Katholiek Nieuws= en Advertentieblad
No. 28.
Zaterdag 10 October 1908.
Twee en twintigste Jaargang.
DE EEMIIDE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren,
Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Franco per post
Afzonderlijke mum
f 0.40
f 0.05
Bureau: Langegracht 13, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Adverlenliën
Van I tot 6 regelsf 0.30
Voor icdcrcn regel meerf 0.05
Correspondenten c
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
EERSTE BLAD.
Katholieke Sociale Actie.
II. (Slot).
Moeten we er nog op wijzen, dat
het Christelijk leven hier weer op
de eerste plaats staat V En dan lezen
wij zoo gaarne nog eens die kostbare
woorden over welke in onze dagen
vooral niet tegen goud opwegen„Haar
Sacramenten veelvuldig ontvangen, wel
ke de door God gegeven middelen zijn
om de zielcvlckkcn uit te delgen en
heiligheid te verkrijgen".
Alzooarbeiders, vereenigt u om ge
meenschappelijk te streven naar lots
verbetering, stelt pensioen-, zieken- en
ondersteuningsfondsen in, verzekert u
tegen ongevallen en ouderdom, richt
weerstandskassen op voor tijden van
werkloosheid, alles goed, alles zeer
prijzenswaardig, maar denkt er wel aan,
dat de Paus van den werkman, uw
Paus derhalve, zegt: op de eerste
plaats Christelijk leven en u sterken
met de genademiddelen der Kerk.
Of dit alles wel altijd goed begrepen
wordt? Of er althans in de praktijk
altijd naar gehandeld wordt? Wie, ge
lijk wel eens gebeurt, openlijk durft
zeggen: „ik ben lid van een R. K.
Werklicden-vereenigingdus ik be
hoef geen lid van Congregaties meer
te worden", begrijpt het niet, handelt
er niet naar.
Een weinig nadenken doet toch aan
stonds inzien, dat deze redencering
volstrekt niet opgaat.
Zonder ook maar iets af te dingen
op een R. K. Werklieden-verecniging,
welke staat onder de hooge bescher
ming van het Kerkelijk Gezag en on
getwijfeld heilzaam werkzaam is ge
weest voor het welzijn van den Ka
tholieken werkman en patroon, weet
toch een ieder, dat die verecnigingen
op de eerste plaats het stoffelijk be
lang beoogen, indachtig, dat het stoffe
lijke dienstig is om den mensch des
te gemakkelijker op te heffen tot het
geestelijke.
De Congregaties daarentegen behar
tigen meer onmiddellijk de geestelijke
belangen, al werken zij ook naar plaats
en omstandigheden krachtdadig mee
aan de stoffelijke welvaart harer leden.
En daarom zeide Mgr. Sinit ongeveer
twee jaar geleden op het Congres der
Congregaties te "s Bosch gehouden
„Meer nog dan in het verleden behoort
de Congregatie der H. Familie in on
ze dagen bevorderd te worden, zoowel
omdat de geest des ongeloofs meer en
meer onder het Katholieke volk ingang
poogt te vinden, als omdat de Katho
lieke Actie steeds voor nieuwe werken
nieuwe krachten vordert."
Dat woord van het onverstandige
lid cener werklieden-verecniging, zoo
even aangehaald, bracht ons een ander
woord in herinnering, gesproken door
een man, die volstrek' niet afkeerig
was van het vercenigingsleven, inte
gendeel. En toch zeide hij„Men denkt
helaas maar al te gauw door allerlei
bonden en vereenigingen, en gilden
en hoe ze meer mogen heeten, het
vaderland in veiligheid te kunnen
brengen en men vergeet, dat de gods
dienst de hoofdzaak is, het middel
waarmee de sociale kwestie moet
worden opgelost."
De godsdienst immers bestrijdt
krachtdadig het egoïsme, waardoor de
mcnsch te veel en uitsluitend aan zich
zelf denkt zonder zich te bekommeren
0111 anderen.
De godsdienst bestrijdt krachtdadig
de onmatigheid, welke volksondeugd
nooit zal worden uitgeroeid, als „de
hoogcre beginselen" buiten spel blijven.
De godsdienst bestrijdt krachtdadig
de traagheid, eerste beletsel voor den
werkman iu het streven naar degelijke
vakkennis.
De godsdienst bestrijdt krachtdadig
aanmatiging, eerzucht, begeerte 0111 te
gebieden en te hcerschen, klippen waar
tegen „leden van Werklicden-vereeni-
gingen" zoo gemakkelijk kunnen ver
zeilen.
De eenigc passie van den gods-
dienstigen mensch immers is: God te
dienen, de eenige eerzucht: het goede
te doen. En daarmede is de sociale actie
het meeste gebaat.
Behalve het godsdienstig leven moet
ook de godsdienstige kennis uit alle
macht bevorderd worden. En daarom
was zoo juist, wat in het derde vlug
schrift der Katholieke Sociale Actie te
lezen stond „Den godsdienstzin moet
zij (de arbeidersvereeniging) aankwee-
ken. Dit is dringend noodzakelijk in
onze dagen. Niemand hoort dagelijks
meer aanvallen op den Katholieken
godsdienst dan juist de werkman.
Door gesprekken in fabriek of werk
plaats, door ruim verspreide brochures
en kranten wordt zijn geloof onder
mijnd. Indien hij daartegen niet dege
lijk onderwezen wordt, loopt zijn geloof
groot gevaar. Bij tegenwerpingen, door
ongeloovige kameraden spottend ge
maakt, zal hij verlegen met den mond
vol tanden staan."
En herinneren wij aan het middel
dat de K. S. A. hiertegen aangaf:
„Daarvoor zal hem in de arbeiders
vereeniging degelijk onderricht moeten
gegeven worden, vooral omtrent die
punten van ons H. Geloof waartegen
zich de aanvallen en spotternijen onzer
tegenstanders allermeest richten. Dit
kan geschieden door apologetische
cursussen, liefst als onderdeel der
sociale cursussen, omdat dit practisch
't meest juist is gebleken, en verder
door 't verspreiden van goede lectuur,
dag- en weekbladen, tijdschriften, bro
chures en vlugschriften."
Als nu in de toekomst iedere bond
en vereeniging naar deze woorden
handelt, zullen we zeker een groote
schrede voorwaarts gaan op den weg
der Katholieke Sociale Actie.
En als we nu weten, dat in vele
mannen-congregaties de geloofsleer ge
regeld uiteengezet wordt, is dat dan
weer geen overtuigend bewijs van de
hooge wenschelijkhcid vooronze Room-
sche mannen om lid te zijn van zulk
een congregatie.
Moge dan een ieder, die optrekt in
onze gelederen om te strijden voor
onze heilige belangen, de waarheden
hier verkondigd, waarheden, die wel
niet nieuw, maar daarom niet minder
waar zijn, in praktijk brengen. Moge
de Roomsche pers, welke zooveel in
vloed ten goede kan oefenen, vaak in
haar kolommen die oude waarheden
op nieuwe wijze voorstellendaarbij
zal de Katholieke actie zeker veel
meer gebaat zijn dan bij ellenlange
verslagen van vergadering hier en
meeting daar en propaganda-avond
elders.
BUITENLAND.
De Engelsche minister Lewis Har-
court heeft te Crawshawbooth een
rede gehouden, en daarin verklaard
dat in de laatste vijftien jaren de betrek
kingen tot Duitsehland in commerci
eel, koloniaal, staatkundig en dyna
stiek opzicht op hechteren en vriend-
schappelijker voet geweest zijn dan
nu. Van persoonlijke vijandschap tus-
sclien de vorsten, de regeeringen en
volken is geen sprake, en indien in
de twee landen een klein hoopje pu
blicisten aanwezig is, die tengevolge
van zelfzuchtige, onvaderlandslievende
bedoelingen den wensch koesteren,
om de twee natiën tegen elkaar in
liet harnas te jagen, dan zijn dat
straatroovers van de politiek en de
vijanden van het nicnschdoin. Houdt
uw hoofd koel, uwe vloot gereed en
uw tong in bedwang en gij behoeft
het gekef van die pariahonden niet
te vreezen, die het hok bevuilen, dat
zij bewonen.
Ten slotte wierp de minister het
denkbeeld, om ten behoeve van sche
pen en kanonnen een leening te slui
ten, verre van zich.
Een Engelsche postwet van 1884
geeft een middel aan de hand om
prentbriefkaarten met onwclvoegclijkc
voorstelling en taal te weren. Niet
alleen bezorgt de post ze niet, wan
neer de aandacht er op valt, maar de
verzenders staan bloot aan gevange
nisstraf tot een jaar toe. en aan boete.
De postmeester-generaal heeft het En
gelsche volk thans nog eens aan die
wet herinnerd.
In de Fransche stad Aucli is door
een Katholiek tengevolge van bijzon
dere omstandigheden 't loge-gebouw
aangekocht en dat ter beschikking ge
steld van den aartsbisschop. Deze
heeft nu bepaald, dat het gebouw een
hulp-kapel zal worden, toegewijd aan
't H. Hart.
In het bisdom Saint Brieux heeft
de regeering niet minder dan 27 ka
tholieke scholen gesloten. De bisschop
van Saint Brieux, Mgr. Morelle. heeft
daartegen met kracht geprotesteerd.
Nog andere vervolgingsmaatregelen
zijn aangekondigd.
De minister van Eeredienst en Ju
stitie Briand heeft den ministerraad
meegedeeld, dat hij binnenkort een
nieuw rondschrijven zou uitvaardigen
over de verhuring en het ontruimen
van de oude pastorieën, die nog door
geestelijken worden bewoond legen
de bepalingen der wet in, die het
gratis verstrekken van woningen als
een niet-rechtstreeksche ondersteuning
van den eeredienst beschouwt.
Van de 32093 iu Frankrijk bestaande
pastorieën worden er op dit oogenbiik
28450 volgens de wet behandeld. Iu
3643 gevallen hebben echter de gees
telijken, die ze bewonen, geen huur
betaald. Deze laatste zullen nu uitge-
noodigd worden, óf de woningen te
ontruimen, óf zich naar de wet te
voegen.
De departementen, waarin de ver
houdingen nog niet zijn geregeld, zijn
de departementen Cötes-du-Nord. Fi-
nistère, Basses-Pyrénêes, Basses- en
Hautes-Alpes, Savoie, Aveyron, Dor-
dogne en Hautes-PyrcnOes. Dit zijn
juist die streken, waar de tegenstand
der bevolking tegen de seheidingswet
en haar gevolgen, steeds het leven-
digst is geweest.
De cholera te Petersburg begint
langzaam af te nemen. In de Krim is
de epidemie echter ook uitgebroken.
Uit Petersburg wordt aan Daily
Mail bericht, dat de gezondheidstoe
stand van de Czarina groote bezorgd
heid wekt. Het langdurig verblijf in
de Finsche wateren heeft niets uitge
werkt. De geneesheeren dringen er
op aan, dat zij den winter in het zui
den zal doorbrengen. Het verlangen
van de Czarina, dat de Czaar of de
Czarewitch haar zullen vergezellen, is
onmogelijk te vervullen; aan den an
deren kant is de Czarina zoo hoogst
zenuwachtig, dat het onverstandig zou
FEUILLETON.
Verbannen en hereend.
In 't midden der onherbergzame steppen
van 't gouvernement Orenburg ligt een uit
gebreid dorp. De gcheele natuur ligt in den
winterslaap, en ook de bevolking, Kozakken
Kirgizcn en Tataren, schijnt uitgestorven.
Midden in 't dorp staat een groot, uil klei,
slcenen en hout opgetrokken gebouwhet
dorpsgcrcchtshof. lil de ruime woonkamer
zit een eigenaardige groep nienschen huiselijk
bijeenmannen, vrouwen en kinderen. Bij
allen ziet men in hun trekken de sporen van
doorgestaan lijdenallen zien er afgemat en
half verhongerd uit, terwijl hun kleederen
schamel en versleten zijn. De arme nienschen
weten zich haast niet te beschutten tegen
de koude. Overal in vloer en muren zijn
groote gaten, waardoor de koude binnen
stroomt, en nog wel een koude van meer
dnh dertig graden. De weinige takken welke
zij hebben gesprokkeld, zijn lang opgebrand;
nauwlijks waren zij voldoende om hun ellendig
middagmaal er op te koken.
En 'twas nu Kerstavond van 't jaar 1891.
liet hooge Kerstfeest, zoo rijk aan genaden,
staat voor de deur. Hoe is liet de arme,
verbannen gcunieerden dc niet Rome vcr-
eenigde Katholieken van Rusland thans
te moede
hun geboortestreek, vele duizend mijlen
deze woestenij verwilderd, woonden zij
als gelukkige hoeren, tevreden in 't geloof
n. Daar
n dc b
viel liet der regeering van den Czaar, om
„reden van Slaat," plotseling in. evenals in
Lilhauwen en Midden-Rusland, ook in het
grensgebied van Polen, in de gouvernementen
Siedlice en Lublin de linie (met Rome ver
bondenen) te vernietigen en de bevolking
orthodox te verklaren. Veel moeilijker viel
het hier de gcunieerden, die hier geboren
waren en hun bezittingen hadden, te „bc-
kceren". Deze toch waren veel beter onder
wezen dan hun gcloofsgenootcii aan gene
zijde van den Hoeg; grooicndcels behoorden
zij tot de Poolschc natie en werden door de
Latijnen de Rooinsch-Kutholickcn ge
holpen en gesteund.
Het begon buiten donker te worden en er
ontstond een plechtige stilte onder de ban
nelingen. Met hun lichamen waren zij wel
aan de half-Aziatlsche woestenij geketend,
doch hun geest verwijlde heden in 't oude
geliefde geboorteland, het gelukkige tehuis,
het ernstig-weemoedige dorpskerkje.
Zwijgend gaat Josaphat Antoniuk op den
cenigcn wormstckigcn stoel zitten. Zijncenigs-
zins gebogen hooge gestalte, en zijn edele door
zielesmart verwrongen trekken verraden nog
den voorheen zoo slanken welgestelden man.
Josaphat kan op 't oogenbiik van dit ver
haal dertig jaar zijn, hij ziet er echter heel
wat ouder uit. Zijn verstandig nog krachtig
oog, het hooge voorhoofd, de geestige trek
ken geven de verklaring waarom hij door de
Unitcn als hun geestelijken leider wordt aan-
Josaphat verzonk in diep gepeins. Zijn geest
verplaatste zich vandaag op den vooravond
van de zegenrijke geboorte des Heilands,
met verdubbelde kracht naar de velden van
Podlachiii, naar zijn geboortedorp Drelow.
Een lange rij treurige maar toch verhevene
beelden trokken voorbij 't geestesoog van den
eenvoudigen belijder.
Het was in 't jaar 1806, zoo hadden zijn
ouders verteld, dat de vervolging begon. De
parochie moest voor 't zingen van den rozen
krans in de kerk een zware geldboete be
talen, en wie niet kon betalen kreeg een
deurwaardersexplooil thuis en zijn bezittin
gen werden voor een spotprijs publiek ver
kocht. Niet slechts met geldboeten doch ook
door hun eigen levende have moesten dc re
bellen gestraft worden.
Een gehcclc week mocht het vee gevoederd
noch gedrenkt worden. Het geloei der arme
dieren sneed de landlieden, die zoo aan hun
vee gehecht zijn, door de zieldoch wat
maalde de stafkapitcin Andrejcw daarom!
Op II. Rozcnkransfccst nam dc grijze pas
toor Wclinowicz alschcid van zijn parochia
nen. Voor 't laatst bad hij met bevende stem
den rozenkrans voor. Na de II. Mis werd hij
te Chclus in de gevangenis opgesloten, waar
hij nauwelijks een jaar later als trouwe her
der van zijn schapen den geest gaf.
Zijn parochianen werden intusschcn gekweld
met nieuwe geldboeten en gevangenisstraf.
In 't geheim haalden de gendarmen de orgels,
de heiligen beelden en andere Lutijnsehe
Ketterijen uit de kerk weg.
Het was den 13en Januari 1874 toen de üc-
uniccrdcn
l zijn wij door prijzen, kwaliteiten
Enorme sorteering in
.INS. DEMI ULSTERS, WINTEC
I,.BERTS of BONKERS. JONGENS
dK„ CALAMES. COSTUUMS en PAF"""
kerk te bidden."
Nu liet de gouverneur het volk door de
Kozakken, die touwen meegebracht hadden,
binden, wat zij zonder verzet toelieten. Van
het kerkhof lieten zij zich echter niet weg
slepen. Dan beval Kotow den knoet, en de
Kozakken te paard en te voet. sloegen de
gehondenen onbarmhartig op het hoofd eu
i 't gelaat. Een luid gejammer weerklonk.
'C vrouwen wierpen zich op de Kozakken
a trachtten hun wccrloozc mannen en zoons
beschermen. Den mannen gelukte het zich
an de touwen te bevrijden en zij snelden dc
lishandeldc vrouwen te hulp. Nu verscheen
e infanterie en mishandelde het volk met
cwecrkolvcn en bajonetten. Een woest gc-
„'VCCht ontstond, totdai de soldaten gccom-
andccrd werden terug te trekken. De sol-
itcn verschansten zich achter een tamelijk
heg en nu begon te twaalf uur 's mid-
:n hevig geweervuur op de wccrloozcn.
.•lukkig sloegen vele kogels, met opzei of
:n de kerkmuren. Deze moord
menigte eer begeesterend dan
digeud. De Gcunieerden vielen op de
reu de handen ten hemel en boden
den kogels aan. Tegelijkertijd
„Wie zich in Gods hoede stelt"
n „Heilige God, God van sterkte
Wordt vervulnü.)