3
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
D°
Zes en twintigste Jaargang. Nummer 45.
Woendag 4 December 1912.
Verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag
Bureau: Langegracht No. 13 - Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
DE EE1D0DE
ABONNEMENTSPRIJS:
Per drie maanden50 cent.
Afzonderlijke nummers 3
ADVERTENTIEPRIJS:
Van I tot 5 regels30 oent.
Eiken regel meerOu
Bij abonnement minder.
SINTERKLAAS.
T Tw komste is soet, en lieflijek uw
w verschijnen", zoo spraken onze
vaderlandsche voorzaten en zoo zeggen
de nazaten'nog steeds.
Wie, die eenigc aanspraak heeft op
beschaving en ook maar iets meeleeft
het maatschappelijk leven, denkt en
praat niet over het ophanden zijnde
feest van 6 December?
Tegen Sint-Nicolaas komt er alom
koopurukte." Of er medcmenschcn zijn,
die boven de draagkracht van hun beurs
gaan bij het nankoopen van St. Nico-
I aas-geschenken. ziedaar een vraag,
waarin men zich in deze dagen liefst
niet verdiept.
Er zijn er altijd, die meer uitgeven
dan hun wel passen zou, en met St.
Nicolaas doen ze het ten minste uit
gulle goedgecfschheid.
Ken kwaal, waarvan men dc over-
groolc meerderheid der menschenkin-
deren gelukkig niet beschuldigen mag,
- want verreweg dejnecsten keeren
het dubbeltje nog wel'[eens om, eer
ze 'l laten rollen de wijdc'-wvoreld in.
Wat we van harte wenschen, isdat
de tuin of meer „vermogenden" de
goede mcnschcn, die voor zichzelvcn
toch veel te veel hebben flinke Sint-
Nicolaas-surprises zullen inkoopen in
de prachtig-voorzienc winkels en vele
ermee zullen verblijden.
O zeker, men kan met heel weinig
toch gelukkig 'zijn; en met heel veel
erg ongelukkig.
Een Perzisch;Koning was schatrijk,
maar gevoelde zich zeer ongelukkig.
Hij raadpleegde zijn wijzen en hun
recept was„Slaap een nacht in 't hemd
van een gelukkig man!"
Nu was de kwestie om zulk een hemd
meester tejwordcn. I)es Konings die
naren werden uitgezonden om den eersten
den besten gelukkigen man het hemd
te ontnemen en 't den Vorst te brengen.
Na lang, zeer lang zoeken vonden ze
een volkomen gelukkige, maardat
gelukskind had geen hemd aan 't lijf!
Deze arme stakker in aardsche goe
deren, maar mild bedeelde in rijkdom
van geluk en tevredenheid, gaf den
Koning een les, die goud waard was.
Evcnwcl-nochtans is het in onze
gure dagen in Perziti is 't warmer I
geraden, wel een hemd aan te hebben I
Onze verre voorouders droegen een
zeer primitieve en sobere klccding. maar
dc menschjcs der 20e eeuw zijn niet
zoo gehard tegen weer en wind,
en voor liet beestenvel der Batavieren
hadden er waarlijk geen twintig eeuwen
van voortgnandebeschavingmoetcnzijn
Men voelt, waar we heen willen.
We hopen velen te brengen in de
rechte St.-Nicolaas-stemming, - veler
hart te openen.
Daar moet komen tinteling van kin-
deroogen, blijdschap van volwassenen.
St. Xicolaas geeft de schoonste ge
legenheid om zijn hart te toonen,
om toe te geven aan den heerlijksten
drang van het menschelijk gemoed, den
drang om anderen vreugde te bereiden.
St. Nicolaas zou een ijdcl feest zijn,
als het alleen getuigde van snoepzuclit
en gulzigheid, van verkwisting in speel
goed en overdaad in alles, van den
zoeten tand en de bedorven maag.
St. Nicolaas staat, Goddank, veel, veel
hoogcr, was van oudsher en is nog
heden en zal zeker nog onafzienbaar
lang blijven de openbaring van een
vriendelijke traditie, van een liefelijk ver
dichtsel,van een grootc gulheid en
blijheid, van een warmend lichtpunt in
de grauwheid der winterdagen.
Daar nadert, daar is hijweer, de
„goed heilig man", met'zijn licht cu
zijn liefde, met zijn blijdschap en barm
hartigheid.
'liWare te wenschen,"datjieder, „die
geen hemd aan 't lijf heeft", toch ge-
lukkigTwas als die.'gelukkige Pers, -
maar in onze dagen denkt men daar
'anders over.
En zelfs het beestenvel der Batavieren,
eii" om rniet, zou in dezen tijd'nog
'ii aardig duitje kosten.
Bijgevolg, dat de harten spreken I*
ZoojJ velen wij kunnen jJwij, die iets
hebbenmoeten wij gelukkig trach
ten tc maken, moeten wij anderen
verrassen met iets, dat hun lief of nuttig
of wel broodnoodig is.
En onder hen vooral de kinderen en
de armen, in de eerste plaats de
kinderen
jor ai dezen, zoover onze courant
reikt, wenschen, we bij „de goede lie
den" den „klaasklomp" op te zetten,
en in naam van al die arme kindertjes
u dit Sinterklaas- brieljc te doen geworden
Genoeg I
De klaasklomp is gevuld met een
arme bede, verwissel die en vul
hem weer met warme gaven van Chris
telijke naastenliefde.
i zegene u daar voor de in den
Hemel levende Bisschop van Myra!
RECHTS HOUDEN.
Onze denkbeelden over Staat. Eigen
dom, Huisgezin, Godsdienst enz.
zijn gegrondvest op en wortelen in het
Christendom.
Na de Grootc l'ransche Revolutie op
:t einde der 18e eeuw is er in de
>e eeuw een richting ontstaan, welke
die denkbeelden tot op zekere hoogte
cl eerde, doch niets wilde weten
an huil wortel, de Goddelijke Leer
an onzen Heer en Heiland.
Het volk moest zich, verlicht en be
licht door het modernisme, verder ont-
■ikkelen, afgesneden van den wortel
des Christendoms, maar de Chris
telijke beginselen, eeuwen onder het
volk getierd, werkten na.
De Katholieke Kerk stond, boe ook
belaagd en getrapt, in leer en leven
ongerept; maar de buiten de Moeder
kerk staande mede-Christenen hadden
het zwaar tc verduren.
Dc Christelijke natie zoude leven zon
der positief Christendom, doch weldra
vertoonden zich verschijnselen, die deden
inzien, dat met den wortel ook de boom
was afgesneden.
Zie nu den toestand
Twijfel wordt geopperd aan een ob
jectief recht, - de heiligheid van het
huwelijk wordt aangerand om gemak
kelijker van elkaar af te kunnen het
gezinsleven wordt ondermijnd, het huis
gezin als een soort firma beschouwd.
Verdonkerd worden dc begrippen
zonde en misdaad; ionde is een soort
„gebrek", misdaad een „ziekelijke al-
wijking".
En ook we zien het voor onze
oogen geschonden is het gezag in
zijn absolute betcck'-nis, en dat heeft
dit gevolg gehad, dat liet Liberalisme
onder grootc suggestie van liet Socia
lisme kwam en toen ook dit goede
gevolg, dat velen het zinkend schip,
dc Liberale zijde, verlieten en bij ons
kwamen.
Alle gematigde Liberalen, die zelf
inzien dat het zonder dc Christelijke
beginselen in den Staal niet gaat, willen
wij hartelijk welkom hecten. Zij zullen
zich niet stootcn aan „clericale onver
draagzaamheid". Het Christendom wil
geen onderdrukking, noch een opge
drongen godsdienst. alleen de maat
schappelijke instellingen onder zijn licht.
Niets is meer ongegrond dan tie
Anti-Clericale beschuldiging, dat dc
Christelijke partijen verharde en ver
starde „Conservatieven" zijn.
Wij zijn conservatief, ja, met betrek
king tot den Heiland der wereld, tot
liet huwelijk, het recht, het gezinsleven
enz., maar op vele maatschappelijke
punten zijn we geavanceerd.
Plaatst niet telkens tollen op den
parlementairen weg
".ii gij zult zien. geachte tegenstanders
de Christelijke wetgeving, dat de
Regeering een krachtige sociale wetge
ving zal voortzetten, en méér zal doen.
Gij zult zien, hoe wij voorzien willen
in de behoeften onzer dagen, met aan
sluiting aan vroegere en bestaande toe
standen, maar we zijn tegen revolutie,
tegen wilde en woeste omverwerping,
zooals de Socialisten het begeeten.
Waarom, vragen we ons dikwijls af,
nag dit Kabinet niet aanblijven
Een voorname grief is de schrale
logst, er is niet veel totstandgekomen.
Maar, cilieve, dat ligt waarlijk niet
an deze Ministers.
Heeft het Ministerie niet vele wcls-
intwerpen ingediend?
Ter Linkerzijde werd hard gewerkt,
naar 'l was slooperswerk. Er werd
daar veel geredeneerd, maar 't was
obstructie-praat.
Men spreekt smalend van de schei
dingslijn tusschen de Christelijke groepen
en de liberaal-socialistische en verwijt
ons de eenheid des volks te hebben
Mag dan het kind niet nicer bij den
naam genoemd?
Als wc het barre ongeloof om ons
zien lieengrijpen, mag een Christen
man daar niet waarschuwend op wijzen?
Riep en roept b.v. de lieer Van
Houten niet luide,.Tegen deClcricalen!"
Dat is in ons oor en in oils gemoed
niets anders dan tegen de Christenen,
tegen liet Christendom I
Een andere grief togen het Ministerie
zijn de Tarief-Ontwerpen, welke de
Anti-Clericiileii ook al als een verkie
zingsleus gebruiken.
Wij dwccpcn niet met protectie, en
beschouwen haar uit een fiscnal oog
punt, als een maatregel om de schat
kist te vullen voor dringende wetten,
die geld cischcn.
Hebben du Liberalen dc directe be
lastingen niet reeds nijpend hoog op
gevoerd En liecft indertijd liet Kabinet-
Pierson-Borgesius ook dc Tarief- en
Invoerrechten niet lioogcr gesteldWij
beschouwen dc Tariefwetten, evenals
al» belastingen, al» een noodzakelijk
De ervaring leert, dat dc Christelijke
partijen litin verkiezingsorganisatie in
den regel prachtig in orde hebben.
Laten we dnar weer voor zorgen,
Moge men van nu af door goede
organisatie en goed overleg wederom
voor voltallige gcvcchtslinitin zorgen.
Wij hebben gelukkig bijna geen ver
deeldheid, terwijl men aan de overzij
alleen te hoop loopt met anti-clcrica-
li sine.
us nu niet met dc volle krachtsont
plooiing wachten tot den komenden
;r wantdan loopt liet, zooals
irvaring ook leert, gewoonlijk mis
den Chrlstclijken candidaat. Licht
zinnig en roekeloos zou het zijn, zich
niet tijdig en met alle zorg voor tc
bereiden.
Uit het Buitenland.
i )ndnnks liet regenweer had Zaterdag
Brussel tie begrafenis van de Gravin
li Vlaanderen een ontzaglijke menigte
getrokken. Aan tien weg, waarlangs de
rouwstoet trok, brandden dc lantaarns,
omfloerst met krip. Van hot koninklijk
paleis er. van liet paleis der Gravin van
viumuhrcn woei de ving halfstok, en
aan vele particuliere huizen waren rouw-
draperiün aangebracht in zwart en zilver.
Troepen en burgerwacht bewezen mili
taire eer. Tegen half elf kwam tie Ko
ning zeer bewogen aam Nadat tic lijkkist
in tegenwoordigheid dor geestelijkheid
door onderofficieren naar den lijkwagen
gedragen was, die tioor acht aan de
hand geleide pnnrden getrokken werd,
zette dc stoet zich om half elf in be
weging; de Koning en verschillende
vreemde vorsten en missles volgden.
In de kerk van St. Gudula had een
godsdienstplechtigheid plaats, waarna de
stoet naar dc kerk tc Laekcn vertrok,
waar een nieuwe lijkdienst wcrtl ge
houden. Vervolgens heten onderoffi
cieren van de grenadiers dc kist neer
in het familiegraf. De Koning was zeer
aangedaan. En heel het land betreurt
met hem het verlies der beminde vorstin.
Dultschland.
In zake de toepassing der uitzonde
ringswet betreffende de Jezuïeten heelt
dc Bondsraad een uitspraak gedaan.
De nieuwe beslissing naar aanleiding
van den ruimeren uitleg welke de Beier-
sche regeering aan liet woord „Orden-
stiitigkeit" wilde vcrleencn, is een fraai
beschaafden staat niet meer zou ver-
De uitspraak van den Bondsraad is
als een vernieuwing van den Kultuur-
kiimpf; trouwens ook nog een wille
keurige verscherping van de wijze waarop
de wet lot nu toe werd toegepast.
En een geleerd Jczuict, die een voor
dracht houdt, zegt de Köln. Volks/.,
zal thans onder controle van eon veld
wachter staan, die moet beslissen of
hij ook op godsdienstig terrein komt.
Socialisten zijn vrij, anarchisten zijn
vrij, vrijmetselaars zijn vrij om te spre
ken, ook over den godsdienst, zelfs
over den katholieken godsdienst. Maar
Jezuïeten mogen daarover niet spreken
in 't openbaar
Van Tripoll
hoort men niet veel meer. In de Ita-
liannschc Kamer werd de mcdcdeellng
der regccring betreffende den vrede
met 'Turkije luidruchtig begroet.
Itnllti kan nu beginnen met z'n be
schavingsarbeid.
Maar eerst moet het dc resten Turk*
sche en Arabische krijgers, dlc zich aan
geen vredesverdrag storen tot rede
brengen.
Volgens een Itnli.mnsch blad zal dc
hervatting der vijandelijkheden in de
provincie Barltn onvermijdelijk zijn. I)e
onverzoenlijke Enver Bei heeft zijn
troepen versterkt en van wapens voor
zien. De Arabieren voor Dertin, 'Po-
broek en Bengn/I zijn tien Italianen
vijandelijk gezind en schieten des nachts
op dc Itali&nnschc voorposten. Het is
daarom noodzakelijk, oen expeditie naar
het binnenland te zenden, voordat
Envcr-bei zich verder versterken kam
't Kan dus zoo nog een kostbare
geschiedenis worden voor Italic.
De Oorlog.
Van liet oorlogslcrrcin is vooreerst
geen nieuws van belang te wachten.
Er wertl een wapenstilstand gesloten
en vurig wordt gehoopt, dal deze
schorsing der vijandelijkheden door het
sluiten van vrede zal gevolgd worden.
Aan beide kanten zal men wel naar
rust veriangen.
Turkije is op. Voortzetting van den
strijd zou denkelijk op algeliecle ver
nietiging uitloopen.
Maar ook de Balkanstaien hebben
er klaarblijkelijk genoeg van. Ze zijn
uitgeput. Mooie overwinningen hebben
ze behaald; 't is waar. Doch duizenden
en duizenden sneuvelden en de oor
logstoestand verslindt schatten geld.
't Moeilijkst is natuurlijk tot over
eenstemming te komen over de voor
waarden, waarop vrede gesloten zal
Turkije zal er in moeten berusten
van veel afstand te doen.
Gclieulc provinciën en eenige eilanden
moet liet prijsgeven. En andere ge
westen weer oen zekere onafhankelijk
heid toestaan.
De landkaart van den Balkan zal
dus belangrijke wijzigingen ondergaan.
Intusschen woedt nog altijd de vroc-
selljkc cholera in de Turksche leger
kampen. Hoe ontzettend daar de toe
standen zijn blijkt wel uit hetgeen
een Duitseli officier van daar aan
dc Frankf. Zeltung schrijft
De man deelt mede, dat hij 't in het
verpeste San Stefano niet lang kon
uithouden. „Er waren treinen met zie
ken aangekomen, en deze ongelukkigcn
lagen op den spoordijk, op de helling,
op de wegen, ja zelfs op dc mestvaal
ten. omdat die zacht waren, Hier en
daar rolden ettelijken als houtblokken
In krampen van den spoordijk op den
weg. Geen rncnsch bemoeide zicli met
hen. Hun kermend en klagend „Allah
bleef ongehoord. Den weg naar on»
hotel moesten wij on» banen tusschen de
stervenden door. wier blauwgrijze oogen
geen uitdrukking meer hadden. Meestal
hielden zij een citroen omklemd, het
eenige middel dat men tegen de ziekte
Feuilleton.
AUSTERLITZ.
winning is dan volledig; de
een overwinning, welke in "dzaak
tc danken was aan de m .erlijke
plannen en combinaties van oe„ Veld
heer. Het grootste deel van zijn troe
penmacht, welke in reserve werd ge
houden, behoefde bijna niet in te
grijpen.
Van de 65/XX) Franschen hebben
41),(XX) hoogstens 43,000, in den slag
meegevochtentoch hebben zij 90,000
Russen en Oostenrijkers verslagen.
Na den zege richtte Napoleon tot
het leger een proclamatie waarvan het
slot aldus luidt:
„Soldaten, zoodra al wat noodig is.
oqj het geluk en de welvaart van ons
vaderland te verzekeren, zal zijn ver
richt, zal ik u naar Frankrijk terug
voeren. Daar zult gij het voorwerp zijn
van inijn beste zorgen.
„Mijn volk zal u met vreugde zien
terugkeeren; en het zal voldoende
wezen te zeggen; „Ik was
bij Austerlitz", om ten ai
krijgen„Ziedaar een dappi
De resultaten van den slag bij Aus
terlitz waren ontzaglijk: de vijand had
15.000 man verloren aan gesneuvelden,
verdronkenen of gekwetsten; hij ver
loor bovendien 20,000 man aan ge
vangenen, onder wie 10 kolonels etl
8 generaals; verder 180 kanonnen.
Ook verloren dc geallieerden enorme
hoeveelheden krijgsvoorraden, paarden,
wagens enz. De verliezen der Fran
schen bedroegen daarentegen slechts
7(XX) man, met inbegrip zoowel van
gesneuvelden als van gekwetsten.
Doch dit waren enkel dc matericcle
resultaten der overwinningdc politieke
waren onvergelijkelijk grooter. De Derde
Coalitie was uit elkaar gespat als een
zeepbel. Dc Russen moeten zich, onder
de bepalingen ccncr militaire conventie,
terugtrekken; en nog voor 1805 was
teneinde gespoed, werd (26 Decombcr)
met Oostenrijk het verdrag van Prcss-
burg gesloten, evenals reeds vroege
(15 December) te Sclirinbrumi een ver
drag met Pruisen.
Maar dc slag van Austerlitz deei
meer. Hij grondvestte het kortstondige,
maar reusachtige Napoleon Keizer
rijk; hij bezorgde Napoleon Venetiü
voor zijn Italinanschc monarchie, even
als Tyrol en Vorarlberg aan Napoleons
„bondgenoot", den Beierschen vorst,
tciw'ijl stukken van Oostenrijk werden
toegeworpen aan Wurtumbergen Baden,
Dan werd voorgoed een eind ge
makt aan liet Heilige Roomschc Rijk
i 1806
Oor
tenrijk zclls in liet openbaar plechtig
afstand doen van tien titel van „Roomsen
Keizer". De oude Rijksdag van Regens
burg verdween, en in zijn plaats werd
een nieuwe organisatie in het leven
geroepen, de z.g, Rijn-confederatie,
welke ile kleinere Duitsclic staten on
der Napoleons protectoraat bracht.
Vcct is sinds dien tijd weer hersteld
en opgebouwd, maar liet Heilige
Roomschc Rijk was voorgoed ten grave
gedaald.
En dan, de overwinning vanAustcr-
litz bracht het uitgeputte Europa een
vrede, die 4 jaar zou duren, voor dat
tijdperk een ware weldaad.
Drie December bracht Napoleon zijn
hoofdkwartier over naar het kasteel van
Austerlitz, en gaf hij tc kennen, dat
ile slag den naam zou dragen van
„Slag van Austerlitz", ofschoon die
door dc soldaten reeds algemeen
de „Drie Kcizersslag" genoemd
werd. Natuurlijk echter was de wil van
den grooten legeraanvoerder ten dezen
beslissend; uitsluitend hem kwam liet
recht toe zijn overwinning te doopen,
zooals hem goeddaclit.
Onder al de overwinningen van
Napoleon Is er niet een, welke zijn
naam met zooveel, bijna legendarische
glorie heeft omgeven; daarom ook
wordt hij zoo dikwerf eenvoudig „de
overwinnaar van Austerlitz" genoemd,
Zoowel voor liet Frnnschc leger al»
voor den Keizer blijft Austerlitz een
der schitterendste, stralende wapenfei
ten. waaraan hun naam verbonden is.
Toen, (aren later, de zon vol huister
uit de kimmen verrees boven een
ander slagveld aan dc Moskowa
dat wel het bloedigste is geweest,
van alle, waar Napoleons legers in
liet vuur kwamen, wist de groote aan
voerder zijn legioenen te bezielen door
een dier kernachtige, bijnn Homerische
gezegden, van welke hij in zoo hoogc
mate het geheim bezat:
„Soldaten - heeft toen Napoleon
tot zijn mannen gezegd ziet daar:
„de zon van Austerlitz I'
EINDE.