LET
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
Zes en twintigste Jaargang. Nummer 42.
Zaterdag 23 November 1912.
Verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag
Bureau: Langegracht No. 13 Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
DE EEMBODE
ABONNEMENTSPRIJS:
Per drie maanden50 een
Afzonderlijke nummers 3
ADVERTENTIEPRIJS:
Van I tot 5 regels30 cent.
Eiken regel meer6
Bij abonnement minder.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
EERSTE BLAD,
HET VEREENIGINGSLEVEN.
Üo Katholieke Wcrkliedcnvcrecni-
gingen bloeien in ons land.
Wie dat verccnigingslcven met nauw
lettende aandacht gadeslaat kan onze
Kerkelijke Overheid niet dankbaar ge
noeg zijn voor den spoorslag en du
leiding, aan die Vcreenigingon gegeven.
Men mag over het verschijnsel zeil"
oordeelen zoo men Wtl. toch valt de
waarheid niet weg te redeneeren, dat
Vereenigingcn in onze dagen nuttig en
dikwerf noodzakelijk zijn.
Het is intusschen waar. dat ook door
Katholieken tegen liet verecnigingslc-
ven sommige bezwaren worden inge
bracht. en de voornaamste hiervan
is wel het bevorderen der uithuizigheid.
De zin voor het huiselijk leven gaat
er door verloren, zegt men. En zeker,
de man, die naar dc vereeniging gaat,
moet zijn woning, moet vrouw en
kinderen verlaten.
Maar men beschouwc dc zaak, zooals
zij is. Niet dag aan dag worden dc
vrije avonden gevraagdniet icderen
avond wordt do echtgenoot uit dttl
kring der zijnen geroepen.
En dan komt de grootc vraag, waar
het eigenlijk alleen om draait, nl. of
dc man, die geen lid van een Ver
eeniging is. meer thuis blijft.
Door de uithuizigheid wordt verstaan
en kinderen door te brengen. En nu
zijn de mannen niet altijd aan den
huiselijken haard te houden, en
moeder de vrouw verstaat, helaas ook
niet altijd de kunst om het hem daar
aangenaam te maken.
Die uithuizigheid werkt ongetwijfeld
treurig in een huisgezin. Doch, zullen
zulke uithuizige mannen buiten het
verccnigingslcven niet evenzeer en nog
meer aan die zucht trachten te voldoen
En waarheen gaan zij dan Zoeken
velen geen gelegenheden op, waar het
hoogst gevaarlijk is. hetzij voor de
matigheid, hetzij voor geloof en zeden
liet is niet tegen te spreken, dat
voor zulke mannen het Katholieke ver
ccnigingslcven een weldaad is, ja,
zelfs een zegen voor het gansche huis
gezin. In een Katholieke Vereeniging
treft men -geen slechte gezelschappen
aan. en de zucht naar uithuizigheid
wordt door een degelijke Katholieke
Vereeniging veeleer tegengewerkt, om
dat de mannen daar leeren ook hun
plichten van vader en echtgenoot te
vervullen.
Wijlen Pastoor Konings, in leven
adviseur van den Ned. R. K. Volks
bond, weerlegt een andere tegen
werping als voigt: „Er worden wel
eens feesten in de Vereenigingcn ge
houden, en daar verschijnen nie' zelden
vrouwen en dochters..."
„Is het dan geen heerlijke dag voor
de leden, wanneer zij bijv. op hun
patroonfeest, 's morgens gezamenlijk,
onder het voor hen opgedragen H.
Misoffer, naderen tot de H. Tafel, en
's avonds met hun echtgenooten en
kinderen samenkomen, om een gezellig
feest te vieren f Wecst ervan overtuigd,
zulke dagen zijn goed voor ziel en
lichaam
De i
toet n. r
die feesten verzoend worden
En er zijn huogcrc belangen in het
spel nog. liet verccnigingslcven voor
komt veel kwaad, dat van den kant
iociulismu dreigt. Men schatte
gering. Groeit niet soms het
onkruid onder het oog des onbezorgden
landbouwers zoo snel cn welig op,
geen den
ken meer is?
De grondslag nu eener Katholieke
Wcrkliedon-Vereeniging is kennis van
rechten en plichten, en bcucfcnlng van
beiden op den grondslag van geheel
het Katholieke leven; de leer der
Heilige Moederkerk. Daarom vindt de
groote zaak van het vereenigingsleven
ook overal zooveel aanmoediging en
•teiin van de Geestelijkheid.
t Jok voor de werkgevers is hel ver-
eenigingsleven, zooals de Kerk het wil.
van onberekenbaar nul. Even hoog als
zijn rechten, worden er ook des werk-
s plichten gehouden. De werkgc-
moctcn in hun eigen belang en
der rechtvaardigheid wille overal
waar het gevraagd of door de omstan
digheden als gccischt wordt, met hen.
aan wier zorg de leiding der zielen is
(onvertrouwd, medewerken. Zij moeten
;!e bolwerken helpen oprichten tegen
Je verwoestende leerstellingen, die,
door volksmenners gepredikt, zoo spoe
dig gretige hoorders vinden. Het be
lang van patroon en arbeider gaat hier
hand aan hand. IJe arbeidersbevolking
wel goed gezind, als zij maar vol
lende wordt voorgelicht. He! „volk"
is gemakkelijk op dc rechte baan te
houden, wanneer leiders ten goede tot
hen weten al' tc dalen en zich met zijn
belangen bezig te houden.
Neen, hel volk zal dan de plichten
et vergeten, waar aan rechten wordt
gedacht. Het goede zaad zal voorspoe
dig ontkiemen en vruchten geven. De
ten strijde toegeruste arbeiders zullen
bestand zijn tegen liet valsche gefluit
i den vogelaar, die hen in zijn netten
ij de vrijzinnige samenwerking of c<
Naar aanleiding van ..een historische dag."
Wij denken aan geen fusie:
M Wij niissen^een program,
Toeli zullen we
è'n Van Houten
re vaderland!
Moet elkeen zich verhitten.
Dat is ons ideaal!
O, schopt hen uit hun zetels
En helpt hen grif van kant,
Maakt dan muziek met ketels
Voor -t lieve vaderland! )"s'
Wij willen samen deelen
Uc lang gewenschte vangst,
En eerlijk duurt het langst!
Eli dit geestig stuk poëzie herinner
den we ons plots, toen we in 't Amersf.
Dagblad een schelterartikel luzen over
't thans bezegeld monster verbond der
vrijzinnigen.
Wc kunnen niet nalaten een mootje
ervan onzen lezers voor te zetten,
't Heet daar dan
liehhen gekrakeeld, dat zij zijn uiteengegaan
en nijdig tegen elkander hebben gedaan. Want
tocwcl zij van ccncn bloede waren en dezelfde
jelangcn cn gocdcuv. te verdedigen hadden,
tochten zij bij voorkeur die dingen op, w;
n 'elkaar'* gezelschap nioiXcn vercooncn. dan
va» dit met afgewend gelaat en in plaats van
tiet broederlijke liarlclijklicid, bejegenden ze
Maar ziet, door het al te brutale binnendrin
gen van den vijandiger) buurman op liet al-
uidc famillc-clf zijn zij tot bezinning gekomen
Tk.mr de hand gereikt eu weer aangezien en
!c familietrekken herkend, /ij zijn eindelijk
ach zeil geworden en hebben elkaar weder
legcn-
inde
{jlocg i
id te brengen.
We gunnen de redactie van Amcrs-
orts-Vrijzinnig concentratie-orgaan
gaarne wat blijdschap en vreugd, maar
te moet zich niet over-stuur maken.
Want hcusch, een hartverheffend
ichouwspcl was 't niet. dat toonccl van
verzoening der vrijzinnige broederen.
En 't uitkramen van den onzin over
„het al te brutale binnendringen op
het aloude familie-erf" is bepaald niet
goed te maken met een verwijzing naar
voor haar zoo verheugend gebeuren.
TTeekcntcchtcr zoojuist den toestand.
Als een familie-erf beschouwen de
liberalen het Binnenhof. Daar waren
zij eertijds meester, deelden er de lakens
uil. Miskend, verdrukt en onterfd werd
door hen het Christelijk volksdeel, het
welk toch óók van Nedcrlnndschen stani-
is, óók helpt dragen dc lasten, vaak noo
deloos verzwaard door liberale spilzucht.
Gelukkig werd het anders. Maar het
kwaad van jarenlange achteruitzetting
miskenning is nog slechts ten dcelc
stcld. En allen concentratie-jubel
ten spijt zal ons Christelijk volksdeel
1913 'oonen, dat het zich bewust is
aarom het gaat, dat liet begrijpt
aarom hel te doen is.
Machtshonger en anti-clericalismc
deed onze tegenstanders alles wat scheidt
vergeten om dan vereend te trachten
naar herstel der gesloopte liberale opper-
Het geloof eu de godsdienst buiten
het openbaar leven, dat is, in weinig
orden
itrijdplan.
En al wordt dat zorgvuldig bedekt
:n doen de heeren zich voor als en
gelen, waar is, wat dc Standaard dezer
dagen zoo raak zciöe„Op onzen rug
staan de striemen nog, die deze poli
tieke „engelen" in de dagen van hun
cl» ons zoo onbarmhartig hebben
SCHERP GETEEKEND.
Tegenwoordig bestaat ook veel
meer aandacht voor de vaak gepeperde
operettes, dan voor een scheppend genie
als Wagner.
„Is het niet waar. dat velen in
dagen vreezen de werkelijkheid van het
gezinsleven Bij die meiischcn, die bang
zijn voor de werkelijkheid van het ge
zin. die nog nooit van tafel zijn opge
staan of ze wisten, dat den volgenden
dag dc tafel voor hen bereid zou zijn.
bij die welberedeneerde lafheid .is dc
hel. Bij hen is vrees voor de werke
lijkheid van den arbeid. Potgieter heeft
ze ons geschetst in zijn Jan. Jannetje
en hun jongste kind". Dat jongste kind
was Jan Salie. Potgieter is al lang dood,
maar Jan Salie heeft een broertje ge
kregen. dat niet veel beter is. De naam
van dien broer is afgeleid van een
werkwoord, van gokken, de laffe poging
om zonder arbeid rijk te worden. Bij
dc laatste krach is. zegt men, 400 mil-
liocn uit ons land naar Amerika ver
huisd. Onder mijn gemeenteleden was
er ook een. die zijn kapitaal verloren
had. Ilc ben toen tot hem gegaan en
heb hem gezegd Kerel, ik feliciteer
el. nu komt er misschien nog wat
je terecht. Is daar niet de hel.
waar alle energie verbroken wordt, door
dc onzalige speculatiezucht, waarvoor
ons land. helaas terecht, berucht is?"
Zoo sprak hier dezer dagen ds. Bakker
voor zijn geestverwanten.
DE VAKVEREENIGING.
e socialisten zijn het. die de zoo-
genaamde, neutrale vakvereenigingen
hebben opgericht, terwijl het socialis-
lie waren. Zij hebben hun politiële
hunne levensbeschouwing erin ge-
Vandaar dat van onzen ka l de arbei
ders herhaaldelijk wordt g—rezen op
het gevaar dat zij bij zulk roort neu
traliteit loopen.
De sociaal-democraat wil het maar
niet inzien dat zijn socialisme als het
ware een geloof is. Het is zelfs een
zeer streng geloof, want hij heeft zijn
dogma's in den vorm van economische
doctrines, zijn paradijs is de toekomst
staat met de opheffing van privaatbe
zit; zijn geloof is het historisch mate
rialisme cn zijn gebed de klassenstrijd.
Wanneer dc socialisten dus eene zoo
genaamde neutrale vak vereeniging stich
ten, staande op het standpunt van den
klassenstrijd, zooals zij dit noemen, dan
is die vereeniging niet neutraal, maar
is dit een middel tot proselietenmakerij
ibckccringszucht) der socialisten.
Neutraliteit op dit gebied bestaat niet.
Uit het Buitenland.
DE OORLOG.
Bulgarije en de bondgenooten toon
den zich geneigd een kleine pauze te
houden in liet bloedig oorlogsdrama,
doch zc stelden den Turk daarbij harde
vredes-voorwaarden.
Der Turken groot-vizier verklaarde
deze cischen onaannemelijk.
De oorlog zal dus worden voort
gezet, tenzij de voorwaarden ingrijpend
worden gewijzigd. De Bulgaren eischen
de overgave van Adrianopel, Skoetari,
Janina en der Tschataldscha-linie.
Xazim Paella, den opperbevelhebber,
werd bevolen dc oorlogsoperaties
Voor een wapenstilstand en den vrede
stelden dc vier Balkanstaten nog als
voorwaarde, dat Turkije afstand doen
zou van geheel zijn Europeesch gebied,
behalve Constautinopel.
Bij Adrianopel.
Een correspondent van dc „New-
York Herald" geeft de volgende be
schrijving van den toestand rondom
Adriuriopel
„Tot laai in den nacht, worden de
vestingen door de Dulgaarsche kanon
nen beschoten. Door de duisternis be
schermd, waagden de Bulgaren meer
malen een bestorming van de Zuidelijk
gelegen forten.
Vooral gedurende de laatste twee
dagen is de toestand van het garnizoen
zeer hachelijk geworden cn is de val
der veste zeker. Wanneer er bevel
gegeven wordt lot een algemeene be
schieting der forten is het lot der stad
beslist en zullen de Bulgaren, bereikt
hebben, wat zij steeds als dc kroon
van liet oorlogswerk hebben beschouwd.
Van Bulgaarsch standpunt, is het
onmogelijk, dat er vrede kan worden
gesloten voordat de stad genomen is
of zich heeft overgegeven. Tevens zou
zulks onmogelijk zijn wegens de vele
opofferingen, die de belegeraars zich
hebben moeten getroosten.
Een Bulgaarsch officier verklaarde
met klem. dat de oorlog niet kon ein
digen zonder den val van Adrianopel.
-Ieder Bulgaarsch officier cn soldaat,
zeide hij. is vervuld met.het idee de
stad te zullen bemachtigen. Wij hebben
er nooit aan gedacht ooit in de gele
genheid te zullen konien om naar Con
stautinopel op te trekken. Adrianopel
is altijd voor ons het groote doel ge-
geweeste
Even voorspoedig als de Bulgaren
vechten ook de Serven. feitelijk hebben
zij hun taak volbracht, nu ook de
belangrijke stad Monastir door hen ver
overd werd. Deze stad is na SaloniW
de grootste van Macedonië en is van
groote politieke betcekenis. De stad
ligt aan den voet van hooge bergen.
Zij heeft omstreeks 60.000 inwoners.
De Turken moeten bij de inneming
20.000 dooden en gewonden gehad
hebben. De verliezen van (le Serven
waren eveneens zeer aanzienlijk.
De gevechten rond Monastir hebben
vier dagen geduurd. De Turken vlucht
ten in volslagen wanorde cn lieten den
geheelen trein achter. De Serven maak
ten een aanzienlijken buit.
De verliezen.
Aan een Koemcensch blad wordt uit
Sofia geschreven, dat de van regecrings-
wege zoo angstvallig geheim gehouden
verliezen der Bulgaren verschrikkelijk
zijn. Het aantal dooden en gewonden
bedraagt van 6000080000. Het meest
hebben de infanterie-regimenten ge
leden. Vele zijn tot 300 man geslonken.
De cavalerie is geheel vernietigd. De
artillerie heelt naar verhouding het
minst geleden.
Het ijzer willende smeden nu het
heet is. heeft het permanente comité-
uit de Fransdie vercenigingen ter be
vordering van den vrede een manifest
openbaar gemaakt, waarin berekend
wordt, dat Europa, in geval van een
Europeeschen oorlog, 20 millioen man
nen zou wapenen en daarvan 10 milli
oen naar het slagveld voeren. De kosten
zouden 3 a 400 millioen per dag be
dragen, de waarde van het vernietigde
materiaal dagelijks vele tientallen milli-
oenen beloopen. En dan dc slacht
offers I Nog veel vreeseljjker dan in
den Balkan Na twee weken zou men
Feuilleton.
EEN KWAAD OOGENBLIK.
Zijn stem was goedaardig, vleiend,
smeckend zelfs, maar onder de wim
pers van de half gesloten oogen zag hij
mij aan, zooals een kat dc muis bespiedt.
„Ilc kan niet zingen" antwoordde ik.
,,'t Iswell" riep de gek met donderende
stem, „gij kunt wel! Gij kunt, maai gij wilt
mij bedriegen, zooals allen vanuwsoort!
Hij veranderde van toon en zeide mij
met een smeekend aangezicht, met tra
nen in de oogen en als een kind, dat
begint te schreien
„Mijnheer, zij gaven mij stortbaden van
kokende vitriool, die zij door blaaspijpen
over mij uitstortten I Ik haat hen, mijnheer,
ik veracht hen, hen en hun stortbaden."
Zijne woede kwam weder opzetten.
„Zing!" beval hij mij, „en kijk niet zoo
voortdurend naardenoodrein I Eris, weet
het wel, er is niemand in dc coupé hier
naast. daar heb ik mij van verzekerd, voor
ik hier instapte. Zing, ik aanbid dc muziek!
Hij richtte langzaam dc revolver op
mij, zeggend„Ik tel tot tieneen, twee,
dricl
Ik wachtte niet tot zeven en begon uit al
mijn macht het soldatenkoor uit de Faust
tc zingen. De gek knikte met hel hoofd
en scheen te genieten.
„Niet kwaad!" zeide hij. toen ik bij
een hooge noot erin bleef steken.
„Kunt gij vliegen?"
Ik beschouwde hem met schrik cn
angst.
„Vliegen," verklaarde hij, de armen
recht op cn neer bewegend, „vliegen in
de lucht?" ,-m
lk wist niet wat te doen, niet wetendof
mijn antwoord mij een kogel in dc borst zou
sturen. Het oog van den krankzinnige
schitterde van hoogmoed en tegelijk
delijdon.
„Ik wel! ik kan het!" zeide hij.
Een lichtstraal van hoop kwam in mij
op, en ik veinsde de levendigste bewon
dering. De gek vervolgde
„Dat gaat boven mv verstand hé? Gij
zoudt zoo iets niet vermoed hebben. Gij
dacht zeker: Och, dat is een arme drom
mel. die niets vanhetlevcn weet.eenlum-
mcl, een zotlSprceknuniettegen,gijhebl
dat denkbeeld gehad, ik zie liet fuutl
Bomeen knal weerklonk door de coupe,
de gek had weder de haan overgehaald.
„Ziedaar uw denkbeeld: ik heb het
in de vlucht gedood."
Hij voegde er gestreng bij:
„Begin niet weer!"
,',U sprak van vliegen," waagde ik te
zeggen. „O! wat zou ik gaarne zoo iets
zienïWclkeen bewonderenswaardige ont-
dclcking! Zou ik u kunnen zien vliegen?"
En ik sloeg van bewondering in de
handen. De krankzinnige wierp mij een
van geestdrift stralenden blik toe:
„Zoudt gij het wezenlijk gaarne, heel
gaarne willen?"
Een zekere plechtigheid klonk in zijn
stem, zijn aangezicht glansde als bewust
van een geheimzinnige macht.
„Zie!" zeide hij.
Hij stond op, deed het portier wijd
open, nam een aanloop, bleef weer
staan, cn vroeg mij achterdochtig:
„Zijt gij geneesheer?"
Een zekere wanhoop, gemengd met
vrees en angst, drukte zicli op mijne trek
ken uit, hetgeen tiij scheen te bemerken.
„Neen, ik heb liet mis. Gij zijt geen
geneesheer, ik zie het, gij zijtgek! Welnu,
wanneer ik u heb leeren vliegen, is dat
om andere ongelukkigen tc leeren ontko
men, het is ter verlichting dercllendigcn;
het is opdatde werklieden zich zonder ver
moeienis aan hunnen arbeid zouden kun
nen begeven; mijne ontdekking is be
stemd tot welzijn van de menschheid.
Ik ga, gij zult liet zienIlc zal langs den
trein vliegen cn ik zal eerder dan gij
te Utrecht aankomen. Let goed op!"
Een zeker medelijden maakte zicli van
mij meester; zijne oogen glinsterden
van hoop en geestdrift.
„Wacht even I" riep ik. „Ik geloof
aan uw kunst. Maar de anderen, de
massa, de menigte. Wij zullen aan het
station aankomen...."
De krankzinnige raadpleegde zijn
horloge en zeide
„Over twaalf minuten."
„Wij zullen," hernam ik, „aan het
station aankomen; daar zult gij opstij
gen, u aan de menigte vertoonenmen
zal u met eerbied aanziende stations
chef zwaait ter uwer eere met zijn gc-
gallonneerde pet en ik, ik zal uit al
mijn kracht bravo roepenI"
„Ja. jal" riep de krankzinnige uit.
„De stationschef! Gij zult roepen bravo,
hoera!"
En in zijn enthousiasme begon hij
zijne bottines uit te trekken, die hij
door liet raampje wierp, zijn sokken,
die denzelfden weg volgden, zijn jas
en hoed die ook door het raam vlogen.
„Nu is 't oogenblik,"' zei de gek.
„O, wat een menigie! Ik zie den
stationschef! Lel op! Ik begin te
vliegen 1"
Hij sprong op en viel in dc armen
van twee wakers en een geneesheer,
die, per telegraaf van zijn vlucht onder
richt, hem afwachtten en flink vasthiel
den. Men nam hem mee, cn op zijne
blootc voeten liep hij op de harde stcencn.
„En toen", besloot Lover, „vulden
al die dikke lieden en hun groote pak
ketten mijn coupé. Ik hielp gaarne de
baker niet het instappen en ik streelde
den hond, want die goedige oogen van
hem en zijn meester stelden mij gerust
na den onheilspcllendcn blik van den
krankzinnige.
