NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
.Da:
Zes en twintigste Jaargang. Nummer 47.
Woensdag II December 1912.
Verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag
Bureau: Langegracht No. 13 - Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Hf EEMHDE
ABONNEMENTSPRIJS:
Per drie maanden50 cent.
Afzonderlijke nummers 3
ADVERTENTIEPRIJS:
Van I tot 5 regels30 cent.
Eiken regel meer6
Bij abonnement minder.
r—h "ij auuimoiiiBill mil
1913.
A I wat principieel van een Christe-
ilelijke staatkunde aflccerig is, hoe
iverigens ook verdeeld, sluit zich ann-
:en. De leidende geesten en de kracht
an het Anti-Christelijk beginsel drijven
de Anti-Clericale massa als een aan
eengesloten geheel met geweld tot een
bestorming van het licgeeringskasteel.
Daarom zal het zaak zijn, zal het
jvbjedende plicht zijn van nu af reeds
ille maatregelen te nemen, alle voor
bereiding te treffen, welke liet aanblij-
ien bevorderen.
Welk anti-clericalc courant men in
deze dagen ook ter liand, neme, overal
stuit men op den kreet: „Het gevaar!
Met gevaar!"
Niet alleen de vrijzinnige partij in
wderland, maar „geheel het Vader
land" wordt door „een groot gevaar
•eigd".
al gevaar is: „dat de kerkelijke
partijen hun zetels en dusde
leiding der regecringin handen houden".
onze beurt gaan wij ook spreken
„het gevaar". en wij zien dat
ir, dat grootc en ernstige gevaar
:l dreigend doorvoeren van het
liberale regccrstelsel.
We zullen ditmaal de quaestie eens
wat dieper gaan ophalen, en we wen-
niet, naar het voorbeeld van som
migen onzer tegenstanders, nfet holle
klanken en luid geschreeuw te werken,
loch kalm en bezadigd te rcdenecrcn,
We willen trachten bij de kiezers
overtuiging te vestigen, opdat zij
declen en niet die overtuiging, dus
kennis van zaken, gaan stemmen,
'oen Staatsraad Cort van der Lin
den nog Hooglecracr was. schreef hij
eens een artikel in „De Gids", dat
algemeen de aandacht trok en de Li
beralen van schrik met stomheid
sloeg.
Professor brak daar niet krachtige
ertuiging het oude Liberalisme af,
tin in deze dagen wederom zooveel
weerd en zooveel ontkend wordt,
int een korte herinnering aan liet
oordeel van dezen ond-Ministcr van
voorzeker niet te onpas.
Volgens Cort v. d. Linden dan had
de oud-liberale staathuishoudkunde, en
met haar de liberale politiek, geheel
uitgediend. l)at ze nog levenskracht
milt, ligt aan haar verdediging der
tschappij tegeu onbesuisde (socia-
islische) aanvallen en aan den glans,
die afstraalt van haar verleden.
„De liberale partij wordt door
v. d. L. volkomen naar waarheid
getuigd stond in den aanvang geheel
op den bodem der revolutiede liberale,
economie was volkomen revolutionair,
omdat zij de negatie is van iedere his-
arische ontwikkeling".
Evenals de revolutie nu, is ook de
liberale politiek materialistisch in haar
streven. Zij huldigt de ontkenning van
ieder zedelijk beginsel op het gebied
der stoffelijke welvaart; haar einddoel
het bezit van goederen
„Vooruitgang" beteekent in liberalen
mond: meer handel, meer nijverheid,
-■ opeenstapeling van producten.
De zelfzucht is het hoogste motief in
't leven, liet stoffelijk genot enkel het
doeleinde.
Langzamerhand werden de liberale
grondstellingen ondermijnd.
Het werd hoog tijd I Het Liberalisme
toch had aan de mcnschheid vrijheid,
vrede en geluk beloofd, - en wat
„Vooruit te komen in de wereld
schreef Cort van der Linden zich
een plaats te veroveren vooraan, voor
zich en de zijnen een bevoorrecht krin
getje uit te .kappen uil het levende lijf
der wereld, van welvarend rijk te wor
den is dc alles ovcrhecrschende
drift van onze dagen.
„Eer, invloed, materieel genot, ten
koste vaak van den zedclijkcn vooruit
gang, is liet ideaal. De concurrentie is
vrij gewordenmen inag overal zijn
medearbeiders bestoken, men is vol
komen vrij, om al zijn intelligentie te
stellen in dienst van zijn eigenbelang.
„De eene concurrent verjaagt den
anderen, om weldra op zijn beurt te
worden verdreven. Het kapitaal ver
meerdert en vermeerdert, maar op de
puinhoopen van vernietigd kapitaal, En f
de arbeiders welk een vcroordeelcnd
vonnis van het Liberalisme klinkt hier 1
de arbeiders, her- cn derwaarts ge
dreven, drijven elkaar den arbeid uit
de hand en liet loon uit den zak 1"
En ten slotte, o vrijzinnigheid! hoor
uw doodvonnis:
„In alle maatschappelijke- kringen,
ui het huisgezin, in de werkplaats, in
de gemeente cn staat wordt de zelf
standigheid der individuen grooter; maar
laarmatc dc individuecle wil tot opper
heerschappij komt, wordt ook grooter
dc spanning, de nervositeit, de malaise.
Overal'', verleidt liet duizendvoudig te-j'
-iggekaatst voorbeeld van genot en jj
latcriëcl welbehagen tot zelfzucht."
Dc hoofdfout der liberale politiek
ij hebben in dit artikel dc liberale
staathuishoudkunde op liet oog ligt
hierin, dat zij van dc maatschappij ecu
vereeniging^van* eenlingen, van Robin-
in Crusoe's mankt.
Wij bedoelen nl.' de oude libcralc
iliool op economisch gebied, die den
enscli als individu te zeer buiten, in
jn strijd tol liet verzamelen cn ver-
eerderen van rijkdom zelfs tegenover
maatschappij plaatst.
Met dat oude Liberalisme kunnen
wij dus niet meedoen.
Maar met de nieuwen, nieuweren cn
euwsten Alles aan de gemeenschap,
de gemeenschap voor allenMet de voor
de hand liggende consequentie der So
cialisten: volledige opheffing van den
persoonlijken eigendom 1
Ook met dc vooruitstrevera onder de
Vrijzinnigen kunnen we niet meegaan.
is zeker, dat het standpunt, waar
zij uitgaan, met dat der Socialisten
verschilt. Zij eerbiedigen liet eigen
domsrecht „tot opwekking van meii-
schchjkcn ijver, als prikkcC tot krachts
inspanning."
Lezers, beseft het dus eens goed:
moderne staathuishoudkunde kent
alleen rechten toe aan den Staat.
De Staat bcvclet en neemt zooveel
hij goedvindt.
Het komt, omdat men geen hoogcre
Macht, geen hoogcre Wet erkent. Daarin
ligt de grondoorzaak vau al de valsehe
verderfelijke beginselen, waartegen-
cr wij Gods heilige beginselen stellen.
Men moge dus smalen op de „Cleri-
calcn", wij weten, wat ons met dc
Liberalen nog meer te wachten en dus
■lang te doen staat.
ERG LIEF.
Tot heden waren wij van mccning,
dat schecve voorstelling en verwringing
van iemands woorden 'n speciaal
rcchtschc liefhebberij was".
Aldus collega Eemlander. Wij zullen
niet trachten hem aan het verstand te
brengen, dat hij dan gedwaald heeft.
Maar wel willen wij onze lezers
even wijzen op welke arrogante manier
hier door 'n liberale scribent de Recht-
schen, dat zijn de anti-liberalen, dc
voorstanders van christelijke staatkunde,
van afkeurenswaardige praktijken wor
den beticht.
Zonder blikken of blozen. zonder
Zoo „en passant."
Wat moet dat dezen zomer geven,
als 't warm wordt?
ucainte Stadgenooten!
De drie conferentiën van den H. Vin-
ccnlius Paulo, hier ter stede, doen eer
beroep op uwe liefdadigheid, waaraa.f
zeer gemakkelijk kan worden voldaan
en waaraan gij, wij weten het, oei
zeer gaarne wilt voldoen.
Bijna in elke, wij mogen wel zeggei.
in elke huishouding zijn goedere-,
hetzij kleedingstukken, beddegoed, huis
raad, meubels, enz enz., te veel om c\
te noemen, die als overtollig zijn op
geborgen op zolders, in kasten of iaden
van welker bestaan gij soins niets meer'
weet; geeft ons die afgedankte klee
dingstukken, die versleten dekens, die,
vergeten meubels, die oude lakens of
ondergoederen en wat dies meer zij,*
wij weten alles te gebruiken en te,
plaatsen in onze bezochte gezinnen,
die vaak het allernoodzakelijkste derven.;
Menigeen zal zeggen, dat hij nietsj
ouds, niets af te danken heeft! Ocbl
doe eens de moeite uwe kasten enl
laden te doorsnuffelen, wij weten zeker,
dat gij iets zult vinden, wat voor U
niet meer bruikbaar is en zoo wel door
U, noch de Uwen nooit meer za!
worden gebruikt, dus voor U waarde
loos is. Wij herhalen het U, schenk
het ons voor onze arme gezinnen; zend
een boodschap bij een der onderge-
teekenden.
Het zal U en de Uwen ten zegei
en onze armen ten goede komen.
C. Hehenkamp, Langestraat 50.
Th. Nieuwendijk, Heiligenbergerweg-
H. Hehenkamp, Langestraat 63.
F. J. Willenborg, Krommestraat 3.
J. Lobman, Langestraat 37.
C. J. Visser, Nieuwstraat 2.
koop van de eene stad naar de andere.
Er zijn echter wel landen waar men
goedkooper reist dan hier.
Belgie is op dit gebied zeer goed
koop, daar kost het reizen per K.M.
3e klas 3.78 centimes. In Duitschland
is dat 3.75 centimes per K. M., maar
daar geldt voor sneltreinen een opslag,
Duurder is het reizen in Frankrijk,
waar liet tarief zooveel met het onze
niet verschilt. Evenwel wij verkiezen
dan toch te rijden op onze spoorwegen,
die veilig zijn, terwijl de talrijke onge
lukken in Frankrijk- bewijzen hoe ver
waarloosd daar vele lijnen werden.
In Engeland reist men duur, het
reizen kost daar ongeveer het dubbele
als in Belgiö, terwijl Rusland daaren-
men weer Goedkoop uit is. Altijd per
KilonifJ, berekend, want in Rusland
maken de groote afstanden liet reizen
tvcer duur.
WAT N00DIG IS.
Ter kaasmarktvergadering werd
volgens de Amcrsf. Ct. door „iemand"
opgemerkt, dat er zoo weinig bekend
heid is gegeven aan deze vergadering.
„Er zijn wel vijfmaal zooveel kaas
makers in den omtrek als hier thans
tegenwoordig zijn" werd gezegd.
Die opmerking was volkomen juist.
Zonder publiciteit redt men 't nu
eenmaal niet meer.
I Dit gelieven te bedenken zij, die
'een of andere zaak van publiek belang
willen propageeren en uit onverstand
of onwil nalaten te zorgen voor al-
gemttnt publiciteit in de kringen waar
belangstelling moet gewekt of mede
werking moet gezoclu worden.
Vooral diitir. waar de plattelands
bevolking voor de een of andere nut
tige zaak moet gemobiliseerd worden,
klemt zulks.
Er zijn colleges en besturen we
ibehoevcn geen namen te noemen
I velke te dien aanzien den goeden weg
/oewandelen en zoo blijk geven van
een juiste opvatting van hun taak.
Hun loon vinden ze in de voldoening
de vereeniging of bond waaraan ze bun
krachten wijden, te zien vooruitgaan en
bloeien.
Maar er zijn ook colleges cn besturen,
die niet hun publicaties al keel zonder
ling omspringen. Dat zulks niet in het
Vbelang is der zaak, welke zoo'n ver-
Vieriging of bond voorstaat, is klaar.
En wc hopen dat het ook klaar
jvorde voor de betrokkenen-zelf.
Kortegracht 22
belasten zich met
aan- en verkoop van Effec
ten. Wissels en Coupons.
Sluiten prolongatie.
Safe-Inrichting.
REIZEN.
De spoorwegtarieven maken het rei
zen in ons land niet veel goedkooper
dan elders. Vergeleken bij onze voor
ouders komen we snel cn bijster goed
DE VAKVEREENIGING.
Aan ile uitvoering van liet werkcon-
ikt besteedt de werkman, meestal van
Izijn prilste jeugd tot op zijn oude
zijne beste levenskrachten en het
kte gedeelte van zijn verstandelijk
Niemand mag van hem eischen
ilij, waar zulke belangen in 't spel
geheel afhange. 't zij van de
ekeur eens patroons, 't zij van de wille-
r eener blinde concurrentie, waarvoor
3K de beste patroons, bij gebrek aan
vereeniging hunner werklieden, het hoofd
moeten bukken.
De vakvereeniging moet de recht-
streeksche en gevolmachtigde vertegen
woordigster worden, die optreedt voor
de billijke eischen van den werkmans
stand; het middel om de waardigheid
van den arbeider, geplaatst in zijne
vereeniging. zoo goed als het gezag van
den patroon te doen eerbiedigen.
De vakvereeniging moet, bij alle wets
ontwerpen die de arbeidersklasse aan
belangen. hare medewerking aanbieden.
Niet enkel, en niet hoofdzakelijk, in
loonsvcrmeerdering of arbeidsduurver
mindering die inorgen ingetrokken kun
nen worden, ligt voor den werkman
welzijn cn redding.
De verheffing van zijn stand ligt in
hoogere geestelijke, verstandelijke en
godsdienstige ontwikkeling, in grondige
kennis cn in 'l verstandig kunnen mee
praten over belangen van nijverheid,
land en gemeente, in de ontwikkeling
van het kunstgevoel en de gedurige
verfijning en volmaking van werkkracht.
„Niet de mooiere hoed maakt van u
geëerbiedigde mannen, die op de hoogte
zijn van dc noodwendigheden van hun
beroep en van hun tijd, zeide eens een
Belgisch voorman, maar wat in uw hoofd
zit, uwe grootere kennis, uw beter be
grip van den maatschappelijkcn toe
stand waarin ge zijt, uw meer bewust
wezen van wat het doel der arbeiders
beweging is, daar komt het op aan."
Alleen op welen en kunnen kan
een algemeene en blijvende lotsver
betering worden gebaseerd.
Daarom is het noodig we wezen
er reeds eerder op dat er in de
vakorganisatie veel worde gedaan voor
vermeerdering van vakkennis en ont
wikkeling.
Uit het Buitenland.
De Oorlog.
Zaterdag is de wapenstilstand alge-
kondigd met de mededeeling, dat de
vredesonderhandelingen den 14den De
cember in liet St. James-paleis te Lon
den zullen aanvangen.
Te Sofia vertelt men, dat de onder
handelaars te Tsjataldsja elkander luin
woord hebben gegeven, dat de vrede
voor Nieuwjaar beklonken zou zijn.
Hel is niet onwaarschijnlijk, dat de
Griekschc ministerpresident Vcnizelos
zelf naar Londen zal gaan om aan dc
vredesonderhandelingen deel te nemen,
daar ook de Bulgaarsche minister-pre
sident Gesjof van plan is daarbij aan
wezig te zijn.
In de Turksche hoofdstad heeft het
bericht, dat de belegerde vestingen niet
van levensmiddelen voorzien mogen
worden, groote ontnuchtering teweeg
gebracht. Men is op zware vredesvoor
waarden voorbereid.
Dat de Turk groote verliezen heeft
geleden moge blijken uit de opsom
ming van den buit der Grieken. Deze
bestaat uit vijf-en-dertig duizend gevan
genen met inbegrip van den opperbe
velhebber. die van Elassona af de Tur
ken had aangevoerd en meer dan 100
kanonnen en 77.000 geweren.
Het aantal Turksche krijgsgevangenen
in Bulgarije ondergebracht, bedraagt
ongeveer 18000 man, van wie 300 offi
cieren, behalve de 6000 man, die te
Saloniki gevangen genomen zijn en aan
de Bulgaren moeten uitgeleverd worden.
Te Boekarest, de hoofdstad van Ru-
menië heeft weer een groote betooging
van sympathie voor Oostenrijk plaats
gehad, waar de Donau-monarchie niet
minder dan een trouw bondgenoot werd
genoemd.
Rusland op zijn beurt laat groote
troepenmachten uit Siberië komen. On
afgebroken brengen de treinen soldaten
aan en binnenkort, zoo weet de Ber-
Feuilleton.
tr verder geen ni
rustigheid, die hem in het gcheelc ge-
sprcknict verlaten had, niettegenstaande
de andere zijde dikwijls vuur
was, „de boerderij wordt niet
verkocht."
„Als ik hel bod nog met een derde
erhoog?"
„De boerderij wordt niet verkocht.
„Nu man, neem me niet kwalijk,
'aar gij zijt een groote stijfkop
-mnaal neemt de industrie tocli uw
"id in bezit. Want ginds in liet'dorp
zij zich niet meer uitbreiden en
en Ier liet binnenland in gaat zij ook
iet de industrie heelt water noodig,
'lat tusschen uw weiden doorloopt en
l het oog op het transport moet
'ij hierheen daarom Vomian bedenk
ii nog eens, ge verdient er een (link
Huk geld aan."
„De fabriek komt hier niet, zeg ik u.
Mijn weiden zijn voor mijn koeien en
haarden, en de akkers daarbuiten bren
gen koren cn aardappelen voort
dat was vroeger zoo, dat is thans zoo
en liet zal zoo blijven. Daarmee
De oude man nam de bruin-gele pijp
uit den mond spuwde op den grond
cn trok met een besliste beweging zijn
„Als ge vandaag nog wilt vertrekken",
ging hij voort, „wordt liet hoog tijd
ik geloof, dat liet bootje al gefloten
heeft daar hoort ge? Daar huilt
dat ding al weer in de lucht. Het is
de laatste boot."
De ander onderdrukte slechts met
moeite een vloek en keerde zich om.
„Tot weerziens dan," bromde hij.
„Niet noodig hoor een man een
man, een woord een woordDe boer
derij wordt niet verkocht 1"
Terwijl de onderhandelaar woedend
zijn weg zocht dour het veld, waarover
reeds dc avondschemering viel, ging
de oude het huis in, de hond liep hem
achterna. Een frisschc hooilucht hing
in huis. Het laatste voer was juist bin
nen. Dc boer riep de knechts, die met
het afladen bezig waren, een opwek
kend woord toe en ging dan den stal
in. Links stonden de zware paarden,
die snuivend het voeder met hun breede
tanden verwerkten. Rechts rinkelden
dc kettingen, waaraan de zwarte koeien
vastlagen en ze weerden de brutale
vliegen met snelle staartslagen en als
de kleine kwelduivels het te erg maak
ten, klonk er een langgerekt moe-moe
in den vallenden avond... Een paar
meiden met melkemmers schoven zicli
tusschen de dieren en begonnen haar
werk.
Dc oude lachte een behaaglijken
breeden lach. En nu wilden ze hem
uit dit heerlijk bezit lokken? Er uit
lcoopen? Alsof zoo iets te koop was
te betalen zou zijn! Wat zou hij
met al dat geld doen? Het op de
spaarbank brengen en van dc rente in
de stad gaan leven Een stijf leven in
dc bcrookte straten, waar hij niet eens
den wijden hemel zag. En waar bleef
dc heerlijke friscllheid, die van de rivier
over zijn akkers woei Waar moest hij
den moed vandaan halen om een
nieuwe dagtaak te gaan beginnen?
Hij vond het eengroot ongeluk voor het
volk, dat men hel door hooge looneu
naar de stad in de fabrieken trok
het platte land ontvolkte. Dat zou
nog eens wat schoons worden, als men
eiken boer uitkocht en op de plaats,
van den heerlijken schaduwrijken hof
een fabriek en op de plaats van de
volgeladen schuur een lucht verpestenden
schoorsteen ging oprichten?! Het zou
niet lang meer duren en dc hcele
menschhcid slikte in kolendamp cn
vettige rookwalmMaar daar kwam
niets van in zoolang hij hier de
baas was en zoolang de kinderen
zijn gedragslijn zouden voortzetten.
Toen Vomian 's avonds aan de liel-
der-gcscliuurde tafel zat in de „Adelaar"
tusschen zijn biervrienden Jochem Pedel
en Julian Merken, was zijn hart zoo
vol van geluk en lioop, dat het over
liep en zijn mond niet langer kon
zwijgen...
Ingelicht had hij den makelaar, zoo
dal Ilij wel vergeten zou terug te ko
men. Men had hem geld geboden
reusachtig veel geld! Maar waarvoor
hadden mannen als hij goud noodig,
als men bun de ploeg uit de hand
nam cn het vee uit de stallen. Zoolang
als zij over dit land loopen en
nog als hunne kinderen en kindskinderen
hier zouden leven, waren de velden en
weiden voor geen geld veil bleven
ketelhnizcnen schoorsteenen ongebouwd
ja, ja en daarop zouden ze er
nog eentje drinken. Zijn geluk was
zoo groot en ook zijn geloof in anderen
zoo sterk, dat hij niet zag hoe Jochem
Pedel inwendig popelde cn Johan
Merken in gedachten verzonken zaten
met de vingers bewegingen maakte,
alsof hij zich op tafel het eene stuk
geld na het andere voortelde.
Maai- zij waren het niet hem eens
het land moest land blijven, en de
duivel kon de fabrieken halen, en
als de makelaar bij hen kwam? o,
ze zouden zei Het was een eere
plicht, samen te werken, en zij met hun
drieën zouden die kerels uit de stad
wel eens leeren. Dat zouden ze... na
tuurlijk, cn en als dc makelaar
kwam, dacht Jochem.... Haal hem de
duivel, lalde Merken, ik zal morgen
eens naar hein toe gaan dan zal ik
hem. En hij klapte met de tong'en
bestelde een nieuwe lading bier.
Wordt voortgezet.