Nieuws= en Advertentieblad
voor Amersfoort en Omstreken.
Zes en twintigste Jaargang, Nq. 76.
Dinsdag 25 Maart 1913.
DE EEMBODE
Verschijnt Dinsdag en Vrijdag.
Bureau: LANGEGRACHT No. 13 - AMERSFOORT.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden .50 Cent.
Alzonderlijke nummers 3
ADVERTENTIEPRIJS van 1 tot 5 regels30
Elke regel meer6
Bij abonnement minder.
Godloochenaars ook niet
van gisteren!?
\inler de passagiers van een .Vine.
V 'rikunnsche stoomboot was een
liucidie met bootte grappen over
godsdienstige enken nog al veel bijval
vond bij de medereizigers. Sommigen
.lurven, wat zij ooi; wel zouden willen
durvenanderen verfoeiden in hun hart
al die gewetenlooze spotternijen, doch
«aren al te zeer verlegen, om er iets
van te laten blijken. Hij had immers
de lachers op zijn hand!
Een protestanlsche dominée-medc-
rci/iger bevond zich eens toevallig in
liet gezelschap, waarin bedoelde lieer
weer bezig was zijn ongcloovigc praatjes
ten beste te geven. Na een poos zwij
gend te hebben toegeluisterd, sprak de
Gelooft u. mijnheer, aan de on
sterfelijkheid der ziel
Ik heb geen ziel, klonk het
vaardjg]
Geloo
t ii dan
God?
it hel
schap!
Kijk. hernam de dominéé, als u
meent, dan heb ik vroeger al eens
i van u gehoord.
- Zoo? vroeghet heerschap, opeen»
vonden! en ernstig nieuwsgierig.
Ja. mijnheer, en zelfs over u ge
mote verbazing bij den lieer en
verwachting in het gezel-
Dat begrijp ik niet. mijnheer de
nomineeik heb nog nooit een boek
^•schreven. Waar heeft u dan toch
van mij gelezen?
lu de psalmen van David, hernam
dc dominee kalm. daar las ikde
dwaas spreekt in zijn harter is geen
Algeniecue hilariteitdie lei
volge had, dat de goddelooze sp
zich voortaan wil wachtte, in "t publick
met zijn godtoochenarij voor den dag
In de psalmen Davids heb ik ai
over u gelezen Ach ja. zc zijn
alles behalve van gisteren, de god-
loochenaars! Hun dwaling is reeds
ontzettend oud de redenen voor hunne
...nlloochcning zijn ook verre
nieuw; in een tijd van wetenschap
I.C-c-having, als onze eeuw is. zijn zij
.',,,1 onwetenschappelijk mogelijk,
«erken de beschaving geducht tegen.
1Vooreerst hun dwaling is al ont
zettend oud. Vijftien eeuwen geleden
li.nl de H. Augustinus reeds te strijden
tegen dc verwaanden, die er groot op
gingen, niets te gelooven, of ze moeten
liet eerst met hun eigen oogen gezien
hebben. Nog veel verder in dc ge
schiedenis. voor bijna 30 eeuwen,
den tijd van David en Salomon.
>lc dominéé sprak er van! wa
er ook al. die zoo niet hardop, dan
toch zachtjes tegen ziel» zeiven zeiden
Kom. kom. er is geen God(zie psalm
13. 1 en 53, 11. Op nieuwheid hunner
opvatting kunnen de hedendaagsche
godloochenaars in hel geheel niet
I bogen.
2. Zijn dan misschien de redenen,
aarom zij beweren, dat er geen God
modern, pasgevonden, haute nou-
tauté? Het lijkt er niet op. Het zijn
stokoude moeilijkheden; wij zien
oil nietalles i> maar toeval
„Wij zien God niet!" Zij zien hun
irstaml, hun wil ook niet. Hebben ze
tn misschien geen verstand, geen wil?
„Alles is maar toeval!" Alsof toeval
hetzelfde was als „afwezigheid van oor
zaak en redenIets gebeurt toevallig,
beteekent iels gebeurt onverwacht, of
zonder dat ik de oorzaak ken, en niet
gebeurt zonder oorzaak,
aar nu worden die oude moeilijk
heden telkens weer in een nieuw kleedje
gestoken. Men spreekt nu afwisselend
van evolutie, zelf wording, atheïsme,
materialisme, pantheïsme, rationalisme,
modernisme, en wat nog al meer! En
iu het maar vreemde woorden zijn,
vordt dc zaak zelf als nieuw beschouwd,
lis vernuftig bekeken, als onoplosbaar
•erheerlijkl.
.Men vergete ecliter ook niet. dat de
neeste godloochenaars, dc godlooclte-
laars der praktijk, eigenlijk géén rede-
ten hebben voor hun godloochcniitg.
of liever dezelfde reden, die St. Augus
tinus aanduidde met deze woorden„als
geen lioovaatdij was, zouden er geen
geloovigcn zijn"terwijl het domme,
onopgevoede volk tot godloochcning
gedreven wordt door de zucht om zich
zoo ongestoord mogelijk aan de grofste
goddeloosheden over te geven. En ook
dit motief
FEUILLETON.
Z",1
UIT VERRE TIJDEN.
k een man zou ik u ten hoogste
raden, mij dunkt dat hij uw groot
ste vijand is.
Wat liet laatste punt betreft, dat
gij hein ten laste legt. hij heeft immers
daarna ten volle bewezen dat hij aai
'lat verraad onschuldig was; lasteraar»
hebben hem van iets beticht, waaraat
hij nimmer gedacht, laat staan deel ge
■tomen had.
.Maar de bewijzen dan?
i )ch, als men iemand iets kwaads,
'els verfoeilijks wil aantijgen, dan heelt
men spoedig bewijzen, ja talrijke be
wijzen bij de band. Den vuigen bis
teraar is niets heilighij bekon
zich noch om goddelijke noch mu,,-
schclijkc wetten, indien hij zijn doel,
den ondergang van zijnen evenmensen
maar bereiken kan. Van dat ve
mag ik Herman niet verdenken, da
stroomt te edel bloed door zijne aderen.
Gij laat u door den schijn be
driegen, Graaf! gij denkt van een ied<-
goetl omdat er geen bedrog in u
boezem woont. Moge nimmer de sluie.
verscheurd worden, waarachter zich de
'loosheid verborgen houdthel ontwa
ken uit den droom, welken uw gezond
verstand benevelt, zou uwe zwakke
krachten te boven gaan.
n vóór
jaartelling bekend, zooals blijkt uit de
aangehaalde psalm, waar gcschre-
itaat: Dc dwaze zegt in zijn hart
is geen God!" verdorven zijn zij
fschuwelijk geworden in hun stre-
nicinand is er, die het goede doet."
een schande voor mensche-
lijk geslacht, maar hoovaardij en wel
lust maken soms de helderste hoofden
blind voor de eenvoudigste waarheid.
in den tijd van David reeds:
nog zoo.
ihcel in strijd met onzen mo
dernen tijdgeest zijn de godloochenaars
onwetenschappelijk. Het woord
ileu wijzen Uaco ziet men dagelijks
nog bewezen„weinig wetenschap ver
wijdert van God, veel wetenschap brengt
terug tot God" iserin. fid. XV1.1 Zelfs
Voltaire heeft over godloochening deze
woorden geschreven„Is liet nic"
enormste van alle absurditeiten,
walgelijkste dwaasheid, die ooit is op
gekomen in liet menschelijk brein? Al
ben ik nog zoo'n twijfelaar, die dw
Iteid lijkt me evident, cu daarom ze
het ook" (oouvres t. 40 p. 30; t
p. 372; t. 16 p. 72).
Maar als het dan zoo duidelijk is.
I er een God bestaat, waarom
dan zoovele godloochenaars
der hen zelfs inensclten. die vi
s, geleerd eu verstandig doorga;
aarom dorst dan een geniale Hebei
rklaren„i lp. economisch gebied zijn
revolutiunnair, en op 't geen mei
noemt godsdienstig gebied, zijn w
Maar veronderstel eens, waarde vader!
at uwe vermoedens inderdaad wan
eill bevatten, dan zou het van ir
<>g wijs gehandeld zijn. hem tot h
chermcr van Maria, en tol bestuurd
mijner Zaken te benoemen. Dat blijk
an vertrouwen zal immers zijne ijdel-
iciii vleien, en hij zal toch niet gaarni
als een meincedig ridder worden uitge
kreten. Benoem ik hem niet. en gaa:
i van wraakzuchtige plannen zwanger
in zal hij. tijdens de afwerglieid var
ilco. de gelegenheid te baat nemen
•h <le goederen van mijn zoon, hetzij
geweld, hetzij door list toe te eige-
en dan waren «lezen voor l'lilci
„,j zijne terugkomst onherroepelijk ver
loreii. Neen, ik laat mij van mijne keuz,
•t afbrengen, mijn verstand en har
ggt'tï mij, dat ik in dezen goed handel
Welnu, heer Graalvolg dan di
spraak uws harten, en handel naai
„■Igevallen. 'lot eene zaak. die leger
mijn beter weten imlruischt mijne toe
emmtng geven, doe il. met. Intus-
„jlien zal ik een waakzaam oog
alles houden, en mocht er som
voorvallen dat mijne vermoedens
sterkt, dan zal ik liet u mededeel,
gij kunt don nog naar uw eigen goed
vinden te werk gaan.
- Ja, waarde vader! dat is goed.
Ik geloof nu dat wij de zaken best ge
repeld hebben, en daar liet reeds laat
is, en ik mij zeer vermoeid gevue
atheïst". Waarom dorst dan een Doincla
Nieuwenhuis, toen hij' in 1876 uit liet
■uthersche kerkgenootschap trad. waarin
hij predikant was, met deze woorden
afscheid te nemen van zijne gemeente
ons en dc onzen is dc leuze
de toekomst; de arbeid zal de
plaats innemen van den oorlog, dc
wetenschap die van dc godgeleerdheid.
Ie inenschhciil die van God"
die drieste Godsontkeiming
bij zoo vele andere, tocli overigens
knappe mcnschen
■nidat zelfs de knapste niensch zoo
dom kan zijn, waar hij in vooroordeel
opgevoed! Omdat de mensch zoo
erblind is. indien hij zichzelf overschat!
Oindat de geduchte aan God zoo vcr-
ichrikkelijk is. als de mensch de na-
urwet niet volgt!
Een systematische opvoeding zonder
God kweekt er velen aan. die gerekend
worden onder godloochenaars, cn eigen
lijk „onwetenden" moesten lieeten,
'j meer aan zich zei ven over
gelaten, zij zouden van zelf gekomen
de erkenning Gods, maar nu
zoo vastgeschroefd aan de
begrippen natuur" en „toeval", aan
dc onzekerheden der Kaïitiaunsche wijs
begeerte, dal zij elke gedachte aan God
aanstonds wegzetten.
Hoovaardij verblindt. Bij hoevelen
ou dc Gndskennis spoedig volgen,
eanuecr een oprechter zelfkennis
oorafging
Hartstocht eindelijkals op de scho
en niet incer gedacht wordt aan God,
de gewone bewijzen voor 't bestaan
ïod worden weggedoezeld met
trlegbaar-klinkende moeilijkheden,
magistrale spot hypnotisccrend werkt
op 't jeugdig gemoed, dan is er voor
godloochcning niets meer noodig dan...
ui onbeteugelde hartstocht.
Nu kan het toch iederen kalmeti
ensch niet anders dan klaar
delijk zijn, dat, wie zich leiden laat
door onwetendheid, trots, hartstocht,
geen aanspraak maken mag op het
bijvoeglijk naamwoord, „verstandig" l„,
Mag ilij er dan aanspraak op maken,
e een blinde aan een blinde toever
trouwt op een ongekenden weg... En
doen zulks niet vele ouders, die hun
kinderen ter school laten gaan bij onge-
loovigc leermeesters? Bij mcnschen,
'l gebied van de allernoodza
kelijkste. primitiefste kennis, de kennis
Gods, door vooroordeel, hoogmoed of
drift verblind zijn Die "t kan onmoge
lijk uitblijven, minstens nu en dan,
woord of gebaar, óf door 'I
van een woord of gebaar, het
heiligste in dc kinderziel, dat, wat de
«elf er in heeft nccrgcschr
zullen dreigen uit te wisschen?
En inoclit ooit ile noodzakelijkheid
aanwezig zijn, de kinderen naar scholen
zonder Go.l te zenden, is 't dan
:ecr onverstandig de zorg
ocdig tegengift te verwaarloozen
men dan niet des te meer er
waken, dat die kinderen veel
bidden, dikwijls te communie gaan.
uitstekend godsdienstonderricht ont-
angen
Een voorbeeld onder duizenden, hoe
kinderen op later leeftijd soms boeten
moeten voor het onverstand van god
loochenende leermeesters cn lichtzin
nige ouders.
n notaris in Frankrijk werd tot
levenslangen dwangarbeid veroordeeld
wegens een driedubbele misdaad. Bij
't vernemen van zijn vonnis, riep hij
uit: .AVaaroin krijg ik niet de dood
straf? Die zou me een weldaad zijn!"
'iegelijk trok hij een mes te voorschijn
om zicli te doorsteken. Nog bijtijds
kon men die poging tot zelfmoord ver
hinderen. Toen verklaarde dc onge
lukkige met diepe ontroering„Ik
klaag mijn leermeesters aanDc gods
dienstloze begrippen, die zij mij
leerden, zijn dc oorzaak van mijn mis
daden In een langen brief, vóór zijn
ivcrbrcnging naar Toulon aan een
'riend geschreven, las men„Men
leerde ons in onze jeugd, dat dc gods
dienst de schuld is van de ellende der
menscbheid, dat geloofsleer belachelijk,
christelijke zedclecr vernederend.
en sprookje, een schrikbeeld voor
kinderen, de onsterfelijkheid der ziel
verouderd stelsel is. Dat alles heb
ik aangenomen, en mijn 'even er naar
ingericht. Heel mijn misdaad bestaat
hierin, dat ik de denkwijze van mijn
leermeesters overnam. Nu moet de
leerling door levenslange schade en
schande boeten, dat hij geloof sloeg
aan zijn leermeesters. Maar ik daag
die verleiders van inijn jeugd voor den
rechterstoel van God. dien zij met al
hun twijfelen en schouder-ophalen toch
kunnen wegcijleren... Eeuwige vloek
op allen, die er een spel van maken,
woord cn schrift, hart en geest
der jeugd te bederven"...
Is liet verstandig, zicli zulk een vloek
>p den hals te halen?
JAC. J. ZEIJ S. J.
Uit het Buitenland.
Z. H. de Paus-
den H.
I )c gezondheidstoestand
Vader baart zorg.
Op advies der geneesheeren moet
Z. H. zich hoeden voor groote inspan
ning en vermoeidheid.
Uit Rome.
Na een ziekte van meerdere weken
is te Rome kardinaal-vicaris Rcspighi
overleden. Hij werd in 1843 te Botogua
geboren. Na achtereenvolgens professor
in de liturgie enz. geweest te zijn. be
noemde Leo Xin z.g. Item in 1891 tot
bisschop van Guastalla. Later werd hij
aartsbisschop van Fcrrnrn en kardinaal,
Dc opbloei van het katholiek leven tc
Rome. zoowel op geestelijk, ais op
vcrocnigings- cn sociaal gebied is vooral
aan den grooten ijver, de ennergic en
doorzettingskracht van dezen kardinaal
danken.
Frankrijk.
heeft weer een nieuw stel ministers.
Aan het hoofd staat Barthou. De
dunkt mij dat het beter ware, als wij
ter ruste begaven. Maar geef mij
•ens te scheiden uw zegen.
j grijze priester voldeed met
plcchtigen ernst, aan liet vriendelijk
rek, en begaf zicli toen naar zijne
;i om over alles wat er gesproken
- i lonken.
..jodra vader Ambrosius vertrokken,
w is sloop een man behoedzaam cn niet
ingehouden adem naar dc trap. die
tot de benedenvertrekken leidde: van
tijd tol tijd bleef hij staan, en zag zorg-
in liet rond of niemand zijne
•den begluurde. Alles echter was
en behoedzaam ging hij verder,
„i M# «*>*-
hij zacht mogelijk opende cn waar-
ichtor hij weldra verdween.
Reeds vroeg in den morgen van den
1 volgenden dag verliet een man, m zijn
iuutel gewikkeld, en de muts diep ,n
de oogen gedrukt het kasteel van bem.
Toen 'hij hel boscli verlaten, en slechts
den spits van den toren, die zicli boven
het geboomte verhief ,,og even ontwaar
de, stond Ilij een ..ogenblik stil. oin
hel omliggend landschap scherp in
oogcnschouw te nemen, loei» Inj zijne
aiendsblikken goed in liet rond had
weiden, en verzekerd was. dat
,„u„iand hem achtervolgde uocli be
gluurde, sloeg hij een zijpad in. dat
hem dwars over liet veld. in een weg
melding der overige titularissen zullen
•■■e maar achterwege doen blijven, wijl
in naar veler gevoelen toch slechts
in kort ministerieel leven beschoren is,
üver veel kwesties van belang den
ken de nieuwe ministers niet eenstemmig.
Engeland.
In het Lagerhuis zcide minister
Asijuith m antwoord op de gestelde
vragen, dat Engeland geen enkele ver
plichting heeft, om aan eenigen oorlog
deel tc nemen, welke niet aan het volk
en het parlement bekend is. Met andere
woorden, indien een oorlog ontstond
tusschen de Europeesehe mogendheden,
is er geen enkel verdrag, dat regeoring
of parlement zou verhinderen geheel
vrij te beslissen of Engeland aan den
oorlog deel zal nemen of niet.
Griekenland.
De eedsaflegging van koning Con-
stant,mtijn heelt, onder groote geest-
drilt van h«t volk plaats gehad.
Het was een feestdag. In de Kamer,
welke rijk was versierd met de nationale
vlagen, zwoer de koning trouw te
blijven aan de grondwet.
De koning cn koningin waren zeer
ontroerd, toen zij na plechtigheid onder
't gejuiclt der menigte naar het paleis
terugkeerden.
Turkjohe voor- en tegenspoed,
Uit Constantlnopel worth geseind,
dat dc Turken een Bulgnarschcii trein
met levensmiddelen en munitie ver
overd hebben.
Djavid l'aclia die na ilc nederlaag
bij Monastir dc vlucht nam naar Janina
en dan naar Yalonn, gaf zicli nabij de
rivier Sckouribi niet 15000 man aan
de ServiÖr* over.
Oe Oorlog.
Oostenrijk heeft een ultimatum ,ian
Montenegro gezonden waarin verlangd
wordt dat de WrijgHvarriclitingcii uil!
Skoct.nï geschorst zullen worden, totdat
geheel dc burgerlijke bevolking dc stad
zal hebben verlaten. Wordt dit gewei
gerd, dan zal met wapengeweld tegen
Montenegro opgetreden worden.
Het bombardement der begeerde
veste werd door Montenegrijiicn en
perven in de laatste dagen zoo lievig
doorgezet, dat geheele wijken in puin
liggen.
Daaioi) werd groote schade toege
bracht aan dc eigendommen van Öos-
tenrijksche onderdanen cn bescherme
lingen.
Gevolg ervan is dat Oostenrijk aan
Montenegro bovenstaande boodschap
thuis stuurde.
De spanning tusschen Oostenrijk en
Servif is eerst kort geleden verminderd,
doordat men in ServiL' wat voorzichti
ger werd. De regecring van Montene
gro is echter halstnrrig. Doordc dwang-
bekceringen in Djnkova. den moord op
den pater Palic cn de haistorrige hou
ding van koning Nikiin. is tenslotte liet
ultimatum uitgelokt.
Montenegro is totaal uitgeput. Voor
oerde, aan beide zijden met zware
eikeboomen en kreupelhout begroeid,
en vervolgens weder een pad links vol
gende, bereikte hij door een menigte
.'gen, dc achterzijde van het kas-
van Hcusdcn. Na zich een door
tocht door bet kreupelhout dat hier
welig opgeschoten was, gebaand tc
hebben, bereikte hij cene boot, die hier
zeker met voorzorg aan een ouden wil
geboom lag vastgemaakt. Hij maakte
los, dat om den boom gesla-
gaf met zijn voet een stevigen
stool aan liet ranke vaartuig cn bevond
zicli weldra aan den overkant, waar h-
opnieuw aan een wilg bevestigde,
cn daarna aan wal sprong. Hij. volgde
toen een klein voetpad, dat langs de
wallen vanhet kasteel liep. en aan
eene kleine deur gekomen, stond hij
«til, blies ccnigc scherpe toonen op een
zilveren fluitje, en wachtte bedaard hel
inblik af. waarop men de deur zou
luiten. Dit wachten duurde slechts
ccnigc seconden, want weldra verscheen
man met een zware bos sleutels
aan zijne zijde, die na den vreemdeling
gegroet en dc deur achter zich gesloten
te hebben, den vrocgtijdigcn bezoeker
reden zijner komst wilde vagen,
en hij tot zijne verbazing zag. dat dc
cemdeling reeds verdwenen, en er
geen spoor meer van hein te be-
speuren, was.
Dat is zonderling prevelde de man
in zich zeiven. waar of die onbekende
zoo spoedig gebleven is, cn wat mag
liij hier reeds zoo vroegtijdig tc ver
richten hebben? Hij is zoo toegetakeld,
dat hij waarachtig wel een vogelver
schrikker gelijkt. Nu. onze Heer moet
weten wat hein te doen staat, maar van
die geheimzinnige dingen houd ik niet.
Men moet zijne daden niet zoo in hel
verborgen ten uitvoer brengen, dat duidt
niet veel goeds a.m. Dc rechte weg is
de beste, zei mijn grootvader, en die
man kon het weten, want hij Is tachtig
jaar oud geworden.
Zoo sprekende had bij zijne woning
bereikt, waarvan hij de deur achter
zicli sloot, en na ecu sleutelbos aan
een haak gehangen tc hebben, vleide
liij zich op een houten bank neder,
waarna hij weldra in een diep nadenken
scheen verzonken te zijn.
Wij willen den man ongestoord zijne
wjjsgcerige overdenkingen laten voort
zetten, cn liever den vreemdeling op den
voet volgen, en de reden van zijn vroeg
tijdig bezoek trachten op tc sporen.
Toen dc onbekende, den portier ijlings
verlaten had. begaf hij zicli rechtstreeks
naar eene deur. in dun tuinmuur ver
borgen, opende die met een sleutel,
dien hij tc voorschijn haalde, en had
weldra den ingang van het kasteel be
reikt.
(Wordt Vervolgd,)
