Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 17.
Zateruag 26 Juli 1902.
Zestiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum. Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veeneudaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie maanden:
Franco per pi
Afzonderlijke
10,40.
f 0,05.
BureauBreedestraat, 18 Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prije der Advertentitn:
V»n 1 tot 6 regel*f0.30
Voor iederen regel meer- 0.05
Correspondenten on Adverlenliën moeion uiterlijk Vrijdagavond
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel.
De Moot Pelé ee de weteosehap.
De Mont Pelé is thans genoegzaam be-
kendals de vuurspuwende bergop 't eiland
Martinique, welke reeds herhaaldelijk in
een kort tijdsbestek lava, gloeiende stee-
nen en kookheeten modder braakte.
Dat bracht ontzettende verwoesting aan,
kostte aan duizenden menschen "t leven,
schiep onverhoeds een tooneel als een
voorspel der verschrikkingen van den
jongslen dag. De schoot der aarde kent
daar nog geen stilstand in den reuzen-
schoorsteen de vulkaan, schuddend, rom
melend, vlam- en vuurspuwend slaat
voor de eilanders als een slaande engel.
Nog voor enkele dagen bracht hij
angst en wee, toen hij op een avond
zijn werk hervatte en tot middernacht
verderf om zich henen wierp. Nu moet
men welen, dat een Fransche weten
schappelijke expeditie zoo pas een onder
zoek naar de oorzaken der werking van
dien heksenketel had ingesteld, ten einde
de wereld daaromtrent te kunnen inlich
ten. Die wijze en ervaren natuurkundigen
stelden de beangstigden gerusl, de kansen
voor gevaar namen a(. Voldaan over
hunne waarnemingen en de gronden,
waarop die steunden, gingen de geleer
den vergenoegd terug naar Guadeloupe.
Aanstonds werd het geruststellend resul
taat, door't wetenschappelijk onderzoek
geleverd, naar Parijs geseind.
De weienschap had gesproken, der
halve was de bezorgdheid aan de deur
gezet.
Maar zie, tweemaal vierenlwinlig uren
later wordt uit Fort de France het
onheilbericht overgekabeld naar Parijs.
Aanstonds een telegram van het Fransche
departement van Koloniën aan de hee-
ren, uitmakende de wetenschappelijke
expeditie, om onverwijld naar Martinique
terug te keeren.
Arme geleerden! de uitkomsten van
hun onderzoek waren faliekant uitge
komen, ze moeten hun werk overdoen.
„Behalve de herhaling der uitbarsting"
aldus eene bemerking van de Tele
graaf „is bovendien nog één ding
vastgesteld, nl. de absolute machteloos
heid vaa datgene, wat men .de weten
schap" heeft genoemd.
.Immers, 't was nog geen 48 uur ge
leden, dal het telegram der oflicicele
Fransche expeditie meedeelde, dat de
Mont Pelé steeds in werkzaamheid
afnam.
,Nu ziet men hoe de feilen deze
mededeelingen tegenspreken. Als 'l weer
voorkomt, kan de Fransche Regeering
gerust hare wetenschappelijke expeditie
thuis laten."
Die nare Mont Pelé heeft hier aan
de wetenschap parten gespeeld, óf wel
haar misleid, óf wel aan de wereld ge
loond, dat zij niet op de hoogte is. We
willen 't haar echler niet te hard aan
wrijven. Het moge haar evenwel beschei
denheid leeren en tevens aileercn, ter
wijl ze op eigen gebied nog niet recht
thuis is, op een ander gebied, 't gebied
des geloofs, als opperrechter op le treden,
en bij hare beslissingen herziening of
hooger beroep buiten te sluiten I
Die wetenschap toch, welke beweert,
dat alles zich laat verklaren door de twee
woordekensslof en kracht, en die van
geen bovennatuurlijke waarheid iets wil
weten, en geloofsgeheimen voor zulk
een onzin houdt, dat er iels moet hape
ren in de hersenen van iemand, die ze
aanneemt, wil ons voorhouden, dal de
rede alles verklaart, en voor haar schel
licht alle mysteriën als nachtvogels op de
vlucht gaan.
Laat die wetenschap nu eens op eigen
gebied blijvende, ons de natuurkundige
geheimen oplossen, die moeder aarde,
onder een razenden Rolant als Mont Pelé,
verbergt. Want moesten niet de gronden,
die tot de verzekering leiddende vuur
spuwende berg neemt steeds in werk
zaamheid af, terwijl hij 48 uren daarna
brutaler in kracht zijn werk hervatte,
moesten zij niet de wereld, zelfs de
geleerde wereld, doen schaterlachen V
Van sommige Heiligen weten we, dat
soms in een soorl van zielsverrukking
extase werden vervoerd. Dan
zagen zij bovennatuurlijke zaken en waar
heden, in wondervol verband. Ze hoor
den dan geheime woordenom die in
gewone uitdrukkingen weer le geven,
is de mensrhelijke iaal te arm.
De moderne wetenschap heeft gepoogd,
op die verschijnselen hare X-slralen le
laten werken, en meent ontdekt le heb
ben, dat de exlasen, zinsverbijsteringen
zijn geweest en die Heiligen zelf ver-
beeldingsziekc personen waren.
De geleerden echter zijn mannen, en
in deze dubbele qualiteit slaan zij verre
van elk vermoeden van verbeeldingszicken.
Heeft dan de Mont Pelé mei zijn voorlrom-
melend ingewand, en zijne scheurende
zijwanden hen dermate bedwelmd, dat
ze de voor'cekenen eener nieuwe uitbar
sting verwarden met de kenteekencn
cencr spoedig uitgewerkte kracht? Iels
moet er zijn, wat aan de wetenschap
zoo'n naar fiasco heeft bezorgd, en
het .bankroet van de weienschap" van
La Brunetière herinnert.
Wij doen er het zwijgen toe. Maar
hel is geenszins te veel gevergd, dat de
wetenschap den raad bcharlige den strijd
tegen geloof en bovennatuurlijke Open
baring te laten rusten. Zy kan zich dan
bezighouden met het onderzoek naar de
ijzeren wetten der natuur, die volgens
haar alles, derhalve ook de uitbarstin
gen van den Mont Pelé regecren.
Is 't haar gelukt hier mee klaar te
komen, dan behoeft ze geen seconde le
vreezen, dat geloof en Openbaring de
kansen te schoon zouden gezien hebben,
om zich nietuit de voelen temaken. Als
't haar lust dan kan zij daartegen haar
krijgsinaterieel, grool en klein kaliber,
andermaal in stelling brengen. In die ure
vindt zij geloof en Openbaring nog even
vaststaande en vol onvernietigbare kracht
als in de dagen, waarin de Mont Pelé
't eerst begon te werken. Die
kracht bljjft tot al de geslachten van
menschenkindcrcn, ook van de geleer
den, tot do voleinding der eeuwen.
BUITENLAND.
De kerkvervolging in Frankrijk heeft
eindelijk een storm van verontwaardiging
docu opgaan, legen de schandelijke
tyrannickc maal regelen der regeering.
die, als de regeering ten minste blijft
voortgaan, niet zoo gemakkelijk tot be
daren zal komen. Kardinalen, aartsbis
schoppen en bisschoppen hebben ais
om slryd met kracht geprotesteerd en
de regeering haar ergerlijke, onrechtvaar
dige handelingen voorgehouden, liet
protest van Kardinaal Richard, den
Aartsbisschop van l'arys, is hoogst wel
sprekend en treffend. In dit schrijven
van den Kardinaal aan den president
der republiek herinnert de kerkvorst aan
diens gezegde te Brest, voordat hij naar
Rusland verlrok, dal Frankrijk vooral
bevrediging behoeft. Zijne Eminentie wijst
erop, hoe de vrijmetselarij sinds 1882,
toen du godsdienst uit de staatsschool
werd gebannen, gestadig gewei kt heeft
aan de ontkerstening van het onderwijs
cn voortdurend verder schreed. Thans
is liet gekomen tol de plotselinge slui
ting van ongeveer 8000 scholen, wier
bestuur zich veilig achtte na de uitdruk
kelijke verklaring van den heer Waldeck-
Rousscau, dat de wel de vrijheid v
onderwijs niet aanrandde. Bovendien
die sluiting geschied door eene niet eens
officieel bekend gemaakte circulaire, Ier-
wijl daartoe een decreet wordl vereischt.
Voorts herinnert de grijze kardinaal
in het herstel van 1802, toen de wet
gevende Vergadering de middelen be
studeerde oin tot een wederoprichting
der maatschappelijke orde te geraken.
De man, die de ernstige vraagsl ukken
van liet maatschappelijk herstel dus
lands voor de vergadering moest behan
delen, erkende de noodzakelijkheid van
den godsdienst. .Wellen en moraal zou
den niet voldoende zijn, zeide Porlalis,
wellen houden slechts den arm legen,
de godsdienst regelt het hart".
Kardinaal Richard gaat vervolgens na
de geschiedenis der godsdienstige paci
ficatie, die Leo XIII thans ook zou
wenschen te herstellen, en besluit met
een beroep op de wjjze voorzichtigheid
van den president.
Ook hebben zes leden der Fransche
Kamer, Denys Cochin, abbé Gayraud,
Lerolle, baron de Mackau, graaf de Mun
en de Riimel, een open brief gericht aait
den minister-president Combes, waarin
«ggon:
'een uw'r "trÜ Ivan oy" hehk'mei
Hing van alle parlem-ntair recht, iln
alie geweigerd van ilen afgevaardigd»
Ayaa
I twee duizend «Inden donr rovoluMonnallTO
gil vcrgl-l u. Al ia d» liihunn
dille», una Idjjlt d« pern. Door
17 Juni held gy lirulaul irholen
nuw.-n. wien geen an<'cr verwilt
dan dal zjj religieuzen :ijn.
dun hllguvnlg op geen onkelen grond be-
r met aim. gy
del van be*laan,
katholiek ondcr-
Krankrgk,
ingezien i
01 dit waardige schrijven op hel
stalen gemoed van den ex-abbé Combes
nog ir.druk zal maken, mag betwijfeld
worden. Maar de beweging legen zjjn
tiranniek optreden, wordl steeds sterker,
cn zijn tegenstanders treden vastberaden
op. Op alle muren van Parijs is Ihans
ook een inanilest aangeplakt, om le
protesleeren tegen de gewelddadige maat
regelen van minister Coinbcs tegen de
Congregaties. Dit manifest gaat uil van
de .katholieke vrijzinnige volksnctie" en
is onrlorteekend door Jaques Piou, Albert
de Mun en Aniédée Reille.
.Burgers, zoo heet het in hel ma
nifest zullen wij het hoofd buigen
voor de tirannie der seclarissen? Ver-
cenigt u allen om hel hoofd te kunnen
bieden aan de vervolgers. Rekent niet
op hun rechtvaardigheid, maar rekent
sleehls op u zeiven."
Dat begint het volk dan ook cindclyk
in te zien en heeft op vele plaatsen op
FEUILLETON.
Eet uurwerk van den oom.
Van behoeftig winkeliertje had zich Wellrad
tot eeo rjjken haodelaar omhoog gewerkt. Doch
op de hoogte des gelnks bleef by steeds zyn ver
leden gedachtig, zorgde ervooi niel in opspraak te
komeu, bleet bescheiden en bood vol inedelgden
ieder gaBroe zyn behulpzame hand. Op alles,
wat lig zich eerzaam en met moeite verworven
had, kloefde niet de minste smel, en de aard
en de wgze van aanwending van zijn bezit ver
wierven hem de oprechtste zegenwenschen van
Toen de dag zijns levens ten einde rpoeddc,
liet hg zgn neef tot zich komen, dien hg als
zgn voornaamste erfgenaam bestemd had.
Zacht lachend richtle hg zich op en sprak
nadert en daarom heb ik mg bereids tot deo
overgang in de eeuwigheid met de H. Sacra
menten der Stervenden Bten voorzien. Reeds
en matter klopt mij het hart. Ik heh u steeds
als een vroom christen en ook ais een goed
mensch bevonden en daarom vertrouw ik stellig,
dal ge u als een verslandig beheerder myner
goeJeren gedragen znlt. Nochtans gevoel ik mg
gedwongen in liefde nog een welwillend woord
van vermaning tot u te richten, omdat ik gedu
rende mgn langen pelgrimstocht hier beneden
heel dikwijls de smadelgksfe ervaringen heb
opgedaan: dat door grooten rijkdom niel zelden
toestand, de snood,le ontaarding begingen,
zoodra deze den wandel in de alomtegenwoordig
heid Gods en de plicht der trouwe navolging
van onzen Goddelykeo Verlosser vergeten!
.Mijn testament is daar inde lessenaar neer
gelegd.
.Verreweg het grootste deel mgner bezittingen
valt u ten deel. Ik verwacht stellig, dat gU alle
legaten nauwgezet
voltooi
s de dood n
it had vi
uurwerk, hetwelk daar op mgn schrgftafel staat,
neemt ge onder uwe hoede. Het is een werk
van een sinds jaren overleden meester onzer
vaderstad, dien ik eens uit grooten nood voort
geholpen heb en die rnjj dit werk als leeken van
zijnen dank aanbood. Siods ik 't in bezit van dit
uurwerk ben gekomen, heh ik wonderbaar geluk
in hyua alle zakelijke ondernemingen gehad. Wat
ik beproefde nit le voerou, gelakte my steeds
boven alle verwachting. Ik word, God zy nog-
Eo wanneer nu mgn gemoed soms geneigd was
lot onbarmhartigheid, dan keek ik onmiddel-
lyk naar dit uurwerk ik herinnerde mg dan
hoe ik in mijne destgds bekrompen omstandig
heden den welstand van een armen man grond
vestte, van den geredde daarvoor den barlelgken
den rechterstoel
zegeweosch: God vergclde hot n duizendmaal!
inoogstte, en voelde my dan gedrongen om mgn ge
luk te bestendigen door degeboden derclnislciyko
lietde en barmhartigheid -deeds trouw te biyven.
.Neem daarom dit uurwerk als toegiltbynw
erfdeel, wil het echler niet geringschatten en
overweeg, dal hot voor uw ouden oom steeds
een kleioood van groote waarde is geweest."
De laatste woorden had de edele menschen-
vriend, die in alle zyne handelingen steeds door
de christelijke lielde werd geleid, met groote
inspanning gesproken. Hg kuste innig het crucifix,
dat ug gedurcodo zgne vermaning in de hand
had gehouden een diepe, diepe ademhaling
lerug zijne ziel stond vi
van den Allerhoogsle,
Plechtige stdte hcerschlo in hot vertrek.
Slechts het uurwerk sloeg eensklaps ernstig
De neef zonk voor het l(jk van zgn eerbied-
waardigeo oom biddend op de koieëo.
doch bewees al spoedig de waarheid van het
spreekwoord: .Uit het oog, uit het hart!" Hy
droeg wel is waar zorg voor de slipte uitvoering
van de bcschukingon dea overledenen, doch
niet zoozeer, omdat hg den wil zyns ooms
wilde eerbiedigen, maar veel meer, omdat hg
onmiddellgk van alle zorgen en verplichtingen
ontheven weosebte le zgn.
Slechts le spoedig verblindde hem de over
vloed van zyn bezittingen. De ernstige verma
ning van den overleden oom weerklonk niet
meer ia zgn- binnenste. Hg besteeg het Irolsche,
dartele ros der genotzucht, li
koude hebzucht in zyn gevolg
eigen-ik offerde hy alles en
voor hunne ellende geen med<
smachtte in
kwiiler van zich stiet.
werkkamer geplaatst,
opeens aan zgn kamerdeur werd geklopt. Een
vrouw trad binnen. Hel was de vrouw eens
pachters op een der door Wellrad nagelaten
.Erbarming, heb medeljjdeo, mynheer f' sta
melde schuchter de blnoengelredene. .Ongeluk
op ongeluk heelt ons huis getroffen. Wjj zyn
niet in staal IhaDS de pacht le betalen I
Eon inbeslagneming vernietigt onze gehoolo
„Ik kan cn wil do lichtzinnigheid niet besten
digen I" viel Koenraad heftig uit.
.Lichtzinnigheid," zuchtte de vrouwmgn
man is door ziekte maanden laDg niet in staat
geweest tot arbeiden, twee kinderen stier
ven, de hagel vernielde deo oogst, erbar
ming, mynheer, erbarming!"
.Ik ben niet van plao zulk nietswaardig ge-
kurm langer aan te hoorengromde Koonrnnd.
.Ach, mijnheer, wy willen wel betalen, «lochia
om eenig uitstel smeek ik u!"
„Men heell zich mei dergelyko verzoeken to
richten tot mgn administrateur," was het hoog
hartig antwoord.
.Ach, uwe administrateur beroept zich op
uwe strenge bevelen I" verzuchtte de vrouw.
.Ik heb geen Igd meer," kreeg de arme vrouw
.Ach. luynhoor, bjj de barmhartigheid van
niel in vertwgteling."
.Weguit m||n oogon, wag I" schreeuwde Koen-
raad vergramd en trapte lieliig op don grond.
De vrouw zonk onmachtig ioeen. Ecu bloed-
a grysaard
oom weerklonken als opnieuw ai
zyn geest zweefde het beeld var
mot het crucifix in de hand.
,Uwo schuld Is kwylgescholden," sprak hy,
zich Inspannend om v.-rdor te sproken, ,en -on
ryko ondersteuning zal u geworden I Sla nu op,
ik ben geen lyraol"
De vrouw verhief zich echter niet meer, htar
slryd op deze wereld was volstredeo.
Als vergoeding werden de pachter en zgne
tauiilie met byzonderc giften bedacht.