Katholiek Nieuws- e'n Advertentieblad
No. 23.
Zaterdag 3 September 1904.
Achttiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs par dria a
Franco per post
Afzonderlijke aummert
Bureau Br eedestraat 18, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs dar Actvertentièni
Va* 1 tot 6 regelsf0.30
Voor iedere* regel meer-0.05
CorrespondentiSn en Adv rlentito moeien uilcrijjk Vrijdagavond
De Pers, een maebtig wapen.
Veel en krachtig en met groote be
zorgdheid is voortdurend gewezen op
de godsdienstige en zedelijke verwoesting,
welke een neutrale of ongeloovige pers
in de maatschappij aanricht; en toch.,
nooit kan genoeg daarop gewezen, nooit
te krachtig, te volhardend tegen dit euvel
worden gewaarschuwd.
In zjjn Vasten-amendement van 1898
schreef Z. D. H. Mgr. Van de Ven,
Bisschop van 's-Hertogenbosch,Een
Katholiek houde zicb, zooveel bij kan,
aan katholieke lectuur. Elke andere
worde door hem mistrouwd." En een
weinig verder: „Een Katholiek leze boeken,
tijdschriften, dagbladen enz. van Katho
lieke afkomst en in katholieken geest
geschreven en, zonder noodzakelijkheid
of wettige redenen, geen andere."
Derhalve in den regel katholieke bladen,
geen socialistische, geen heel of half
liberale, geen zoogenaamd neutrale of
kleurlooze.
Wie dan ook aan den sleur der
dagelijksche bezigheden zich een wijle
onttrekken wil en met zijn gedachten
dieper ingaan in het zieleleven der vol
keren, zal spoedig tot de ervaring komen,
dat de pers, waartegen de boven
staande waarschuwing is gericht, ons
volksleven in zijn beste bestanddeelen
vergiftigt. Wie gedurig en zonder vol
doende redenen bladen leest, die onge
loovige, of socialistische leerstellingen
verkondigen, hij moge zich nog zoo sterk
wanen naar hoofd en naar hart, hij zal
spoedig door liberale of socialistische
smetstof worden aangetast. Voorbeelden
in deze zijn, helaas, maai al te talrijk,
dat tegen drogredenen en valsche rede
neeringen slechts zeer weinig zjjn opge-
De ondervinding bewijst tevens, dal
als iemand met een persoon dagelijks
verkeert, hem in zijn huis toelaat, met
hem over allerlei personen en zaken
spreekt, waarvan hy kennis draagt, er
dan van zelf vriendschap ontstaat en
men aan het oordeel van dezen veel-
wetenden vriend van lieverlede groote
waarde hecht. En juist zoo'n vriend is
de courant.
Het toelaten van een dergelijken vriend
in den huiselijken kring zij derhalve voor
den Katholiek een zaak van het hoogste
belang. Immers, wat de menschen in
het algemeen weten, ook de ontwik
kelde en de beschaafde niet uitgezonderd,
is grootendeels uit de courant. „Het groote
meerendeel der wereldburgers schreef
onlangs de Maasbode ontvangt, na
de school doorloopen te hebben, geen
wetenschappelijk onderwijs meer, maar
bekwaamt zich verder in vak, bedrijf
of betrekking, ten einde in zijn levens
onderhoud te kunnen voorzien, doch om
uit eigen liefhebberij ernstig te gaan zit
ten studeeren en door eigen onderzoek
de wetenschap en de groote vraagstuk
ken van den dag machtig te worden, is
niet de gewoonte van het gros der men
schen.
„Toch wil het gros der menschen
den naam van ontwikkeld niet missen,
men wil over het dagelijksche nieuws
gaarne philosopheeren, doch waarinoet
het vandaan komen? Uil de krant!
,Van hel hoogBte belang is het dan
ook, uit welke krant g(j uw ontwikke
ling bekomen zult. Geen onl wikkeling
zonder gezondheid, geen gezondheid zon
der voedsel. Als ons verstand ontwik
keld wil worden, dan moet het gezond
wezen, maar daarvoor is zeker noodig,
dat wjj ook verstandelijk gevoed worden.
En dus geen vergif gebruiken, en ook
geen voedsel, waarin geen kracht zit.
,Wie een Katholiek leven leiden wil,
moet ook Katholiek gevoed en 'ontwik
keld worden, een Katholiek moet een
Katholieke krant lezen.
.Wie goed Katholiek is, interesseer!
zich ook het meest voor wat er onder
de Katholieken over de geheele wereld
gebeurt, en hoe de dagelijksche ge
schiedenis der Katholieke Kerk is met
al haar voor- en tegénspoed. Maar ook
alles, wat er buiten het Katholicisme op
het aardrjjk voorvalt, moet volgens
de Katholieke beginselen van Christus
en Zijne Kerk beoordeeld worden. Of
iets geoorloofd, nuttig, noodzakelijk is
of niet, zal door een geloovige vaak ge
heel anders beantwoord worden.
„Hoe kan nu een krant, die anti-
Katholiek is, die zegt, dat er geen God,
geen Christus is, die de dageljjksch re-
geerende Koning is van alle volkeren,
of een krant, die aan God een cirkel
beschrijft, waarbuiten de Opperheer zich
niet bewegen mag, een krant, die zegt,
dat er wel een God is, maar dat Hij
zich niet met de wereld bemoeit, dal
er wel een Christus is, maar dat Christus
alleen aanbeden en gediend moet worden
in de kerk en in onze binnenkameren,
doch niet in de maatschappij en den
Staat, hoe kunnen zulke kranten de
Katholieke beginselen in ons verstand
ontwikkelen
„Wie even hierover nadenkt, moet
noodzakelijk toegeven, dat wie altjjd
een anti-Katholieke krant leest, ook ver
zwakt moet worden in zijne Katholieke
overtuiging."
Een droeve bevestiging dezer bewering
biedt, helaas, het arme FrankrijkHet
machtige wapen der pers, waarvan Satan
zich meester maakte tot verderf der
zielen, heeft daar verwoestingen aange
richt zóó ontzettend, dal zelfs onkatho-
lieken met afschuw daarvoor vervuld
worden. En toch hebben de Katholieken
in Frankrijk daartoe meegewerkt, dragen
daarvan mode de schuld. Zjj zagen niet
in, oi wilden niet inzien, dat in een land,
waar de ongeloovige dagbladpers welig
tiert, daarentegen den katholieken bladen
slechts een zwakke steun geboden wordt
en bij gevolg een beperkten lezerskring
tellen, waardoor hnn invloed van weinig
of geen waarde is, hel volk lang
zamerhand door het gif der anti-katho
lieke bladen in ellende vervallen moet.
Nog te meer schuldig staan de Fransche
Katholieken, omdat door den vjjand van
God en godsdienst hun den strjjd onder
de afschuwelijke machtspreuk Ecrasons
l'infSme", .laat ons den eerlooze ver
pletteren," een strijd dus op leven en
dood, was aangekondigd.
Ten bewijze zij hier vermeld iets uit
den rondgaanden brief van het Groot-
Oosten aan de broeders der loge's van
Italië, door den .Moniteur de Rome" in
1890 openbaar gemaakt. Deze circu
laire, natuurlijk ook voor de loge-broeders
in Frankrijk bedoeld, bevatte het arbeids-
plan der vrijmetselaarsde korte inhoud
daarvan was:
1. De godsdienstige orden moeten
allen onderdrukt worden.
2. De kerkelijke goederen moeten
allen verbeurd verklaard worden.
3. De wereldlijke macht van het
Pausdom moet afgeschaft blijven.
4. De openbare geloolshelijdenis moet
door het naturalisme vervangen worden.
5. De katholieke mogendheden moeien
vernietigd worden.
6. Den Katholiek moet voorgelogen
worden, dat de vrijmetselaars niet tegen
hen. maar alleen tegen de clericalen
krijg voeren.
7. De school moet onder het toe
zicht der Loge staan.
Aan deze punten van het vrjjmetse-
laars-program werd nog toegevoegd, dat
de algemeenc pers moet ingeroepen
worden, om de katholieke pers in min
achting te brengen. Ook moest het bur
gerlijk Huwelijk, de begrafenis buiten de
Kerk en lijkverbranding worden voor
gestaan en doopen van kinderen ver
hoed worden.
Zoo werd destijds de pers in dienst
der vrijmetselarij openlijk opgeroepen
lot een verwoeden strijd tegen Christus
en Zijne Kerk.
BUITENLAND^
Een heugelijke gebeurtenis, die voor
Combes een groote teleurstelling is, maar
waarover alle Katholieken zich zeker van
harte verheugen, wordt uit Rome ge
meld. Van daar werd Maandagavond
aan den Univers geseind, dat de veel
besproken bisschop van Laval, Mgr.
Geay, Zaterdagochtend le Rome is aan
gekomen. Zondagavond heeft hij een
audiëntie bjj den Paus gehad.
Zonder iemand le verwittigen, tenzij
twee intieme vrienden, is de bisschop den
24on dezer uit Laval vertrokken. Zater
dag was hjj te Turijn, van waar uit hij
een brief schreef aan den H. Vader en
aan minister Combes. Zondag kwam hij
in de Eeuwige Stad aan en nam zijn
intrek bjj de Trappisten.
Dezellde maatregel is intusschen reeds
toegepast door Combes op Mgr. Geay, bis
schop van Laval, als hij tegenover Mgr. Le
Nordez genomen hadnl. de inhouding
der staalsbezoldiging. Deze daad wordt
door den „Figaro" als een jjdele uiting
van wraak gebrandmerkt. Voorts merkt
dit blad op„Men kan (hans constateeren,
dal het Fransche episcopaat eenstem
mig weigert gehoor te geven aan Com
bes verlokking tot opstand tegen het
geestelijk gezag van den H. Stoeldit
feit kan de minister door het inhouden
der staalsbezoldiging niet ongedaan
maken."
Ook door de geestelijkheid van het
bisdom-Laval is tot den H. Vader een
betuiging van gehoorzaamheid en trouw
gericht. Het schrijven draagt de onder-
teekening der parochiale geestelijkheid
van al de 27 dekanaten van dat bisdom.
Thans heeft reeds de geestelijkheid
van 42 aartsbisdommen en bisdommen
bij monde harer opperherders getuigenis
afgelegd van haar trouw en onderwor
penheid aan den H. Stoel.
De ontzettende brand, welke Vrjjdag
uitbrak in de pelroleum-tanks te Ant
werpen, heeft vele menschenlevens ge
kost en millioenen schade aangericht.
Dinsdag waren reeds acht lijken gevonden
en werden er 17 personen vermist. De
17 vermisten zijn YVslen, en men ver
moedde, dat deze soms naar hun land
waren teruggekeerd, zonder iets te zeggen.
Maar ook kan het, en men vreest, dat
dit laatste vermoeden maar al te zeer
waarheid beval, dat zij mede zijn om
gekomen.
De schade wordt geraamd op 7 mil-
lioen franks.
Uit een olficieuse nota uit Tokio
blijkt, dat de Japanners niet meer ge-
looven Port Arthur stormenderhand te
kunnen vermeesteren, wijl de vesting
sterker is dan vermoed werd. Dit nieuws
heeft natuurlijk een neerslachtigen in
druk gemaakt.
De Japanners schatten thans zeiven
hunne verliezen vóór de vesting op 15.000
man. De laatste aanval zou hebben
plaats gehad op 26 Aug. j.l., maar even
als de vorige met enorme verliezen af
geslagen zijn. De Russische artillerie zou
ontzettende verwoestingen hebben aan
gericht onder de Japansche colonnes.
FEUILLETON.
Wrak vu een Wees.
(3) .Ziel ge," soo begon zjj mei fonkelende
oogeo bur strafpreek, ,wat uw geest aan
tegenspraak en nwe koppigheid hebben uitge
werkt? In pluis aan bet leven van ijjn prak-
tischeo kant op te nemen en met een grapje
in le stemmen, komt gjj in 't geheel niet nit
nw landelijk vooroordeel. Vu n ia bet ver
metelheid, o niet te schikken naar degenen, van
wier welwillendheid en goedheid gg afhangt.
Wanneer ik, als boiavronw, mjjne gasten niets
heb le verwijten, boe dnrtt gg het dan wagen,
mijnen neel, die tevens mjjn petekind ia, als
een dommee schoolknaap de lea leien? Reeds
lug heb ik ingezien, dat gij bjj ooa niet pul.
Daar nn echter mjjn neel enkele weken bjj ooa
denkt te bljjven, maar gjj hier een twistappel
ijjt, door wie reeds vudaag bet middagmaal
bedorven ia, aal het 't beate zijn, dat gjj maar
vertrekt Derhalve, mjjn vroom nichtje, met al
ow achtjnheiligheid, pak je boeltje bjj elkur
en ga, vuwaar ge gekomen zjjh Ale boeren
meid knot ge beter dieost doen." .Kom Paul,"
zoo waadde zjj zicb tot dezen, .laten wjj bet
verwaands juffertje maar alleen laten." Met de
haar eigene trolacbbeid verliet zjj de kuner, ge
volgd door hur waarden neef, wiens gelul
leedvermaak uitdrukte en triomf over deo ge
bakken poets, waardoor de oiebt nil bet bui
dat baar een ander tehuia beloofde te wordei
wu gedrongen,
„Maar," zeide Panl, toen zjj alleen in de aalo
waren, .wal zal oom daarvan zeggen Hel
toch het kind zjjos broeders, dat n wel m<
recht de dear wjjst." .Hier in bols ben i
bau," antwoordde zjj met klem, ,ec mjjn ma
beeft zich te voegeo naar »ij|vi wil."
De arme Tony, die met znlk een bigde hoop
in het boia baars ooms gekomen wu, voelde
al haren moed onlzioken bjj de schandelijke
woorden barer tante. Nanwljjks hadden beiden
de kamer rerlaleo, of zg wilde naar bur kamer
tje gaan, om voor bet beeld van het H. Hart
vu Jezus haar gemoed oil te storten. Hare
krachten schoten haar echter te kort en zjj
Ondertnsscben bad Maarits, wiens kond
bloederigheid bjj de onbeschaamdheid zjjns
neefs toch ietwat warm wu geworden, tot be
koeling eene kleine wudeliog gemaakt en keerde
weer bedaard meende te vinden. Zonder arg-
wun tud bjj de kamer binnen, waarin bjj
ajjne vrouw, met haren neel en nicht gelaten
had. Zjjn blik viel op de bezwjjmde, en bjj
riep laid en verschrokken om bnlp. Hjj dsebt,
dal Ad*le nu wel bezorgd zoo zjjn om de
arme wee»maar zjj bleef zooder medelijden
n riep: .Zoo.zi
tiodje
zicblen gelgk, dan werpt
en speelt de onmachtige.
.Waarljjk, zjj verstaat de kunst van bedriegen
in den grondt"
Gedurende dezen vloed van woorden zjjoer
'lieven terng le roepen en sprak njjdig: .Gjj zult
niet eerder tevreden zgn, voor ge de arme
Tony gedood heb!. Eo als zjj daar dan dood
terneder ligt, zult gg nog zeggen, dat zjj eene
wierp hjj baar een blik toe, welke zjj niet ge
woon was en die haar wel een weinig van
streek bracht. En tot Panl, die met zjjne tante
in de kamer gekomen naa riep bjj op tooroigeo
toon.Gjj deugniet, waag het niet nog eens ol
ik zal je mjjn wandelstok op je rug in tweeën
Tony's onmacht duurde wel een balt uur.
Eiadeljjk sloeg zg de oigeo op, doch haar toe-
staud wu vao dieo aard, dat zjj verscheidene
dageo oogesteld bleef. Au haar heengaan dacht
Intusschen kwam voor deu noef het uur aan van
vertrek. Tony ademde vrjjer, daar zjj tbaos op
verbetering In baren toestand hoopte. Hare taote
veranderde echter volstrekt niet, en bare booze
luim werd nog bjj deo dag grooter. Ook baar
oom werd het eeuwige gescheld om zjjne niebt
moede. Hjj verdedigde haar niet meer, zooala
voorheen, tegea de stekelige uitvallen zjjoer
alles. Weliswaar beklaagde hjj het meisje, met
wier komst ia zjjn huis de duivel zjjne vrouw
in zjjne macht scheen gekregen te hebben. Deze
geleek dikwjjls een brullende leeuw en dat
alleea om baar nichtje! Het zou du ook verre
weg 't beste zjjo, dat deze laatste het huls ver
liet. Zooder zjjne vrouw of Tooy er van te
verwittigen, zocht bjj eene geschikte dienst
voor zjjn nichlje. Eu hjj vond er een, maar
eerst na verLop vu enkele weken kon Tony
er komeo, in welken tjjd het jonge meisje baar
geduld nog eens op de proet koo stellen. De
hoop, dat zjj dit huis spoedig zou koooeo var
iante werd wat zachter legen haar, wegens het
vooruitzicht spoedig van deze .lastige plaag"
ontslagen te worden, zooals zjj Tooy reeds lang
genoemd had.
Een oud spreekwoord zegtDe mensch wikt
God beschikt, en zoo was bel ook bier. Acht
dageo na het bericht, dat Tooy bet buis zou
verlaten, klaagde bare taote over hevige pgnen
in de rechter zjjde. Zjj moest bel bed houden
eo het wu haar den volgenden dag geheel onmo
gelijk ook maar eene enkele beweging te maken.
zich de edele ziel der vroome weeze in al baren
omvang. Alle hardheid, welke bare tante baar
alijjd bad aangedun, wu in een oogwenk ver
geteo. Dag en nacht was zjj onvermoeid bjj de
waardige zelfopofferiog. Het scheen, det de pjjoeo
haar terngstootende inborst sterker dan voorheen
prikkelder, zjj was onuilstaaobaardordan ooit;
wellicht werkte baar booze gemoed, waartegen
zjj zich oog immer trachtte te verzeilen. Haar
geweten hield haar bare ziekte voor als een
gerechte straf Gods. Zjj wilde echter deze stem
niet hooren en deze twoeslrjjd in baar binnenste
verbitterde bur leven en dat der omstanders.
Ze was joist in zooverre beter, dat zjj het bed
bliksemstraal au eeoen wolkeloozen hemel, deo
renlenier en zjjne vrouw treffen kwam.
De heer Maurits H. bad bjj bet overdoen der
zaak bet grootste gedeelte t.o go geld in de
zaak gelaten, opdat zjjo opvolger dat kapitaal
nog zou vergrooten ook wu Maurits borg voor
hem gebleven bjj zjjoe scbuldeischers. Deze op
volger had hem onder honingzoete woorden en
vleiergen zolke schoonschijnende belolten ge
nomen, terwjjl de meeste winkelwaren nog onbe
taald waren, zoodat de scbuldeischers deo borg
aanspraken.
I Wordt vervolgd.)
