Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 24.Zaterdag 15 September 1900. Veertiende Jaargang.
DE EEMBOOE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
BureauBreeaestraat, h 349, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Abonnoroentapriji par drie ma
Franco per post
Afzonderlijke nummers
Losse gedaebten over het
Katholiek Kongres.
I.
Het katholiek kongres voor sociale aan
gelegenheden, dezer dagen te Amsterdam
gehouden, is een mooie bladzijde in de
annalen van den Ned. R. K. Volksbond.
Een Bond als deze, in 1888 met 12
Afd. begonnen en nu, in 1900, uitge
dijd tot 450 Afd. met 48000 leden,
is ten vierdag gerechtigd. En waar voor
die viering zulk een kongres werd ge
organiseerd, daar is het geen aanmati-
ging dezen Bond een eerzuil te noemen.
Dat kongres met zijn 522 afgevaar
digden en oflieieele deelnemers gaf een
spiegelbeeld van ons katholiek volk, einde
dezer eeuw. Men zag daar den Bisschop
der diocese Haarlem met lal van pries
teren, seculier en regulier; daaronder
hooggeplaatsten, seminarie-professoren
enz. uit de verschillende Bisdommen.
Verder ontmoetten wij er mannen met
groote gaven en van aanzien en in
hooge betrekking. De onderwijs-wereld
was er, zoowel als de Heilige Familie,
Kruisverbond enz. Middenstand had zich
aangemeld en het eerzame handwerk
telde er zijne vertegenwoordigers.
Toch geen bont gemengel, maar de
katholieke persoonlijkheid,het volle katho
lieke leven in zijn rijke verscheidenheid
en schakeering. Daarbij één van geest
allen, strevend naar één doel, het heil
der maatschappij. En wat de verhoudingen
aangaat, van nu vergeleken bij voorheen,
zij aangestipt, dat hier als gast aanzat
de Voorzitter van 't Protestantsch Patri
monium, aan inspecteurs van den arbeid
een zetel was ingeruimd, en de Hooge
Regeering vertegenwoordigd werd door
den Referendaris van Binnenlandsche
Zaken, afdeeling Binnenlandsch Bestuur.
We voegen hier nog bij de telegram
men van eerbied aan Z. H. den Paus
en aan H. M. de Koningin, en hoe de
leden van 't kongres Leo's woord ge
denken, dat wij, die deel uitmaken van
de christelijke gemeenschap, ook burgers
zijn van den Slaat, zonen van het Vader
land hier beneden.
Het kongres toont ons nog de Encycliek
Serum Xovarum vleesch en been ge
worden, ingeburgerd in het hart, inge
groeid in de ziel. 's Pausen woord was
een grootsch, alles omvattend schema.
Dit kongres werkte daarvan een deel
10,40.
f 0,05.
uit, niet voor katholieke Nederlanders
alleen, tr.aar ter verbetering der sociale
toestanden in heel het Vaderland. Ge
waagden we hierboven van vertegen
woordiging der geledingen en schakeerin
gen van ons katholieke volk, het past er op
te drukken, dal bij 't debat geen gevaar
ontstond van een verdampen in de
veelheid en algemeenheid, evenmin van
een opnevelen in de wolken der vrije
kwestiên, nog minder vreesden we den
wanklank van het uit de gelederen
stappend isolement met de vi klaring
„hierin of daarin ga ik niet met het
operatie-plan der overige paladijnen mee."
Hier een treffende eenheid en eens
gezindheid bij die velen omtrent het
doel,met vast besluit vanallen, tot samen
werking bij de aanwending der middelen,
allen tot opmarsch gereed. In waarheid
het kongres is een grandioos eerediploom
voor den R. K. Volksbond, en tegelijk
een krachtmeter van het katholiek leven
er is meer.
Op 2 en 3 September A° D"i 1900
is een schitterende en nooit weg te
scheuren bladzijde gevoegd hij het boek
der geschiedenis van het katholieke volk
in Nederland en zijne ontwikkeling.
Ons katholiek voorgeslacht heeft na
de reformatie gestreden en geleden voor
zijn goed roomsch recht en voor de
erkenning zijner rechten als burger van
den Staat. Zijn kloekheid, en ook zijn
taaiheid, gingen over aan 't nakroost, nu
aan de schans ten behoud en ten ver-
Na de bloedige periode kwam dat
voorgeslacht onder den druk der Plak
katen, maar 't wrong on schuurde om
wal meer ruimte van beweging op het
erf, ook hun ert en dat hunner voor
ouders.
Om 't erfdeel, liederlijk door hein ver
brast. had de verloren zoon in 't Evange
lie tenminste nog gevraagd, en aan de legi
time portie van zijn broeder vergreep hij
zich niet. Maar 'i Protestantisme in zijn hel
den-tijdvak haalde met lorsche grepen de
heele portie weg, door de roomsche oude
ren bijeengebracht, 't Stond, ja, vrij te ge-
looven, wat ons goed dachtmaar onzen
godsdienst uit te oefenen, al ware dit op
zolder, in schuur of schuit, daarop stond
straf, en vaak geen malsche.
Wat behoeft 't Kalvinisme onze kerk
gebouwen Den bijbel kan men wel
thuis lezen, en om te nachtmalen met
een beete broods en een teug wijn, leent
zich het binnenvertrek zeer goed, mom-
Van 1 tot 6reg
Voor iederen rei
Gorrespondenltén
Dorische vaderen. Het Konkordaat bleef
voor Noord-Nederland onuitgevoerd en
bij benoeming leek hel ol'de onbekwaam
verklaring weer opleefde.
Verlamd in onze aktie naar buiten
en voor geheime reichsfeindliche ge
houden, moesten wij aanzien, dat na
300 jaren, ook van arbeid op den vaiier-
landsclien grond, het kapitaal onzer
krachten als hou valeur werd gcar.ht,
inzonderheid op sociaal gebied. Maar 't
ging toch niet aan ons naar de woestijn
terug te drijven.
Niet-volk gehceten, had toch het katho
liek beginsel ons genoeg doortrokken,
om de kracht van het verecnigingsleven
te beseften. En al trad ze nooit op poli
tiek terrein, en zal zij daar nooit ver
schijnen, de St. Vinccntius-Vereeniging
opende haar gezegenden werkkring, die
zij van meet af uitbreidde. In de halve
eeuw van haar bestaan was niet enkel
nu en dan een jubelt(j, maar was elk
harcr leefjaren een gulden jaar. Het
verecnigingsleven maakte zich baan, de
H. Familie vestigde zich en toonde volle
levensrijpheid reeds in hare eerste jaren.
Nu is 't waar, dat haar taak niet kon
wezen rechtstreeks wijziging te brengen
in de sociale misstanden, maar hare
expansie-kracht werkte middellijk terwijl
de klassenstrijd en de klassenhaat reeds
in de lucht zat, kweekten zij de tevreden
heid in de lagere lagen, den geest van
toenadering in de hoogere.
De Grondwet is gekomen. Zij liet ons
de handen vrij in zake regeling van ons
Kerkelijk Bestuur, en terwijl de Janse
nisten al sinds langer dan ccn eeuw
oorlof hadden bisschoppen te kiezen, had
voor ons, Katholieken, eerst in 1853 de
herstelling der Hiërarchie plaats en we
brachten voor die zegening aan Gode
Maar in ander opzicht zijn we in 1848
bedrogen uitgekomen. Stijl ortodoksis-
ine, koppig conservatisme en 't ons
handdrukkend liberalisme leeken wel i'éu
brouwsel, want feitelijk weerde ook het
laatst genoemde onze aktie op politiek
gebied. De ellendige kiestabel verhin
derde, dat wij overeenkomstig het getal
onzer kiezers in 't Parlement vertegen
woordigd werden. Van Houtens Kies
wet bracht hierin geen verbetering, en
de technische wijzigingen, door mr. Bor-
gesius gedroomd, raken niet eens onze
koude kleeren, want zij zetten het
?rija dar Advartentdtn i
lisf 0.30
el meer-0.06
en Advertenlifln moeien uiterlijk Vrijdagavond
snoeimes niet in het misgewas, dat
kiestabel heet.
Maar ons vereenigingsleveu breidde
zich uitdc schoolkwestie eischte sa
menwerking, en voor de verkiezingen
hielden vroede mannen onder ons ver
gadering, om daarna te edviseeren hoe
't gaan moest, of alleen onder eigen
vlag, dan wel in verband los of
vast met andere partij tegen den
tegenstander.
We mochten soms verspelen by de stem
bus, maar we wisten dat men het kapitaal
onzer krachten niet meer verachtte. Wy
verloren, maar men streed legen ons
met valsche leuzen en niet weinig met
't roomsche spook, uit xyn verweerd
graf nog eens omhoog gehaald
De sociale kwestie, die ten onzent al
lang in smeulcndcn toestand was, wierp
vonken, eindelyk ook ver naar buiten;
toen de vlam uitsloeg werden wy echter
niet verrast.
Maar hierover eene korte bespreking
in een volgend nummer.
BUITENLAND.
Dc verbonden troepen hebben in
Peking een bedenkelyk staaltje van Wes-
terscho beschaving vertoond. Volgens
berichten hebben ze niets minder dan
geplunderd, en geroofd, en wel zoo,
dat er nu bijna niets meer te rooven
valt. De Japanneezen alleen hebben meer
dan twee millioen taels buit gemaakt.
Dat Peking onder deze moderne over-
heersching enorm lijdt, is geinakkeiyk te
begrijpen. Mijlen huizen zyn leeg ge
plunderd eerst door de Boksers, toen
door de Chineesche soldaten en einde
lijk door de beschaving-predikers, die
door de Mogendheden zijn uitgezonden,
om de Chincezen te onderwijzen, in het
moderne begrip van recht, door de
wereldbeschavers uitgevonden.
Tot heden is de verboden stad nog
gespaard gebleven, ofschoon, naar men
zegt, verscheidene millioenen ponden
sterling daar verborgen liggen.
De Japanneezen hebben onlangs wel
beproefd lot in de residentie door te
dringen, doch zy kwamen niet verder,
en hebben slechts zonder verzet het
zomerpnleis bezet, wat zy echter nader
hand weet ontruimd hebben.
De Amerikanen ontruimden voor de
Franschen een kwartier van Peking
zonder te weten, dat hel 't allerrykste
paleis van prins Li bevat, waarin on-
noemelijke schatten heeten te liggen,
FEUILLETON.
Het geweigerd duel.
I) De b«zelling vzn de klein» vesting G.
was zoo sterk, ons verbaal loopt over de
jaren tosschen 18*0 en '50 dat het mili
taire element bet burgerlijke verre overtrof.
Geen wonder dan ook, dat de burgers te lijden
hadden van militaire vooroordeeleo. De socie-
de verschillende wapens, alsook van den land
adel uit de baart, en gat den toon in alles aan.
Niettegenstaande het algemeen erkende streven,
slechts .blauw bloed" in de sociëteit toe te
laten, bad men de toelating van eenige burgers
niet kunnen beletten, terwijl zich bovendien
onder de artillerie- en genie-officieren meerdere
niet-adelljjke bevonden, die door persoonlijke
hoedanigheden uitmuntten.
Onder deze laatsten bevond zich ook de ge
nie-officier Scholier, een der knapsten van zijn
wapen, wel arm, maar bekwaam en doordron
gen van een diepgaand rechtsgevoel, een man
van verstand, wilskracht en, hp wae Katholiek,
van oprechte, diepe, innige godsvrucht. En
toch stond hjj onder al zijne wapenbroeders
bijna alleen. Zgne groote kennis, zijne behen
digheid in het debaUeeren, en zekere onkuig-
tasmheid in zijn karakter, maakten hem bjj
het meerendeel onbemind, te meer, wijl de in
die dagen tol den beschaafden toon behoorende
spottende, godloochenende toon van bet ge
sprek, welke doorging voor verourtig en ver
standig, in zijne tegenwoordigheid diet kon
worden aangeslagen, zonder zeker te zjjn van
eeoe ernstige terechtwijzing. Het heldere hoold,
de groote overeenstemming in wooid en daad,
welke Scholier altjjd huldigde, verhmderde de
lichtzinnigheid hem in 't openbaar aan Ie
randen. In 't geheim echter slelde men zich
des te meer schadeloos, daar Scholier bekend
stond alB iemand, wiens politieke beginselen
niet afhingen van anderen ol van meeningen
in zijnen kring gevormd, maar slechte op den
grondslag zijner godsdienstige overtuigiog rustten,
waardoor hp bp zijne meerderen een zeker
wantrouwen opwekte. Vooral van deze laatsten
moest hjj het bitter gevoelen bjj zijne bevor
dering, daar bjj sedert meerdere jaren ver
loofd was. Zjjne bruid was de dochter van een
hoofdofficier, die zijne familie den plicht had
nagelaten, ijjne nagedachtenis te zniveren van
eeoe tamelijk groote schuldenlast. De weduwe
bereikte dit doel met de hulp van haar eenig
kind Moor alle baar ten dienste slaande mid
delen. Mejuffrouw von F. had verscheidene
partijen afgeslagen, lot groote verwondering
en ergernis barer vela bekenden, en met
Scholier een engagement aangegaan, dat langen
tjjd zonder toekomst scheen te zjjn.
Eindelijk scheen toch een betere tjjd aan te
breken. Scholier had het gelnk gehad door een
welgeslaagd werk, de aandacht te trekken van
een hooggeplaatst persoon, die er zjjne De-
pelde men in slilte.
Onze voorouders worstelden, maar
komplottcerden niet, noch weken in
massa uit naar den vreemde. Juist kon-
trarie onder het afdroppelen van hun
zweet bebouwden zij den vadcrlandschen
grond, bevorderden 's Lands welvaart,
betaa' en de belastingpenningen en werk
ten derhalve mee aan 't welzijn van
het gemeenebest.
Een beetje tolerantie was hun in 't
midden der 18e eeuw niet meer te ont
houden en men bedeelde met eenig
eigendomsrecht op de sclmurkerkon
maar kostte dc admissie van priesters
reeds geld, een extra-belasting het col
lateraal kwam cr nog bij.
Toch, hoewel onbekwaam voor 'l
staatsambt verklaard, en van direkten
invloed op de Openbare Zaak versloken,
bleven zij trouwe staatsburgers en deel
den blij ol droef in T wel of het wei-
van het Vaderland, aan hen dnor de
Voorzienigheid als geboortegrond aan
gewezen.
Aan 't einde der 18e eeuw kwam
de Emancipatie. Is zij de vrucht alleen
van de toen heersrhende vrijheids-be
grippen Wel neen, zij is ook resultaat
van worsteling met stalen volharding
doorgezet, een overwinning van het
Recht na 200 jaren stryd. De akte van
„Seclusie", die ons voor ambt of vroed
schap onbekwaam verklaarde, verviel
voortaan zouden ook onze mannen in
openbare betrekking, invloed kunnen
uitoefenen op 's Lands Openbare Zaak.
En deden onze mannen niet mee mei fi
lantropische genootschappen ofmetveree-
nigingen, aanvankelijk in feit of in zchyn
neutraal, die op sociaal gebied zich
poogden te bewegen
Ja, aanstonds werd aan seminarie-
stichting gedachtdat moest, want onze
kollégies in België waren door de Fran
sche revolutie gekonfiskeerd, maar de
Charitas, de echt christelijke liefdadig
heid, deed ons aanstonds ook denken
aan de maatschappelyke nooden zoo
vele en zoo groot in die dagen.
Na de troebele jaren, waarin de Repu
bliek verdween, eindelyk in 1812, kwam
de dag der herwonnen onafhankelijkheid,
en 't koningschap erfelijk in 't Huis
van Oranje. Van Willem I bleef de
herinnering, dat wij Roomschen alweer
op de bres moestenbeperking van
novicen-opneming in enkele nog be
staand gebleven kloosters, seminarie
sluiting enz. spookte weer de geest der
vreemding ovei te kennen gaf, dat zulk eeu
begaafd mao nog steeds eerste luiteuaul was.
Nu kon bjj zeker zjjn van den kapiteinstitel
voornaamste hinderpaal van zjjo huweljjk. Er
woei hem een andere wind tegen als hjj do
sociëteit betrad. Hel vriendelijkst van allen be
handelde hem du eeo persoon, die hem tot
nu toe in den boogsten graad had tegengestaan,
ja hem zelfs tot onbeschoftheid toe behan
deld bad. Een knappe jonge man, op en top
aristocraat, bekend met alle edele kuosleo der
maatschappij, reed, schoot ea speelde deze mol
bnileogewooe koenheid. Hjj was de lieveling
der kameraden. Men vertelde heel wat over
zjjo reusachtig vermogen, lerwjjl <an den an
deren kant heel wat geruchten over drukkende
schulden liepen. Toch bleef hjj de held van
het gezelschap, vooral daar men elkaar geheim
zinnige verhalen deed van lalrjjke, bloedig al-
geloopen duels. Daardoor vertoonde hjj zich
in dien tjjd van langen vrede, welke, naar men
vóórgat, den soldaat gem ander proefmiddel
voor zijnen moed bood, in den glans van
buitengewone dapperheid en koelbloedig
heid.
Scbollers benoeming tot kapitein was h.-m
geworden, en zjjno kameraden besloten dien
dag leeslelpk Ie vieren. Scholier kon zich niet
onttrekken aan deze eer. In opgewekte «lem
ming verliep bet leest. Voor den eersten keer
ga' Scholier zjjn gedwongen bonding prijsde
ongedwongen toon van het gesprek liep over
allerlei onderwerpen. Grappen en verhalen de-
lust eu debat De duels van Vrjjheer v. Bahlen
werden ook op liet lapjjt gebracht en vonden
van alle kanten de levendigste, ongeveinsde
instemming. De nieuwbenoemde kapiteio echter
had geen woord vao lof over. Zeil» bemerkte
v. Bahlen, die hem bjj het verhalen scherp had
aangezien, dat hjj zich een licht, haast onwille
keurig schouderophalen had veroorloofd an met
een afkeurende trek op hel ernstige gelaat.
Hp boog zich lot hem ovei en zeide beleefd,
maar scherp: „Kameraad," zou ik u ophelde
ring mogen verzoeken over dat schouderop
halen, hetwelk eenige twpfel schijnt uil te
drukken aan de geloofwaardigheid mijner me-
dedeeliogen V"
de Scholier kalm, „maar de onziooige, godde-
looze idee zeil, hel duel.
„Dat gij toch wel zult erkennen als eeoe drin
gende noodzakelijkheid vooral voor ons solda
ten
„Volstrekt niet daar het toch strijdt zoowel
met de geboden van den godsdienst als mei
Bahlen waa opgesprongen, zjjne blikken door
boorden zijne tegenpartij, zjjn stem sidderde van
geweldige aandoening. „Waaraan gjj u in een
voorkomend geval toch wel zoudt onderwar-
„Io geen geval I Het duel is een zeer twijfel
achtig bewjjs vap moed, want verre ervan dien
op de proel Ie stellen, bevlekt het den moed
teel meer door eene onwaardig» daad van
geweld I"
Scholier had luid an krachtig gesproken.
„Bljjft gjj bjj deze bewering, ook als ik n een
lafaard noem?"
Hol was doodstil geworden. Er zjjn meuschen,
wier karakter zelf geen de geriogate toespeling
op lafheid verdraagt Hiertoe behoorde Scholier,
want geen der aanzilleadoo zon het la den zin
gekomen zjjn hem een lafaard te noemen. H|j
waa doodsbleek geworden, en toch blikte zjjn
oog kalm op de vergaderden, toen bjj met
duidelijke slem sprak „In alle omstandigheden
blijf ik mjjne bewering gestand doen en aio
onverschrokken hare gevolgen tegemoet."
„Neen dan, wat gp verdien!, lafaard 1" risp
Babler en wierp den kapitein het volle glas in
het gelaat.
Gebrek aan moed vergeeft een aoldaat nooit
toch verhief zich een gemompel van afkeuring.
Uet gastrecht bad niet mogen geschonden
worden, maar nu waa ook een duel onvermij
delijk. Een artillerie-oOicier bood zich aan als
secondant van Scholier. „Ik dank u, kameraad,"
sprak deze met kalmte en op vasten toon„ik
duelleer niet. Uet duel is een dwaasheid der
maatschappij, gekant zoowel tegan Gods gebo
den als legen de menscheljjke zeden, en daar
om wil ik er niets mee te maken heb-
(Wortll vervolgd).
