Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 42.
Zaterdag 17 Januari 1303.
Zestiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Bameveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk. Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
r drie munden
Franco per po*t
Afzonderlijke
10,40.
f 0,05.
Bureau Br eedestraat18 Amersfoort
Uitgave van de Vereenlging De Eembode.
Prijs der Advertenties
Va» 1 tot 6 regelifO.
Voor iedere» regel meer
Corrosponuontién en Advc
0.05
lolen nileiiyk Vrijdagavond
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel
over belastingen.
11.
De opmerking van .De Slandaard"
dat, als men begonnen ware mei het
snoeimes iets sterker te hanteercn, het
hulpgeroep eerder zou gehoord worden,
is pakkend juist. Bezuiniging schijnt
echter in menigen gemeenteraad schier
onbekend. Vandaar dat inen nu, alsof
het de eenvoudigste zaak Ier wereid
gold, het Rjjk wil aanzetten lot toe
passing van paardenmiddelen, om de in
financieelen nood verkeercndc gemeenten
daarmede te redden. Gemeenteraden,
die geen rekening houden met de in
komsten, en grootdoen, waar de finan
ciën dit niet gedoogen die de gemeente-
huishouding zorgeloos in de war sturen
door niet te doen gelijk een oud spreek
woord zegtde tering naar de nering
zetten, moeten geholpen worden ten koste
van alle belastingplichtigen des lands.
Een fraaie voorstellingAls deze tot
uilvoering kwam, dan zouden gemeenten,
die zich nu reeds de nicest mogelijke
financieele uitspattingen durven veroor
loven en daarover in de knel zitten,
gaan teren op den zak van gemeenten,
waar mot voorbeeldige zorg de gemeente
inkomsten en uitgaven in evenwicht
worden gehouden. Tot welk een los
bandig beheer der financiën sommige
gemeenten eenmaal zouden komen, die
zich nu reeds enorme weelde-uilgaven
durven getroosten, die dwepen met
schoolbaden, tooneelvoorstellingcn, con
certen en andere vermakelijkheden, en
die aan de verdere zoogenaamde eischen
des tjjds zeer gaarne willen tegemoet
komen, als de schatkist des Rijks een
onuitputtelijke bron voor hen werd, iaat
zich gemakkelijk denken.
Maar de Minister van Binnenlandsche
Zaken, Dr. Kuyper, heeft, bij de behan
deling der staalsbegrooting, die illusie
reeds grootendeels vernietigd. Op voor
de onnoozelslc gemeente bevattelijke
wijze heelt deze Minister uiteengezet, dat
de Rcgeering zelf niet recht weel, hoe
zij uit de financieele moeilijkheden, die
haar letterlijk boven het hoofd uitgroeien,
zich met goed falsoen redden zal. Nu
Dr. Kuyper zelf achter de groene tafel
zit heelt hij, gelijk hij opmerkte, een
heel anderen kijk in de minislorieelc
keuken gekregen, dan toen hij kamerlid
was. Overduidelijk is dan ook gebleken,
dat de nieuwe wetten, welke in uitvoe
ring komen, reeds zooveel schatten zullen
verslinden, dat de Minister van fitian-
liën zich het hootd afmat, om aan de
noodigc gelden te komen en daarom
reeds een tabaksbelasting in 't verschiet
hoeft gesteld, een wetsontwerp tot ver
hooging dor jenever-accijns heeft inge
diend, en een wetsvoorstel lot herzie
ning der wet op de vermogensbelasting
heeft aangekondigd. En dat is nog pas
een begin. Vandaar dal Minisler Kuyper,
toen men in de Tweede Kamer met
kracht aandrong tot finale oplossing der
ondcrwijs-quaestie, inlichtingen ver
strekte, die indruk moesten maken. Door
een onderzoek zijner ambtenaren was
hij tot het resultaat gckni.cn, dal op
dit oogeiihlik aan het Umc-rapport (dit
rapport handelt over de ondcrwijs-
quaestie) geen gevolg kan worden gege
ven, omdat de kosten voor hel bijzor der
onderwijs zouden wezen 3 milliocn per
jaar en na zes jaar wel 7';, a 8 milliocn.
Aan de finale oplossing is daarom nu
nog niet te denken, verklaarde de
Minisler, ook en vooral niet inet hel
oog op de gemecnte-financicn, die thans
zeker geen hoogerc lasten kunnen dragen.
Dus finale oplossing van de bran
dende quaeslie van het Onderwijs, moet
zelfs tol nader worden uitgesteld. Geen
'onder derhalve, dat het Kamerlid
Heemskerk, tevens wethouder van Am
sterdam, geen gewcnscht bescheid
ontving, toen hij bij den Minister aan
drong op steun voor de gemeenten uit
's Rijks schatkist en daarbij zcidc, dat
de gemeente niet met den bedelzak bij
de Regeering komt, maar met een eiseti
van recht. De Regeoriiig, zei Minister
Kuyper, erkent volmondig, dut hier en
daar in; hel gemeente-huishouden toe
standen ontslaan, die op een of andere
wijze voorziening eischen. Maar zij moet
zich ook de vraag stellen of de finan
cieele nood der' gemeente onlsinan is
door gebrek aan de noodige middelen
of wel door minder zuinig beheer. Als
voorbeeld werd door den Minister aan
gehaald, dat te Amsterdam gemiddeld
per hoofd f49 aan belasting wordt
betaald, te Berlijn I 36 en te Dusseldorp
f 22, En nog steeds worden de uitgaven
te Amsterdam hoogcr. Met die gegevens
voor ongeil, zei de Minister, is het toch
plicht te vragen of Amsterdam er niet
een Ie weelderig huishouden op na
houdt.
De Minisler gat toe, dal te Amster
dam bijna twee derde der bevolking
profiteert ten koric van het gegoede
een dorde. Maar die toestand is niet
enkel loc te schrijven aan dc uitgaven
voor de Rijkswetten. Voorts wees de
Minister op Duitschland en Frankrijk,
waar gemeentelijke programma's worden
toegepast, waarmede de financiën van
zulke gemeenten, zooals in Frankrijk,
zóó in de war werden gestuurd, dat er
opnieuw orde in gebracht zal moeten
worden. Wel erkende hij, dal er veel
voor de bevolking op elk gebied moet
worden gedaan. Doeli waar de toestan
den zijn zooals zij zijn, merkte de minister
op, gaat hel toch waarlijk niet aan om,
zooals de lieer Heemskerk deed, te zeggen
dat Amsterdam „recht" hoeft op hooger
som van tiet Rijk. Bovendien, waar de
quaestie der gemeente-finunciën in ver
band staat met zooveel andere vraag
stukken, is het niet redelijk om van de
Rcgeering zoo maar dadelijk een oplos
sing te vragen. De Minister kon dan
ook thans volstrekt onmogelijk een
bepaalde toezegging doen omtrent de wijze
van tegemoetkoming aan de gemeente.
Met het remediebezuiniyintjdoor
minister Kuyper welwillend aangeboden,
zal de gemeente Amsterdam, en zullen
met haar de overige in financieelen nood
verkeerendc gemeenten zich dus vooreerst
moeten behelpen. Die gemeenten, welke
zich durfden voorspiegelen, dal, als de
toestand Ie benauwend werd, 's Rjjks
schatkist lo hunner beschikking zou
komen, zullen derhalve deze illusie oon-
voudig moeten opbergen. En als allo
kenteekenen niet bcdricgon. zal de Re-
geciing wel zóó zeer de handen vol
krijgen om eigen huishouden in behoor
lijken gang Ie houden, dal aan die van
gemeenten in den eersten tijd zeker niet
zal kunnen gedacht worden.
BUITENLAND^
In het l'rnisisclic Huis van Afgevaar
digden hooft de minister van financiën
de staulshegrooling ingediend onder
meileJoeling, dat hel diensljaar 11)01
sluit niet een nadeelig saldo van
37'/s millioen, terwijl voor 012,1
deficit van 35 millioen Ie verwachten
is. De begrooting voor 1903 is niet in
evenwicht te brengen zonder eono leening
van 72.7 iiillliocn. Aan dit alles zijn de
slechte lijdsoinslandighedsn schuld, in
zonderheid de vermindering Her inkom
sten van de spoorwegen, die in 1901
5b ni'lliocn, in 1002 43',milliocn he
noden de raming zijn gebleven, terwijl
voor 1903 wederom cene vermindering
van 47'/, millioen verwacht wordt.
Niet de slechte tijdsomstandigheden,
gelijk do minister beweert, maar wel
liet schatten verslindend inilitairisme is
ile oorzaak van het nadeelig saldo, dat
alweer door een leening moet gedekt
worden
Du Russische minister van financiën
is oprechter geweest bij zijn toelichting
op de begrooling, door te zeggen
Het is van occononiisch en humanitair
standpunt betreurenswaard, dat de
menschhcid nog niet van de groote ge
dachte van een algeniocnun wereldvrede
doordrongen schjjnl. Want nog slaan
wij ondpr ijzeren wetten en kunnen ter
bevrediging van de behoeften dor be
schaving slechts gebruiken wat na al-
doening van de uitgaven voor 's lands
verdediging overblijft. De minister drukt
ten slotte dc hoop uit, dat met onaf
gebroken voorzichtigheid allengs aan de
dringendste behoeften van den staat,
bij het verder handhaven van het even
wicht in de staathuishouding, voldaan
zal kunnen worden.
De jonge koning van Spanje heeft
Zaterdag jl. een minder aangename ont
moeting gehad, al was ook de aanslag
nu juist niet op z(jn leven bedoeld.
Toen hij uil de Salve-kerk, waar hjjde
vespers had bijgewoond, huiswaarts ging,
hoorde hij op hel Orient-plein een pistool
schot weerklinken. Hij slak hel hoofd
buiten liet portier zijner koets, maar
zijne moeder trok hem terug en duwde
tien. in dc kussens, uit vrees, dat er
aanslag op het leven van haar zoon
bedoeld werd, en het schol zou herhaald
worden.
De offleieolo lezing zegtOp het oogen-
blik, waarop het koninklijke rijtuig kwam
op hel Orient-plein tegenover liet stand
beeld van Lelayo, strekte een persoon,
die uit een troep nieuwsgierigen naar
voren kwam, den arm uit en loste een
pistoolschot op het rijtuig van den groot-
kunierhecr. Hij kon echter slechts een
enkel schot lossen, want een politie
agent sloeg met zijn sabel naar den
man en wondde hem aan liet hoofd,
waardoor lijj een tweede schot verhin
derde. Dc Koning was hel voorwerp
van cene ovatie. De rijtuigen gingen
langzaam verder naar het paleis. De
prefect liet den man brengen naar het
huis van bewaring, waar hij verklaarde
Feito lo lieelen en geboren te zijn te
Posadas (provincie Oviedo). Hij ia 34
jaar oud en is in Juni jl. uit Mexico
hier gekomen, liy verklaarde, dat de
hertog van Sotomayor hem cene ue-
trekking in hel palcis had aangeboden
daar deze zijne belofte niet gehouden
had, besloot hij hem te dooden, door
op zijn rijtuig te schieten.
Feito moet vóór zijn vertrek naar
Amerika bediende geweest zjjn in ver
scheidene huizen te Madrid.
Bij de verliooren is de meening be
vestigd, dat Feito lijdende is aan ver
volgingswaanzin.
Bij de verkiezing van ondervoorzitters
voor de Fransche Kamer is weder ge
bleken, dal Combes in zijn vervolgings-
politiek door de geavanceerd-liberalen,
de radicalen en socialisten, trouw ge
steund wordt, en dat daarom ook de
socialisten op welwillendheid der regee
ring rekenen kunnen. Naast vier candi-
daten der regeeringsparlij. die dadelijk
werden gekozen, is de socialist Jaurès
bij herstemming gekozen tegenover den
FEUILLETON.
Gered doer de eour-.nt.
5) Onnutig op rijn horloge kijkend, wachtte de
Commissaris op de terugkomst vau deo ageDt-
Tegeo teven uur ongeveer verscheen dete op
.Wel, Zeidelberg, wat hebt g|j gevonden riep
de Commissaris ongeduldig. .Was mjjo vermoe
den gegrond?"
,Ja, mynheer de Commissaris. De jonge Lan
der heeft te achter den elleooog, hg komt veel
in café'»; spelen doet lijj niet, maar breogl
toch veel geld zoek."
.Heoft hü schulden
.Moer dan hem lief is. Ook hoorde ik van
ean zijner vrienden, dat bp door zgne ouders
nog al kort wordt gehouden, ofschoon zijn
vader rgk moei zjje."
.Dat is voldoende," knikta de Commissaris.
.Thans is het de taak den jongen man van
schuld te overtuigen. Maar hoe?"
Hg overlegde bjj zich teil. De ingewonnen
inlichtingen waren misschien voldoende TruJa
de vrgbeid terug te schenken, maar zg zou eerst
vrg komon, als de mogelgkheid, dat iemand
anders de daad gepleegd bad, bestond, niet
omdat het gerechtshot de zekere overtuiging
barer onschuld verkregen had. Dat toch
boekhouder ton ontkennen, ontkennen tot
Diterate, lag voor de hand. Eo de
illoon vrg, maat
gereinigd te zien. E
landigheiJ, dat h
ant gewikkeld w
Ifs eens beweerde,
klaring kon geven
dit hg het bjj zgn bezoek aan haar moeders
wooing daar had laten vallen? Ja, als dat eens
waar was? Neen, dat kon oict, want waarom
had hg dao Jat stuk afgescheurd Dat moest
hg alleen daarom gedaan hebben, omdat hg
het étui in den zak had, op weg naar Truda
was en een envelop ooodig had. Bovendien
kwam bet er vooral op aaD, hem niet alleen
te overtuigen van den briijantendiefstal, maar
ook van al de vroeger plaats gehad hebbende
diefstallen, opdat ook in dit opzicht geeo ver
denking op Truda bleef kleven I
.Maar hoe?'' De Commissaris herha Ide de
vraug, torwgl hg langzaam op eo neer liep.
„Als lig hot fijne goed heelt gestolen," sprak
bg tot zich zelf, moet hg met iemand in ver
binding gestaan hebben, die het hem alkocht.
Als het gelokte, dezen ui! Ie vinden, konden we
hem overtuigen. Wacht, daar heb ik het," riep
hg plotseling. .Zeidelberg, ga eenr zitten, schrgl
eens op, wal ik je dicteer."
De politio-agenl gehoorzaamde. De Commis
saris gaf hom een velletje papier, dat hg nil
andere papieren nam, waarop hg hem 't vol
gende in de pen gaf.
,Do politie schgol lucht gekregen te hebben
van de zaak. Kom terstond over, om alles eens
te bespreken. Ongenoemd doch wtlbekenJ."
Dit briefje deed de Commissaris in een ge-
1 zette er liet adres van Land
Zeidelberg," sprak dc llor
oor deo een of anderen jo
leinighoid belooft, den brie
lezorgeo. Hij
s zgn: do jongen moet zgne hospita den
f overhandigen met de opmerking, dat er
il hg is en den heer Lander onmiddellijk
.Wat is eigonljjk t
brief?" vroeg de agent
De Commissaris lacl
sigaar aan en legde za ua enkeie trekken weg,
of liep heen cn weer; iu 'l koit, hg bespeurde
een gemoedsbeweging bg zich zcli, zooals hg
tkkiog nog zcldoo gehad
vc liet juist," broinde do Com-
Vaarschgnlgk treffen wjl hem
i, welke wg zoo behendig voor
.Hoeveel uilgangen beeft het? vroeg de
achteren komt hot aan do gracht uit."
Mooi zoo, dan gaan jullie elk aan eeno do
in. Ik zal naar binnengaan en het geipr
De Comt
misschien wel
zal ze aan zgneo patroon of
n de politie tooneo. Hce
t geweten, dan drglt het
i keek ee
it door de halfblinde
melden
van den lombardhoudcr Hombach verdwenei
was. Hombach woonde dicht bjj, do Gommis
saris zette zgne dienstpet op, trok zgn overja
dgdc zgneo ondergf
op. Ond
is gega
soon kon zgne hand verdraaid hebben, teneinde
zich niet aan gevaar bloot te stellen.
En nu nog wal, neem een nwer collega's mede
en bewaak het huis, waar Lander woont, maar
zie vooral geeo uitgang over 't hoofd. Zoodra
hg het verlaat, volgt gg hem mot een ander
op hehoorlgken afslaod, om te zico, waarheen
bg gaat. Gaat hg naar een pandjeshuis, zooals
ik vermoed, dao is alles goed; zoo niel, dan
volgt gg zgn spoor nog verder. Mocht hel eerste
j. Tusscheo kwart ove
Lander thuis gekomen
stond den brief gelezen.
bemerkte, ging hg door de nog geopende huis
deur het buis biooen eo klopts aao de dear
van het kleine kantoor, waarin zooals hg
wist, de pandjeshuishouder, die reeds meor-
mulen met hot gerecht had kennis gemaakt,
gewoonlgk vertoefde. Niemand riep .binnen",
de Commissaris draaide daarom aan de deur
knop. De deur was gesloten. Hg klopte nog eens,
doch on luider: daar verkondigde bero reeds
eenig leveo op straat, dal de gezochte, die
waarschgolgk tengevolge der storiDg van dezen
kant den winkel snel en heimolgk door de win
keldeur had willen verlaten, zgnen onderge
schikten in hnndeo gevallen was. Hg vergiste
zich niet. Met dreigend, maar tevens vorschrok-
ken gelaat, stond Erwin Lander voor beide
agenten en vroeg met gemaakten trots, wat men