ik hoor voetstappen. Vaartwel, dier
bare znater, moge onze eerstvolgende verjaring
gelukkiger zgo I"
Snel verwijderde het meisje zich van het ven
ster, liep vlug door den verlaten tuin en stap-
eenen stoel zitten. Een oogenblik daarna werd
ile deur geopend en de generaal trad binnen.
Nadat hjj zijnen gevangene vriendelijk bad ge
groet, trad hg op den ezel toe.
Mijn compliment, St. Florent," zside hjj
verrast, dat is een fraai stuk!"
Het doet mjj genoegen dat u znlke viudtl"
antwoordde de jonge kunstenaar.
Haar je hebt de uniform nog niet afgewerkt.
Alle kunstenaars zgo toch even lui. Ik houd
bet ervoor, dat je sedert gisteren geen streak
meer gemaakt hebt."
In een half uur ben ik er mede klaar,"
gaf Hyacinthus ten antwoord, morgen zal ik
het dadeljjk alwerken
Haar ik verlang, dat het nog heden avond
geschiede," antwoordde de andere ongeduldig.
Nog dezen avond? Het schemerlicht leent
zicb slecht voor schilderen."
Onzin! Aan het raam ia het nog licht ge
noeg; bet is immers nog vroeg en vandaag
pas de derde Augustus; kom, ga aan 't werk!"
(Wordt vervolgd.)