Katholiek Nieuws= en Advertentieblad
No. 28.
Zaterdag 9 October 1909.
Drie en twintigste Jaargang.
OE EE1I0DE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren,
Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
t;rancn per pustf 0.40
Afzonderlijke nummersf 0.05
Bureau: Langegracht 13, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Advertentiën
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor iederen regel meerf 0.05
Correspondcnticn e
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
EERSTE BLAD.
Zondagsviering.
Niet sterk genoeg kan worden aan
gedrongen op viering van den Zondag,
nu Zondagsrust en heiliging van den
Zondag zoo zeer in 't gedrang begin
nen te komen. Verblijdend is daarom
ten zeerste, dat van luiogerltand zulks
niet alleen begrepen wordt, maar dat
ook van regceringswege getracht wordt
dit euvel, voor zoover dit mogelijk is,
met wettelijke regeling te bestrijden.
Met groote voldoening mag immers
kennis genomen, dat dezer dagen van
wege het departement van L. N. en H.
aan alle burgemeesters een circulaire is
verzonden inzake een aan dat departe
ment in studie genomen wettelijke re
geling van den Zondagsarbeid.
De „Standaard", liet anti-rev. orgaan,
geeft mede zijn groote voldoening er
over te kennen en beschouwt de wet
telijke beperking van den Zondagsar
beid allereerst als clsch Gods voor het
politieke leven. Zonder Zondagsrust is
er geen Zondagsheiliging en als diena
resse Gods heeft de overheid medctc
arbeiden, dat door wettelijke beperking
van den Zondagsarbeid de baan voor
de Zondagsheiliging worde vrijgemaakt.
„Gelukkig 't volk," zegt genoemd
blad, „dat zijn vrijen Zondag heeft,
bovenal, dat zijn vrijen Zondag heiligt.
De Zondag is een dag van zon, die
de edelste zaden in 't volk doet ont
kiemen, de hoogste aspiratiën wekt,
de schoonste krachten doet ontplooien,
en 't volksleven brengt tot waarachti
ge» bloei."
En het blad besluit
„Ware volksbeschaving is de natuur
lijke vrucht van waar religieus leven.
Wettelijke beperking van den Zondags
arbeid werkt dat in de hand. Niet in
't minst in dezen opzichte mag zij dus
een waar volksbelang worden geacht.
't Is om al deze redenen, dat onze
partij de voorbereiding dezer wet on
getwijfeld met groote instemming be
groet."
En de katholieke partij begroet niet
minder met warme instemming het werk
in 't belang van Zondagsrust door de
Regeering onderhanden genomen. In on
ze dagen \n sociale bewegingen is
vooral noodzakelijk, dat dc Zondag ge
heiligd worde. Zonder heiliging van
den Zondag gaat het godsdienstige le
ven des volks hoe langer zoo inccrte
loor.
Over deze quaestic bevatte ook liet
„Huisgezin" dezer dagen een artikel,
waarin wordt gezegd
Men behoeft geen droogstoppel en
geen kwezel te zijn om te vinden, dat
het tegenwoordig met dc Zondagsrust
en dc Zondagsheiliging niet geheel is,
zooals het behoort.
Wie het zoo zegt, drukt zich stellig
zeer gematigd uit. Indien men zei, dat
het met de schending der Zondagsrust
en de ontwijding van den Zondag de
spuigaten uitloopt, zou men niet zoo
heel ver bezijden de waarheid zijn.
In den ouden tijd was zeker niet
alles goed, maar den Zondag hield men
toch beter in eere dan tegenwoordig.
Men deed meer aan Zondagsheiliging
en aan Zondagsrust.
Wat de godsdienstoefeningen betrof,
haalde men Zondags in, wat men in
de weck moest te kort schieten: men
had des Zondags den tijd, het kon er
af en men wilde het er dan eens goed
van nemen. En al sloot men zich het
verdere van den dag niet geheel en
al in zijn huis als in een kluis op,
inen bleef toch meer te zanten in den
familiekring, en aan het lezen van een
goed boek, een stichtelijk boek vooral,
werd meer gedaan.
En tegenwoordig?
Gelukkig niet allen, maar tocli velen
voldoen ternauwernood, haastig, omdat
het zoo moet en men er goedschiks
niet buiten kan, aan den meest dwin-
genden godsdienstplicht. En ai vroeg
op den dag zwermen zij uit, om eerst
laat in den avond thuis te komen. Er
is altijd en overal wat te doen, men
heeft veelal de moeilijkheid der keus,
en iedereen, jong en oud, arm en rijk,
wil er bij zijn.
Zoo blijft voor velen van de Zon
dagsheiliging maar een schijntje over,
en dc Zondagsrust gaat geheel te loor,
voor zich zelf en voor de velen, die
men tot schending van Zondagsrust en
heiliging dwingt.
Nu moet men, om volkomen billijk
tc zijn. met de veranderde tijdsom
standigheden ecnigermate rekening hou
den. Het gaat dikwijls niet aan, ver
gaderingen op een dag in de weekte
houden. Er is een goedkoope reisge
legenheid, en men profiteert daarvan
om een familielid op te zoeken of
eens een mooie streek te zien, waar
men anders niet licht komt. Er is eens
een keer een feestjekermis, tentoon
stelling, uitvoering, en men kan toch
niet altijd thuis zitten en zich overal
buiten houden.
Indien het bij een keer bleef, zou
niemand klagen, tenzij misschien de
strenge en stroeve Puriteinen, wier
meening inen kan en behoort te eer
biedigen, zonder daarom gehouden te
zijn hen na te volgen.
Maar het blijft niet bij een keerwat
uitzondering diende te zijn en als zoo
danig lichtelijk zou worden verschoond,
dreigt meer en meer regel te worden.
Uitstapjes, pretjes, vermakelijkheden
bchcerschen den Zondag, en het groote
gebodWees gedachtig, dat gij den
Sabbathdag heiligt, komt leelijk in liet
gedrang.
Het jonge volk ziet het slechte voor
beeld der ouderen en vervalt zoo licht
in de ergste overdrijving, waar de
meerbcjaardcn in hun leeftijd en
in andere omstandigheden nog een
soms zwakke rem vinden.
Er heerscht onder ons, Katholieken,
op allerlei terrein groote bedrijvigheid.
Voor een aantal goede zaken zijn wij
in dc weer. Velerlei misstanden trach
ten wij uit den weg te ruimen.
Het is alleszins loffelijk. Maar ver
liezen we bij ons ijveren ook dc Zon
dagsviering niet uit het oog. Laat, wie
invloed heeft dien aanwenden, om
mede te werken tot stuiting der te ver
gedreven Zondagsvermakelijkheden en
Iaat ieder onzer iu zijn kring althans
een goed voorbeeld geven. De wet zou
misschien iets vermogen, maar toch
alleen indien dc goedgezinden wilden
meewerken. Laat deze actie in ieder
geval niet op de wet wachten, maar
zich reeds thans ontplooien. Het is
waarlijk meer dan hoog tijd.
BUITENLAND.
ITALIË.
Naar de „Corriere della Sera" ver
neemt zal de Rijkskanselier bij zijn
bezoek aan Rome, na zijn conferentie
met de regeeringsmannen, niet nalaten
den Paus te bezoeken en een onder
houd met kardinaal Merry del Val zal
dan volgen.
Het Franschc Katholieke orgaan de
„Univers", hierop wijzende, merkt op:
Eenige weken geleden zond het Mo-
hammedaansche Turkije een gezant
schap naar den H. Stoel. Thans richt
het protestantsche Duitschland zijn
hulde naar den opvolger van den II.
Petrus. Alleen het katholieke Frankrijk
blijft de eeuwenoude betrekkingen ver
breken, die het met het Vaticaan had
en die Frankrijk steeds geholpen hebben
in zijn vorming en nationalen voorspoed.
De keizer van Duitschland gelooft
geenszins, dat zijn gezag over zijn volk
zal verzwakken, door te onderhandelen
met het geestelijk Hoofd van zijn ka
tholieke onderdanen. De Duitschc een
heid zal er slechts door versterkt
worden.
Het ongelukkige Frankrijk weetniet
te profiteered van voorbeelden.
SPANJE.
De Madridsche correspondent van
de Echo de Paris bericht, dat hij uit
wel ingelichte bron verneemt, dat de
Spaansche legeroperaties in Marokko
niet alleen niet geëindigd zijn, maar
dat zij integendeel een verdere uitbrei
ding zullen krijgen. Dc Spaansche re
geering heeft besloten, tijdelijk en tot
aan de betaling van eene oorlogs-
schadcvcrgocding door Marokko, een
gewichtig gebied te bezetten, waar
van Tetuan dc basis zal vormen. Om
dit plan uit te voeren, zullen dc reeds
in Afrika aanwezige troepen nog met
15,000 man versterkt worden, zoodat
het Spaansche leger daar op een sterkte
van 75,000 man wordt gebracht. De
Goeroegoeberg zal door de Spanjaarden
blijvend bezet worden, om het gebied
van Melilla te beveiligen. Forten zullen
in dit gebied ^gebouwd worden om te
gen eiken aaiival gewaarborgd te zijn
Een nader bericht meldt:
De Marokkanen aan kaap Tres For-
cas hebben 90 geweren afgeleverd en
zich onderworpen. Ook de Manilas,
de Beni Sikar, en de Beni bu Ifror,
die door den veldtocht uitgeput zijn,
hebben besloten den strijd niet te her
vatten.
FRANKRIJK.
Zondag is in alle katholieke kerken
van Frankrijk het herderlijk schrijven
der bisschoppen tegen het anti-gods
dienstig onderwijs voorgelezen.
Dit herderlijk schrijven heeft sommige
Franschc anti-clericale bladen gewel
dig boos gemaakt. De Siècle o.a. komt
haren lezers nu voorhouden, dat de
bisschoppen eenvoudig het stuk, dal
door den Staatssecretaris Merry del Val
was toegezonden, te onderteekenen had
den. En de Action, een niet minder
atiti-clericaal blad, geeft weer deze
lezing ervan:
„Deze daad van vijandigheid (til.
hel herderlijke schrijven der bisschop
pen) tegen de republiek is door de
partijgangers van Philips VIII en de
voorvechters der Action Fran?aiseaan
het Vaticaan gedicteerd. Want tusschen
de „officicclc vertegenwoordigers" van
den prins en de pauselijke Staatsse-
cretarie bestaat een nauwe betrekking.
En liet royalistische blad de Action
Franchise is tegelijk het orgaan en de
raadgever van de pauselijke politiek."
Dc katholieke Univers merkt hierbij
terecht op:
Men kon zich op dergelijken onzin
voorbereid houden. De radicale pers,
die geen steekhoudende argumenten
heelt tegen de verklaring der bisschop
pen, heeft thans haar toevlucht geno
men tot „dc groote middelen". Het
manifest der bisschoppen wordt nu
voorgesteld als het resultaat van een
FEUILLETON.
Tusschen Hemel en Aarde.
1) Meer dan 30 jaar geleden, kort ngdat
l-'mnkrijk gedwongen was geweest Elzas cn
Lotharingen aan Dnilscliland over Ie geven,
trok ccn groot gedeelte der bevolking naar
Engeland, liever dan aan Keizer Wilhelm
trouw Ie zweren. Onder hen bevond zich
een oud soldaat, die mij de volgende ge
schiedenis in gebroken lingelseh verleide.
Gij dwaalt, zei hij mei eenigszins droevige
Ik ben geen Duilsehcr. Ofschoon ik Duilscli
spreek, ben ik geen Duilsrher in mijn hart.
Het is geheel Fransch. Ik hen een Elzasser.
Wij Elzasserszijn meer Fransch dan dc Fran-
schcn zelf.
In den grooten oorlog bevond ik mij iu
hel Franschc leger. Of ik in vele gcvcchlcn
meevocht? Neen, ik vocht in hel geheel nicl.
Niettegenstaande was ik in zes gevechten
aan liet vuur blootgesteld en was dikwijls in
grooter gevaar dan dc manschappen, die aan
hel geveeld deelnamen. Iu hel liallonskorps
werd ik tweemaal gewond.
Gij denkt, dat dit vreemd is. Gij meent, dat
er geen gevaar bestaat bij de verkenning
van luchtballons, wel Maar indien gij eens
zaagt, hoe vast de Duitschers onze hallons
beschoten, zoodra zij iu de Lichtruimte stil
hielden.
Stilhielden hoe stilhielden?
Wel. zij hielden stil, wanneer het touw
was afgerold. Gij veronderstelt toch niet, dat
oorlogshallons vrij worden opgelaten, wel?
Nu, indien gij eens zaagt, hoe de Duitschers
op hen vuurden en hoe zij hunne kanonnen,
die eene groote draagkracht bezaten, poin
teerden op den bodem, waar zich 't einde
van den kabel bevond, dan zoudt gij ook
weten, wanneer er gevaar bestond voor dc
manschappen van het hallonkorps.
Ik spreek hier niet van onze officieren, die
in onze ballons opwaarts gingen om de vij
andelijk linten in «ogenschouw tc nemen,
ledereen kan zich dc gevaren voorstellen,
die zij liepen, wanneer kogels en bommen
fluiten, om den ballon tc verscheuren en de
bemanning tuimelend naar beneden tc brengen.
Neen, ik spreuk van dc gevaren, waaraan
wij, soldaten waren blootgesteld door liet
Duitschc vuur, wanneer wij ons op het terrein
bevonden. Konden zij ons zien Neendoch
zij konden den ballon 2icn. Zij zijn geen
dwazen, de Duitschers. Wanneer zij den
ballon konden zien, konden zij ook juist be
rekenen waar ongeveer het touw den grond
raakte O, die verschrikkelijke Duitschc artil
lerie.
Ik geloof, dat ik dc kogels weer hour
fluiten. Dikwijls stonden wij een uur op éinc
plaats, twee, drie uren, terwijl wij meerdooden
en gewonden hadden, dan een zelfde aantal
soldaten op ccn buitenpost in dienst. Maar
hel verschrikkelijke van alles was hetgeen
Met was tegen het laatst van Augustus,
10 dagen nadat de verrader, Bazaine. ons
binnen de fortificatiën van Metz had opgc-
gesloten. Mijne afdecling kreeg bevel te ver
trekken, ver, ver, tegen de Duitschc liniffn,
een ballon op Ie laten en in oogcnschouw
tc nemen, wat de vijand verrichtte.
Bazaine ons leger behield nog een
groot deel van 't land o, ccn groote, uit
gestrekte streek voorbij dc binnenforten. Op
liet veld, waar wij halt hielden, had dien
morgen ccn lievig gevecht plaats gehad.
Eerst waren onze manschappen Ccn wijl
lerruggedreventoen waren zij teruggekeerd
en hadden den grond heroverd ja; en be
dekt, mag Ik wel zeggen. Het slagveld was
geheel bezaaid met hun lijken. Het was be
strooid met doode en gewonde paarden, ge
weren, ransels, gebroken affuiten in <!in
woord, met al de overblijfselen van een
veldslag.
Ik hoorde in tusschcnpoozen ccn geweer
vuur tusschen de buitenposten, misschien een
halve mijl van ons verwijderd.
Het veld, waar wij onzen ballon vulden,
werd niet verstoord, uitgezonderd door per
sonen. die de dooden begroeven, door ge
wonde jiaarden, die ccn akelig geluid deden
hooren cn somtijds door ccn marsclt van
onze infanterie op ccn engen weg in dc
hosschcn, die ons en onzen ballon voorden
vijand verborgen.
Er woei een sterke bries uit onze richting
naar liet front. De zon scheen heet en de
hemel was blauw, ik herinner mij nog goed
hoe duidelijk het geluid der klokken in Metz,
welke plaats achter ons lag. tot ons kwam
over weiden en velden, alle bezaaid met ge
wonden en dooden.
Gedurende tien minuten nadat wij den
ballon hadden opgelaten, werd niet op hem
gevuurd. Hij steeg duizend voet hoog. Htj
werd door den wind naar dc Duitschc linten
gedreven, die van boven gezien, veel sterker
schenen dan de onze. De ballon bevond zich
niel recht boven onze hoofden, begrijpt ge;
de wind dreef hem, misschien wel honderd
vijftig voet dichter bij de Duitschc liniihi.
dan wij ons bevonden.
Ik stond bij den cylinder of bus. waaruit
wij reeds bijna al liet touw hadden opgelaten
dal den halton belette honger tc stijgen of
weg te drijven.
Ik greep hel touw vast; mijne twee han
den hield ik boven mijn hoofd om den ka-
hel vast tc houden. Ik stond in dezen toe
stand, toen geheel onverwachts de Duitschc
artillerie het vuur opende.
Zij hadden den afstand van den ballon niet
juist berekend, maagden onzen zouden zij
wel vinden. Vijf bommen vlogen over de
bossclien naar den ballon. Ze waren er alle
op gemaakt om tc springen, hetgeen ze ook
bijna gelijktijdig deden. Maar geen der stuk
ken raakte den ballonze waren te ver voorbij
cn tc ver beneden hem gesprongen.
Terwijl ik op de uitbarstingen wachtte,
vloog een veel grooterc bom over het bosch als
of ze uit een mortier geschoten werd. Zo trof
liet windas, waarom het touw was gewonden,
sprong op hetzelfde oogenhlik en scheen alle
manschappen der afdecling behalve mij te
dooden of tc verwonden.
Ofschoon ik niet getroffen was, was ik
toch door den schok half bedwelmd cn zou
natuurlijk op den grond geworpen zijn, wan
neer ik niet door het louw was mecgcslcc|>l.
Ik wist niet, dat ik mede omhoog werd ge
trokken, begrijpt ge. Ik was Ie ontsteld om
tc weten, wat er plaatsgreep, of wat ik deed.
Ik wist, dat ik nog leefde cn dat was bijna
Toen mijne zinnen weer terugkeerden,
voelde ik, dat mijne voeten den grond niel
raakten. Ik keek omlaag. De aarde bevond
zich een honderd voet beneden mij. Het vol
gende oogenhlik scheen ze dichterbij en zag
ik waarom; de ballon snel door den wind
opgevoerd, had mij reeds over hel hoseh ge
licht. Hij dreef met groote snelheid naar het
Duitschc kamp.
Ik dacht, dat hij op de toppen der hoornen
zou neerkomen, maar terwijl ik mijne mecning
daarover maakte, steeg de ballon reeds. Ik
zweefde twee honderd voet boven den grond.
Dit alles gebeurde in minder dan geen tijd
mag ik zeggen.
Toen ik mijne oogen naar den ballon op
hief. bemerkte ik hem op een even grooten
afstand, als hij zich van mij bevond toen ik
bij liet windas stond. Gij meent, dat mijn
lichaam weggeslingerd werd naar een plaats
recht onder den ballon. Neen, de ballon dreef
verder, mij omhoog en vooruittrekkend met
dezelfde snelheid.
