Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No- 30. Zaterdag 26 October 1901. Vijftiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprija par drie maanden
Fr&nct/fter posti 0,40.
Afzonderlijke nummer» - f 0,05.
BureauBreedcstraat. IS Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prija dar Advartontifin:
Van 1 tol 6 regelsf0.30
Voor iederen regel meer- 0.05
Cnrrespondentién en Advorlcntién luoolon uilorlyk Vrijdagavond
Bij dit nummer behoort
een bijvoegsel.
Liberalisme en Soeialisme.
I.
De groep der Vrijzinnig-Democraten
beeft in zooverre gelijk, dat op 'l libe
rale standpunt te blijven staan eigenlijk
bekrompenheid is. In theorie en ook in
de praktijk treedt bij de herstemmingen
hunne overhelling tot de Socialisten
duidelijk in het licht. Een meegaan van
de nog behoorende bij de oude garde, of
de conservatief liberalen, verwachten we
nietdat zal het werk der jongeren zijn,
wicn de baan van vooruitgang tegen
lacht.
Het pleit voor het doorzicht der Vrij.
Dom., dat zij het oud-liberalisme een
verlaten standpunt achten, maar 't pleit
weer niet voor hun consequentie, zich
met een middending te behelpen. Zij
doen den sprong slechts ten halve, de
consequente doorvoering toch der libe
rale theorieën dringt gaandeweg naar den
socialisten hoek.
Het liberalisme is de vader, het socia
lisme is het wilde zoontje, en de vader
verloochent ten onrechte zijn echten
spruit, eigenlijk om redenen van onheb
belijkheid, waarvan de spruit blijken
geelt. De vermoedelijke erfgenaam vindt
's vaders manier van besturen een oud
regiem. Spreek hem niet van ontaarding,
want hij heeft aanstonds het woord van
versuffing op de tong, als kenmerk der
ouderen. Hij waant te werken aan de
wedergeboorte der toekomst-maatschap
pij. Hier is hel de zoon, die als rechter
optreedt over zijn vader. Men kan echter
niet anders zeggen, en de vader zal
moeten erkennen een wegbereider te
zijn geweest voor zijn zoon. De liberale
beginselen behoeven slechts door de
logica tot hare doorzettingskracht te
worden gedwongen, en wij zeilen den
voet op de socialistische kampplaats.
Een hoofdbron van het socialisme is
zijn opzet van een maatschappij, die
geen God erkentliet is dan ook in de
lijn in de maatschappij geen meester te
te erkennen. .Ni Dieu, ni inattre."
(Geen God, geen overheid.) Dat
wordt een atheïstische toekomststaat.
Wat men echter wegnemen wil, men
vernietigt in ons, monschenkindrrcn.
niet de zucht, de dorst naar geluk. Wie
met God tegelijk opheft liet hovcn-
aardsch, liet bovennatuurlijk, hel vol
maakt geluk, dat alleen iiel bezit van de
ruit van God kan geven, moet bevredi
ging van die zucht, ran dat dorsten, iu
voorwerpen en voldoening op dit bene
denrand zoeken. Het lichamelijke, hel
stoffelijke, ziedaar dan alles. Neemt men
eenmaal aan verdwaasd door god-
loochenarij en averechtsclio wereldbe
schouwing met dit leven houdt alles
op. het lot van den mensch is eigenlijk
gelijk aan dat van welk ander zoogdier
ook, wat troostdrank is hiermee aan de
arme strijders en lijders op onze droeve
aarde aangel >odcn V Hoe daarmede Ie
eischen, zelfs te verlangen van hen, wier
levi-n een harden en voortdurenden strijd
is voor het bestaan, dat zij met geduld
en in geest van berustende onderwerping
hun zwaren en droeven levensdag door
leven dat zij, zonder haat in 'l hart en
nijd in het oog, anderen zien voorbij
trekken, aan den rijken vrek en brasser
van 't Evangelie gelijk, in salijn
purper gedoschl, aan wier discli liet
altijd overvloei is, dag aan dag?
De werkman, de arbeider, de broodc-
looze heeft toch ook een har' waaruit
de drijlkracht, die naar volmaakt geluk
op wil, zich niet laat weghameren.
Ontneem dien misdeelde, dien pauper
alle hoop op een beter leven aan gene
zijde des grafs, op welken rechtstitel
men hem dan beletten zijn geluk
in de termen der bereikbaarheid op deze
aarde te zoeken en te hunkeren naar
zjjn niet af te wijzen deel in de goederen
der aarde Met liet wegsnoeien der oude
geloofsleer is immers tegelijk de oude
zedeleer weggesneden Verdwijnt het
geloof aan de onsterfelijkheid der ziel,
FEUILLETON.
't Verbod van den Keurvorst.
ontwaarde meo bij helder weer de besneeuwde
loppeo der Alpen. Hel slot lag zeer eenzaam
iu de gebeelo «treek vond men slechts één
enkel dorpje met kerk en pastorie, diebt aan
den voet van den met wondboomen begroei
den berg gelegen.
Bjjna iederen berlst bezocht de keurvorst
dit eenzame slot, deels om eenigc wekeu uil
te rusten van de regeeringszaken en de be
drijvigheid van bet hoQeveo. deels om hel
edele jachtvermaak te genielen, wi
n allerl
i wild.
jj weder met zjjn
gemalin en een aantal hovelingen. Tot nu toe
was de weersgesteldheid zeer gunstig geweest,
maar nanweljjks was de vorst aangekomen, ol
bel begon te stortregenen, zoodat men de bos-
achen in hot rond ternauwernood meer zien
kon. Met alle vertrouwen hoopte men, dat den
volgenden of locb zeker den daaropvolgenden
morgen de hemel zon opklaren, doch tever
geefs. Verdrietig keek de keurvorst naar buiteo
in den neerstroomenden regen, en overdag
klopte hg wel meer dan tienmaal aan den baronie-
en eeuwigheid, te vlijmendcr wordt
tegelijkertijd de begeerte om hier op
aarde zijn paradijs en zijn hemel ie
nden.
is dan de werkman of arbeider, wiens
zweel op 't stukwerk afdruppclt, niet
zoo goed mensch als de arbeid—
Waarom nood, armoede, gebrek
zoovelen, voor anderen de volle
weelde van den overvloed, terwijl toch
dezelfde nutuur hebben Voor
die misdeelden, wieti op hun materialis
tisch standpunt 'I geloof ontviel, is geen
grond te vinden, die hel waarom ver
klaar! van hel ruimer, soms overmatig
ruimer aaodoel der aardschc goederen
bij den een, dan bij den ander.
Zou het godloochenend materialisme
eigenlijk 't ware standpunt lot geluk
der mcusclihoid hebben ingenomen, dan
is ook aan hel socialisme do eisch niet
te ontzeggen aan allen oen zoo veel
mogelijk gelijkmatig aandeel in de goe
deren, de lusten en de geneugten van
ons wereldje hier beneden Ie verzekeren.
in dezen godaehl.origang wordt do
huidige toestand 7.00 verwerpelijk als
maar denkbaar is. Hoeeenigen
het kleine getal zouden kostelijke
paleizen bewonen, zich badend in weelde
en genot, terwijl anderen in groolcn
getale in ellendig kelderkrot, op
vliering, in tochtig vertrek ol schuur
hunne dagen slijten, en in spjjl van
zwaren arbeid ternauwernood hot dago-
lijksch brood voor zich en hun ge/,in
verdienenWie dit in 't oog houdt,
verwondert er zich niet over, dal er
kreten opgaan ter aansporing om met
forsehe hand hel sloopingswork te onder
nemen, ten einde alvast die mooie
gelijkheid voor te bereiden.
Koorn op den molen van 't socialisme,
dat de mokerslagen met een gejuich
vergi-zelt. Koorn op mijn molen, zegt
het anarchisme van de daad, want geen
verdienstelijker werk dan neerhalen en
sloopen. Zou het socialisme ten slotte
op een watcr-en-melk-Staat uitloopcn,
aan mij do eer 0111 een zekeren nal uur-
staat in te voeren, waarin alle gcncug-
ler. Doch deze wilde maar niet omhoog; hjj
bleef even eigenzinnig als de hemel, die or
niel naar vroeg, welk weer Zjjn Doorluchtig
heid weoschte. Reeds wilde de keurvorst naar
bere regenwolken eo ging met rooden gloed
achter de zwarte deDoebosschen onder.
„Eindelijk, eindelijk," riep de keurvorst ver
heugd, .wil Phoebus Apollo ons gunstig zjjn
en een vrooljjt gezicht toonen. Na mogen wjj
geen tfld verliezeD. Morgen met hel aanbreken
van den dag gaat het er op uit, op de jacht.
Wal zal het ons goed doen, uit deze gevange
nis weer in de vrijheid, in de versterkende
boscblncbl te komenAlles in het slot kwam
in beweging, men trof alle toebereidselen voor
rle jacht en verblijdde zich op den komenden
morgen.
Terwijl in het slot het jachtgezelschap
zich bjj het krieken van den dag in be
weging stelde, bestudeerde beneden, io de
pastorie van bet dorp, de pastoor zijn predi
katie voor den Zondag. Hjj was een eerwaar
dige grijsaard met sneeuwwit haar en nog jeug
dige, roode wangeo. Daar hjj heden als naar
gewoonte den keurvorst eo diens gemalin in
de godsdienstoefening verwachtte, had hjj zich
reeds de gebeele week op de predikatie voor-
•p nog eens het manuscript.
anders bjj en sprak halfluid bjj zicbzelveo. Het
evangelie van Zondag handelds „ver Christus'
uitspraak, dat men vóór alles bet Rjjk Gods
ten, tie dicrlijksle incluis, aan tie boorden
der paratiijsvloeden gevonden worden,
In de voorgaande regelen is hol socia
lisme wel in zijn ware geaardheid en
gedaante van wilden knaap en ver
loren zoon geschclsl, maar we moeten
opklimmen lol liet vaderschap. Een
onderzoek daarnaar is geenszins onge
oorloofd, want liet betreft hier een onbe
twistbaar wettig kind. Dal de vader
ziclt over den verdorven en verderf
zauienden zoon schaamt, moet vader zelf
welen, maar dit wisclit hel vaderschap
niel weg. Want waaraan danken wij
de nieuwe wereldbeschouwing, het athe
ïsme in zijn afschuwelijke vormen, en de
verheerlijking van liet stoffelijke Wie
hcefl dal van de tlaken verkondigd
Wie heeft dit onkruid gezaaid en
tol opbloei geleid V Wie heeft mol
stout doorzettingsvermogen en met
allerlei middelen op veelvoudig gebied
'gen liet Christendom den strijd aange
bonden V Wie lieeft dien zegenrijken
invloed op hel openbaar leven willen
breken, ziclt niet tevreden houdende met
een .Los van Rome", maar tol hel
„Los van Christus, los van God" incluis
De uiterste gevolgen van liet Darwi
nisme, ja conclusion door Darwin zcif
niet gemaakt, zijn zo niet als lol dog
mata verheven, en worden ze niet pas
klaar gemaakt voor do onontwikkelde
klassen Door wat soort apostelen is
iu woord en in schrift, op den leerstoel
voor de aristocratie tics verstands, en in
openbare vergaderlokalen voor de volks
menigte liet beslaan van een per
soonlijk God liet felst ontkend,- en voor
't atheïsme onder een of anderen vorm, 't
felst gestreden Het ge.diiedt door de
voorstanders van do liberale theoriën,
de mannen der moderne wetenschap,
teneinde liet geloor aan Goden den Hei
land er uit te pompen. De grootste
denkers aan die zijde staan als de
schuldigen.
Dr. Hacckl wordt ook in ons land
door zijn genooten geprezen als een vat
van geleerdheid. Thans doet deze natuur
plaaislen gebieder en de hovelingeo, die altijd
kunnen toespreken. „Men moei," zoo redeneer-
hel zaad van liet Goddelijk Woord vaak op
rotsgrond en lusscltoo de doornen, zoo valt ook
menig korreltje in goede aarde, ontkiemt dik
wijls eerst laat, en brengt minstens dertigvou
dige vruchten voort."
Tenvjjl de waardige grijze pastoor aldus
bjj zicbzelveo dacht en sprak, hoorde hjj op
eens bet geschetter van jachthorens en hon
dengeblaf niet ver van de pastorie zag hjj den
keurvorst met zjjn hovitiogen op een groolen
jachtwagen, alien in 't groen met zilver gekleed,
als in do vlucht voorbijrijden. Taliijke jagers,
deels te paard, deels te voet volgden.
Verbaasd, ja verschrokken zag de vrome
man door het venster den stoet na, die weldra
io het nabyzyode woud verdween. „Aldus,"
mompelde hy na-een wjjlo, .aldus viert de
Doorluchtige Keurvorst deo Zondag! Wit is er
toch met hem gebeurd? Welk een ergernis!
Heelt hy niel zelf een hoog keurvorsli-lyk de
alkondigen, dat liet jagen op Zoodag op
boeto van drie Ihalors verboden is En nu
overtreedt bij zyn eigen gebod en maakt zich
aan vreemde zonde schuldig jagers en dry vers
houdt hü van het bezoeken der H. Mis af. Het
is ontzettend."
In graote opgewondenheid schreed de pas-
kundige een reis door den Indischen Archi
pel, mol hot doel den verloren ichakel op
te sporen tusschen inenich en aap, het
tusschenwezen, waardoor de afatammin,
van mensch uit aap zou worden vast-
geiteld.
Nog noemen we dr. Virchow, de
grooic Diiitschc patholoog, een der
heroën tier wetenschap, wiens 80e ver
jaardag heel de geleerde wereld heeft
gevierd. Hij is een der fakkeldragers
van 't liberalisme. De OermtiHia, die
hulde brengt aan zjjn geniale gaven,
herinnerde ook aan een zijner gezegden,
waarin hij getuigde niet te begrijpen,
hoe een vernuftig mensch zich kon
inbeelden, dat de tnenichen op aarde zijn,
om zich te bereiden voor den hemel.
Laten we hierbij een Nederlander,
dr. Molenschot, niel vergeten, die het
geloof aan bovonaardsche dingen totaal
had opgezegd. Volgens zjjn uitersten
wil, word zijn lijk verbrand en moest
de overblijvende nssche verstrooid wor-
itaar de vier windstreken. Duidelijker
meende hij niel te kunnen uitdrukken,
zijne opinie omtrent eene gclieeie ver
nietiging van 's mensehen wezen na
den dood.
Op «til oogcnblik trail de i I I
linnen en bevestigde niet zonder diep leedwe
ien en groots ergernis, dut het werkelijk d<
tcurvorsl zeil was, die straks Ier jacht wm
tereden. „Och," vuegdc zy erby, ,»nt zal dal
[go vrome doorluchtige gemalin verdtiet doen
Haar wat vragen die onchristelyke mannen naai
una, christelijke vrouwenZeker, mevrouw d.
leurvorsliu zal de H. Mis wel bijwonen, on
n den Zondag Ie houdeo, opdat
Zijn Doorluchtigheid terooreko
e gevallen
God u
Hy dacht een tijdlang na, toen sprak
volgens gewoonte met zyo band over liet vi
hoofd slrjjkeod,Neeo, een strafpredikatie
ik niet houden, want zy, wien ze aangaat, zjjn
er i.„uiers niet by. Ik kryg een andore gedachtt
Ik zal bel keurvorstelijk decreet, dat het jage
op Zondag verbiedt, eenvoudig vau den kaast
voorlezen. Dan heb ik myn plicht gedaan e
voor den uitslag daarvoor zal de Hemel da
BUITENLAND.
Over tien gezondheidstoestand des H.
Vaders kortten weer geriisltcllcnde be
richten in. De Crnix schrijft
„In de laatste dagen zijn verontrus-
•nde berichten over de gezondheid van
den Paus verspreid. Wij kunnen echter
uit zekere bron mcdcdeelen, dat die ge
ruchten geheel en al onjuist zijn. Geen
enkele verandering ten kwade heeft in
den lichaniclijkcn of geestelijken toe
stand van den bewon ierenswaardigen
ilooriuchtigcn grijsaard plaatsgehad.
De Paus leest nog eiken dag de bladen,
stelt belang in de kwesties van den
dag en ziel alle brieven na, die iQ zijn
naam worden verzonden, en bijna altyd
verandert hij daar iets in, wijzigt den
een of anderen zin of cenige uitdruk
kingen.''
En onder dagtcckening van 21 Oct.
meldt Slefani's agentschap
'iet nieuws over een ongesteldheid
dun l'aus is geheel ongegrond. De
il zorgen. Hy ging in do gang, waar de oude
:hiefkaal stond, zocht het decreet en logde
het in het Evangelieboek.
het luiden begaf hy zich naar de kerk.
lurvorstin bevond rich reed» metdenhof-
ichalk enecoige dames in het bidgestoelte,
preekstoel voor de vorsleiyke bewoners van het
naburige slot had laten aaohrengeo.
De pastoor droeg zyn sermoen met veel
waardigheid en groolcn ernst voor, en naaf
loop daarvan ontvouwde hij het kearvorstelyk
„Wy, Maximiliaan Jozef, keurvorst van tleie-
lilljjke v
aangaat, hoog e
ringing vi
zyn, die deo sabbatdag schenden door razen en
schieten, visschen en andere wereldiyke opzien-
ordenen dienvolgens, dal ieder, die zich aan
zoo iets schuldig maakt, en daardoor de aan
den Almacbtigen God toekomende eer ver
waarloost, met drie lhalers en by de tweede
overtreding met het dubbele gestraft worde, eu
dat deze boele aan de kerk der plaats, die hy
door zyn misdadig opzet belcedigd en te schan
de gemaakt beeft, betaald moet worden. Een
ieder zy dus gewaarschuwd.
Maximiliaan Jozef."
Hierop gaf de pastoor den zegen, boog voor
de keurvorsteiyke toehoorders, verliet den kan-
sol en vervolgde de Hooogmis.
Wordt vervolgd).
