Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 48.
Zaterdag 2 Maart 1901.
Veertiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort. Apeldoorn, Baarn. Barneveld, Blaricum. Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs par drie miudin i
Franco per post10,40.
Afzonderlijke nummers - f 0,05.
BureauBreedestraat, 18 Amersfoort.
Uitgave van de Vereenlging De Eembode.
Prijs dar AdvertentMn i
Van 1 tot 6 regelsf0.3i
Voor iederen regel meer- O.Oi
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel
Herinneringsdagen.
Op heden treedt do H. Vader zijn
92e levensjaar in, morgen is het de 2Je
gedenkdag van zijn Paus-kroning. Zulk
een levensduur is geen alledaagse!) ver
schijnsel, zeldzaam is zulk een Pontifi
caat. Dat de dagen van Leo XIII nog
verlengd mogen worden en voor hem de
gunste zij weggelegd om evenals de groote
Pius IX het zilveren jubilè van zijn
Pausschap te vieren, die bede tot God
is morgen op de lippen van elk pries
ter aan 't altaar, slijgl naar omhoog
uit het hart van ieier geloovige.
Van af 't laatste vierendeel der 18e eeuw
tot heden is een turbulente periode door
gemaakt, een worsteling der duisternis
tegen het licht, van kwaad tegen 'l goed.
Maar de Heer schonk aan Zijne Kerk
Opperpriesters, aan wier grootsche daden
de koperen gedenklafelen der Kerk het
nagedacht zullen herinneren. Vier Pausen
uit dat tijdperk hebben met elkander
een eeuw de tiaar gedragen maar de
hitte en de last van den langen worslel-
dag pulten noch hun geduld, noch hun
onbezweken moed uit. Verkloekt door
't Onzichtbaar Hoofd der Kerk, vonden
zo in hun geloof een onvergelijkelijk
weerstandsvermogen een aanvoerders
kracht, die tol de overwinning leidt, of
de overwinning voorbereidt.
Maar tot vermeld tijdperk bepaalde
zich de beroering niet. Sinds hare stich
ting werd de Kerk aangevallen, zij draagt
immers op aarde den naam van de Strij
dende. In andere tijden mogen liet andere
stormvogels zijn geweest, die met gewel
digen slagvleugel of een scherpen snavel
haar aanvielen, 't Was hetzelfde lied, en
de oude Satan was en bleef de duis
tere aanvoerder van het nachtleger
de variatie betrof alleen den deun of den
vorm. 't Bloedbad der vervolging, 'l
spinneweb der ketterijen, het Samaria
der scheuring tegenover het heilig Sion;
Hunnen, Wandalen, de table ronde der
groote Revolutie, kultuurkampf en Staals-
almacht, het zijn verschillende vormen
van dezelfde worsteling immer en altijd
gericht tegen de Kerk en haar midden
punt en spitse: het Pausdom.
Dan. di' Voorzienigheid waakte in allo
eeuwen en plaatste in benarde tijdstip
pen mannen op den Stoel van Petrus,
die den ouden vijand telkens het „wijk
Satan" rieden vernemen. Zoo voorheen,
zoo in onze dagen, die de grootsche
daden van Pius IX hebben bewonderd,
en het kloek beleid van Leo Xlll aan
schouwen mogen.
Het gaat niet aan om vergelijkingen
te maken, om de grootheden der groote
Pausen uit vorige eeuwen en uit de
moderne lijden ie meten, den invloed
van hun machtig verweer te analiseeren
of door een schaalgewicht te bepalen.
God, Schepper en Regeerder, onder
scheidde sier bij «ter in klaarheid, toen
Hij ze opriep en als lichtbronnen
plaatste aan 'I firmament. Hij, die
alles heeft geschapen in gewicht, in
getal, in mate, weel aan wie Hij de
volle volheid van talenten en kracht
uitdeelde, kent het gewicht van invloed
rijke daden, voort werkende in de ge
slachten tot den dag der groote verant
woording. De menschenmnat, die wij hier
zouden aanleggen, schiet eenvoudig te
kort.
Wel mogen we echter de omstandig
heden in onze verbeelding terugroepen,
waarbij zich Pausen onderscheidden, groot
geroemd door den tijdgenoot, en nog
lieden beschouwd als werktuigen Gods
lot heil der Kerk en tot redding der
maatschappij.
Twee heldengestalten staan hi-:r vi
onze verbeelding, om wie heen i
wereld stormt van ongerechtigheden
geweld. Zij heeten Paus SI. Qregorius
VII, Paus van 11)73—1085 en Innoccn-
tius 111, Paus van 1198-1216. De
dagen in dal verleden, waren niet minder
bang dan nu, want ook toen was de toeleg
de kracht der Kerk te ontwrichten
de sociale orde onderst boven te
keeren. Verschil niet het heden lag
voorwendsel, maar 't doel was het
zelfde. 'I Was op den Paus gemunt
de Kerk de vrijheid te ontwringen,
dat doel werd door de feiten uitgedrukt.
De potentaat, die daartoe zijne krachten
inspande, heette Hendrik IV, keizer van
Duitschland, in gewetenloosheid met de
slechtste vorsten op een lijn te plaatsen.
De worsteling van die tijden draagt de
naam van investituurstrijd. Keizer er
vorsten wilden de begeving van kerk-
amblen aan zich trekken, en uit hel
FEUILLETON.
Afra.
(Een verhaal ui( Tirol in de eeuw.)
3) .Zoogetrouwd tegen nwea zio" bracht de
peter uit. .Daarvan heb ik nog in 'l geheel
niets vernomen. Hoe is dat wel in lijn werk
gegaan t"
,Dat is gauw verteld," antwoordde de boer.
,U weet, Eerwaarde, dat Frans als knaiap reeds
bijzondere handigheid had in 't houtsnijden
het was verbazend, hoe hjj alles met zjja mes
kon maken, Op zekeren keer nn, terwj-1 hjj
buiten sat te snijden, kwam een heer voorbij,
wiens aandacht op zgn werk getrokken werd,
en zeide,In dien jongen zit een kunstenaar,
laat hem met mij mede gaan, dan zal ik bem
het snijden laten leeren." Jk sloeg er weinig
acht op, maar van at dien lijd heeft Frans mg
geen raat gelaten, hg wilde beeldhouwer wor-
- den. Eindelijk gaf ik toe en stuurde hem naar
Lorenz, om bjj den beeldhouwer Nnman zich
te bekwamendeze was mij aanbevolen. Na
enkele jaren bjj dien meesier le hebben gewerkt,
vroeg bg toeslemming om met de dochter van
Naman le mogen hnwen. Ik weigerde beslist.
Ge hebt te buigen, of gij knnt bet hnis verlaten,
was mjjn laatste woord. En wat deed de slgf-
kop? Hjj ging weg naar Italië, naar Rome, tot
lig meerderjarig werd. Ew haU jaar geleden is
hjj getrouwd en woont én als boeldhonwer te
dor
goud opvisschcn.
in imperialisme en
Een andoi
kapitalii
Al hoogcr steeg de vuile stroom van
deloosheid en, welen wij uit het feit
ui den dag hoe Albion in Transvaal
huishoudt, in die dagen waren vooral
Saxers de verdrukten.
Toen Grogorius VII ongebogen bleef
hij al de aanvallen, meende Hendrik IV
het beste middel, om dien tegenstander
machteloos le maken, hem op een Sy
node te Worms af le zetten als Paus
Maar voor den keizer kwam de Ca-
nossa-gang en de openbare boete.
Geen beter schets van den toestand
vinden wij dan in een paar woorden
van den Paus. Het is een brief aan
Hugo, abt van Clugny. Daarin klaagt
hij over bisschoppen, niet langs den
kanonnieken weg tot hun zetel gekomen,
over de vorsten, waarvan lieni geen
bekend is, die niel het eigenbelang stelt
boven de gerechtigheid.
Het andere is zijn laatste woord op
zijn sterfbed le Salerno, waar hij als
balling overleed, na uil Rome te zijn
gevlucht. .Ik heb de gerechtigheid be
mind en de ongerechtigheid gehaat,
daarom sterf ik in ballingschap."
Zwaar is de strijd geweest voor Inno-
eenlius III, »cn eeuw later tot Paus ver
kozen. Het waren alweer keizer» van
Duitschland, die aan de Kerk en den Paus
hunne rechten wilden ontweldigen, het
was een Philippe Auguste van Frankrijk,
die door zijne gemalin te verslooten tot
openbare ergernis strekte, 't Was een
koning van Engeland, Jan Zonder Land,
die inei de rechten van adel en volk
even willekeurig jinsprong als met de
vrijheden van de Kerk. Het waren
Albigenzer, wier kelterij het Zuiden
Europa bedreigde. Ziedaar enkele nati
die episoden uit de jaren van strijd
legenwoordigcn. Daarbij kwamen nog de
Kruisvaarders, die aan de verkrijging
van een keizerrijk te Konstantinopel, de
belangen van 'l H. Land opofferden.
In de inleiding op hel leven van St.
Elisabeth door Montalemberl vinden wij
den toestand geteekend en de taak des
Pausen in enkele trekken voorgesteld.
.Hoewel bij voortduur bedreigd en aan
gevallen door zijn eigen onderdanen, de
roerige Romeinen, zweefde hij boven de
Kerk en do Christelijke wereld inel. onver
stoorbare kalmte, met voortdurende en
tot een in 't bijzondere afdalende bezorgd
heid. Op alles rustle zijnblik, de blik van
Lorenz. Haar over den drempel komt hij niet
De pater schudde het hoofd. .Dal is zeker
Frans is toch je eigen kind, en al heeft hg ook
misdaan tegen de gehoorzaamheid aan zjjoe
ouders verschuldigd, toch moogl gij hem den
toegang tot uw huil niet ontzeggen. Dat zou
onchristelijk zjjo
.Dat zeg ik ook, Eeiwaarde," viel de boerin
,En danwat is de vrouw voor een per
soon? Is zij braai, dan zou ik niet weten,
waarom gij baar niel als schoondochter zoudt
.Zie je wel, George, heb ik dat niet altijd
gezegd?" zeide de vrouw tot hareo man.
.Eerwaarde, hoor nn eens, wat mijn gevoelen ia."
Hierop vertelde de boerin vol ijver den goe
den pater, dal ook zij in 't eerst boos op haar
jongen geweest was, maar hem na had ver
geven. Daarna sprak zg over het bezoek der
schoondochter, en dat Afra alom geprezen werd.
Plotseling verdween de boerin nit de kamer en
ging in eene zijkamer; daar bracht zg iels nit
mede, dat zg deo gast aanbood met de woor
den .Zie eens, Eerwaarde, dal heeft Frans
gesnedeo, wat zegt B er van
Pater Cyprianna schoof zgo stoel achteruit
en trad, om boter te kooneo zieq, met df
sneden Sint George tot bjj bet raam.
zweeg eenige oogeoblikken, maar zjjoe trekken
gaven des le meer te lezen.
.Wel, well" riep hg plotseling vol vnor nit,
,dat is 'een knnatworkt Prachtig, prachtig I
heeft en op wisn je trotscli kant zjjn
Zon zonde en jammer zgn, als ge nog verstoord
op hem bleefl
.Dat zeg ik ook steeds," sprak de I
en tranen welden haar in de oogen. Dt
stond verbaasd. Het glansde echter in zjjoe
oogen, alsof een geheime vreugde over den
lof des paters een vonk in zjjoe borst had
ontstoken.
.Ik wil je een voorstel doen," sprak de pater
weder, .laat mjj het snijwerk meenemen, om
liet onzen pater gardiaan te laten zien. Wjj
moeten voor onze kerk eenige groote heiligen
beelden hebbenik zal zorgen, dat Frans
bestelling krjjgl. Maar je moet dien tweedracht
doen opbonden, je zoon steekt n de baad der
verzoening toe, hij vraagt vrede met
daarom moet alle haat en ojjd ophouden. Denk
aan de gelijkenis, die onze Heer Jezns
Christus den Apostelen verhaalde, toen
hem vroeg, hoe dikwijls hij zgnen naaste
moest vergevendenk maar eens goed
om de gelgkenis van den koning, die afre
kening hield met zjjne knechts, en boe
bet den knecht ging, die oomededoogeod was
tegen zjjoen medeknechtZie zoo, God
zjj met o."
Na deze vrome woorden borg pater Cyprianns
het anjjwerk onder zjjne pjj, daar hij uit het
gelaat der echtelieden had meenen op te ma-
keo, dat zjjn voorstel om het snjjwerk den
pater gardiaan te laten zien, linnne instemming
bad verworven. En de zoon van den H. Fran-
citcus ging naar zjjn klooster terug.
vader, van een rechter. Van IJsland
tol Sicilië, van Portugal tot Armenia
wordt geen wel der Kerk overtreden,
of 't moet worden hersteld, geen wettige
waarborg wordt unngelnst, of hij ver
leent dien zijne bescherming. Voor hem
de Christenheid een'majestueuze een
heid, een enkel rijk, zonder binnenland-
sclte grenzen, zonder onderscheiding van
waarvan hij de onverschrokken ver
dediger is. Over alles wat van huilen aan-
en bij elk inwendig geschil is hij
man, die als onverzettelijk en
onomkoopbaar rechter optreedt."
nieuwe stormvogelen zingen oude
liederen, alleen de vorm is modern. Im
perialisme, kapitalisme zijn etiketten van
isoen de dingen, daardoor aange
duid, zijn van ouden datum.
Heeft niet reeds Salomon gezegd
niets nieuws onder de zon liet onrecht
is gemoderniseerd, en wat sinds lang
werd in praktijk gebracht, kreeg een
voudig een klinkende leuze .Macht is
recht." Van een Paus af Ie zetten is
geen sprake, men poogt enkel door den
Paus van tijdelijk Souvcreinileil le be-
rooven, mettertijd zijn geestelijke macht
op te heffen, liet doel is hetzelfde,
maar de tocht bewandelt veel netter,
dan in minder ontwikkelde eeuwen, 'I
zijn humane paden geworden.
Gregorius VII slond op de bres oin
de reiuheid van zeden te verdedigen.
Innoncentius sloeg Frankrijk met 't in
terdict toen Philippe Auguste zijn wet
tige gemalin verstiet. Tijdens de
Fransche Revolutie ondersteunde de
Staal /iUes-inères, en thans heeft de
moderne Slaat een wet op (1e echt'
scheiding.
Maar gelijk in die vorige eeuwen ver
heft de Paus zijn slem in zijn telkens
herhaald protest tegen de overweldiging
van Rome, verheft hij zijn slem in de
EncyclicaOver de heiligheid des huwe
lijks. De zendbrief Rerun) Novarum, die
Graves de Communi, raken de sociale
belangen in het hart.
Is het speling van het toeval? In de
periode, die wij de periode der vervol
gingen noemen! was het de toeleg der
Romeinsche imperatoren, om het Chris
tendom in bloed te smoren. Deed ten
jare, waarmee de verlichte XlXe eeuw
slooi, de keizer van China iets anders?
Ten dage, dal de roemruehte Diaken
van Rome's Kerk, St. Laurentius, den
strijd der martelaren streed, hunkerde
de Romeinsche prefect naar de schatten
de Kerk te Rome! Sla 't verslag
open der zittingen van 't Fransche Par
lement en ge leest hoe de Republiek,
die lot minister heeft Waldeck-Rousseau,
vlamt op 't zoogenaamd milliard der
geestelijke Congregatiën. Maar we kennen
ook den brief van den H. Vader aan
kardinaal Richard, Aartsbitschop van
Parijs, waarin èn de Congregatiën, èn
de rechten der Kerk in kloek betoog
worden verdedigd.
Toen Pius IX roemrijker gedach
tenis zijn strijd had volstreden, zjjn loop
baan had volbracht, bad elke priester
aan '1 altaar tot den Opperherder der
Kerk om een waardig opvolger. Het ge
bed van 's Ileeren dienaren smeekte om
een Hoogepriester, die Gods volk door
zijne deugden mocht onderrichten en den
geest der geloovigen met den geur zij
ner geestelijke reukwerken mocht över-
storlen. (Minsale Hom.) Dat is ruim 23
jaren geleden. Voor den Paus, toen
verkoren, thans onder vele kwellingen
en in benarde toestanden roemrijk re-
goerende, hoewel in zjjn Vaticaan gevan
gen, bidden wij bij voortduring alle da
gen. .De Heere behoede hem, spare
zjjn leven, en levere hem niet in de han
den zijner vijanden."
Dit bidden wij vooral op deze her
inneringsdagen.
BUITENLAND.
In den Duitschen Rijksdag is deze
week de minister van Oorlog, de heer
Von Gossler, weder eens geïnterpoleerd
over de duel quaestie. Ook deze keer
maakte de minister er zich met niets
zeggende argumenten afhij stelde het
duel voor als een noodzakelijk kwaad,
en beweerde zelfs, dat uit eene konink
lijke kabinetsorder van 1843 de princi-
pieele erkenning van het duel kon wor
den afgeleid.
Op dit laatste diende hem Dr. Bachem,
de Centrums-afgevaardigde, van repliek,
toen hij zeide: „De verklaringen van
den minister van Oorlog zjjn geheel
onvoldoende, en het doet pijnlijk aan,
te hooren, hoe een verantwoordelijk
minister een flagrante tegenspraak tracht
le conslateeren lusschen een koninklijke
kabinetsorder eenerzijds en de goddelijke
wetten benevens die van den staat aan
dpn anderen kant. Indien voor ons de
christelijke beginselen gelden, gelden
deze ook voor het leger. De christelijke
Men schreef einde Maart. De lente had
overal in Tirol haar intrede gedaan, en de
warme wind had hel ge op de bergtoppen doen
smelten. In de dalen en boven up de Alpen
weiden school jong, malsch groen op, en de
een kleurenpracht, die beerljjk aandeed.
Voor een met roode pannen bedekt huisje
le St. Lorenz in het Pusterdal zong vrooljjk
een vink, omgeurd door de witte bloemen
pracht van een blocienden appelboom. Zijn
gezang drong tegelijk met een gouden, klaren
zonnestraal door een geopend venster in een
eenvoudige kamer, waar, lusschen hall en ge
heel voltooide ontwerpen van beeldhouwkunst,
lusschen deelen van hout, die op verschillende
manieren bewerkt waren, en tusscben gereed
schap een jonge beeldhouwer met zjjn scherpen
beitel een blok hout bewerkte, zoodat de spa
nen links en rechts vlogen. Steeds dnideljjker
kwamen de omtrekken van een menscheljjke
den dag.
Trann
de zi
r nog t
rarigheid om haar mond. Zjj
hield eenig breiwerk in de hand, die echter
werkeloos in haren schoot rastie. De jonge
vrouw znchtte diep en smartelijk, zoodat haar
echigenoot met zjjn werk ophield en zich lot
.Dat ia waar, maarvader ware mleschien
ig langer blijven leven, ale
Zjj sprak niet verder, ala door smartelijke
aandoeningen overstelpt; Frans begreep, wat
zjj had willen zeggen. Een week geleden waa
de oude Nnman gestorvenleng reeds was bjj
ziek geweest, maar na den terugkeer van Alra
van hare schoonouders ging het hard achteruit
met hem, een geheim leed om zjjn kind knaagde
aan hel gevoelige hart van den grjjzen kunste
naar en ondermijnde snel zjjn leven. Een enkele
zonnestraal slechts bad foor een oogenblik licht
laten vallen op bet weinigje weg, dat hjj hier
beneden nog moest afleggenzijnen leerling en
schoonzoon was de eervolle bestelling ten deel
gevallen, de beelden der twaalf apostelen, in
levensgrootte, voor het klooster te Hall te
Reeds was Frans met het werk begonnen
en thans beeldhouwde bjj aan het eerala apos
telbeeld. Juist wilde hjj zgn werk weer beginnen,
toen plotseling het gelaat ven een kraehtig man
.Heb je 't al geboord, buur?" riep deze.
.Wat dan?" vroeg Frans, het brningelokle
hoofd iets opheffend.
.Overmorgen trekken de schatters van Lorenz
uit; reeds moet de vjjud bjj Schabe zijn. Wat
zullen de Fransozen er van lusten I lk heb mjjn
geweer al in orde."
Daarop snelde hjj weg. Frans hakte schijnbaar
kalm weer aan zjjn blok bont, en kalm baeprak
hij met zjjoe vronw den ernst der tjjden.
Sedert U Maart hoe rechte er een groot* be
weging in de dalen van Tirol, de landstorm