Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 5.
Zaterdag 30 April 1904.
Achttiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATEBDAO.
Abonnomontnprija per drie maanden
Franco per poit
Afzonderlijke aummen
10,40.
f 0,05.
BureauBreedestraat 18, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniglng De Eembode.
Prfjz der AdrertentUn i
Van 1 tot 6 regeltf0.30,
Voor iederen regel meer-0.05,
Da strijd om het Staatsbestuur.
(Slot.)
Een voorproef is slechts geleverd van
den ttrjjd, dip tegen de christelijke
Regeering is aangebonden. Dat de be
strijding van het wetsontwerp Hooger
Onderwijs, hoe scherp en volhardend
ook gevoerd, niet kon leiden tot den
val der Regeering bij stemming daarover
in de Tweede Kamer, stond vast; doch
een krachtige uiting van verzet tegen
hel Ministeii moest als sein dienen voor
een nieuwen aanval, waarmede men het
doodeljjk treffen wil. De Statenverkie
zingen staan voor de deur en daarin
wordt het middel gezocht om verloren
terrein te herwinnen, dal wil zeggen:
van de Eerste Kamer weder een bol
werk te maken voor de liberale partij,
van waarachter zij een christelijke Re
geering zoo krachtig bestoken kan, dat
haar voortbestaan of haar optreden zoo
goed als onmogelijk wordt gemaakt.
Daarmede zou echter de vrucht van
veel arbeid en strijd voor de christelijke
partjjen verloren gaan. Door krachtige
samenweiking, door volhardend streven
is reeds verkregen, dat de anti-liberalen
in de Stalen van Utrecht, Gelderland,
Zeeland en Zuid-Holland de meerderheid
uilmaken, wat, indien deze meerderheid
in genoemde Staten voor de christelijke
partjjen behouden bljjfl, een toekomstige
meerderheid ook in de Eerste Kamer
waarborgt.
Niet te verwonderen dus, dat men nu
reeds met zekere spanning onder de
verschillende politieke partijen het oog
op de aanstaande verkiezingen voor die
Staten heeft gericht. In de liberale pers
wordt reeds van meer dan eene
zijde verzamelen geblazen, om bij dien
stembusstrijd naar behooren te zijn voor
bereid. Waar het om gaat, werd o. a.
door de N. R. Ct. reeds onomwonden
aldus gezegd:
.Het gaat toch bij deze Statenverkie
zingen niet om de meerderheid in de
Prov. Staten alleen, maar ook om de
meerderheid van de Eerste Kamer.
Gelukt het ons niet de Prov. Staten
van Zuid-Holland om te zetten, dan is
de Eerste Kamer aan de genade over
geleverd van dc Regeering en de parljjen,
die haar steunen. Het zwaard van
Damocles hangt haar dan steeds boven
het hoofd. Wil zij niet, zooals de kerke
lijke Regeering wil, de stok der ont
binding staat achter de deur. Mocht
de Eerste Kamer een door de Regeering
ingediend en door de Tweede Kamer
aangenomen wetsontwerp, helzjj Hooger
Onderwijswet of Tariefwet of Pokkenwet,
tegen 's lands belang oordeelen en daarom
haar medewerking er niet aan vorleenen,
de Regeering heeft het in haar macht
dien tegenstand te breken. Bljjven de
kerkelijken in de Prov. Staten in de
meerderheid, dan zendt Zuid-Holland,
bij ontbinding, 10 kerkelijken naar de
Eerste Kamer, en een kerkelijke meerder
heid vervangt daar dc liberale meerder
heid van heden.
De aanstaande Statenverkiezingen zjjn
dus van het hoogste belang. Men zorge
daarom bijtjjds voorbereid te zijn."
Terecht zjjn de aanstaande Staten
verkiezingen van het hoogste belang.
Zeer waarschijnlijk zal dan ook de strijd
aan de slembus feller en heftiger worden
gestreden, dan ooit te voren. De beleeke-
nis, die thans aan de verkiezingen voor
de Staten zich bindt, is grooter en zwaar-
wichtiger, dan anders het geval is ge
weest. Nu immers van liberale zjjde zoo
onbewimpeld wordt verklaard, dat men
den verloren invloed wil trachten te her
winnen, door het behouden van een
meerderheid in de Eerste Kamer, weten
de anti-liberale partijen, wat hun te doen
staat om dit te voorkomen. Heet zal der
halve de kamp zijn, vooral in de kies
districten van Zuid-Holland, waar van
weerszijden de kansen wankelend staan.
De .Nederlander", het orgaan van het
Kamerlid Lohman, gaat nog dieper op de
zaak in, en komt daarom niet te onpas met
e waarschuwing, waar het schrjjft
De kiezers mogen zich wel door
dringen van wat in Juni a.s. op het spel
staat. Het gaat in hoogste instantie niet
de meerderheid in de Staten, noch
de meerderheid in de Eerste Kamer,
nocli zelfs om liet behoud van liet
christeljjk ministerie, maar hel gaat om
de beantwoording der vraag, in welk
teeken in ons land dc vooruitgang zal
plaats hebben, in dat van onzechrisle-
Ijjk-nalionale tradities, oI in dat van het
meest consequent rationalisme."
Dat de .Nederlander" hier niet over-
drjjft, maar de gevolgen van een neder
laag voor de christeljjko partijen aan de
stembus in hel ware licht stelt, heeft
de behandeling van de Hooger Onderwjjs-
quaestie daghelder bewezen. De liberale
schrjjver in de Gids wees er reeds op, dat
de wet op .het Hooger Onderwjjs is
de eerste vrucht van zuiver chrisleljjken
huize, de eerste daad van principieele
politiek, die door deze regeering wordt
gedreven. Men kon tot nog toe vragen
wat er specifiek christelijks viel te ont
dekken in de wetsvoordrachten, die ter
tafel kwamen, hier springt dat christe
lijke terstond in het oog."
En juist nu het christelijke zoo zeer
in 't oog sprong, werd de strjjd door
de tegenstanders met eene zekere ver
bittering gevoerd, die het geloovig ge
moed diep grieven moest. Wat dus te
wachten slaat als de christelijke voor
de rationalistische levensbeschouwing in
ons Staatsbestuur wjjken moet, zal wel
niet nader behoeven aangetoond.
Een eerste gevolg van een nederlaag
voor de christelijke parljjen bij de Staten
verkiezingen zou zjjn, dat de Eerste
Kamer, door verwerping eener nieuwe
wel, kon drijven tot het altreden der
Regeering. Dit zou dan vervangen moeten
worden door een liberaal Ministerie, dat
onder de gegeven omstandigheden moei
lijk zou kunnen optreden, zonder de
Tweede Kamer te ontbinden in de hoop
bjj de nieuwe verkiezingen ook voor
deze Kamer eene meerderheid te be
komen. Doch verondersteld, dat de partij
verhoudingen in de Tweede Kamer dan
geen wjjziging ondergingen, dan zou regee-
ren voor de liberale partijen niet wel moge
lijk zijn, maar dan ook zou regeeren in den
geest der meerderheid, dat wil zeggen
christeljjk, toch belemmerd bljjven daar
de Eerste Kamer, die aan ieder wets
ontwerp, dat een overwegend christelijk
karakter draagt, of, gelijk de tariefher
ziening, niet in den geest valt, hare goed
keuring zou kunnen weigeren. Hel gaal
dus bjj de Statenverkiezingen inderdaad,
hoe ook beschouwd, om de vraag, of
Nederland in de naaste toekomst in
christelijkcn dan wel in niet-christeljjken
geest zsl worden geregeerd en bestuurd
Deze ernstige vraag zullen de kiezers
derhalve in Juni bij de stembus hebben
te beantwoorden.
Het „Huisgezin" zegt dan ook zeer
I rem:
Indien men het ministerie wonscht te
handhaven, moet de provinciale stembus
beslist in zijn geest uitspraak doen.
Van rechts mag geen moeite ontzien,
geen offer te groot geacht worden,
Naast de leus.tegen de onderwijs
wet!" klinke luider en kraciitiger de
onze: .vóór hot ministeriel"
BUITENLAND.
De slaking van het spoorwegpersoneel
in Hongarjje, die de vorige week plotse
ling aanving, heeft bjjna eenzelfde ver
loop gehad als die ten vorige jaar hier
te lande voorkwam. Door het krachtig
optreden der regeering werd den stakers
spoedig de lust benomen hun houding
door te zetten. Zaterdagnamiddag werd
te Boedapest het lokaal, waarde stakers
hun bjjeenkomsten pleegden te houden,
onverwacht door twee eskadrons huzaren
een compagnie van de landweer en 160
politie agenten omsingeld, en het stakings
comité ontbonden, tcrwjjl de leider der
staking, de stationschef Sarlay van
Boedapest, wegens majesteitsschennis,
werd in hechtenis genomon.
Dit optreden maakte indruk, zoodat
reeds denzelfden avond honderden sta
kers zich weer kwamen aanmelden.
Maandag liepen alle treinen weer
geus de dienstregeling met uitzondering
van oonige nachttreinen.
Zonder zich aan leiders te storen werd
algemeen den arbeid hervat. De leiders
hebben dus daar ook itoog spel gespeeld,
aar dit totaal verloren.
Keizer Wilhelm heoft don 23en dezer
door den gevolmachtigden gezant van
Piuisen bjj het Vaticaan den Paus het
eerste deel van het boek van dr. Ernest
Stcinmann over de Sixljjnsche kapel
laten aanbieden.
De Paus heeft den Duitschen keizer
met groole hartelijkheid zjjn dank betuigd
lor diens attentie.
De gezant stelde den H. Vader tevons
den schrjjver van het boek voor.
De president der Fransche Republiek,
Loubet, is Zondagnamiddag te Rome
aangekomen, en met de gebruikelijke
formaliteiten begroet. Dat met den armen
Loubet geducht werd gesold, ligt voor
de hand. De ontmoeting lusschen don
president en den koning en de koningin
van ItaüC heette bjjzonder hartelijk. Bjj
de feestmaaltijden werd natuurlijk ge
toost, en daarin vooral gewezen op de
oude tradiliën en de onuitroeibare verwant
schap tusschen Italië cn Frankrijk. De
bjjeenkomst bevestigde weder de aloude
vriendschap en was alweder een waar
borg voor de handhaving van den
vrede.
Toch heeft Loubet met zijn komst te
Rome niet al zjjn wenschen bevredigd
gezien, den Paus mocht hjj niet naderen.
Do anli-clericale „Sera" en de „Unitk
Cattolick" schrjjven beide, dat, zoo er
al niet officiëele besprekingen gevoerd
zjjn over de ontvangst van Loubet op
het Vaticaan, officieus hemel en aarde
bewogen werden, om den president der
republiek door Pius X te doen ontvangen.
Door deze twee Italiaansche bladen
wordt dus bevestigd, hoe Z. H. onwrik
baar bleef, acht slaande op beloften noch
bedreigingen, in zijn besluit, om Loubet
geen audiëntie te verleenen.
De godsdienstshaat neemt in Frank
rijk steeds afschuwelijker vormen aan.
In den nacht van Dinsdag heeft de haat
van het sectarisme zjjne woede gekoeld
in het heiligdom van Nazareth te Mar
seille. Alles is geschonden, vernield,
verbrand.
Een beeld van het Kindje Jezus en
een van de H. Clara, op bijzondere
wjjze in dit heiligdom vereerd, hebben
de godsdiensthaters het hoofd afgeslagen.
Sinds Januari, schrjjft de .Libre Parole",
FEUILLETON.
Ter afgedwiald doeh weergekeerd.
Vevtyttag alt tl|d dar Fraaack* r—lssilsgen
De schemering begon te «allen en joist klonk
van da oude beroemde Munsterkerk der stad
Spiers bet Angelos-klokje, waarmede de klokken
der orerigens talrijke kerken der eeswenoode
rijksstad vroolgk instemden. J oist had de bejaarde
pastoor Dominions Lebrecht deo Engel des Heeren
ten einde gebeden, toen buiten haastige schreden
weerklonken en terstond daarop de dear werd
geopeod. Een jonge man trad binnen en groette
b|jna onbeleefd en aeer kartel.
Mjjaheer de pastoor, n beblmjj «rillen spreken,
en daar ben ik," sprak de aangekomene. Deze
beette Adolf Hobu, een xeeentwintigjarig jonk
man, en woonde al een zesental jaren in de
parochie van den algemeen geachten eerwaarden
heer pastoor Lebrecht. Deze laalate was «oor
'l oogenbllk zeer verrast door 't onverwacht
bezoek; apoedig echter herstelde bjj zich en
bood deo jongeling vriendelijk de hand.
.Het verheugt mjj seer, dat gjj m&'o wenscb
aoo bereidwillig zjjl nagekomen," sprak hg,
terwijl hit Hjo bezoeker naar een diehtbgstaande
verooriaekl mg verdriet," aprilt de eer
smart beh ik reeds drie jaren waargenomen,
dat nw gedrag steeds lichtzinniger wordt, en
het ontvangen der heilige Sacramenten ateeda
zeldzamer. En ihaoa beroemt (jj a In gezel
schappen san op zijn minst genomen «eidacbt
allooi, dat gij aedert maanden oiet meer ter
kerke gaat, en ing beschouwt ali den vernietiger
,En ik zon niet weten, wat daarvan onwaar
zou zjjo," viel de ander den pastoor trotscb in
de rede. ,U weel, dat ik in 'l voorjaar met
Kraszens Hilger in 'I huwelijk zon treden;
wat ter wereld heb ik u in den weg gelegd,
dat gjj naar haar oudera gegaan zijl en ben
voor mg hebt gowoarachowd, als ware Ik een
misdadiger 7 Wal heb ik
.Mg hebt gjj niets in den weg gelegd," viel
de pastoor hsm in de rede, ,en wat ik gedaan
beb, gebood mg mjjn plicht als zlelsherder.
KreszeDs is sen goed, braaf kind, en waarl gjj
gebleven, zooals pastoor Gsrmer aellger, die n
tot de eerslo H. Communie voorbereidde, mg
u schilderde, nooit zon ik een wanklank in dw
doen en laten hebben laten hooren."
,Eo ik verzeker u, dat ik aan de egde «au
dit meisje de gelnkkigete en braafste mensch
bed kunnen worden I" riep de jonge man uit.
.Dit wil ik wel geloosen," antwoordde de
pastoor kalm, .mearjk «erheel mg zelf ook
dat even gemakkelijk bet tegendeel bad kunnen ge-
•chieden, en bet ongeluk onder uw dak zgn Intrek
bad genomen. Nog ligt alles in nwo band. Toon
•in goeden wil, word weer, wat gg geweest zgt
.Dat zjjn hersenschimmen, eerwaarde," sprak
Holm snel. .Een rjjker parljj beeft zich opge
daan en nu is bet nw werk den minder be
voorrechte ter syde te schuiven."
Pastoor Lebrecht wist eerst niet, wat hg moest
•nlwoordsn op dit aanmatigend gezegde.
.01 denkt u, eerwaarde, dal ik niet gezien
heb, Zondag is het juist drie weken geleden,
boe g(j den rgken Jacob llaoser uiterst vriende-
Igk de haed hebt gedrukt, toen hg bg moeder
Hilger eu bg Kreszeos sloud, en boe gg ze alle
drie een eiodweegs hebl vergezeld
Nu kon de pastoor moeilgk zgn lachen be
dwingen.
.Zoo, zool" sprak hg. .Thaos blaast de
uil een heel anderen hoek. Og beziel di
laak uil bet oogpnot van gverzuchl. No, laat
dan ragn woord n voldoende zgn, dat Jacob
Hanser op dien dag met heel andere bedoellegen
kwam, Die z«l u Kresaens nooit afhandig maken.
Gg zeil zgt door nw gedrag er schuld siu, els
uw bartsweusch, met Kreszens Hilger in 't
bnwelgk te treden, vergdeld wordt. Ik kan
dan ook slechts mgn raad bsrbalsnLaat af
gg n thans beweegt, en leid voortaan een levem
windel, die u niet met God en uw geweten i
strgd breogl. Volgt gg mgne woorden, dan ka
alles nog terecht komen."
Doolt bg, wien deze wellgemeer-de woorden
golden, keek donker voor zlcb.
.Laten wg daarover maar niet meer spreken,
alles is verloren," sprak bg ten sloUe.
De pastoor schudde het hootd. .Dal goloof
ik volatrekt niet," zeide bg tegen den opgewonden
jongen manl .Maar, vorondaratnl eens, dal het
gehoopte geluk uwa levens verloren waro, ver
stout gtj u dan den lieven God in den hemel
deo oorlog 1e verklaren 7 Waagt gg liet om die
reden Zgoe heilige Kerk den rug te koeren, hare
vriendelgke vermaningen in den windleslauo?"
..Mjj dunkt, del list op sen andere manier
ook wel mogclgk ia te leven," spiek de jonge
man op trolschen toon.
.Wie bestrgdt bet, dat buiten de Katholieke
Kerk goed leven ia? antwoordde pastoor Lebrecht
met zekere bedoeling. .Maar na dit leven koml
er ook vroeg ol laat een sterven, cn zooals bekend
ia zegt een oude oprenk, del bet als Katholiek
slechts goed itervso is."
Adolt mompelde slechts senigs onverstaanbare
woorden als antwoord. De putoor stond open
ging near hem toe.
.Adnll," sprak bg op hartelgkea taan, .wilt
gg dan werkelijk niet terngkeoren en weer oen
tronwe zoon van onze Moeder de heilige Kerk
wordon 7"
De aangesprokene stond op en scheen atn
hevige opwinding ten prooi, welke hg trachtte
den baas te wordeo. Dit gelokte hem echter niet.
.Ik zou denkeo, mgnbeer pastoor, dat a wel
weet, dat ik ala een schnrltig schaap word
aangezien. Meer woorden behoeven wg niet te
verspillen. Het schurllige schaap sal nw gezonde
lammetjes niet langer lulig «allen en nog minder
gevurljjk zgn. Vaarwell"
greep hg
.Goede God, verlicht zjjn reraUnd, last hem
niet ten gronde gaan I" smeekte de grgze ilele-
herder, toen bg van agne eerste verrassiog be
komen was. .Wat zou hg van plan zgn 7"
Dozo bezorgdheid was niet zonder grond. De
dwaling telde te dien Igde nzuwelgka anderhalve
eeuw na zgn ontstaan, doch bad reedt in bel
voreenigde Dnileche vaderland min ot meer
wortel gescholen. Ook de onde katholieke atad
Spiert was er niet «tn verschoond gebloveo.
Gedurende de eerste zeventig jaren hadden
leeraren van die dwaling telkens getracht bet
volk al te trekken ven het onde, voorvederlgke
geloof, doch de herders hadden gswukt en mol
onvermoeide zorg de pogingen der indriogers
vergdeld. Sedert echter keizer Rudolf II den
keiiersstoel had beaeteo, waren de aanvallen
op het heilige katholieke geloot steeds heviger
geworden. Date vorst, wien de lot regeeren
verslechte eigenschappen geheel ontbrakenr kon
dit drg«sn niet. tegengaan. Dur brak da dertig
jarige oorlog mol al zgoe gruwelen en verschrik
kingen over bet land uit. Bg den Westphsalachvn
vrede werd aan het protutantisme algeheels
vrjjhoid in het geheels Duiteehe rgk toegestaan,
en het gevolg was, dat op vele plaatsen ingoed
katholieke gemsenten in 't vervolg predikanten
(Wordt vervolgd.)
