Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 35.
Zaterdag 30 November 1901.
Vijftiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs
r drie mundcni
Franco per postf0,40.
Afzonderlijke nummers f 0,05.
Bureau
18 Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Ad-rertentiên i
Van 1 tot 6 regelsfo.30
Voor iedercn regel meer- 0.05
Corrospondentiën on Advortenliën nioolon uilorlflk Vrgdaguvond
Bij dit nummer behoort
een bijvoegsel.
Liberalisme en Socialisme.
V. (Slot.)
Nu het liberalisme den slaart der ge
volgen, uit zijn beginsel voortvloeiende,
afsnijdt, juist op een hoofdwervelde
arbeid en de waarde-theorie, staat het
vijandig tegenover het socialisme. Het
laatstgenoemd stelsel zet echter zijn be
ginsel tot de finale, zonder te wijken,
voorl.
't Doel is de toekomst-Staal, en 'lis
aan het proletariaat onverschillig boe
bet beloofde land bereikt wordt, mits
men er kome.
Die toekomst-Staat verwerkelijkt een
echt Satans-ideaal. Dat het liberalisme
op zoo'n land-van-beloften-prograni niet
ingaat, moge van inconsequentie getui
gen, 't pleit voor zijn praktischen zin.
Wie kan in dien toekomst-Staat zich
met zulke besticön op zijn gemak vinden
Alleen op christelijk slandpunt is dan
ook de strijd principieel uil te vechten
op dat standpunt worden de sociale
nooden, het vaak ellendig lot der maat
schappelijk misdeelden, zoowel als de
bloedschuld, die dikwijls op 't kapitaal
kleeft, volmondig erkend, en ook hierbij
herinnerd aan het Bijbelwoord, dat de
zonde de volkeren ellendig maakt. Dan,
evenals de naliën, is ook de maatschappij
geneesbaar, en 't is de taak der chris
telijke sociologen zoowel oorzaken
en (actoren van liet kwaad als de ge
neesmiddelen op te sporen, en zij roepen
aan allen, die van goeden wille zijn loc
Broeders, vercenigt u tot een heiligen
strijd. Zien we de vrouw in hare afwij
king deelnemen aan groote revoluties,
ook hier is hare actie niet te versmaden.
Strijdend voor het waarachtig belang
van gade en kroost, voorkomt ze, dat
ze in den toekomst-Staat, 't socialistisch
land van belofte, weerloos en reddeloos,
dieper, akeliger, wegzinkt als vrouw, dan
ooit het lol van haar was in 'l verlie
derlijkt heidendom.
Dit uit te spinnen is evenwel niet ons
doel voor heden.
Nog een paar kanlleekeningen en we
sluiten deze beschouwing.
Al zet het socialisme het liberalisme
vast, omdat dit tot het kapittel der
toepassingen uit de theorie genaderd,
rechtsomkeert maakt, zelf zit het vast
met zijn finale toekomst, waarom het
toch te doen is. Al had het zooveel
FEUILLETON.
De genadeslag voor den Professor.
(Naar hit Engelseh.)
(Slot).
I) De stervende man draaide zijn hoofd
letelooa op zjjn peluw, toen zijn bezoeker zich
in zijn sponde neerzette. Het gezicht was den
prolessor geheel onbekend, en toch de zwarte,
brandende oogen, zoo diep io zjjo hoold ge-
.Zeker," was het vriondcljjk antwoord, lei
wijl de professor de (jskoude hand nam, di
hem toegestoken werd. „Het zal mij een genot
gen zjjn een dienst te bewjjzen. Wat kan ik
.or u doen
.Voor mg doen! Wat gjj reeda zoo vele jaren
)or mjj gedaan hebt."
.Zoo vele jaren herhaalde de piofessor.
.Vriend, ik Vrees, dat gjj mjj voor iemand
idors hondt. Wjj hebben elkander, zoo ver
woet, .nooit ontmoet. Ik ken n Diet."
.Maar ik heb u gekend," hernam de
,lk heb uwe lessen bijgewoond, uwe bi
gelezeu. Gjj hebt mjj geleerd om alles I
schouwen, zooals gij dat doet. Professor, gij
colonnes als thans de Brit soldalen heelt,
't brengt hel niet verder dan een tijde-
lijken, plaatselijken triomf. Een weg-
bczemen van het Christendom over de
gelteele linie, is zeker een geschikt onder
werp voor een socialisten-lezing. Komt
evenwel de jongste dag, die vindt het
nummer nog op het program, maar
onuitgevoerd. Wat het Christendom aan
Staat en maatschappij ten zegen aan
bracht, laat zich niet uitroeien. Het Kruis
bekroont den wereldbol. Het socialisme
is een droom, zijn gelukstaat, eene utopia,
een echt nergcnsland. Werkman of land
bouwer, die ziclt laat liypnoliseercn,
wordt na zijn paradijs-droom ontnuch
terd wakker 't beloofde land is er niet,
en de bedrogen dwaas moet harder
werken dan te voren, en met meer
grimmigheid in 't hart.
Het socialistisch ideaal behoort lot
hel rijk der onmogelijkheden. Een Staal
of maatschappij te vestigen op atheïsti-
sclien grondslag, is gelijk met hoven een
afgrond een brug aan te leggen, zonder
steunpunt, zonder bevestiging aan een
der wanden. Er is geen volk, dat niet
ecnig begrip lieofl omtrent een ltooger
wezenmaar waarom ook, indien
er geen God is, bijgevolg geen eeuwig
heid, hemel of hel, zouden de gezellen
en gezellinnen een menschenleven sparen,
wanneer dit ze in den weg slaat
En die materialistische geluksbodctn
trouwens een andere is niet aait
te bieden wat uitmuntende gelegen
heid is daar om de volkomenheid te be
reiken voor den mensch, in de richting
der dierlijkheid
Het moge onbegrijpelijk schijnen boe
de sociaal-democratie met tiaar aas zoo
velen wist te vangen in alle landen.
Maar we vergeten evenmin de spreuk
(julla cavit lapitlem (de druppel holt
den steen uit). Jaar uit jaar in hebben de
hoofdleiders de ontevredenheid geprik
keld, de lagere klassen opgehitst tegen
do hoogere. Altijd was hot schimpen
op de verrotte, bankroete, kapitalistische
maatschappij, op wier schuldboek elk
vergrijp, elk ongeluk, elk ongeval enz.
werd ingeschreven. In plaats van spaar
zaamheid, geduld, werklust aan te kwee
ken, werd haat opgewekt tegen de be
zittende klasse, legen de geestelijkheid,
legen 't Christendom, tegen God. Denken
we daarbij, dal do Bourgeoisie, sedert zij
meester werd, gestadig bleef opruimen,
wat er van 't oud regiem nog overbleef,
vooral van oude patriarchale banden,
De band tusschen mensch en mensch
werd eindelijk bepaald door 't gevoel
loos eigenbelang, door de waarde
het koude geld. Door de vrije
hebt mg losgemaakt van alle bggeloof, waarin
geestelijken ons willen verstrikken. Gjj hebt
Ik bob die leering opgevolgd."
Da professor schrok van het duivelsche licht,
dat in zjjn stervende oogen fhkkerJe.
,Er was geen bel of hemel om mgteweer-
nict den vollen teugel geven. Ik heb het gedaan,
maar hel heeft niet lang geduurd. Nu zegt men,
dot mjjn leven ten einde loopt, dal ik moet
io tl geloofd, professor. Gjj
hebt al
n bcteel
;e leg.
■n oogenblik stiltede professor
te groot om in woorden uil te drukken. Deze
uitgemergelde man beroemde zich z|jn leerling
te zijn en vroeg hem om hulp eo leiding. Daar
was na geen Ijjd om te redencerende bran
dende oogen, de purperen lippen, het doods
zweet op zijn voorhoofd, dwongen hem om een
kort en afdoend antwoord Ie geven.
,De dood is hel einde van alle pjjn, alle
zwakhoid, alle verdriet, alle lijden,antwoordde
hjj.
,Hob weet gjj dat," snikte do zieke, zjjn
omklemmende.
.Uit beangstigt mjj in de duisternis; bet
brandt in mjjn brein en weerklinkt in
ton werd vooral het kleine bedrijf ge
troffen, tengevolge hiervan en van nog
moer vrijheden, door het liberalisme aan
de maatschappij opgedrongen, en in geen
geringe mate door de uitvindingen op
technisch gebied, schier platgedrongcn,
terwijl hel groot kapitaal ziclt uitzette.
Die uilzetting zag ook de ontwikkeling
van 't proletariaat, de klasse der moderne
arbeiders ook .waar" geworden en als
andere handelsartikelen aan de wisselende
kansen der concurrentie onderwerpen.
Had men nu dien misdeelde zijn kapi
taal, de schat van zijn geloof gelaten I
Maar, helaas, hem werd voorgehouden,
dat godsdienst een waar is, die hier
niets geen waarde hoeft.
Is 'l nu zoo onbegrijpelijk, dat, toen
de sociaal-deinocralie als een stormwind
over de landen ging, zoovele wrakke
bodems het noodigc weerstandsvermogen
misten
Toen Lulher optrad, nam hij tot leuze
'l woordhervorming. Er waren
misbruiken, zeker, doelt deze zullen er
altijd zijn, zoolang mcnscbcn op aarde
leven. Maar hij wilde in plaats van de
donde takken weg te slaan, ook op den
boom zelf zijn hakwerk beproeven. Dan,
zij, de Kerk van Christus, behoeft geen
hervormingintegendeel, van haar gaat
uil hervormingskracht, waaraan de wereld
alle eeuwen belioefto gevoelt. Ook te
dien tijde is van haar ware hervorming
uitgegaan en wel door liet Concilie van
Ook nu davert de kreethervor
ming; hel betreft do maatschappij en
de sociale toestanden, en andermaal
zal de ware hervorming ook hier van 'I
Christendom uitgaan. Heeds vooral in
de Encycliea Iter am Novurum en Graven
ile commune re gaf Leo XIII den stoot
in de ecnig goede richting tot redding
der maatschappij. Daarin zet de ff.
Vader uilecn in glashelder betoog de
verwerpelijkheid dor socialistische loer,
welke den Slaat oplegt alle privaatbezit
op te heffen en lot eigendom der ge
meenschap te verklaren. Zulk een leer
brengt slechts zwaar nadeel over de
arbeidersklasse, te wier nutle zij voor
geeft te worden aangewend. Zij is in
strijd meL de natuurlijke rechten van
ieder tnensch en zij verhindert den Staat
aan zijn taak en roeping te voldoen.
Zij maakt eene vreedzame ontwikkeling
van 't maatschappelijk leven onmogelijk.
Door de sociale hervorming, zegt
Pater Cathrein, moet zelfs den geringsten
arbeider een menschwaardig huiselijk
leven gewaarborgd zijn. Daartoe is eisch
niet enkel een toereikend loon, maar
levens zorg voor zijn leven en gezond-
dood cn nl zgn gevolgen. lit zal ga
at gü m|i zegl. Zie injj aan an zag
Ie dood hel einde van alles ia. Weel
zeker?"
«rlgk i
aU hjj
.Vriend, ik geefu mgn mceniDg, mijn geloot.
Hjj was onvoorbereid op do vreesclgko uit
barsting, die hem tegenklonk. „Leugenaar I ver
rader!" waren de woorden, dio vergezeld door
een stortvloed van verwenschingen, van de
.Gü hebt mg op di
it gg 1
l zelf niet, o!
Schreeuw op schreeuw doorkliefde do lucht,
terwjjl de ellendige man worstelde met oen
aanval van woede, p(|n on vrees. De professor,
geheel en al terneergeslagen door dezen aan
val van woede, stond sprakeloos en hulpeloos,
lerwyi de sterke verpleger zgn best deed oin
den worstelenden patient te bedwingen, toen
zuster Angela binnentrad. „Laat hem aan mü
ongeluk kunnen toebrengen,"
.Weg, wgf, wegl" riep de stervende man.
.Kom niet b'g mg met uwe praatjes over God
cn Zyne barmhartigheid. Het is daarvoor te
laat. Ik ben eeuwig verdoemd I"
heiii, de zorg dat de arbeidslast niet
overmatig zij. Hij moet welen, in
geval van ongeluk ol lickle niet hulpe
loos op straal te zullen worden geworpen.
Des noods wordt hierbij tusschenkomst
i den Staat verlangd. Maar voor dc
:iale hervorming is en blijft nummer
één de opleving van den christelijkcn
geest.
Waaruit toch kan de arbeider, bij zijn
zwaren dagtaak de tevredenheid, en den
opgcruimden werklust putten V Alleen
uit de bron van het volle levende Chris
tendom. Hoe van den arbeider te ver
wachten, dat hij in geduld zjjn nood
zakelijk geworden harden last draagt,
wanneer men liet geloot uil zijn hart
pompt en daar de leugenachtige bewering
inpomptzet alle hoop of vrees in be
trekking tot eeuwige vergelding op zij,
met den dood houdt alles finaal voor
ons op.
Dit opleven van den chrislelykon geest
nochlhans is niet enkel voor de onderste
lagen noodig, ook in de hoogere klassen
is een herziening in dien zin brood
noodig. De gelukkige bezitters mocslen
derhalve al vast beginnen op zich zelve
de heilzame operatie toe te passen.
Laten zij zich overtuigd houden van
tegenover arbeiders niet alleen rechten
te hebben, maar dat ze ook plichten
hebben te vervuilen tegenover hen,
plichten van rechtvaardigheid, plichten
van liefde. De arbeider is er niet enkel
als om uitgebuit te worden, hij is te
beschouwen als redelijk schepsel Gods,
als de vrijgekochte door Christus' Zoen
bloed. De bestemming van 'l kapilaal
behoort niet een Doode Zee te zijn,
waar alles, wat er invloeit, sterft; zijn
bestemming is, een weldoende bron te
zijn, die tol in de diepste valleien der
munsclien-niaalschappij welvaart ver
spreidt.
Ook de Bewaarengelen weten, dat hel
aardsch kapitaal een waar is, die met
arbeid verband houdt en ruilwaarde
heeft.
Welzalig de bezitter ervan, die, arm
van geest blijvende, die kostelijke waar
lot nut van velen in de maatschappij
aanwendtop den grooten Hekening-
aüeggingsdag zal zijn Engel hem voor
dragen, om liet welgehruikt aardsch
talent, mei een loon van eeuwige waardij
om te ruilen.
BINNENLAND.
In Oostenrijk heeft, gelijk wij bereids
meedeelden, de ,Los-van-Rome" bewe
ging, een beroering gebracht, die een
cn den God van oneindige goedheid en barmhar
tigheid, voor wien irg spoedig zult verschgoen,
bidden, dat Hg zich over u moge ontfermen
en in dit laatsto uur zgner barmbaitigbeid u
moge sparen en nog zalig malcenl"
dige, hartroerende woorden om genade en ver
giffenis, dal een kind bet kon begrypen. Hol
was een gebed vol van geloot en bnnp eu en
gelachtig in zjjn tecdero lielde. Toen liet gedaan
was, schreide de zieke als een kind, zgn hand
beroerde die van de engelachtige zuster nevens
ger bemind had, als zuster, een hoofdrol speel
de. Want hg bad baar terstond herkend.
adresseerd aan zuster Angela. Zg las den hjj-
gaanden brief mot verwondering.
.Madame.
.Ik hoop dat gg dezen brief niet zult be
schouwen als een inbreuk van een vergeten
verleden op de edele plichten van bet t
krachtig optreden daartegen noodig
maakt. Thans wordt door liet katholieke
Valeriana van Weenen gepubliceerd den
herderlijken brief, dien de in de confe
rentie te Weenen vereenigde aartsbis
schoppon en bisschoppen opgesteld heb
ben en die voornamelijk tegen de be
weging Los-van-Hotno is gericht. De
beweging, zeggen de bisschoppen in hun
schrijven, is gevaarlijk voor hel zieleheil
van eiken katholiek. Los-van-Rotne be-
teekend Los-van-l'elrus, Los-van-God.
Verder :"gt de herderlijke brief, dat de
leiders dier beweging den Katholieken
niet alleen hun geloof, ntaar ook hun
vaderland willen ontnemen.
Met herderlijk schrijven is onderteekend
door de kardinalen Gruscha, Skrebensky,
Puzina en h'opp, prins-aartsbisschoppen
van Weenen on Drang, en prinsbisschop
pen van Krakau cn Breslau, alsmede door
de andere prins-aartsbisschoppen, prins-
bisschoppen, aartsbisschoppen en bis
schoppen.
De dreigende algemeene werkstaking
in Frankrijk is voorloopig van de baan,
ntaar ook is die dor mijnwerkers in het
bekken van tiet Nauw van Galais ge
ëindigd. In de huizen van sommige
stakers zijn geweren in beslag genomen.
Toch is de rust in de gemoederen er
niet mede teruggekeerd en de tevreden
heid onder de mijnwerkers is nog ver te
zoeken. TeGransac heeft men ineen ver
gadering van mijnwerkers een motie
van afkeuring aangenomen tegen hen, die
de staking willen vermijden. Nu zijn do
troepen wel reeds of zullen spoedig naar
hun garnizoenen lerugkceren, die tot
handhaving der orde waren uitgezonden,
maat' toch schijnt men er niet op gerust
te zijn, of de toestand, na het vertrek
der militairen, wei rustig blijven zal.
De Parijsche gemeenteraad heeft met
39 tegen 33 slcmtncn geweigerd, advies
uil te prengen over de toelating van
congregaties, omdat de wet op de ver-
eenigingen een aanranding van de per
soonlijke vrijheid is.
Hoe voorzichtig ook de berichten over
gevechten in Zuid-Afrika soms door
Kitchener worden ingekleed, zoo zelfs,
dat bij een geleden nederlaag de in
druk moet verkregen worden, alsof de
Engehchen een overwinning hebben be
haald, toch komt het hinkende paard
achteraan en dan blijkt eerst de ware
stand van zuken on gebeurtenissen. Zoo
ook is titans een meer volledig licht
opgegaan over het gevecht bij de Villiers
dorp. Kitchener seinde daarover uit
Pretoria onder datum 23 dezer: „Een
nader rapport over liet treffen van ma-
woordje. Ik was verleden Donderdag een on-
vrjjtvillg bezoeker van uw hospitaal. Ik wok
er geroepen door een ongelukkigeu joogcling
die door mgn valscho theorieën geheel ei
dwaalweg geraal
de u t
deed ik
aanbod, hetgeen gü wiiselgk weigerdel.
n leven zoouls het uwe mogo-
it dat sterven voor mijn oogen
liet laten drukken. Ik leg het
LAMBERT LESTER."
in zuster Angela's oogen,
Zg verbrandde liet manuscript voor het al
taar van het Heilig Hart, en met dit heidonsch
brandoffer steeg legciykertgd ten hemel het
innig gebed van zuster AngeU, dat hy, die
zoo oprecht in de duisternis wandelde, ook
eenmaal het licht zou mogen zien en kennen,
Haar gebed word verhoord.
De morgendroom van den prolessor is ver-
wezeniykt. Aan eener Moeder hand bewandelt
hy weer heilige wegen, geloovig als een kind.-
