Zeven en twintigste jaargang.
No. 35. Dinsdag 29 juli 1913.
DE EEMBODE
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
UITGAVE VAN Uli VEREENIUINU „DU ELMBOUH" TL AMERSFOORT. j
liit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond.
I'rijs per drie maanden vijftig cent. - Afxuiiüerlljke nummers drie ceut.
nemcnt muel gc-
KANTOOR EN DRUKKERIJ: LANOEORACHT 13 - AMERSFOORT.
ir op den dag van uilgifle.
Voor onze scholen.
Ieder Katholiek weet, dient uithuil
uilen, dal luj verplicht is /ijn kinderen
te /enden nuur een bijzone'
n.iui een openbare school.
NV ij wijzen tol Staving de/,er stelling
iji ceuigc iiilsjirakun vun den groolen
l'uus Leo Mil.
In de encycliek „Xobilissima li
Ioiuiii" vuil ff l'ebr. iöö4 heel liet:
„Ue Keil. is de bewaarster en liuud-
hu.il.vlei vuil tie ongeschondenheid des;
geloot;,en moet, krachtens hel gezag,
haar dooi den lioildelijken sliclller gi
elioiiken, alle volkeren roepen lot
kenng toezien, volgens welke beginselen
en vooischutten Ue haar toevertrouwde
jeugd gevormd wordtdaarom li
zij altijd openlijk de gemengde
neutrale scholen veroordeeld eu
ouders vermaand, dat zij in een
gewichtige laak op hun hoede zouden
In 1SB0 in de encycliek „yuod mul tuin"
lui haalt diezelfde l'uus:
„Ue tijden eu zedeu brengen mede,
dal maai al te velen met alle krachten
arbeiden, om de jeugd, die zich op de
studiën toelegt, aan den godsdienst en
de Kerk Ie onttrekken.
„Men wil en cischt overal scholen,
die men neutrale scholen noemt, met
liet doel, dal de leerlingen zouden op
groeien in onwetendheid van de heiligste
zaken en zonder zorg voor den gods
dienst. Daar deze ramp uitgebreider
eu groolcr is dan de geneesmiddelen,
zien wij een geslacht opgroeien, dat
zich niet bekommert over de goederen
iter ziel, den godsdienst niet keilt en
dikwijls goddeloos is. Houdt zulk een
ramp met alle kracht en moed verre
van uw land".
Den loden Maart 18V4 verscheen
de encycliek „Caritatis l'rovidentiaeque"
eu ook daarin werd aandacht geschonken
aan de openbare school en klinkt liet
...Niet alleen moet men dat onderwijs
en die inrichtingen vluchten, waar, als
de gelegenheid zich aanbiedt, dwaling
gemengd wordt onder het onderricht
ut waai de goddeloosheid liccrsclil,
muur ook die, waarin de leer van gods
dienst ctl zeden niet wordt onderwezen
ui geleerd, als gold liet onnuttige dingen".
,j zulien nog een plaats aanhalen
uit de encycliek „Militantis Ei
de gemeentescholen, terwijl zij niet
beschikken over een belastingbiljet.
En nu zegge men niet: Ue rijks-
iubsidie is groot.
NVant nog eensonze scholen moeten
gelijk staan met de openbare eu om
dal te kunnen is veel meer uoodig,
dau de staatssubsidie geeft.
Geen enkele school kan met die
aibsidie alleen uitkomen.
NV ij vragen dus een aalmoes. Het;
s een aalmoes voor het kind, voor
ajn verlleveuste, hoogste belangen. j
liet is een aalmoes, out het kind
zijn geloof te laten behouden en zoo
zijn ziel te redden.
Wij verwachten, dat geen Katholiek
hiervoor zijn medewerking zal weigeren.
Daaromgedenkt den schoolpenning I
Offert naar vermogen.
De Koomsche school heelt rechtop
v offertje.
Niigust
ia»;
nocgzuain aangetoond te hebben,
hoe de Katholieken moeten staat) tegen
over het neutraal ouderwijs, in dut
l'auselijk schrijven lezen wij de volgende
Iji'Ii.ii tenswaardigc woorden
„I Je Katholieken moeten voor de kin
deren geen gemengde scholcu hebben,
maar overal eigen scholen eu daarvoor
uitmuntende en beproefde leermeesters
uitkiezen. NVant liet is een gevaarlijke
opvoeding, waarin de godsdienst ut
bedorven is, ol in liet geheel niet aan
wezig; en wij zien, dat dit dikwijls iu
neutrale scholen plaats heelt".
Ziellier uitspraken van onzen leider,
den l'uus.
Ziehier duidelijk den weg aan iedcren
FEUILLETON.
UNTUEKT.
Door maar steeds op die plek te
blijven staan, trok luj de opmerk
zaamheid van een politieagent der wijk,
die den „straatslijper" scherp iu hel
oog hield en daarbij opvallend te
wi-ik ging, dat Jonas niet twijfelde, ol
op de tweede verdieping werd
eigeel
gal luj ilea agent een wenk. Ut
meende daardoor des te stelliger, dal
de „bandiet" iets iu zijn schild voerde.
1 eu einde raad, liep Jonas op hem toe.
„i >ni 's hemels wil, verwijder u van
deze plaatsge bederft me anders het
licclc onderzoek" I
De agent begreep den man niet, nu
toen Iiij de kaart zag, welke Jonas In
even toestak, haastte Inj zich een
straat iu te slaan.
liet was hoog lijd; want enkele
vonden later verliet Nagel de woning
aan ile overzijde, keek rund, zoover
de aanbrekende duisternis zulks toeliet,
eu liep dan in gezelschap ueuer jongi
dame, naar het meer drukke gedeelti
llijnu zeven aren had Jonas daar ge
slaan. 1 oen kou luj eerst, uitgeput van
vcimocidkeid, honger en dorst, zijn
post verlaten. H'j "cp naar liet polilie-
ome.ui eu onderzocht, wie de „weduwe
Katholiek gewezen.
leder Katholiek uioet dus zijn kind
naar de katholieke school zenden.
Dus: Katholieke scholen zijn uoodig.
MaarKatholieke scholen kosten geld,
veel geld. En daarom moeten daarvoor
offers, gruute offers gebracht worden.
Offers moeten gebracht worden voor
de plaatselijke schoolbesturen, want
willen coi
ln.de.Balkanlanden.
De^Turfache generaal Iszet deelt
mede, dat de Bulgaren 2UU soldaten,
Turksclic gevangenen, tussclicu Kizil
eu Yeuitzu hebben vermoord. Volgens
ulliciUele uicdcdceliug heelt men in
Serviii lol uu toe 401) gevallen van
cholera geconstateerd, waarvan lol met
duodelijkeu alloop.
Onder de troepen zijn 348 soldaten
aangetast, 135 zijn reeds overleden.
Tc Belgrado deden zich tot mi toe
118 gevallen voor, waarvan 4t! met
duodelijkeu alloop.
De 'lurken hebben Adrianupel weer
bezet. Er vielen daar den l urken 150
kanonnen, waarvan 75 llulguursclte,
50,000 Mauser-geweren, een groote
hoeveelheid ammunitie en levensmid
delen, waaronder 10.000 zakken meel
een gruute voorraad koren in
handen.
:i schillende gezantschappen hebben
instructies unlvangen om Oij de l'orte
slappen te doen, teneinde bare troepen
uit Adrianupel terug te roepen, maar
de regeering heeft verklaard, dat geen
ie van de mogendheden Turkije
kunnen bewegen, Adrianopel we
der prijs te geven.
Uit het Buitenland.
België.
In dielgiü heeft de Katholieke Kc-
gccring een nieuwe schoolwet voor
gesteld.
Die nieuwe schoolwet respecteert
ieders overtuiging eu is daarom een
Dc tegenstanders der regeering, die
>oit iets onbeproefd laten om haar
't nauw te drijven, kanten ziclt tegen
die bilüjke voorstellen en willen van
geen overleg hooren.
beletten dat de wet wordt
aangenomen, gaan ze tegenwerken en
men wat ze maar kunnen.
/anneer dc rechterzijde hiertegen
•gezind optreedt, kau die misselijke
houding geen groot nadeel berokkenen.
Gelukkig wordt ingezien •-
De rechterzijde kwam bijeen, om te
beraadslagen uver dc houding, welke
zal aangenomen worden, inzake dc
obstructie der linkerzijde tegen het be-
sluil der rechterzijde om niet uiteen te
gaan voor liet school wetsontwerp wet
geworden is.
Besloten werd om krachtdadig eu
:nsgcziud op te treden. De kamer-1
zittingen zullen eiken dag tol zes uur
iu den avond duren, en de stemmingen
zulleu ten allen tijde kunnen plaats
hebben.
Niemand der rechterzijde mag afwe
zig zijnwordt luj verhinderd, dau moet
Iiij zijn plaatsvervanger zenden.
Ue meerderheid is besloten als
eerderheid op te treden, eu zich niet
,or dc bedreigingen der minderheid
m haar zegenrijk werk op gebied van
hoolhervormiug te laten alschrikken.
Berger" was. liet bleek, dat zij eeue
vrouw van onbesproken gedrag was
en met hare dochter dal huis bewuoudc.
rd een agent gezuudcu om
liet huis te bewaken.
De volgende dagen brachten nieuwe
errussingeii. Er werden vulschc biljetten
au vijl mark iu omloop gebracht. De
istilic meende echter nog iets slelligers
uitrent de verdachten te moeten ver-
emen, alvorens haar slag te slaan.
Jiii eemge zekerheid te hebben, werd
echter besloten eene huiszoeking te doen
in de werkplaats, waar Nagel, Schilfniuim
eu huiiue helpers vroeger gearbeid
hadden.
Uren lang zocht men tevergeefs. Elk
snippertje papier werd nauwkeurig be
zien. Niels, volstrekt niets verdachts.
.De beambten waren voornemens te
vertrekken.
Daar vond een hunner onder een
groot aantal lithugraphisclie steeueii,
alle met zwarte verf bedekt, één steen,
welke veel dikker was dan de andere
Het bleek dat deze uit twee stccncu
bestoud, niet den gevorfden kant tegen
elkander gedrukt. De onderste was
blauw-groeu gekleurd. Nu was echter
voor de werkzaamheden iu de drukkerij
altijd zwarte inkt of verf gebruikt. De
I vondst werd dus niet zonder beteckcnis
geacht. IJel spoorde den beambten tot
uuuwkcuriger onderzoek aan.
Binnenlandsche Derichten.
iu daar naar Maastricht.
Allerwegc werden, al
tijd liet toeliet, den llollandsclicn Kar
dinaal, de ineesl ondubbelzinnige be-j
wijzen van eerbied en liefde gebracht,
't Was een triuniftoclit.
Dankbetuiging.
De Aartsbisschop van Utrecht voelt
zich gedrongen, openlijk Zijne groote
voldoening te betuigen uande katholieken
foor de waarlijk gruolschc huldiging,
tan Z. Ei|i. Kardinaal Van Knssuui te
Utrecht gebracht, eu brengt Zijn liar-
telijkeu dank aan allen die tot liet
welslagen van deze schitterende be-
luogiug hebben medegewerkt.
De politieke toestand.
-Ned,.- verneemt uit zeer ver
trouwbare bron, dat Dr. Bos aan H.
M. de Koningin ontheffing heelt ge
vraagd van de opdracht om een Ka
binet te lormecren uit de gelieele lin
kerzijde. Of een nieuwe opdracht is
gegeven, kan niet worden medegedeeld.
Het Hof.
11. M. de Koningin en l'rinses Juliana
zullen van ff tot liet laatst van Augus-
als gasten vertoeven op Soestdijk
liet paleis van de Koningin-Moe
der. Dc i'rins verblijft gedurende dien
tijd te Mecklenburg of Hoheniark.
Kardinaal van Rossum
bracht Vrijdagavond een bezoek aau
kijseuburg. Z.Em. zat met den Aarts
bisschop in liet eerste rijtuig; beiden
n in vol ornaat gekleed. In het
tweede rijtuig zat pater ilr. Urelimanns,
dc genliliiomme en de provinciaal der
KeUeinptoristen, pater Beukers.
Te Zeist stond pastoor Keindcrs met
zijn kapelaan en de Eerw.'zusters met
de scuoolkindcren voor de Kerk ge
schaard. Hel rijtuig, waarin de Kardi
naal en de Aartsoisschap gezeten waren,
hield even sul, waarop de ZeorEcrw.
pastoor een korte toespraak hield,
waarin luj den zegen vroeg.
Z.Em. dankte met eemge vriende
lijke woorden en gat vanuit het rijtuig,
'ijl allen cerbieuig neerknielden, den
zegen. Terwijl de Kinderen ecu lied
zongen, trokken de rijtuigen verder.
Aan den ingang van het dorp Kijseu
burg stonden wederom zusters en
sciioulkindcreti geschaard. Het hoofd I
der school sprak den Kardinaal toe,
waarop Z.Em. vriendelijk dankzegde.
Eenige meisjes boden Z.Em. bloemen
in, welke dankbaar werden aanvaard.
Aan den mgutig van liet seminarie
Kijsenburg had de begroeting plaats
door de Kanunniken, provisoren, oud-
prolcssurcu en protessorcu. la processie
vervolgens naar de kapel getogen,
verschillende pleelitiglieileu plaats
hadden en Eatijnsclie gezangen werden
gezongen.
In zijn geboorteplaats Zwulle werd
Kard. Van Kossum, zooals verwacht
kon worden, met veel eerbetoon en
groote geestdrift verwelkomd.
Van Zwolle vertrok Z. Eui. over
eventer eu Zutlcii naar Arnhem en
lil het vertrek zelf vond men n
maar enkele agenten klommen
n eu ontdekten lusschi-u ecu I
rommel een oude schrijfmap, w;
piucldrukken van banknoten.
Hier waren dus pogingen aangewend,
ii valseli geld te fubricecrcn. De uit
gever, eigenaar van dit lokaal, huurde
vreemd op, dut zijn werkplaats voor
dergelijke doeleinden werd gebezigd.
Nu liud de politic genoeg bewijzen
iu liuudcn eu na ceiug overleg werd
besloten, als het kou, al de verdachten
tegelijk te vangen.
Den volgenden morgen waren op
het bureau vele agenten, couiuiissurissc
en detectives bijeen om orders te uil
vangen voor het groote werk, dut di
namiddags zou ondernomen worden.
Een leger vau beambten trok de
stad door. De commissaris, wie
regeling der zaak opgedragen werd, dc
lieer NV'eier, begat ztcli met twee be
ambten ^waaronder Jonasj naar dc
woning van de weduwe Berger, wijt
luj oordeelde, dal daar, eer dau ergens
anders, iets te vinden was.
De komst vun den comnussaiis bracht
de beide vrouwen in verwarring. Zij
sidderden en kouden bijna geen woord
spreken. De dochter herkreeg hel ecrsl
hare kalmte eu daar zij meende, dat
de politie reeds van een en ander op
de hoogte was, smeekte zij de heeren,
ijk Nieuws.
AMERSFOORT.
Zaterdagmorgen stond een groote
menigte Katholieken, waaronder vele
Eerw. Heeren Geestelijken op dc per
rons van 't station geschaard, wach
tend de aankomst van den sneltrein
uit Utrecht, waarmede Z.Em. Kardi
naal Van Kossum naar Zwolle reisde.
Met gejuich werd Z.Em. begroet. Het
„Aan U, o Koning der Eeuwen" werd
•geheven en geestdriltig uitgezongen,
irna de menigte knielde eu Z.Em.
den zegen gaf. Vaderlandsclie lie
deren weergalmden en spontaan werd
de kreet Leve Koningin Wilheluiina,
door den Kardinaal aangeheven, geest
driftig overgenomen. Jammer dat
de tijd te oepcrkl was voor een otli-
cieele begroeting. Maar tochde Amers-
ioortschc Katholieken hebben zich met
onbetuigd gelaten enden llollandschen
Kardinaal den cijns hunner eerbiedigt
hulde gebracht.
Maandagavond om ff uur vergader
de K. K. Kiesverecmgmg Keent ei
Orde in het l'atronaalsgebouw aau lie
Zand. Uit de Maandag j.i. gestelde
caudidatcu worden dan de bestuursle
den gekozen.
Allen, die willen medewerken
liet wederoprichten der Kuiterclub,
verband met a.s. leesten wordeu
zocht Maandag 4 Aug., ffuur, bijeen
te komen in dc serre vau 't
Kolfschoten, Smalltpud.
Naar aanleiding van een adres
van hel Comité voor de Onafhankelijk-1
hcidsfeesieu houdende verzoek om een
bijdrage uit de gemeentekas, stellen
ii NV, voor aan genueiild i
I' 1UU0 toe te kennen. Nu de inv
blijk hebben gegeven, dit nationale
leest te willen vieren, niceneii zij, dat
de Gemeente zich niet onbetuigd mag
laten. Gezien hel bijeengebrachte be
drug én gelet op de linantiü-i der Ge-
eente, komt het hen voor, dat f 1UU0,
•Idoeude is.
Er heelt zich uu ook voor liet
Havik ceu versieriugs-comilc Oiialhaii-
kchjklieidslccsl gevormd. Hel bestuur
is samengesteld als volgl: NV. Kuilen-
berg, voorzitter; Joh. Van Veen, vice-
oorzilter; B. Th. Meijer, secrclaris-
peuiiingmcester; A. Vonk, A. van den
Brink, S. 11. Mussa eu NV. Stecubeek,
commissarissen. Onzen gemeenteontvan
ger, den lieer K. van der Burg, zal liet
eere-voorzittcrschap worden aangebo
den. 't Havik eigent zich iu T bizoudcr
voor een fraaie versiering en we mo
ten wel verwachten, dat T met de aan-
•taande leesten ecu der mooiste hoekjes
/an 't in feesttooi gestoken Amersfoort
ln de Arend werd door dr. Koppc-
schaar uit Soesterberg een lezing ge
houden over bet Koode Kruis in den
Balkan-oorlog. De doktor, die in -den
oorlog de Monienegrijnen bijstond gaf
:en boeiend relaas van zijn lotgevallen
:n besprak onderhoudend den toestand
'an land en volk. Fraaie lichtbeelden
-erduidelijkten het gesprokene.
Dr. Jorisseu, dc voorzitter van liet
plaatselijk Koode Kruis Comité, dankte
voor zijn mooie lezing en wekte
tot steun aan het Koode Kruis.
De voorzitter van 't college van
regenten van liet St. Pieters- en Blok-
lands Gasthuis inviteerde liet gemeente
bestuur, vele autoriteiten en ook de pers
Zaterdagmiddag tot bezichtiging van
de lraut gerestaureerde gasthuiskapel eu
de daaraaugrenzende manncnslaapzuul
welke eveneens met groote zorgvuldig
heid in den ouden staat werd hersteld.
Op den bestemden tijd waren j.tn,
aanwezig liet college van het Uage-
lijksch Bestuur der Gemeente, leden
de Kijkscouimissie voor de monu
menten van kunst of geschiedenis, dc
rijksbouwmeester Ad. Muller, de leider
Oer restauratiewerken, dc lieer architect
fierm. Kroes, de uitvoerders Van Daal
i Van Eibergen.
De lieer Tromp vau Holst, voorzitter
in 't rcgcuiencollege, verwelkomde
allen en herinnerde eraan, hoe ineu
nu gerestaureerde voor amotie wist
behoeden, door steun vau hel Kijk,
het Gasthuis eu van een onbe
kende.
Het kerkje ziet er uu keurig uit.
Zooveel mogelijk is alles ntct oud
materiaal hersteld en het nieuwe is met
zorg nagebootst.
Dc lieer Tromp bracht ten slotte
hartelijk dank aan allen, die tot de
herstelling hebben meegewerkt, aau den
Kijks-bouwuicesier, aau architect Kroes
i aan de uitvoerders.
Men bezichtigde uu de kapel eu de
aunenzaul met haar '22 slaapplaatsen,
klccdlngkisien enz.
Een familieportret van Uor siert den
haar moeder te verschoonen, daar deze
volkomen onschuldig was.
„NN'iit gij ons unimddi-lijk dit
lichtingen verschuilen welke wij v:
verlangen"r werd het meisje gevraagd,
„Als ik kan, gaarne" I
„NVeet gij, waar Gelder zich bevindt"
„iiij woont onder een aangenomen
naam, NVerner, op de vierde verdieping
van een huis m de Kilgeiierstraat".
„Kun men zonder ccuigc formaliteiten
tot hem doordringen"
„Neen, men moet tweemaal achter
een op de deur kloppen, dan even
wachten en nogmaals kloppen, één keer.
Ook zoo beneden met de schel. Twee
maal trekken en dun éénmaal,
als de benedendeur gesloft
zelden gebeurt" I
Dit was meer, dan men had durven
verwachten. Vrouw llerger
altijd niet bekomen vau den schrik. Zij
had niet kunnen denken, dat de
„bruidegom" barer dochter zoo'u ge
vaarlijk nienscli was. Nagel had alleen
aan hel meisje zijn geheim meegedeeld.
Vrouw Berger en hare dochter werden
naar het politiebureau gebracht, opdat
zij niet andere verdachten zouden
waarschuwen. De drie beambten
een huurrijtuig en lieten zicli zoo haastig
mogelijk naar het andere eitule derj
stad brengen, naar dc woning vanGehler."
Alles stond thans op hel spel. Als
de liuufdschuldigcn door de vrienden
of medeplichtigen tijding bekomen had
den, was van eene gevangenneming
geen sprake. Zij zouucu de woning
verlaten hebben en wellicht reeds met
trein vertrokken zijn. En liet leed
geen twijfel, of plaien un uitjeucu
waren vernietigd of mecgcuomeu. Dc
politic kou cr zich dan op beroemen,
enkele verdachten, de minst schuldigen,
verzekerde bewaring genomen te
hebben, Het werk van meer dan acht
maanden zou echter betrekkelijk waarde
loos blijken.
liet waren tlus geen al te vroolijke
gedachten, welkcdc beambten gedurende
den langen rit pijnigden. Aan den hoek
der KUgcnerslraat lieten zij stil houden.
Hel huis was spoedig gevonden. Eu
voorzichtig, onhoorbaar klauterden dc
heeren liet was inmiddels donker
geworden - den trap op naar boven.
Het lecken werd gegeven: tweemaal
kloppennog eens. Men hoorde
slccpcndc voetstappen dc deur ging
open enGchler zeil stond, niet
een brandende lamp in dc hand, voor
de beambten. Zij hadden natuurlijk,
zoodra ile deur geopend was, door den
voet ui de opening te zetten, verhinderd,
dat deze weer gesloten kon worden.
Dit bleek overbodige moeiteGchler
was bleek van schrik, toen hij dc be
ambten herkende.
(NVordt voortgezet).
