Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 17.
Zaterdag 23 Juli 1904.
Achttiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie nttidn
Franco per pozl
Afzonderlijke 1001016»
t 0,40.
r 0,05.
BureauBreedestraat 18, Amersfoort
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
De Eerste Kamer
't I» hjjna niet te veronderstellen, dat
de liberale party, als de stofwolken, die
boveo het politieke strüdperk zijn op
gejaagd, zachtjes zijn neergekomen, en
de toestand met onbenevelden bl'k kan
overschouwd worden, nog vreugde zal
gevoelen over hare houding in zake de
wet op het Hooger Onderwys.
Oe felheid van haar optreden in deze
teere quaestie, de scherpte, waarmee zy
de scheidingsiyn heeft getrokken, die de
partijen van links en rechts van elkaar
moet houden, moest verbazing wekken
en sal, by nader overwegen, door ieder,
die het wèl meent met land en volk,
betreurd worden.
Met onverbiddelyke gestrengheid heeft
de liberale partij aangezegd, dat een
ebrisleiyke richting in de staatkunde
naar den geest der meerderheid van ons
volk, welke onze Regeering in beoefe
ning wil brengen, niet geacht wordt in
het belang der liberale party en daarom
niet geduld kan worden.
Niet de chriatelyke party, noch de
Regeering, heeft derhalve de schuld te
dragen van den zoo ongewenschtcn toe
stand ais de liberale party in 't leven
heeft geroepen. Het werd er stelselmatig
op aangelegd, dat het op een conflict
moest uitloopen. Reeds by het optreden
der Regeering was van liberale zyde het
oordeel over haar alles behalve voor
komend te noemen; haar onbeholpen
heid in de regeerkunst meende men nu
spottend, dan met gemaakten ernst te
kunnen aantoonen, maar uit alles bleek,
dat na een jarenlange liberale l.eer-
schappy de oppositie party zich minder
schikken kon in de positie, door de uit
spraak der stemming van 1901 haar
toegewezen.
Het herwinnen van het verloren terrein
waa, wat zeer natuurlijk is, aanstonds
de opzet der liberale party. Doch de
kans om een aaneengesloten oppositie
te vormen werd eerst geboden toen het
Prtji dar AdttrtnUtai
Van 1 tot 6 regelsf0.30.
Voor iedere» regel meer-0.06.
tl bureau hezorgil lijn.
a uilerlifk Vrijdagavond
wetsontwerp op liet Hooger Onderwys
door de Regeering werd aanhangig ge
maakt. Toen eerst werd blykbaar met
vaste hand de lyn aangegeven, waar
langs de oppositie-party zich zou be
wegen lot bostryding van de christelijke
staatkunde der Regrcring, die, naar zy
hoopte, op een triomf der liberale poli
tiek moest uitloopen. Vast stond, dat van
de liberale voorrechten, jaren lang zoo
ruimschoots genoten, niet 't minste zou
worden prysgegeven. Uil de bestryding
van dc Hooger Onderwyswct mag dit
veilig worden afgeleid.
In de Tweede Kamer kon echter, hoe
fel de oppositie ook wezen mocht, de
behandeling van het wetsontwerp niet
leiden 1st een conflict van ernstige be-
teekenis tusschen de tegenstanders en de
Regeering. Doch na de aanneming dier
wet in do Tweede Kamer werden de
Slatenverkiezingen gebruikt als middel
om de Eerste Kamer tol een vast bol
werk te maken voor de liberale party
en een struikelbok voor iedere Regeering,
die in christelyken geest de staatkunde
des lands leiden wil.
Nu echter het beoogde doel hierin
gemist ward en in stede van versterking
de macht der liberale party in de Eerste
Kamer door do Statenverkiezingen nog
afbrokkelde, werd besloten tot hoog
spel. De uitlatingen in de liberale pers
zoowel als het verslag der afdeelingen
van de Eerste Kamer over de Hooger
Onderwyswel lieten genoegzaam ver
moeden, wat te wachten stond. In een
voorafgaande vergadering der liberale
partij in dit Wetgevend lichaam, werd
besloten als één man pal te blyven staan
voor een hunner grootste voorrechten
op Staatsrechterlijk en maatschappelijk
gebied, zonder om de rechten van de
christelyke meerderheid des volks in deze
zich ook maar in 't minste te bekom
meren. Met 27 tegen 22 stemmen ver
wierp zy dan ook niet alleen de wet
op het Hooger Onderwys, maar gaf
daarmede levens aan dc Regeering te
verstaan, dat haar christelyke staatkunde
als onaannemelijk voor dc liberalen werd
afgewezen.
Hiermede stond de Regeering wel niet
ior een onverwacht, doch zeer zeker
lor een moeilijk geval. Dit srhyiit be
grepen, want fluks kwamen van schier
alle zyden meuningeii in omtrent eene
oplossing dezer netelige quaestie, maar
het gevoelen, dat do Eerste Kamer zou
worden ontbonden, behield de overhand.
Nu de heeren liberalen den eisch der
christelijke meerderheid met beslistheid
hadden afgewezen en die meerderheid in
zake de onderwys-quacstie zich even
zeer beslist schaart aan do zyde der
Regeering, moest liet conflict als van
zelf leiden tot een ontbinding der Eerste
Kamer en eene uitschrijving van nieuwe
verkiezingen, die echter zonder veel
moeite door de Provinciale Staten ge
houden worden.
En daartoe is de Regeering overgegaan.
Zich de handen laten binden, waar hare
taak als christelyke Regeering eerst voor
goed een aanvang nam, kon van haar
niet verwacht worden Mei eenzelfde
rustige vastberadenheid, als zij in 't
vorig jaar rnvolutionnairc woeiingen be
dwong, heeft zy aan II. M. de Koningin
de ontbinding van de Eerste Kamer
voorgesteld. Verkiezingen voor een nieuwe
Eerste Kamer zullen in de volgende
maand plaats hebben, lloo deze zullen
uitvallen hebben de kiezers voor de
Provinciale Staten reeds uitgemaaktii
plaats van een struikelblok voor d
Regeering zal de nieuwe Eerste Kamer
voor haar worden een steun ir
moeilijke werkzaamheden, welke de
hedendaagschc staatkunde tiaar in zoo
ruime mate aanbiedt.
BUITENLAND.
Omtrent het nieuwe conflict tusschen
de Franscho regeering en den H. Stoel
schrijft ,De Tijd'':
,Nu liet vaststaat, dat by het nieuwe
conflict, tusschen de Franschc vrymet-
«claars-regeering en den H. Stoel, siecuts
(wee bisschoppen betrokken zijn, die
van Laval en die van Uyon, is tiet
noodig den stand der quaestie uiteen le
zetten, wat den eerste betreft, daar de
knnonieke instructie, geopend legen Mgr.
Le Nordez van Dyon, volgens liet een
parig getuigenis van verschillende katho
lieke Romeinsche correspondenten, nog
niet zóóver is gevorderd, als die tegen
den kerkvoogd van Luval. Ter oorzake
van diens meer dan zonderlinge en schier
vijandige houding tegenover sommige
religieuze congegratics in zyn bisdom en
wegens den groolen afkeur, die het
mcercndecl zijner geestelijkheid en z.yner
geloovigen tegenover hem bezielt, Imd
de 11. Stoel, na den toestand rijpelijk
te hebben onderzocht en overwogen,
den bedoelden kerkvoogd den raad ge
geven, van zyn zetel afstand le doen.
De bisschop nam aanvankelijk een be
sluit overeenkomstig dezen wcnscli, doch
trok het bjjnu onmiddellijk weer in.
Daarop dued dc Congregatie vau liet
H. Ofllcie hem tiet bevel toekomen, zich
te Rome aan te melden, ten einde zicli
daar te verdedigen. Dit scliryvcn van
het 11. Officie werd door den bisschop
uitgeleverd aan do Regeering, een (uit
schennis van het geheim van het
II. Officie dat op zich zeil reeds
den schrijver ervan de czcoimnunicatie
doet beloopen.
„De Fransche Regeering zond daarop
naar Rome een nota, waarin zij haar
misnoegdheid te kennen gaf, over
's Pausen optreden tegenover den bis
schop. Het antwoord van het Vaticann
luidde, dat het hier niet gold een af
zetting, doch de bevoegdheid van een
bisschop, om zich zeiven te rechtvaar
digen dat niemand meer dan de Paus
verlangde, dat deze rechtvaardiging kon
plaats hebben, en dat, indien daartoe
roden bestond, openlijk getuigenis zou
worden afgelegd van de onschuld des
bisshops. Daarentegen zou, indien de
bisschop schuldig bevonden werd, op
hem een straf worden toegepast, over
eenkomstig don graad zijner schuld.
Deze verklaringen werden gegeven
omstreeks 14 dagen geleden.
In de Woensdag j.l. gehouden Fransche
ministerraad heeft de minister van binnen-
landiche zaken de nota meegedeeld,
door hom aan het Valicaan geficht,
waarin hy vraagt, de intrekking van de
aan de bisschoppen van Dyon en Laval
gerichte brieven onder medcdeeling, dat
anders de betrekkingen inct het Valicaan
zullen worden afgebroken. Hy heeft deze
nota mondeling medegedeeld aan den
secretaris van den nuntius tc Parys.
Dat de Paus in deze zaak niet hukken
zal voor de Fransche vrymelsolaars-re-
gecring, is boven allen twjjfel verheven.
Uit de Desto bron wordt dan ook ver
in, dat Pius X onherroepelijk zyn
gezag handhaven zal, er moge gebeuren
wat wil.
De eerlijkheid van Combes wordt nog
steeds zeer in twyfel getrokken. Do
naiionalistische Libtrti heult althans een
nieuwe beschuldiging van oneerlijkheid
tegen Combes ingebracht. Zy publiceert
namelijk een brief, dien Com hes in 1895
zou hebben geschreven aan liet bestuur van
een der spoorwegen, en waarin hy met
zyn parlementairen invloed dreigde, in
dien hij geen lid van den raad van toe
zicht werd.
De bcgrootingscommissie heeft met t>
tegen 5 stemmen de crodieten voor eero-
dienst goedgekeurd. Een voorstel van
Ucrteaux om het geld voor do vacante
bisschopszetels niet uit te trekken, is
met 0 tegen 6 stemmen verworpen.
Ter zee zyn ook by dezen oorlog
kwesties gerezen tusschen Rusland en
andere Mogendheden, die aanleiding
hebben gegeven tot gedachtewisseling.
De zaak is dezeDu Russen hebben geen
recht om hun oorlogsschepen uit de
Zwarte Zee door de Dardauollen Insturen.
Nu hebben de Russen zich in deze cor
rect gedragen, maar naast hunne eigen
lijk gezegde oorlogsschepen beschikken
de Russen nog over eene zgn. vrijwillige
vloot, bestaande uit gewone snelvarende
handelsvaartuigen, die echter in ty.i van
oorlog bewapend kunnen worden en als
hulpkruisers dienst doen.
Van deze schepen z(jn er thans twee,
de „tjt. Petersburg" en de „Smolensk"
door de Dardauollen gestoomd naar de
Roodc Zee. En eenmaal in de Roode
Zee gekomen, hebben deze beide vaar
tuigen zich de rechten van oorlogsschepen
aangematigd en achtereenvolgens dc
Ëngelsctieschepen „Malacca", „Waipara"
en „Persia", benevens den Duitschen
Mailstoomer „Prinz Heinrich" aange
houden. De „Malacca" zou opgebracht
zyn omdat ze wapenen en munitie aan
b'jord had voor Japan. De kapitein van
de „Waipara" werd 4 uren lang aan
boord van de „Smolensk" gehouden.
FEUILLETON.
Zuster Angela.
(1) Tengevolge van een telegram, dat een
bevriend olflcier mjj met «1 te veel dienet ge-
sonden bed, ging U in Met naar 't Ooaten terng.
Wel bad ik nog een «eek langer verlof, maer
de tjjdlog van de verplaauiog van den mijoor,
bet waariehjjoljjk penaiooneeren van den overate
hadden mjj bet verhlgf op hei landgoed van
mjjnan zwager tegengemaaki; ik moeit de op
binden ijjnde, ingrijpende veranderingen op de
plaatt aelt zien voltrekken. Zoo bad ik dan in
dan vroegen morgen aiecbeld genomen van de
iamilie, die alecbte noode den oom zagen ver
wekken.
Door de echold ven mjjo koeliier hadden
wjj den joiiteo tjjd verloren, de enellrein etoomda
mei een eebril gefluit «eg, toen wjj juial om
den hoek van de SUlioozelraat kwamen. Indien
deze zeer onaangename elcornie van den morgen
mjj den volgenden dag oiat «eer soa over
komen, wu ik verplicht den eeret over twee
aren vertrekkenden pereooiatreia te nemen en in
plaats le Berljjn In Hannover overnaebtao. Ik
kooe doe van Iwee kwaden 't mioate, verveelde
mj| in de airalen van bet etadje en atoomde
tan ilotta, toen mjj eindelijk de trein bad op-
>r een even vervelend Westfaaliche
helde. Het
aangetroffen, «aa a
dat ik
4 had
o afga-
veelde ik mjj meer dan ooit in mijne onpleizierige
■lemming,
keer, up mjjo horloge gekeken, of de trein «el
vroeg genoeg io Hannover zou eaokomeo, om
zou gegeven «orden, near ik gezien hed te
kunnen veroorloven, toen plotseling mjj een liesig*
schok doortrildede rnileo der coupé rammel
den, en voor ik begreep, «al er gebeurd waa,
■tond de trein midden in de beide alil. Aan
stonds snelde Ik naar bel portier, en eproog
uit den wagen, om de oorzaak ven dit opont
houd te vernemeo Overal angstige gezichten,
verwondering, radeloos over- en «eerroepen en
loopeo der evenals ik, zoo onzacht uit huone
toekomstplannen opgeschrikte reizigera, Een as
van de locomoUef was gebrokener wee geen
denken aan verder reizen.
„De dames en heeren zullen «el zoo goed
zjjn een kwartiertje Le willen loopen tot Schild»,
■tattoo voor Wellendorf!" sprak de hoold-
veretandig man op Jaren, de
van alle xjjden hem bestormende vragers trach
tende te kalmeereo. „In een goed nor is alle
•chads hersteld en tallen wjj ongestoord de
reie kannen voortzetten."
Weer keek Ik op mjjo horloge en wierp
verdrietigen blik op de «ijzers. Half vier 1
bidden te zeven unr in Hannover moetent
komen, en no dat nare opontbondt Ooderdeie
omstandigheden zouden wj) bezwaarlijk vóór
negen nor ons doel bereiken, te vroeg om
heerljjkeo Meiavond in 't een of ander bedompt
lokaal door te brengen, en te laat, om daa
doeot ik was genoodzaakt mj) lo't onvermijdelijke
te schikken en b|j slot via rekening mot
oog wel bij) zjjo het er heelhuids Ce bi
afgebracht. Daar ik, behalve mjjo reitleachje
eo de ooodlge parapluis govn aoder pakkage
bad, hing ik volgens gewoonte het eerste
over mijn schouder, nitin de laatste ln de hand
en volgde den menschenstroom, die reeds d<
richting naar het kleine station genomen had
„Wel k|jk, mijnheer de dokter 1 Oaat u ooi
naar Wellendorf?" riep een heldere jeugdige
■tem mjj toe.
„Naar Weilendorf herhaalde ik verwoo<
eo keerde mjj naar den vrager, een flinl
jongen man van ongeveer twiotig jaren,
aankomend schilder, wiene kennismaking ik
eeoigen tjjd geleden by een bevriende familie
te Dresden had gemaakt. Hugo Forster waa
my op dit oogeoblik en op deze plaats een
leer biyde verichyntog.
„Nu ja," antwoordde de joogeliog na de g
bruikelyke begroeting, een blik op myo rei
taacbje werpend, „omdat n uwe bagage by
hebt, dacht ik
„Ja, wet," viel ik hem io de rede, „tonter
gewoonte, beste joogen. De ondervinding heeft
mg geleerd nooit inyoe bagage in den trein le
telen liggen. Maer wal ia dat met Wellendorf?
De oiam klinkt my bekend io de ooreo, en
toch weet ik hem op '1 oogeoblik niet Ibuie
zich hel provinciale
antwoordde
de jooge man op gedempleu toon, „ik dacht..
„Je dacht, dal ik wetenachappeiyke alndiln
wilde maken viel Ik den spreker in de rede.
„Neen, myobeer Forster, dezen keer beo Ik ge-
heel voor pleizier op reis. Ik dacht zelle nog
dezen avond dc nieuws opera vao Mai
le hooren, eo zal na in piiate daarvan i
dat neet ik wees op het kleine dorp, welke
lage klelbulleo voor ons thans zichtbaar werden
in zooverre hersteld ie, om Dear Hannover te
kuonen doorstoomen. Gelukkig, dat ik a ge
troffen heb."
,'t Spjjt me, mynheer de dokter, ik reis'aan-
stonde verder."
„Verder 1 Waarheen den wel?Toeb niet naar
Welleodorf V
„Ja, helaas naar Wallendort," sprak myn
begeleider met een zucht. Den blik afwendend
en echyobaar met veel aandacht het opstygen
van een leeuwerik gadeslaande, eprak hy zacht:
„U weel wellicht niet, mynheer da dokter, dal
ik müoea vader reede joog verloren heb, dal
miioe moeder al jaren laog aan 't ziekbed is
gekluieterd en myne eeoige luster zich bevindt
onder de ongelukkige kinderen der idioteo-
stichtiog te Welleodorf. Eon hard lot, niet waar
Voor myne moeder wel 't herdel, die met ge
heel Imnr ziel aan het zieke dochtertje hangt,
die dag en oacht aan haar denkt en haar toch
niet by zich ken hebben."
„Sedert wanneer ie de kleine in die Inrichting
vroeg lk «yfeleod.
„Al vao haar vijlde jaar," waa bel treurige
antwoord. „Een geweteoloo» kindermeisje had
het nauwelijks negen maanden oude kind laten
vallen; een hevige hersenschudding en krampen
waren hel onmiddellijke, oogeneesbaar Idiotisme
het latere gevolg."
De joogen man zweeg, overweldigd door de
hem aangrjjpeode gevoelens ook ik sprak nlal
meer, getroffen door hel püol|jke zijner een
voudige woordeo. Toch kon ik niel nalaten
aline liaod te grypen en die deelnemend ta
drukkeo. leder ajn eigen gedachtengang volgend
legden «y den weg at naar het kleine elation
Schilde. Perron eo wachtkamer waren vol
reizigers, die reedt vóór ooi aangekomen waren,
en die allen wachlten op een spoedige beerydiog.
Voor het hek van hel station stond een elegant
tweepersoons riitulg, welks krachtig spaa on
geduldig den grond omwoelde. Mynheer Forster
sprak een peer woorden mei een der loapers,
nam zyo bagage in onlvaagel eo wendde ilch
daarna lol mij.
„Vaarwel, dokier," sprak by, my harteiyk
de rechterhand toestekend, „lot weerziens onder
gelukkiger omstandigheden I Waerechynlljk be
reis te vertolgeo. Vaarwel I"
„Hall, utyn jooge vriead I" riep ik ail, eoel
het ooprettige oponthoud md het klalne station
overziend eo de mogelykheid overwegend,
misschien eeret te middernacht In Hannover
aan ta komen, „Ik ryd met o. Wel heb ik
maar dergelijke inrichtingen bezocht, maer
Wallendort moei aenlg io tyne soort zyn. Ata
