Katholiek Nieuws= en Advertentieblad
No. 21.
Zaterdag 24 Augustus 1907.
Een en twintigste Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren,
Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs
Franco per post
Afzonderlijke nummers
f 0.40
f 0,05
Bureau: Langegracht 13, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniglng De Eembode.
Prijs der Advertentiün
Van 1 tot 6 regelsf 0.3C
Voor iedereu regel meerf 0.0b
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
EERSTE BLAD.
EEN ERHSIIG SOCIAAL VRAAGSTUK
III (Sint.)
Voorzeker een ernstig vraagstuk, dat
ernstig onder de oogen moet gezien,
omdat de maatschappelijke samenleving
er ernstig door bedreigd wordt.
Want straffeloos mag de volksop-
ruier een slaafsche menigte drijven tot
een daad, die de grootste rampen en
ellende in haren schoot verbergt.
Of werkstakingen aan werkgevers en
stakers, aan het maatschappelijk orga
nisme en aan hel nationaal vermogen
onherstelbare schade toebrengen, die
pijnlijk gevoeld moet worden, laat den
opruiers koud, of beter gezegdhet
verheugt hen, omdat in Iroebel water
voor hen goed visschen is.
Het ware dan ook te wenschen.dat
zij, die drijven tot ongemotiveerde,
tot onrechtmatige werkstakingen door
een wet voorbeeldig konden gestraft
worden.
Dat eisclit recht en billijkheid.
Of is de staking, om slechts een
voorbeeld te noemen, der spoorweg
beambten hier te lande in 1903, waarhij
handel en nijverheid een gevoelige
knak werd gegeven, en particulieren
en maatschappijen aanzienlijke schade
leden, niet een sterk bewijs.dat zulke
misdaden streng moesten gestraft
worden
Ook andere stakingen kunnen diep
ingrijpen in de maatschappelijke samen
leving en niet te berekenen stoornissen
en moeilijkheden met daarmee gepaard
gaande schade aan de betrokken per
sonen en maatschappijen toebrengen.
Immers door een plotselinge staking
van alle productie op een zeker gebied
van geringeren of grooteren omvang,
gaat alle arbeid, die op dat gebied
kan geschieden, voor zoolang de staking
duurt onherroepelijk verloren.
De arbeidskracht van een aantal
mannen, de productie van tal van ma
chines, wier bedienaren ontbreken,
enz. gaat verloren, zoolang de staking
voortduurt.
Overbodig te zeggen, welk een mach
tig cijfer dat verlies in sommige ge
vallen bereiken kan.
De handel wordt gestremd, inkoop
van grondstoffen belemmerd, leverings
termijnen worden niet aangenomen,
wat een niet te herstellen schade ten
gevolge heeft.
Doch aan economische nadeclcn, die
stakingen teweeg brengen, wordt niet
altijd genoegzaam gedacht.
De namcloozc ellende, die doorwerk-
stnking over de arbeidersgezinnen
wordt gebracht, trekt dan ook meer en
meer de aandacht en niet zonder recht.
En dit nog te meer als de wcer-
standskas uitgeput raakt en vrouw en
kindereu verhongerenterwijl de
stakings-agenten en de kopstukken van
die beweging er gewoonlijk wèl bij
varen.
Maar nog meer wordt het hart ver
vuld met diepen weemoed, als uit de
werkstaking daden van geweld voort
vloeien als de opruier de gemoederen
tot kookhitte heeft opgehitst, en het
anders kalme verstand bij den werkman
heeft plaats gemaakt voor ziedenden
hartstocht, die niet terugdeinst voor
bloedlooneelen en verwoesting van een
anders bezit, waardoor de voorheen
zoo kalme, oppassende arbeider soms
in kennis komt met den strafrechter
en de gevangenis.
Deze gevallen zijn, helaas, maar al
te talrijk.
En toch komen uit de werkstakingen
nog erger toestanden voort.
Dezer dagen schreef het „Centrum"
Eiken dag kan men lezen, ook van
daag, hoe in alle deelen der wereld
en vaak in rechte evenredigheid met
de „beschaving", stakingen worden
gevoerd of voorbereid te Berlijn staan
misschien vandaag tienduizenden bouw
vakarbeiders op straat; in Engeland
rijpt liet plan bij meer dan honderd
duizend spoormaiineii om 't werk neer
te leggenin de donkere mijnwereld
en de stoffige atmosfeer der textielnij
verheid, in de gloeihitte der glasbla
zerijen en den rooden schijn der ijzer
werken, wordt bijna voortdurend over
staking en strijd gedacht en angstig
vraagt men zich af, hoe vreeselijk
wellicht eenmaal deze sociale vulkaan
zal uitbarsten.
Maar In Frankrijk is men reeds een
stap verder op dezen wegdaar komt
de sabotage aan de orde van eiken dag.
Wat dit woord beduidt?
Een sahot is een klomp en ook een
paardehoef, sabator is trappen en
stampen en sabotage heeft de betee-
kenis gekregen van moedwillige ver
nieling.
Bij een staking wordt de band tus-
schcn arbeid en kapitaal verbroken,
wordt vaak liet recht geschonden en
bijna altijd liet belang der beide par
tijen geschaad, maar dan is 't ook
verder een strijd, waarbij ieder blijft
op eigen terrein en de samenleving
alleen in zoovci re lijdt, dat de geregel
de productie ophoudt en stoornissen
in de welvaart worden veroorzaakt. Bij
een staking van ambtenaren, waarvan
ook Frankrijk het voorbeeld gaat geven,
wordt bovendien ook liet gezag ge
sehonden; laten de stakers zich tot
gewelddadigheden verleiden, dan zon
digen ze tegen eigendom "it leven van
anderen, maar nog erger dan dit alles,
als 't ware de samenvatting ervan, Is de
sabotage.
Wanneer een bakkersknecht staakt,
dan verlaat hij de werkplaats, maar
wanneer hij saboteert blijft hij brood
bakken met dit verschil echter, dat hij
vuil of glas-splinters mengt in het deeg.
Wanneer de telegrambesteller staakt,
dan gooit hij zijn tasclt neer en weigert
hij een telegram te bestellen, maar
saboteert hij, dan neemt hij 't aan en
verscheurt het, onverschillig welke
schade of droefheid door het uitblijven
van bericht wordt veroorzaakt. De
machinist, die staakt, zet den trein stop,
die saboteert, doet den trein ontsporen,
mits hij zelf daarbij geen gevaar kan
loopen. En de Uilivers vertelt al van
sabotage in de ziekenhuizen, waarvan
de zieken slachtoffers worden.
Ziedaar een uitwas van staking, wier
misdadig karakter met ontzetting slaat.
Het toont het diepe verderf van de
hedendaagsche maatschappij, dat indi
viduen kweekt zóó laag, zóó moreel
verdorven, als hier worden geschetst.
Maar het wijst er ook met nadruk
op, hoe allernoodzakelijkst het is, dat
de sociologen van den eersten rang
zich op de eerste plaats ernstig bezig
houden met het sociale vraagstuk dat
werkstaking heet.
Want wordt niet al het mogelijk ge
daan om dit vraagstuk in richterc
banen te leiden, dan moge men zicli
met liet „Centrum" beangst afvragen,
hoe vreeselijk wcl'icht eenmaal deze
sociale vulkaan zal uitbarsten.
BUITENLAND.
Van alle kanten komen weer berich
ten over werkstakingen in. Dinsdag
was de toestand der staking te Ant
werpen zeer ernstig. Daaromtrent werd
geseind
De staking is lieden algemeen ge
worden. Slechts honderd werklieden
bleven aan den arbeid. De patroons
organisatie besloot nieuwe Engelsche
werkkrachten aan le werven. De Engel
sche werklieden-afgevaardigde, Wilson,
stelde op een meeting pogingen in het
werk om zijn landgeiiooten le bewegen
de Antwcrpschc dokwerkers niet le
vervangen,
Wilson is weder naar Engeland tcrug-
gegaan.
Uit Engeland wordt bericht;
Een ernstig conflict dreigt in den
Engelsehen scheepsbouw. Bij de firma
Armstrong Whitworth en Walker te
Newcastle on Tyue is een staking
uitgebroken van brecuwcrs. De vak-
vereeniging weigerde hun last te geven
den arbeid te hervatten en in antwoord
hierop heeft na de hond van scheeps
bouwerspatroons alle arbeiders, werk
zaam op de werven aan Barrow, Tyne,
Wear, Clyde en te Belfast enz., mede-
deeling gedaan, dat zij over een weck
zullen worden uitgesloten. Die uitslui
ting zou, naar men berekent, ongeveer
50,000 man treffen.
De patroons willen niet met de
stakers onderhandelen, zoolang door
hen het werk niet is hervat.
De stakende telegrafisten in Amerika
hebben het voornemen de staking uit
te breiden tot de lijnen, die Amerika
met de rest van de wereld verbinden.
Zij zijn zeker, zeggen zij, van de hulp
van alle socialistische vcrcenigingcn
in Europa. Zij denken te mogen rekenen
op 90"/,, van de telegrafisten op liet
vasteland en 75"/,, in Engeland.
De directies der telegraaflijnen nemen
een afwachtende houding aan,
Geen wonder, dat onder zulke om
standigheden, de toekomst niet zonder
bekommernis wordt tegemoet gezien.
De Staats-secretaris van Z. H. den
Paus heeft aan een iaaghartigeu aan
val van anti-clericalcn blootgestaan,
waaruit blijkt, dat die beweging bijna
haar hoogste punt reeds heeft bereikt.
Zijne Eminentie, die thans te Cnstel
Gaudolfo verblijft, was Zaterdag in
den namiddag het Schotsch college te
Marino gaan bezoeken. Bij zijn terug
keer, en ondanks de genomen maat
regelen, hield eene anarchistische groep
eene vijandelijke betooging, niet veel
lawaai en gefluit. De koetsier, die
's kardinaals paarden mende, legde
de zweep er op, op gevaar af van met
zijn rijtuig op den stérk dalenden weg
om te storten.
De agenten der openbare macht
kwamen in botsing met de manifestan
ten en een agent werd erg door
eenen stokslag gewond.
Wegens deze schandelijke beleedi-
ging heeft de kardinaal-Staats-secretaris
Mgr. Merry del Val lal van telegrammen
van sympathie ontvangen, o.a. van ge
zanten bij liet Vaticaan, van verschei
dene Fransche bisschoppen en van
katholieke verccnigingcii. Zondag
ochtend heeft de kardinaal liet bezoek
ontvangen van den gemeenteraad van
Caslelgandolfo en inct de leden ge
sproken over de belangen dezer ge
meente, waarin het pauselijk buitengoed
ligt.
Daarna was er concert iu den tuin
van liet kasteel. De kardinaal, die een
korte rede hield, verklaarde, in zijn
naam en in dien van den Paus, de
beleodlgingen le vergeven, waarvan hij
het voorwerp is geweest. Hij ver
klaarde voor Italië, dat hij zijn tweede
vaderland noemde, dezelfde liefde te
koesteren als voor zijn eigen vaderland.
De burgemeester van Castelgandolfo
ispcrsooulijkdcn kardinaal-staats-secre-
FEUILLETON.
Leven voor leven.
2) Met nieuws dezer erfenis wekte in Tsjinaz
tweeërlei gevoelens op. Terwijl Fcodora's
vader ze lieschonwde als een verlossing
uit geldelijke moeilijkheden, was hel meisje
er zeer verdrietig onder, eu om haar smart
nog te vergroutcn. kwam baron Schels heel
onverwacht te Tsjinaz aan.
Feodora en Iwan begrepen dat hun lot
beslist was. Zij durfde en kon de erfenis
niet weigeren, want daardoor kon de eer
van baar vader gered, en zijn eigendom
bevestigd wordenindien zij niet mei baron
Schels in 't huwelijk wilde treden, zon dal
gelijkstaan met 'I verlies der erfenis, en zij
zou zich wellicht voor altijd van haar ouders
vervreemden.
Bitter hard viel haar de strijd tnssclicn
liefde en plicht, I laar moeder was aanstonds
voor den jongen, nellen gardc-lultcnant; mei
hem, die in de hoofdstad opgevoed was
en aan 'I Hol verkeerd had, kon Iwan, de
eenvoudige mail, zich in de verste verte niet
c dagen a
r 't jonge
Er lirakcn
meisje.
„Onder andere omstandigheden zou ik niets
tegen uw keus hebben," zcidc haar vader
op zekeren dag tot haar, „Iwan is een ijverig
en Hink officier en een goede kerel, maar
zooals de zaken thans staan, ziel ge wel,
dat 'I niet kan. Ik weet, dat ge een goede
dochter zijl en zoo zult handelen als gij
moet. En nu heb ik in deze zaak met u 't
laatste woord gesprokenen wat Iwan hctrclt,
ik zal mij met baron Schels over hem onder
houden. Zoo iets mag onder mannen van
eer niet verzwegen worden. Wij zullen zorg
dragen, dat hij verplaatst wordt, en als gij
hem dan niet meer ziel, zult ge hem weldra
hchhen vergelen. Deze treurige geschiedenis
kan hem wat verlicht worden door zijn aan
stelling lol ritmeester. Schels heeft veel pro
tectie en zal dat wel klaar spelen."
Ecnigc dagen na dien voerde overste Ra-
koewiu een gesprek met baron Schets. Thans
begreep deze de terughoudendheid van
Feodora en de vijandige blikken van Ra-
gowski, die hem tol nu toe wel opgevallen
waren, doch waarvan hij zicli geen verklaring
had kunnen geven.
Hij was echter volstrekt niet van plan,
tcrwillc van den Kozakken-luitenant, zijn
iuhij h
lofdc i
terstond naar St. Petersburg le schrijven en
zijn uiterste best te doen, dat Iwan zoo gauw
mogelijk Tsjinaz zou verlaten.
i de zaken op den dag, i
Iwan aan 'I jagen was op de steppe, en hij
's avonds in de glooiende ascli der grashoopen
staarde. Daarom ook kon hij niet slapen
zooals de Klrghisc en zijn oppasser, en was
dan ook niet te best geluimd.
Het kou zoowat een uur na 't invallen van
den nacht zijn, toen plotseling een felle wind
opstak, die weldra in een orkaan overging,
zoodat de slapcndcn wakker werden. Even
plotseling als de slorm was losgebroken,
even plotseling kleurde zicli de gehccle hori
zon bloedrood en weldra zagen de drie jagers
een onmetelijke vuurzee zich over de steppe
uitbreidenmet lazcnde snelheid rolden de
vlammen heil tegemoet.
Door een waanzinnige angst gedreven
stoven Iiuii rechts eu tichls kudden antilopen,
wilde varkens, hazen, krijschcndc vogels,
zelfs hloode lljgers voorbij, dikwijls in hcele
troepen bij elkaar. Een der laatste was een
groote, huilende jachthond.
„Ilemel" riep Iwan uit, loon hij hem
zag - „als ik goed zie, is dat de lioml van
baron Schels. Hoe komt die op de Steppe
„Dan zal zijn lieer ook wel niet verat zijn,"
meende Bakocschar, „misschien was hij op
jacht."
Nauwelijks zweeg hij of zij hoorden duide
lijk het roepen eener mcnschelljke stem door
Vol spanning keken alle drie iu de richting,
waaruit voortdurend het geroep kwam.
„Wij moeten de oiigelukkigen helpen,''
zcide Iwan en op 't zelfde oogciihlik riep
hij met lulde stem „Hola, hola I Hierheen I
Hierheen I"
„Laat hem met rust," sprak Bakocschar,
„als hel werkelijk degene is, dien gij meent,
dan zijt ge weldra geheel van hem ontslagen I"
Iwan echter luisterde niet naar de inbla
zingen van den Kirghisc. doch hield niet op
met roepen.
Plotseling verschenen twee personen links
van hen op korten alstand zij sleepten zich
nog voort, doch konden hljna niet meer van
uitputting, Nu begon Iwan nog harder te
roepen, maar hel loeien der vlammen over
stemde zijn geschreeuw, en de oogen der
vluchtelingen waren geschroeid door vuur
Zij zagen de nabij zijnde redding niet. Zij
deden nog ccnige vertwijfelde pogingen,
waarna eerst de eene en weldra ook de
nndcr er neerstortten.
Iwan was nu niet langer in staat ie wachten.
Zijn eigen leven niet tellend, snelde hij voort
uil den vclllgen kring en hielp een der helde
mannen op, Hij herkende hem terstond't
was baron Schets.
Nauwlijks had hij hem in 't bereik der
veilige plaats gebracht, of de vlammenzee
had hen ook reeds bereikt. De lofgenoo
luitenant Schels had nog zooveel tegenwoor
digheid van geesi, dat hij al zijn krachten
inspande en beide mannen na kroop.
Knetterend en sissend, huilend en loeiend
kwam de vrceselijke vuurzee nader. „Gaat
liggenschreeuwde op dat ooccnbllk de
Kirghisc, eu op zijn voorbeeld wierpen allen
zicli plat ter aarde, met hel gelaat naar den
grond gekeeid. Links en rechts van tien
loeiden dc verderf aanbrengende vlammen
voorbij. Alten zouden zeker verdoofd eu
gestikt zijn, nis zij dc woorden van den
Kirghisc in den wind luidden geslagen.
Slechts enkele oogcnhllkken, en alles was
voorbij. Toeil de mannen weer opstonden,
zagen zij de ontzettende vuurzee zich naar
den Sir Dnrjn voortspoedden.
Nog bevend van ontroering naderde baron
Schels den luitenant der Kozakken en sprak
„(ilj hebt mij en mijn oppasser liet leven
gered, kameraad Zander u lagen we verkoold
op de steppe."
„Dat was niets anders dan mijn plicht,
mijnheer Schels." zei Iwan, „daarover zullen
wij maar niet meer sprekenZeg mij echter
eens, welke ougchiksslcr heelt ii op dc
steppe gebracht
„Ik wilde op antilopen gaan jagen om
niet geheel zonder avonturen te St. Peters-
burg terug te konten. Niemand heelt mij op
dit mogelijke gevaar attent gemaakt I"
„Nu, nu, u hebt een avontuur meegemaakt,
zooals ge wel nauwlijks gewensehl zult
hebben," spotte de Kirghisc.
(Wordt vervolgd.)
