Katholiek Nieuws= en Advertentieblad No. 28. Zaterdag 10 October 1908. Twee en twintigste Jaargang. DE EEMIIDE voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist. Verschijnt eiken ZATERDAG. Franco per post Afzonderlijke mum f 0.40 f 0.05 Bureau: Langegracht 13, Amersfoort. Uitgave van de Vereeniging De Eembode. Prijs der Adverlenliën Van I tot 6 regelsf 0.30 Voor icdcrcn regel meerf 0.05 Correspondenten c Dit nummer bestaat uit twee bladen. EERSTE BLAD. Katholieke Sociale Actie. II. (Slot). Moeten we er nog op wijzen, dat het Christelijk leven hier weer op de eerste plaats staat V En dan lezen wij zoo gaarne nog eens die kostbare woorden over welke in onze dagen vooral niet tegen goud opwegen„Haar Sacramenten veelvuldig ontvangen, wel ke de door God gegeven middelen zijn om de zielcvlckkcn uit te delgen en heiligheid te verkrijgen". Alzooarbeiders, vereenigt u om ge meenschappelijk te streven naar lots verbetering, stelt pensioen-, zieken- en ondersteuningsfondsen in, verzekert u tegen ongevallen en ouderdom, richt weerstandskassen op voor tijden van werkloosheid, alles goed, alles zeer prijzenswaardig, maar denkt er wel aan, dat de Paus van den werkman, uw Paus derhalve, zegt: op de eerste plaats Christelijk leven en u sterken met de genademiddelen der Kerk. Of dit alles wel altijd goed begrepen wordt? Of er althans in de praktijk altijd naar gehandeld wordt? Wie, ge lijk wel eens gebeurt, openlijk durft zeggen: „ik ben lid van een R. K. Werklicden-vereenigingdus ik be hoef geen lid van Congregaties meer te worden", begrijpt het niet, handelt er niet naar. Een weinig nadenken doet toch aan stonds inzien, dat deze redencering volstrekt niet opgaat. Zonder ook maar iets af te dingen op een R. K. Werklieden-verecniging, welke staat onder de hooge bescher ming van het Kerkelijk Gezag en on getwijfeld heilzaam werkzaam is ge weest voor het welzijn van den Ka tholieken werkman en patroon, weet toch een ieder, dat die verecnigingen op de eerste plaats het stoffelijk be lang beoogen, indachtig, dat het stoffe lijke dienstig is om den mensch des te gemakkelijker op te heffen tot het geestelijke. De Congregaties daarentegen behar tigen meer onmiddellijk de geestelijke belangen, al werken zij ook naar plaats en omstandigheden krachtdadig mee aan de stoffelijke welvaart harer leden. En daarom zeide Mgr. Sinit ongeveer twee jaar geleden op het Congres der Congregaties te "s Bosch gehouden „Meer nog dan in het verleden behoort de Congregatie der H. Familie in on ze dagen bevorderd te worden, zoowel omdat de geest des ongeloofs meer en meer onder het Katholieke volk ingang poogt te vinden, als omdat de Katho lieke Actie steeds voor nieuwe werken nieuwe krachten vordert." Dat woord van het onverstandige lid cener werklieden-verecniging, zoo even aangehaald, bracht ons een ander woord in herinnering, gesproken door een man, die volstrek' niet afkeerig was van het vercenigingsleven, inte gendeel. En toch zeide hij„Men denkt helaas maar al te gauw door allerlei bonden en vereenigingen, en gilden en hoe ze meer mogen heeten, het vaderland in veiligheid te kunnen brengen en men vergeet, dat de gods dienst de hoofdzaak is, het middel waarmee de sociale kwestie moet worden opgelost." De godsdienst immers bestrijdt krachtdadig het egoïsme, waardoor de mcnsch te veel en uitsluitend aan zich zelf denkt zonder zich te bekommeren 0111 anderen. De godsdienst bestrijdt krachtdadig de onmatigheid, welke volksondeugd nooit zal worden uitgeroeid, als „de hoogcre beginselen" buiten spel blijven. De godsdienst bestrijdt krachtdadig de traagheid, eerste beletsel voor den werkman iu het streven naar degelijke vakkennis. De godsdienst bestrijdt krachtdadig aanmatiging, eerzucht, begeerte 0111 te gebieden en te hcerschen, klippen waar tegen „leden van Werklicden-vereeni- gingen" zoo gemakkelijk kunnen ver zeilen. De eenigc passie van den gods- dienstigen mensch immers is: God te dienen, de eenige eerzucht: het goede te doen. En daarmede is de sociale actie het meeste gebaat. Behalve het godsdienstig leven moet ook de godsdienstige kennis uit alle macht bevorderd worden. En daarom was zoo juist, wat in het derde vlug schrift der Katholieke Sociale Actie te lezen stond „Den godsdienstzin moet zij (de arbeidersvereeniging) aankwee- ken. Dit is dringend noodzakelijk in onze dagen. Niemand hoort dagelijks meer aanvallen op den Katholieken godsdienst dan juist de werkman. Door gesprekken in fabriek of werk plaats, door ruim verspreide brochures en kranten wordt zijn geloof onder mijnd. Indien hij daartegen niet dege lijk onderwezen wordt, loopt zijn geloof groot gevaar. Bij tegenwerpingen, door ongeloovige kameraden spottend ge maakt, zal hij verlegen met den mond vol tanden staan." En herinneren wij aan het middel dat de K. S. A. hiertegen aangaf: „Daarvoor zal hem in de arbeiders vereeniging degelijk onderricht moeten gegeven worden, vooral omtrent die punten van ons H. Geloof waartegen zich de aanvallen en spotternijen onzer tegenstanders allermeest richten. Dit kan geschieden door apologetische cursussen, liefst als onderdeel der sociale cursussen, omdat dit practisch 't meest juist is gebleken, en verder door 't verspreiden van goede lectuur, dag- en weekbladen, tijdschriften, bro chures en vlugschriften." Als nu in de toekomst iedere bond en vereeniging naar deze woorden handelt, zullen we zeker een groote schrede voorwaarts gaan op den weg der Katholieke Sociale Actie. En als we nu weten, dat in vele mannen-congregaties de geloofsleer ge regeld uiteengezet wordt, is dat dan weer geen overtuigend bewijs van de hooge wenschelijkhcid vooronze Room- sche mannen om lid te zijn van zulk een congregatie. Moge dan een ieder, die optrekt in onze gelederen om te strijden voor onze heilige belangen, de waarheden hier verkondigd, waarheden, die wel niet nieuw, maar daarom niet minder waar zijn, in praktijk brengen. Moge de Roomsche pers, welke zooveel in vloed ten goede kan oefenen, vaak in haar kolommen die oude waarheden op nieuwe wijze voorstellendaarbij zal de Katholieke actie zeker veel meer gebaat zijn dan bij ellenlange verslagen van vergadering hier en meeting daar en propaganda-avond elders. BUITENLAND. De Engelsche minister Lewis Har- court heeft te Crawshawbooth een rede gehouden, en daarin verklaard dat in de laatste vijftien jaren de betrek kingen tot Duitsehland in commerci eel, koloniaal, staatkundig en dyna stiek opzicht op hechteren en vriend- schappelijker voet geweest zijn dan nu. Van persoonlijke vijandschap tus- sclien de vorsten, de regeeringen en volken is geen sprake, en indien in de twee landen een klein hoopje pu blicisten aanwezig is, die tengevolge van zelfzuchtige, onvaderlandslievende bedoelingen den wensch koesteren, om de twee natiën tegen elkaar in liet harnas te jagen, dan zijn dat straatroovers van de politiek en de vijanden van het nicnschdoin. Houdt uw hoofd koel, uwe vloot gereed en uw tong in bedwang en gij behoeft het gekef van die pariahonden niet te vreezen, die het hok bevuilen, dat zij bewonen. Ten slotte wierp de minister het denkbeeld, om ten behoeve van sche pen en kanonnen een leening te slui ten, verre van zich. Een Engelsche postwet van 1884 geeft een middel aan de hand om prentbriefkaarten met onwclvoegclijkc voorstelling en taal te weren. Niet alleen bezorgt de post ze niet, wan neer de aandacht er op valt, maar de verzenders staan bloot aan gevange nisstraf tot een jaar toe. en aan boete. De postmeester-generaal heeft het En gelsche volk thans nog eens aan die wet herinnerd. In de Fransche stad Aucli is door een Katholiek tengevolge van bijzon dere omstandigheden 't loge-gebouw aangekocht en dat ter beschikking ge steld van den aartsbisschop. Deze heeft nu bepaald, dat het gebouw een hulp-kapel zal worden, toegewijd aan 't H. Hart. In het bisdom Saint Brieux heeft de regeering niet minder dan 27 ka tholieke scholen gesloten. De bisschop van Saint Brieux, Mgr. Morelle. heeft daartegen met kracht geprotesteerd. Nog andere vervolgingsmaatregelen zijn aangekondigd. De minister van Eeredienst en Ju stitie Briand heeft den ministerraad meegedeeld, dat hij binnenkort een nieuw rondschrijven zou uitvaardigen over de verhuring en het ontruimen van de oude pastorieën, die nog door geestelijken worden bewoond legen de bepalingen der wet in, die het gratis verstrekken van woningen als een niet-rechtstreeksche ondersteuning van den eeredienst beschouwt. Van de 32093 iu Frankrijk bestaande pastorieën worden er op dit oogenbiik 28450 volgens de wet behandeld. Iu 3643 gevallen hebben echter de gees telijken, die ze bewonen, geen huur betaald. Deze laatste zullen nu uitge- noodigd worden, óf de woningen te ontruimen, óf zich naar de wet te voegen. De departementen, waarin de ver houdingen nog niet zijn geregeld, zijn de departementen Cötes-du-Nord. Fi- nistère, Basses-Pyrénêes, Basses- en Hautes-Alpes, Savoie, Aveyron, Dor- dogne en Hautes-PyrcnOes. Dit zijn juist die streken, waar de tegenstand der bevolking tegen de seheidingswet en haar gevolgen, steeds het leven- digst is geweest. De cholera te Petersburg begint langzaam af te nemen. In de Krim is de epidemie echter ook uitgebroken. Uit Petersburg wordt aan Daily Mail bericht, dat de gezondheidstoe stand van de Czarina groote bezorgd heid wekt. Het langdurig verblijf in de Finsche wateren heeft niets uitge werkt. De geneesheeren dringen er op aan, dat zij den winter in het zui den zal doorbrengen. Het verlangen van de Czarina, dat de Czaar of de Czarewitch haar zullen vergezellen, is onmogelijk te vervullen; aan den an deren kant is de Czarina zoo hoogst zenuwachtig, dat het onverstandig zou FEUILLETON. Verbannen en hereend. In 't midden der onherbergzame steppen van 't gouvernement Orenburg ligt een uit gebreid dorp. De gcheele natuur ligt in den winterslaap, en ook de bevolking, Kozakken Kirgizcn en Tataren, schijnt uitgestorven. Midden in 't dorp staat een groot, uil klei, slcenen en hout opgetrokken gebouwhet dorpsgcrcchtshof. lil de ruime woonkamer zit een eigenaardige groep nienschen huiselijk bijeenmannen, vrouwen en kinderen. Bij allen ziet men in hun trekken de sporen van doorgestaan lijdenallen zien er afgemat en half verhongerd uit, terwijl hun kleederen schamel en versleten zijn. De arme nienschen weten zich haast niet te beschutten tegen de koude. Overal in vloer en muren zijn groote gaten, waardoor de koude binnen stroomt, en nog wel een koude van meer dnh dertig graden. De weinige takken welke zij hebben gesprokkeld, zijn lang opgebrand; nauwlijks waren zij voldoende om hun ellendig middagmaal er op te koken. En 'twas nu Kerstavond van 't jaar 1891. liet hooge Kerstfeest, zoo rijk aan genaden, staat voor de deur. Hoe is liet de arme, verbannen gcunieerden dc niet Rome vcr- eenigde Katholieken van Rusland thans te moede hun geboortestreek, vele duizend mijlen deze woestenij verwilderd, woonden zij als gelukkige hoeren, tevreden in 't geloof n. Daar n dc b viel liet der regeering van den Czaar, om „reden van Slaat," plotseling in. evenals in Lilhauwen en Midden-Rusland, ook in het grensgebied van Polen, in de gouvernementen Siedlice en Lublin de linie (met Rome ver bondenen) te vernietigen en de bevolking orthodox te verklaren. Veel moeilijker viel het hier de gcunieerden, die hier geboren waren en hun bezittingen hadden, te „bc- kceren". Deze toch waren veel beter onder wezen dan hun gcloofsgenootcii aan gene zijde van den Hoeg; grooicndcels behoorden zij tot de Poolschc natie en werden door de Latijnen de Rooinsch-Kutholickcn ge holpen en gesteund. Het begon buiten donker te worden en er ontstond een plechtige stilte onder de ban nelingen. Met hun lichamen waren zij wel aan de half-Aziatlsche woestenij geketend, doch hun geest verwijlde heden in 't oude geliefde geboorteland, het gelukkige tehuis, het ernstig-weemoedige dorpskerkje. Zwijgend gaat Josaphat Antoniuk op den cenigcn wormstckigcn stoel zitten. Zijncenigs- zins gebogen hooge gestalte, en zijn edele door zielesmart verwrongen trekken verraden nog den voorheen zoo slanken welgestelden man. Josaphat kan op 't oogenbiik van dit ver haal dertig jaar zijn, hij ziet er echter heel wat ouder uit. Zijn verstandig nog krachtig oog, het hooge voorhoofd, de geestige trek ken geven de verklaring waarom hij door de Unitcn als hun geestelijken leider wordt aan- Josaphat verzonk in diep gepeins. Zijn geest verplaatste zich vandaag op den vooravond van de zegenrijke geboorte des Heilands, met verdubbelde kracht naar de velden van Podlachiii, naar zijn geboortedorp Drelow. Een lange rij treurige maar toch verhevene beelden trokken voorbij 't geestesoog van den eenvoudigen belijder. Het was in 't jaar 1806, zoo hadden zijn ouders verteld, dat de vervolging begon. De parochie moest voor 't zingen van den rozen krans in de kerk een zware geldboete be talen, en wie niet kon betalen kreeg een deurwaardersexplooil thuis en zijn bezittin gen werden voor een spotprijs publiek ver kocht. Niet slechts met geldboeten doch ook door hun eigen levende have moesten dc re bellen gestraft worden. Een gehcclc week mocht het vee gevoederd noch gedrenkt worden. Het geloei der arme dieren sneed de landlieden, die zoo aan hun vee gehecht zijn, door de zieldoch wat maalde de stafkapitcin Andrejcw daarom! Op II. Rozcnkransfccst nam dc grijze pas toor Wclinowicz alschcid van zijn parochia nen. Voor 't laatst bad hij met bevende stem den rozenkrans voor. Na de II. Mis werd hij te Chclus in de gevangenis opgesloten, waar hij nauwelijks een jaar later als trouwe her der van zijn schapen den geest gaf. Zijn parochianen werden intusschcn gekweld met nieuwe geldboeten en gevangenisstraf. In 't geheim haalden de gendarmen de orgels, de heiligen beelden en andere Lutijnsehe Ketterijen uit de kerk weg. Het was den 13en Januari 1874 toen de üc- uniccrdcn l zijn wij door prijzen, kwaliteiten Enorme sorteering in .INS. DEMI ULSTERS, WINTEC I,.BERTS of BONKERS. JONGENS dK„ CALAMES. COSTUUMS en PAF""" kerk te bidden." Nu liet de gouverneur het volk door de Kozakken, die touwen meegebracht hadden, binden, wat zij zonder verzet toelieten. Van het kerkhof lieten zij zich echter niet weg slepen. Dan beval Kotow den knoet, en de Kozakken te paard en te voet. sloegen de gehondenen onbarmhartig op het hoofd eu i 't gelaat. Een luid gejammer weerklonk. 'C vrouwen wierpen zich op de Kozakken a trachtten hun wccrloozc mannen en zoons beschermen. Den mannen gelukte het zich an de touwen te bevrijden en zij snelden dc lishandeldc vrouwen te hulp. Nu verscheen e infanterie en mishandelde het volk met cwecrkolvcn en bajonetten. Een woest gc- „'VCCht ontstond, totdai de soldaten gccom- andccrd werden terug te trekken. De sol- itcn verschansten zich achter een tamelijk heg en nu begon te twaalf uur 's mid- :n hevig geweervuur op de wccrloozcn. .•lukkig sloegen vele kogels, met opzei of :n de kerkmuren. Deze moord menigte eer begeesterend dan digeud. De Gcunieerden vielen op de reu de handen ten hemel en boden den kogels aan. Tegelijkertijd „Wie zich in Gods hoede stelt" n „Heilige God, God van sterkte Wordt vervulnü.)

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1908 | | pagina 1