Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 10.
Zaterdag 3 Juni 1905.
Negentiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnomentiprij» per drie mmmdon
Franco per post10,40.
Afzonderlijke nummers f 0,05.
BureauBreedestraat 18, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
PriJ» der Advertentilni
Van 1 tot 6 regelsfo.30
Voor iederen regel meerf0.05
Politieke Rede.
Voor een goed bezette zaal trad
Maandag 1.1. de lieer Mr. A. baron van
Wijnbergen, lid der Tweede Kamer op,
uitgenoodigd door de R. K. Kiesvereeni
ging „Recht en Urde", ten einde een
politieke rede te houden.
Nadat door den Voorzitter der R. K.
Kiesvereeniging „Recht en Orde" den
heer van Wijnbergen 'l welkom in ons
midden was toegeroepen en hjj er op
gewezen had van hoe groot en gewettigd
belang de zaak was, waarover de spreker
het heden avond zou hebben, nam de
heer van Wijnbergen 'l woord en hield
een boeiende, meermalen door applaus
onderbroken rede; schrifturen had de
eminente spreker daarbij niet noodig.
Spreker begon met te zeggen, dat hij
volgaarne zich kweet van de laak, een
politieke rede te houden voor de
katholieke kiezers en die der andere
christelijke paitijen, die tegenwoordig
waren, tevens den wensch uitende iets
te mogen bijdragen ten goede in den
komenden stembusstrijd. Van het hoogste
belang is het ons tegenwoordig Christe
lijk Ministerie te behouden, en om daar
aan mede te werken, is hel een plicht
der kiezers in dit district de verkiezing
van den heer Van Asch van Wjjck te
helpen verzekeren, (applaus.) In een der
groote bladen had spreker gelezen, dat
de voorzitter eener vrijzinnige propa-
ganda-vereeniging gezegd bad, dat hij
een opwekking zou spreken zonder de
tegenstanders af te breken. Voor anderen
kon dat misschien noodig zijn, voor
spreker niet't is volstrekt niet noodig
een donkeren achtergrond te leekenen
en de tegenstanders zwart te maken.
Daarna trad spr. in bijzonderheden
over de huidige Regeering en de
regeeringsmeerderheid. In den laatsten
tijd hoort men dikwijls als zou de anti
these; geloovigen en ongeloovigon door
Dr. Kuyper zijn opgezet, alsof hg voor
ons volk twee klassen, Christenen en
niet-Christenen, of zooals hel thans heel
Paganisten in 'l leven zou hebben ge
roepen. Dit heeft Dr. Kuyper echter
niet gedaanwaar niet is kan toch niet
verdeeld worden, 't moet er derhalve
van te voren geweest zijn. Neen, Dr.
Kuyper heeft gewezen op den invloed
van de christelijke en niet-chrislclijke
levensbeschouwing, op 't gebied van de
Staatkunde. Spr. haalde nog een andere
anti-these aan, reeds lang verkondigd,
en wel deze, dat 'I eene deel der natie
slechts het denkend deel is, 't andere
niet. Juist dat niet-denkend deel heeft
door daden getoond, dat zij wel degelijk
intellectueel is en dus het opzetten dezer
anti-these geen zin heelt, (applaus) Ook
zou Dr. Kuyper, volgens onze tegen
standers gezegd hebben, dal er een
wijde klove bestaat tusschen de christe
lijke en moderne levensbeschouwing.
Dit is echter niet waar, dit is beweerd
sloor Mr. Levy te Almelo. Dr. Kuyper
bindt gewezen op een grenslijn, doch op
geen afgrond.
Nog wordt dezer Regeering verweten,
dat zij geen eerbied genoeg heeft, voor
de Kroon. En de liberalen wel? Neen,
w(j hebben den grootsten eerbied voor
H. M. de Koningin, voor ons Vorstenhuis
en voor de Kroon (applaus) Wjj weten,
dat alle gezag uit God is, en dat dit
gezag hoog wordt gehouden door onze
huidige Regeering. In 't begin van 1903
wist zij dit gezag te handhaven, en zelfs
van Houten moest toegeven, <M een
minister Borgesius 't niet zoo zou hebben
klaar gespeeld. Hoe was het arme volk
toen misleid, tonnen gouds werden het
beloofd, en toen alles op niets uitliep,
was het juist weer de partij van orde,
welke die misleiden weer aan werk en
brood hielp, (applaus)
Verder trelt der Regeering't verwjjt
een partij-Regeering te zjjn. Doch we
denken hieraan de benoemwjjze tydensde
liberale Regeeringen. Dr. Kuyper deelde
mede, hoe bij zjjn komst aan de Re
geering cr alleen in Zuid-Holland,
waar het platteland toch overwegend
christelijk gezind is, 172 liberale burge
meesters zetelden, en 7 anti-revolution-
nairen en 8 of 7 katholieken of
christ.-historischen. De ongelijkheid was
in 't leven geroepen en die moest worden
weggenomenvoor alle partijen gelijke
rechten, (applaus) Dit verwijt treft dus Dr.
Kuyper niet. Deze Regecring heeft ge
toond te zijn echt nationaal. Dit heeft
zij getoond in de vrijmaking van het
onderwijs en wel in de eerste plaats
het I looger Onderwijs, 't Onderwijs moet
vrij zijn en de Vrije lloogescliool moet
er komen; dit erkende ook de Groene
Amsterdammer. Thans moet een student,
die reeds een examen gedaan heeft aan
de Vrije universiteit, nog weer examen
doen aan een Openbare Universiteit
toch willen de liberalen de onbillijkheid
hiervan niet inzien, ofschoon juist laatst
genoemd orgaan het zelfs voor een kind
begrijpelijk achtte. De vrijmaking van 't
onderwijs had de ontbinding der Eerste
Kamer ten gevolge en Dr, Kuyper werd
verweten niet genoeg eerbied voor de
Kroon te bezitten. Verwonderlijk mag
het heelen, dat hierbij ook weder de
Ovcrijselsche Staten-quaestie op den
voorgrond wordt geschoven. Waar was
hier bij de liberalen den eerbied voor
de Kroon Ofschoon iLze armzalige
verloonlng in een bljjspel eindigde, was
de houding der liberale partij in dit
geding niet vcrregaandafkcuringswaardig?
De wet op het lager Onderwijs. Had
deze Regeering alleen deze wet lot stand
gebracht, dan nog hadden we haar zeer
dankbaar moeien zijn. Door de wet-
Mackay werd 't Bijzonder Onderwijs
een kleine subsidie toegestaan en Ür.
Vermeulen zeide indertijd dan ook
zeer juist, dal 't aangebodene werd
aangenomen, doch dat men over een
twintig jaar wel verder zou zien.
Toch is hel Bijzonder Onderwijs zeer
in bloei toegenomenofschoon door
de liberale Regeering zoo goed als
geen geld werd toegestaan. Deze Re
geering wil wat meer geven, doch nog
volstrekt geen gelijkstelling met hel
openbaar onderwijszjj wordt gedreven
door een gevoel van recht en billijkheid.
Aan de overzijde schijnt echter geen
gevoel voor recht te zetelen. Bij vele
liberalen is de openbare school de alleen
goede, doch velen dwalen hier te goeder
trouw. Ons volk wenscld het Bjjz.
Onderwijs. De Slaat heeft niet het recht
zijn neutraal onderwijs op te dringen.
Zeker, wie geld heeft kan zijn kinderen
zenden naar de school van zijn ver
kiezing de minder bedeelden echter
worden gedwongen hunne kinderen naar
de openbare school te zenden. Juist
voor de kleine luiden is deze wetzjj
zullen nu hunne kinderen ook naar de
Bjjz. School zenden. Dat heeft deze
christelijke Regeering gedaan, en daar
voor zullen we haar dankbaar zijn in
lengte van dagen.
In de Kamer is beweerd, dat de subsidie
voor de Ka'holieke scholen niet zoo zeer
noodig was. Gopman Borgesius beweerde,
dat de fraters en zusters zoo goedkoop
waren. Spr. zegt het voorrecht gehad te
hebben in de Kamer over de subsidie
kwestie der fraters en zusters te spreken i
heeft gezegd, dal de toegestane subsidie
beslist onvoldoende was. En toch
In eene vergadering, dezer dagen gehouden
te Baarn, is door den beer De Beaufort
beweerd, dat een katholiek lid der 2de
Kamer zou toegegeven hebben, dat bij
deze wet meer wordt gegeven dan noodig
is voor de fraters en zusters, terwjjl
uit 't verband der Lzing spreker moet
opmaken, dat de heer de Beaufort hier
mede bem op 't oog had. Vollen eerbied
heeft Spr. voor den heer De Beaufort,
voor iemand, die veertig jaren 't politieke
leven heeft gadeslagen, dertig jaren een
werkzaam aandeel daaraan heeft genomen,
die minister is geweest, doch diep
treurig vindt Spr. het voor ons geheele
politieke Nederland, dat door zoo'n man,
zulke onwaarheden worden gedebiteerd.
Dit leedwezen zal bij hem blijven, tenzij
de heer De Beaufort ridderlijk genoeg
is, deze onnauwkeurigheid te herstellen,
of te zeggen dat 't verslag in de N. Rott.
foutief is (applaus)
Nog wordt der Kamer verweten, dat
zij alle amendementen op de Onderwijs-
novelle heelt afgestemd, en de wet bijna
ongewijzigd is aangenomen. En toch
werd in ite Eerste Kamer links beweerd,
dal de onderwijswet maar zoo niet in
behandeling kon worden genomen, alsof
er geen tijd was geweest, die grondig
te besludouren. Een wel, waaraan niets
gewijzigd is en reeds zoo lang is be
sproken zou niet kunnen behandeld wor
den? De leden der rechterzijde hebben dit
gelukkig anders ingezien en 'l is achtera!
gebleken, dal het best kon.
(Jok treft deze Regecring hoL verwijl,
dal zij liet bijzonder onderwijs aan het
volk opdringt, 't Nederlandsche volk
laat zicli dat niet zeggen bij den stem
busstrijd; men doet liet voorkomen als
zou het Ned. volk zijn liefde aan de
openbare school verpand hebben. Dat
is niet zoo. Men late 'l volk de vrije
keuze voor openbaar en bijzonder onder
wijs,
wal e
liefde is voor 't openbaar onderwijs.
Deze proef durft men echter niet
(applaus.)
Deze Regecring wil gelijke rechten
allen. Zij heeft gewerkt en werkt nog
steeds voor de zedelijke en stoffelijke
volkswelvaart,
Ook de drankwet, zooals zij thans
bestaat, is volgens de tegenpartij een
slechte wet, bjjna onuitvoerbaar. Toch
is deze wet geen nieuwe wet, slechts
een wijziging der oorspronkelijke wet-
Borgesius. Van Houten heeft hel gezegd,
al mocht Borgesius tegenstemmen, toch
was de wet van hem, Borgesius, af
komstig. Zij is slechts door de Kamer
geadopteerd en gefalsocnecrJ. De Loterij-
wetten, die pas aangenomen zijn, be
schermen de kleine luiden tegen bedrog,
dat men niet vermoedt. Wel heeft men
tegengeworpen, dal zij de speculatie op
de beurs niet breidelt, maar als men
naar de beurs gaal om Ie speculeeren
weet men, dat men met zekerheid zal
verliezen. Van de sociale wellen noemde
Spr.de wetten tot verbetering der
salarissen van de postambtenaren, en
wel dusdanig, dal de postambtenaren
volkomen tevreden zijn. Pensioenen bij
het Loodswezen. Pensionnecring van
de bijzondere onderwijzers, hun weduwen
en weezen. En dat alles door een
Regeering, die niets gedaan heeftToch
zal zij voortgaan op den ingeslagen weg.
Nog noemde Spreker de Caisson-wet,
waardoor wjj alle rijken van Europa vóór
zyn, terwijl verder nog aan de Kamer
ter behandeling zyri aangeboden het
Arbeidscontract, de Arbeidswet, Verze
kering tegen ziekte en invaliditeit,
deze laatste wet door de socialisten van
weinig beteekenis geacht Admini
stratieve wetgeving. En vele dezer wet
ten zouden reeds aangenomen zijn,
wanneer de discussie over de onderwijs
wetten niet zoo gerekt waren.
Spr. kwam nu aan de Tariefwet, en
opperde de vraag vrijhandel of bescher
minghjj haalde een getuigenis aan van
den inspecteur, den heer Slruve. die niet
begreep waarom 't volk geen bescherming
mocht ondervinden- Door deze wet komt
de industrie tot bloei, wordt er beter
betaald.
Wel frappant is het feil, dal de heer
van Lier, consul te Parijs, ten gunste
van de Tariefwet zich uitlatend, door
't Handelsblad duchtig onderhanden
genomen werd een consul in 'I buiten
land mocht zich niet bemoeien met
wetten in zjjn eigen landSlaat dan
de zaak van deR vrijhandel zoo slecht,
dat een simpele opmerking in een con
sulair verslag haar doet wankelen, vraagt
Spr.. Waarom zouden wij dus niet een
Regeering steunen, die dit alles tot stand
hoopt te brengen in de vier volgende
jaren. Ook Je Ouderdomspensionneering
wordt door de tegenpartjj niet goed
gehcelcn. Indien ze die zelf eens hadden
moeten maken! Hoogst onbillijk zijn
de verwijten der liberalenzelf toch
hadden ze nooit den arbeiders die
sociale wetten gegeven, en nu deze
Regecring het wel doet, worden haar
verwijtcn'gedaan. Neen, aldus Spr., alles
pleit voor deze Regeering.Wal wij hebben,
eendracht en eenstemmigheid, mist de
tegenpartij. Van 'l blanco-artikel, be
hoeft spr. niet meer te gewagen, dat
in de groote bladen genoeg besproken.
De tegenpartjj bestaat aan de eene
zjjde uil Linie-liberalen en Vrijzin
nigen,met socialisten en oud-libe-
laleu aan den anderen kant. Het
meegaan met de socialisten wordt
ontkend, wordt weggedoezeld. En wat
hebben wij nog heel onlangs den heer
Goeman Borgesius te Drachten hooren
verkondigen? Liever een socialist dan
een clericaal I Aldus de voorman der
liberalen. Wal zal ons te wachten staan,
als we een liberale Regeering krijgen?
Libcialen en socialisten, die elkaar
helpen om het Ministerie ten val te
brengen liberalen, die dan de socialisten
niet uil du Regecring zullen kunnen
weren, daar zjj toch door hun hulp dan
zoover gekomen zijn.
Wij zijn "t onderling eens, hebben
geen blanco artikel, doch zijn 't eens
op staatkundig gebied. De coalitie moet
doorgaan, ze mag niet verbroken wor
den daarvoor moeten wij zorgen, een
groot belang toch staat op 't spel. De
christen-democraten moeten wel welen,
dat zjj zich zelf groot en afbreuk doen, door
in de kaart der liberalen Ie spelen, (applaus).
Spreker vervolgt zijn interessante
rede en spoort de kiezers aan, om
alles in 't werk te stellen tot be
houd dezer Christelijke Regeering. Van
onzen kant moeten wij alles doen om
deze Regeering te steunen. Wij moeten
moedig en eenparig in 'l vuur gaan voor
de eandidalen der verbonden Christe
lijke partijen. Dit district is goed, doch
laten wjj niet te laks zijnwij moeten
hel er op aanleggen onzen candidaat
gekozen te zien inet de grootst moge
lijke meerderheid van stemmen. Tot den
laatsten man moeten wij ter stembus
optrokken. Allen moeten wjj ten strjjde
opgaan, onze uiterste krachten inspannen,
en zoo wij dat doen, valt er aan de
zegepraal niet te twijfelen. Onze Christe
lijke Regeering moeten wij trachten te
behouden, met al de kracht, die in ons
is, Spreker wees er nogmaals op, dat
het voor alle kiezers der verbonden
Christelijke partijen thans een heilige
plicht is op te trekken voor 'l behoud
van deze Christelijke Rngeering en ein
digde met allen op de voldoening te
wijzen, die zij smaken zullen, hun plicht
gedaan Ie hebben jegens God en vader
land. (Langdurig applaus.)
De heer D. P. Hamers, voorzitter
der R. K. Kiesvereeniging, richtte nu
het woord tol den Spreker van den
avond, en bedankte hem in gloedvolle
woorden voor de boeiende en pakkende
rede. ZËd. gaf dan ook als zijne
meening te kennen, dal zeker een ieder
zal handelen volgens sprekers laatste
woorden en dat zjj hun plicht zullen
doen, door mede te werken voor 't be
houd van onze tegenwoordige Christe
lijke Regeering.
BUITENLAND.
De Duitsche Rjjksdag is Dinsdag, na
afdoening van verschillende kleine zaken,
krachtens een keizerljjke boodschap, die
graaf Pasadowsky voorlas, gesloten.
De voorzitter, graat Ballestrem, bracht
het „lioch" op den Keizer uit, lerwjjl de
sociaal-democraten zich uit de zaal ver
wijderden; de loden stemden daarmee
levendig in.
Verscheidene weslontwerpen, zooals
de Kameroen-spoorweg, de novelle van
de beurswet en de militaire pensioen
wetten, zijn onatgedaan gebleven.
Het Pruisische Huis van Afgevaar
digden heeft in derde lezing de wet
aangenomen tegen het stilliggen van
de mijnen, zonder dat noemenswaardige
veranderingen in hel Regeeringsontwerp
zijn gebracht.
Het gcrucht*te Rome verspreid, dat
de 11. Vader ongesteld zou zijn, wordt
gelukkig tegengesproken door het feit, dat
Z. H. juist in de laatste dagen een groot
aantal audiënties heeft verleend.
De Brazilianen zjjn op de terugrei»
van hun pelgrimstocht naar het H.
Land door Z. H. ontvangen, die hun
geluk wenschte, dat zij, na hun bezoek
aan de II. Plaatsen, ook een bezoek
brachten aan „het Jeruzalem van het
Westen, Rome, waar Christus den zetel
van Zijn Plaatsbekleeder gevestigd heeft."
Ook heeft de Paus drie duizend
„dochters van Maria", een leekencon-
gregatic in Italië, ontvangen en een
vaderlijke toespraak tot hen gericht.
Een nieuwe afbaking der parochie»
van Rome door den Paus is aanstaande.
De nieuwe parochies zjjn bjjna alle toe
vertrouwd aan kloosterlingen.
bij zijn bezoek aan Bordeaux heeft
de president der Fransche Republiek
aan een kloosterlinge uit het gesticht
de voorzienigheid dei doofstommen van
Bordeaux, zuster Angélique, hel Krui»
van hel Legioen van Eer op de borst
gehecht. De „Echo de Paris" deelt daar
over het volgende mee.
Toen men zuster Angélique aan pre
sident Loubet voorstelde, wezen de bur
gemeester en de voorname personen
uit Bordeaux, die den president omring
den, dezen op de bewonderenswaardige
toewijding der religieuse en op de nood
zakelijkheid, haar door een eerekrui» te
beloonen, dal door de bevolking al»
een daad van rechtvaardigheid zou wor
den beschouwd.
De ministers, die den president ver
gezelden, keken een beetje beteuterd.
Er volgden eenige minuten van aarzeling,
toen trad Loubet op een van zijn ordon
nansofficieren toe en vroeg hem, hem
zijn eerekruis te willen geven. De officier
gehoorzaamde en de president hechtte
zelf het kruis van het Legioen van Eer
op de borst van zuster Angélique, die
van ontroering weende.
Maandag heeft de Kamer artikel 7
en 8 van het wetsontwerp op de schei
ding van Kerk en Staat reeds aange
nomen. De Kamer is daarop verdaagd
tot Maandag a. s.
De lang verwachte rlag ter zee
tusschen de Russen en Japanners is
Zaterdag en Zondag geleverd in de Straat
van Korea. Verschillende berichten
kwamen aanstonds daarover in, maar
het meest geloofwaardig werd in den
beginne geacht het telegram uit Rome,
waarin werd ge/egd Het Ministerie van
Marine heeft een telegram uit Tsji-foe
ontvangen, volgens hetwelk bjj Tsoesjima
een slag is geleverd met rampspoedige
gevolgen voor beide partjjen. De verliezen
zijn schrikbarend. Geen enkel schip is
er heelhuids afgekomen.
Dit bericht werd op den voet gevolgd
door een ander uit Rome luidende
„De Tribuna" verneemt uit Tiêntain
d.d. 28 MeiVan nacht is hier bericht
ontvangen, dat de Japanners bij Tsoes
jima een groote overwinning hebhen
behaald. Er zijn vier Russische schepen
gezonken en verscheidene gehavend.
Het Russische eskader kan als vernietigd
beschouwd worden.
En Maandag kwam uil Tokio het
volgende officieele bericht:
De volgende Russische schepen zjjn
in den grond geboordde pantserschepen
Borodino en Imperator Alexander III;
de gepantserde kruisers Admiraal Na-
khitnoff, Dimitri Donskoi en Vladimir
Moncmakh; het Kuitverdedigingsvaar-
tuig Admiraal Onskahoffde beschermde
kruisers Svietlana en Zemchug en de
transportschepen Kamchatka en Irteuim.
