NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
Zes en twintigste Jaargang. Nummer 48.
Zaterdag 14 December 1912.
Verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag
Bureau: Langegracht No. 13 - Amersfoort.
Uilgave van de Vereeniging Oe Eembode.
DJ EEMBODE
ABONNEMENTSPRIJS:
Per drie maanden50 cent.
Afzonderlijke nummers 3
ADVERTENTIEPRIJS:
Van I tot 5 regels30 cent.
Eiken regel meer6
Bij abonnement mindor.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
WAKKER ZIJN
is een eerste voorwaarde om een
gesteld tinei te bereiken, en, zooals
tie ondervinding bij verkiezingen
altijd leert, hebben de vroeg wak
keren een sprong vooruit op de
d roomers.
Het gaat midden 1013 weerom
de oude, bekende vragen.
(leen onjuiste voorstelling van
de zjjde onzer geöerde tegenstan-
standers omtrent de beteekenis
van tie verkiezingen vermag de
grnote waarheid te verdelgen, dat
de beginselen bljjven, dat de
beginselen moeten leiden.
Onder de leus der vrjjheid wordt
door liet. liberalisme losbandigheid
geduld op ulle gebied.
Vraagt de nijverheid, door een
seiner onduldbare mededinging ge-
druk!ook maar om de meest ge
nial igde bescherming, dan staat
theorie van de absolute handels
vrijheid en der meest onbeperkte
concurrentie.
lin de eenige troost, welke aan
den industrieel, die, zelt steeds
fintin tiOel achteruitgaat en die den
werkman wien men stembus-
Steenen voor brood geeltniet
meer kan laten verdienen, door
bet liberalisme wordt gegeven, is
de troosteluoze leer: .'t Zal alles
wel terecht komenwij leven in
een tijd van overgang
Waarop I)e (lenestet reeds zuch
tend antwoordde
..Oi'li. dut hii ra* overging!'"
Liberaal of anti-liberaal: dat is
en bljjlt. yOOr 111 lil in de eerste
plaats de ipiaestie.
Vooral in onze dagen, nu wij
getuigen zijn van de noodlottige
vruchten en consequentiën, waartoe
bet liberalisme voert, moeten alle
persoonlijke consideration, over
wegingen en inschikkelijkheden on
voorwaardelijk worden achterge
steld.
De feiten van den dag getuigen
zoo luide en zoo krachtig tegen
de zoogenaamde „vrijzinnigheid",
dut het haast overbodig is op de
verschijnselen te wijzen.
De „groote revolutie", uit welke
het liberalisme geboren werd, ging
uit van de dwaling, dat het ge
zag een louter menschelijke in
stelling is, en met de mensche
lijke zwakheden en boosheden heeft
men rechten verkort en plichten
opgelegd, die vierkant indruischen
tegen de heilige vrjjheid.
Steeds driester steekt liet socia
lisme liet hoofd op, terwjjl liet.
liberalisme meer en meer onder
dien invloed geraakt. Als de ge-
loovige partjjen zich niet krachtig
weerden, zouden we maar al te
spoedig aanschouwen, dat het .so
cialisme de wet voorschreef.
Daaromwakker zijn en nu reeds
voorbereiden de zegepraal der chris
telijke beginselen in 1918!
T. G.
LINKSCHE POLITIEK.
De <>nverkwikkelijkhcid van hel Li
berale Concentratie-program begint
reeds reactie te verwekken, schrijft De
Standaard. Voorop ging de heer Van
Karnebcek, die er rond voor uit kwam.
thans geen candidatuur meer te bc-
gecrcn. Op hem volgde .Mr. Van Hou
ten, die niet heel liet program zoowat
den draak stak. En nu kwam als derde
opponent ziclt Prof. v. d. Vlugt in
..Onze Eeuw" aandienen. Ook hij wilde
dit op cenigzins eclatante wijze doen,
en nam daartoe zijn ontslag als lid van
de Redactie.
Toch inoet men daarom niet denken,
dat deze hoeren veel achter zich heb
ben. Wel elk een groepje, maar stellig
geen file. en nocli ie Utrecht, noch in
Den Haag. noch te Leiden zal hun
palstaan invloed op den uitslag hebben.
Er is nu eenmaal een stroom gaande,
om over alles heen te stappen en
saam als één man tegen het Cleriea-
lismc op te treden tegen dien stroom
kan niemand, die toch nog liberaal
blijft, oproeien; en wie er tegen in
spartelt, drijft vanzelf af naar den oe
verkant en komt op het droge terecht.
'Er is daarom wel een zekere onte
vreden garde, die er voor past om mee
te gaan. maar dat zijn óf half-cn-half
geesten, die dan maar liever naar
Rechts zwenken, óf eindelijk geboren-
hardloopcrs, die 't laf van de Vrijzin
nig-democraten vinden om nu bij te
draaien, en die nu op eigen gelegenheid
doorrennen, oin, eer ze 't merken, met
Enka naast Troolstra te staan.
Natuurlijk zou dit alles zoo niet hoe
ven, zoo de hccrcn Links positief
ageerden, maar 'l kan niet anders, nu
ze nog steeds hun negatieve politiek
Immers, er is maar één ding dat zi
vereenigt. en dat is het anti.
Niet het anti-clericaal, niet het anti
Kuypcriaansch, en zelfs niet liet anti
kerkelijke. Hun anti mikt veel liooger
'T OUDE LIEDJE.
Het is een geliefkoosde bewering
van de vrijzinnige partij, dat eigenlijk
hare mannen alleen ten volle aan alle
cisehen beantwoorden.
Bij haar alleen vindt men „uitnemende
leden voor elk bestuurscollege, voor
elk ambt."
Bij haar vooral heeft men voor
het grijpen, zoo hoorden wc eens een
„bescheiden" vrijzinnig mensch beweren,
die „edele persoonlijkheden, die in zich
vereenigen al de eigenschappen voor
goede staatsdienarenbekwaamheid,
grooten ijver, onverdeelde toewijding,
humaniteit, verdraagzaamheid
Eenige jaren geleden ging daarnaast
de geregelde bewering, dat de anti
liberalen eigenlijk allemaal domooren
nog klakkeloos daar neerschrijven, dat
de „kerkdijken" tegen volksontwikke
ling en dus tegen goed onderwijs zijti,
omdat zij de schare liever in onwetend
heid laten opgroeien maar verstandige,
redelijke menschcn, die de offers van
het bijzonder oiiderwijs zien, laten zulke
dingen niet meer los.
I)c waarheid, dat we in 't kennen
en kunnen vrijwel tegen elkaar zijn op
gewassen, is trouwens al te helder
om ze te loochenen
Tc dien opzichte waren vroeger ve
len als verblind, zoodat zij niet zagen
de innerlijke corruptie van hel systeem
en de ongebreidelde baatzucht van een
partij, die beginselloos als zij was,
nooit anders dan het succes heeft na
gejaagd en de bezetting van do hoogc
zetels door volgelingen, dia haar bui
tengemeen getrouw waren en op hun
urt weer «ie partij naar boven hielpen.
Het staatsbeleid werd daardoor ge
bracht in handen van een invloedrijke
Coterie, die slechts de denkbeelden van
een kleine minderheid vertegenwoor
digde.
Aan die Coterie is gelukkig een einde
gekomen. Laten we zorgen dat ze in
1913 niet herleeft.
TER BEHARTIGING
„We beleven liet nu nog. zeidc on
langs Z. I>. H, de bisschop van Haar
lem, dat honderden te vinden zijn. die
een groot dagblad noodig hebben voor
Imn zaken, en die niet weten, dat een
Maasbode bestaat! Want ik moet aan
nemen, dat ze hel niet weten, anders
zouden ze niet doorgaan om met hun
geld dagbladen te steunen en te blij
ven steunen, die geen gelegenheid voor
bij laten gaan om onze Moeder de
H. Kerk te verguizen
Zoo is het ook met de Katholieke
Sociale Actie. Ik ben er zeker van. dat
er honderden zijn, die dd K. S. A.
niet kennen, die niet eens weten, wat
de K. S. A. is en die dat voortreffelijke
werk daarom niet steunen, zooals ze
toch behooren te doen".
HET LEVEN.
Het leven iseen krijgsbanier
door goede en kwade dagen,
gescheurd, gevlekt, ontvallen schier,
kloekmoedig voorwaarts dragen.
Het leven is.... geen vrede alhier,
Geen wapenstilstand vragen
het leven is de Kruisbanier -
tot in GOdü handen dragen
Guido Gczelle.
Uit het Buitenland.
Het College der Kardinalen.
Na den dood van Kardinaal Cnpece-
latro, bestaat het College der Kardina
len thans uit 61 gepurperden. Een dezer
prinsen der Kerk is door l'ius IX met
liet purper bekleed. 27 kregen onder
Leo XIII den Kardinaalshoed, terwijl
door den regeerenden Paus. 32 Kar
dinalen werden benoemd,
7.cs Kardinalen hebben den titel van
Dit jaar stierven vier leden van het
H. College.
De oudste Eminentie is Kardinaal
di l'ietro, die 84 jaren telt en 10 jaren
het purper draagt. Iets jonger is Kar
dinaal di Santo Stcfano, die reeds 30
jaar deel uitmaakt van het H. College.
Duitschland.
DclbrUck heeft in den
Rijksdag een verklaring afgelegd over
de houding der regeering ten opzichte
van de jongste Pauselijke encycliek, over
de katli. vakorganisatie.
De houding van den staatsecretaris
wordt door de «Germania ganz kor-
rekt genocnid en terecht. Met beslist
heid heeft de minister verklaard niets
te willen weten van de stokerijen der-
genen. die in verband niet de encycliek
aandrongen op een opheffen van het
Pruisisch gezantschap bij het Vaticaan.
Men kan niet in ernst, zoo zeidc de
minister, eraan twijfelen, dat alle ••eco
nomische kwesties ook een godsdiens
tige zijde hebben. Wanneer van dat
Jpunt uit het hoofd van een erken
de kerkelijke gemeenschap aan de on
derhol >rigcn raadgevingen verleent, hoe
zij zich van liet standpuut van het lid-
aatschap der Kerk in zulke kwesties
gedragen hebben, dan kan men daar-
toch waarlijk niets onwettigs zien.
Beieren.
Vrij onverwacht kwam uil M(lachen
bericht, dat de ecn-en-negeillig-Jarige
prins-regent T.uitpold van Beieren is
erlcdcn, na voorzien te zijn van dc
Sacramenten der Stervenden. In
den Rijksdag te Berlijn deelde do
president de doodstijding mede. Dc
prin-rcgciit van Beieren, zcide hij, is
•crlcdcn. Nog voor eenige maanden
■it dc Rijksdag hem niet zijn 01 cn
geboortedag gclukwensclien. Aan den
oorlog had hij in opdr.iclit van Duitsch
land deelgenomen. Hij woonde de
keizcrproclamatic te Versailles bij.
Als prins-regent treedt nu op dc
67-jarige zoon van Luitpold, Ludwig
lie 15 April 1844 huwde met prinses
Maria Thcrcsiu van Oostenrijk-Estc.
Deze heelt negen kinderen, (drie prinsen
en zes prinsessen) en drie kleinkinderen.
Koning Otto, voor wien prins Ludwig
na als regent optreedt is 64 jaren; hij
verblijft krankzinnig op het kasteel van
KUrstcnried.
Het Drievoudig Verbond
tussclien Duitschland. Oostenrijk en
Italic is hernieuwd. Zulks is van groot
belang niet het oog op de wrijving
tusschen Rusland en Oostenrijk. Laatst
genoemd Rijk staat nu veel sterker.
Uit Amerika.
U$ Amerikaansche minister van fi
nanciën heeft medegedeeld, dat liet
nauwlettend toezicht van dc douane
beambten en dc talrijke op de knak-
stcllingen van betrapte smokkelaars
(sters) tol resultaat hebben gehad, dat
de Amerikaansche schatkist elk jaar
f 25.000.000 meer ontvangt dan vroeger.
Dat bedrag werd in vorige jaren door
het reizend publiek frauduleus aan
den fiscus onthouden.
De Oorlog,
't ls wapenstilstand tusschen de Hal*
kanstaten en den Turk.
Maar niet volledig.
De Griek vecht door en is zoo oor
zaak, dat de Turk geen gelegenheid
heeft zich van zijn nederlagen en ramp
spoeden te herstellen.
Onderwijl komt men in Londen sa
men om over den vrede te praten,
Over het resultaat is men liet niet eens.
Alles hoopt op vrede, wenscht den
Maareerst dien wensch inwil
ligen, heet het hierdat stuk aan
ons. cischt men elders.
En zoo kan» het gebeuren, «lat na
den wapenstilstand 't wreede oorlogs
spel wordt voortgezet.
Dat de strijdenden het land met ge
jammer vervullen, het groene kruid ver
treden, en dat zij verdrinken de jonge
spruiten in mensclicnbloed.
Afschuwelijk schouwspelI
Verteerd door den gloed van
den haat, vliegen ze elkaar naar den
keel. - en er is slechts vreugde in
hun ziel, wanneer zij te midden van
bergen lijken hun standaard kunnen
intplooien en veel vijanden zien liggen,
kermend, zieltogend of dood. het hoofd
omkranst met geronnen bloed!
Geweldig is hot oorlogsdrama I
De Grieken vechten door en takelen
zoo den 'lurk nog meer af. Hun be-
gccrcn is het bezit der eilanden, door
stamverwanten bewoond, eeuwenlang
door den Turk geknecht.
Ze hebben er reeds verscheidene be
zet en konden dat nog al gemakkelijk
klaar spelen wijl hun vloot in orde, de
T irkscne marine wrak en afgetakeld is.
Wanneer de vrede gesloten is, zal
er onderhandeld worden over Servië's
eischeen haven aan de Adriatische
zee. Servië wordt daarbij gesteund door
Rusland, niet openlijk, maar bedekt.
En nu 't groot probleemhoe te
voorkomen dal over dal al dan niet
bezetten van een haven, oorlog ont
brandt tusschen Oostenrijk en Rusland.
Oostenrijk toch is er vierkant tegen.
De Oostenrijkers beweren, dat hun han
del en huil industrie benadeeld worden
enz. enz.
Engeland.
Een spoorwegmaatschappij ontsloeg
een dronken stoker cn dit zeer recht
vaardig ontslag dreef zijn collega's uit
verkeerd solidariteitsgevoel lot staking.
Gelukkig draaien ze bij.
Veel zal tot verbetering van den
toestand hebben bijgedragen liet feit,
dat een der directeuren van de maat
schappij verklaarde, dat. als de man,
waarom heel de staking draait, werke
lijk onschuldig zou blijken, hij weer ge
rehabiliteerd worden zou.
Welke slechte gevolgen de staking
heeft, blijkt voldoend^ uit 't feit alleen,
dat in Northumberland 20.000 mijnwer
kers niet aan liet werk konden gaan.
Men begrijpt dus, dat naar het einde
der staking gehaakt wordt.
Servië.
Servië, zeide een Servisch Stantsman,
zal zich de vruchten van den oorlog
niet laten ontrooven cn houdt vast aan
den eisch van een haven aan de Adri
atische Zee.
Het is plicht dat te verlangen, want
het is gebied dat vnn de 10e tot de 15e
eeuw aan Servië behoorde cn het be
zit is thans voor dc welvaart des lands
noodzakelijk.
Oostenrijk en Italië daarentegen
moeten vnn plan zijn voor de beide
havens een paar vlootdivisies te leggen
cn zoo de onafhankelijkheid van Albanië
feitelijk door te voeren.
Feuilleton.
WROK.
Over de blanke rivier speelde de
morgenzon met heerlijke pracht.
De oude Vorman liep met zichtbaar
welgevallen door zijn aardappelvelden
cn genoot van zijn bezit. Nu was het
werk voorbij de moeiten en zorgen
werden door ruimen oogst vergoed...
Daar hij hield de rechter hand boven
de oogen, om het zonlicht te weren
daar vlak bij Jochem Pedel?
Wat was dat toch? Vreemde menschcn
liepen midden door de klaver en riepen
elkaar getallen toe, cn schetsten en
maten Als Jochem Pedel dat zag, liet
hij zeker de honden los en... - Nu,
dan zou hij zijn goede kameraadschap
bewijzen en reeds stond hij aan dc
grens van zijn bezit cn zijn stem don
derde over het onafgebroken werk
dc vreemden-
Het was de eerste maal, dat de
oude Vorman in gedachten verzonken
bij liet middageten zat en geen hapje
uit de gemecnschappclijken schotel nam.
Eerst toen de oude knecht vertelde,
dat Mérken zijn grond aan de fabrieks-
heeren bad verkocht en ontzettend veel
geld verdiend had, werd hij wakker en
moeizaam kfonk liet
„Dus hij ook?"
En jawel, een paar dagen later,
toen de eersten voeren steen aanknerp-
ten en het graafwerk begon, zoodat
het groen op de akkers van Jochem
Pedel in zwart grauw verkeerd was,
kwam de gladde makelaar weer cn
trad bij hem binnen. „Voor de
laatste maal, Vorman"
Toen stond de oude op, beide han
den als tot verweer hoog voor zich
uitgestrekt, den grauwen kop met de
felle oogen achterover geworpen. En
hij brulde den bezoeker dezen eencn
zin toe; „De boerderij is niet te
koopl"
Dat duurde zoo een hall jaar de
eerste schoorsteen en ketelhuizen wa
ren reeds verrezen en overal keek Vor
man op cement en steen... Hij liep als
in koorts rond, zijn bloed joeg hem
door dc aderen. Zijn wangen waren
vaal cn zijn ijzeren vingers trilden, als
hij iets wilde aanpakken.
„Unze baas maakt het niet lang
Den volgenden dag zou liet feest
zijn de vlaggen stonden op de
overkapping en de groote vaten bier,
dia 's avonds aangerold werden, ver
sterkten die feestvcrwachting. Reeds
flonkerden de eerste sterren door den
wazigen sluier, dien de hemel zich om
het hoofd gelegd had en in het dorp
waren alle luiken reeds gesloten.
Slechts één waakte cn kon geen
rust vinden de oude Vorman. Hij
stond in de deur van zijn huis. Al
dat muurwerk, die torenhoogc schoor-
stcencn wonden hem op. Zij brachten
hem tot woede en vertwijfeling! Trots
en zelfbewust zag hij over zijn velden,
die zich voor Item uitstrekten, hoe
lang nog? Als Jochem Pedel zich
niet zoo gauw uit de voeten gemaakt
had en in de stad was weggekropen,
duivels, hij had hem gewurgd of in
het water verdronken als een hond.
Dat Jochem hem dat had kunnen
doen I Dat hij zijn eigendom zoo
kunnen laten verwilderen I Maar z
zouden het tocli niet winnen - - d
muren niet en de boeren niet. die li.
land tegen ae stad ruilden, en ook dc
bloedzuigers niet, die akkers na akkers
verwoesten en dc inenschen kracht en
leven ontnamen! Zooveel hij er aan
kon doen zou het duivelswerk vernie
tigd worden.
Hij zou een voorbeeld geven
hun allen, die tegen Item waren, cene
manetekei in den nacht schrijven dat
hun de oogen zou pijnigen.
En toen dc maan in het zenith stond
en op het dorp neerzag, dat in den
zilverglans te drooinen stond, verliet
de oude Vorman de zwarte schaduwen
onder dc fabricksmurentrad in liet licht,
dat over zijne'akkers lag en liep lang
zaam op zijne hoeve toe,
Toen de eersten in het dorp den
slaap uit de oogen wreven en dc vlam
menzee, die ten hemel steeg met het
schijnsel van de morgenzon verwar
den, was het reeds voor redding tc
De kerkklokken klaagden in den dag-
helderen nacht en „Brand, brand" toe
terde de hoorn van den nachtwacht,
die zich door de straten haastte. Vrou
wen liepen halt gekleed naar de buren.
Overal geschreeuw.
Toen zich eindelijk een clubje redders
Itadt georganiseerd, stortte reeds een
schoorsteen in, en duizenden vonken
spatten omhoog en vielen als bij een
vuurwerk naar alle windstreken uiteen.
Slechts één bleef in al die haast cn
herrie rustig zelfs toen van alle
kanten met den vinger naar hem ge
wezen werd en liet fluisteren en raden
tot een vaste beschuldiging waren ge
groeid dc oude Vorman. Hij stond
onbewegelijk, rechtop in de deur en
zijn trekken werden eerst levendig toen
het forschc fabrieksgebouw in puin lag,
hij lachte even, vastberaden cn zei
slechts: „De boerderij wordt nooit
verkochtl"
„H. v. Antw."